Seferin Mevkii, Tarihi ve Sebebi

Iys; Süleym oğulları yurdunda bir yerdir. 254 Medine'ye dört gecelik, Zü'l-merveye bir geceliktir. 255 Ağaçlı bir vadidir. 256

Iys seferi, Hicretin 6. yılında Cumâdelûlâ ayında vuku bulmuştur. 257

Şam'dan Kureyş müşriklerinin bir ticaret kervanının gelmekte olduğu öğrenilmişti. 258

Kureyş müşrikleri, daha önce de, Ebu Süfyan'ın idaresindeki büyük ticaret kervanının bağışlanan kazancıyla güçlenerek Uhud'a kadar gelip Peygamberimiz aleyhisselamla çarpışmış bulunuyorlardı. 259 Kureyş müşrikleri iktisaden güçlü durumda bulundukça, Hendek savaşında olduğu gibi, kabileleri yanlarına alarak, Medine'ye saldırın aktan;260 bilakis, Sümame b. Üsal'in Yemâme'den Mekke'ye hububat yüklenmesinde261 veya Ebu Basîr'in Şam ticaret yollarını kesmesinde262 olduğu gibi, başlan dara geldikçe de, Peygamberimiz aleyhisselama yalvarmaktan geri durmuyorlardı. 263

O halde, Kureyş müşriklerinden selamette kalabilmek için, zaman zaman onları iktisaden zayıflatmak, güç duruma düşürmek gerekiyordu.

Bunun için, Peygamberimiz aleyhisselam, Şam'dan gelmekte olan Kureyş ticaret kervanına elkoymak üzere, Zeyd b. Hârise'nin kumandası altında 170 kişilik bir süvari birliğini yola çıkardı. 264

Peygamberimiz aleyhisselamın kızı Hazret-i Zeyneb'in kocası Ebu'l-Âs b. Rebi' de ticaret için Şam'a gitmişti.

Kendisi, henüz Müslüman olmamakla beraber, güvenilir bir kişi idi.

Ebu'l-Âs'ın yanında Kureyş müşriklerine ait pek çok mal bulunuyor ve kendisi de kafile ile Şam'dan dönüyordu. 265

İslâm mücahidleri Kureyş ticaret kervanını yakaladılar, kervanda bulunan malları, bilhassa Safvan b. Ümeyye'ye ait pek çok gümüşleri ele geçirdiler.

Kervanda bulunan kimseleri de esir ettiler. 266

Ebu'l-Âs b. Rebi' de esir edilenler arasında idi. 267

İğtinam edilen mallar, mücahidler arasında bölüştürüldü. 268

-------------------------------------

254. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 4, s. 173.

255. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 87.

256. Zürkânî, Mevâhibü'l-ledünniye Şerhi, c. 2, s. 156.

257. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 5, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 87, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 377.

258. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 87.

259. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 64, Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 199, 200, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 37.

260. İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 226, Vâkıdî, c. 2, s. 442, 444, İbn Sa'd, c. 2, s. 66.

261. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 288, İbn Sa'd, c. 5, s. 550, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 215.

262. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 338.

263. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 388, İbn Sa'd, c. 5, s. 550, İbn Abdilberr, c. 1, s. 215.

264. Vâkıdî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, c. 2, s. 87.

265. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134.

266. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 87.

267. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 553.

268. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 134.