Nübüvvetin onuncu yılında idi282 ki, Kureyş müşriklerinin Haşirin ve Muttalib oğulları aleyhindeki yazılı antlaşmalarını bozup yürürlükten kaldırmak için, Kureyşlilerden birkaç kişi, harekete geçti. Onların içinde, bu hususta, Hişam b. Amfin çabasından daha güzel çabalı kimse yoktu. 283

Hişam b. Amr; Nadle b. Hişam b. Abdi Menafin ana bir kardeşinin oğlu olduğu için, 284 Hâşim oğullarından sayılırdı.

Kendisi, kavmi arasında şerefli ve itibarlı idi. 285

Hişam b. Amr, Züheyr b. Ebi Ümeyye'nin yanına vardı.

Züheyr b. Ebi Ümeyye'nin annesi Âtlke Hatun, Abdulmuttalib'in kızı idi.

Hişam b. Amr, Züheyr'e:

" Ey Züheyr! Dayılarının birşey almaktan, satmaktan, evlenmekten, evlendirmekten. , mahrum edildiklerini; 286 darlık ve yokluk içinde kıvrandıklarını 287 bilip durduğun halde, istediğini yemeye, içmeye, giyinip kuşanmaya, istediğin kadınla evlenmeye senin gönlün nasıl razı oluyor? Nasıl içine siniyor? 288

Allah'a yemin ederim ki; [Ebu Cehil] Ebu'l-Hakem Amr b. Hişam'ın seni dayıların aleyhinde antlaşmaya davet ettiği gibi, sen de onu kendi dayıları aleyhinde böyle bir antlaşmaya davet etmiş olsaydın, senin davetine hiçbir zaman icabet etmez, yanaşmazdı" dedi. 289

Züheyr b. Ebi Ümeyye:

" Allah senin iyiliğini versin ey Hişam! Ben bir tek adamım. 290 Tek başıma ne yapabilirim?!

Vallahi, yanımda başka bir kişi daha olsaydı, muhakkak o antlaşma sahifesini bozmaya kalkar, bozuncaya kadar uğraşırdım! " dedi. 291

Hişam b. Amr:

" Ben sana ikinci bir adam buldum! " dedi.

Züheyr b. Ebi Ümeyye:

" Kim imiş o?" diye sordu.

Hişam b. Amr:

" Benim! " dedi.

Züheyr b. Ebi Ümeyye:

" Sen bize üçüncü bir adam daha ara! " dedi.

Hişam b. Amr, kalkıp Mut'im b. Adiyy'e gitti. Ona: " Ey Mut'im! Kureyşlilere uyarak Abdi Menaf oğullarından iki batın ailenin gözünün önünde yok edilmelerine gönlün nasıl razı oluyor? Nasıl içine siniyor?! 292 Vallahi, onlan bundan kurtarmaya imkân bulabilseydim, içinizden onlara ilk koşacak olanı, beni bulurdun! " dedi. 293

Mut'im b. Adiyy:

" Allah senin iyiliğini versin! Ben bir tek adamın! Tek başıma ne yapabilirim?" dedi.

Hişam b. Amr:

" Ben sana ikinci bir adam buldum! " dedi.

Mut'im b. Adiyy:

" Kim imiş o?" diye sordu.

Hişam b. Amr:

" Benim! " dedi.

Mut'im b. Adiyy:

" Bize üçüncü bir adam daha ara, bul! " dedi.

Hişam b. Amr:

" Buldum bile! " dedi.

Mut'im b. Adiyy:

" Kim imiş o?" diye sordu.

Hişam b. Amr:

" Züheyr b. Ebi Ümeyye'dir" dedi.

Mut'im b. Adiyy:

" Sen bize dördüncü bir adam daha ara, bul! " dedi.

Hişam b. Amr, kalkıp Ebu'l-Bahterî b. Hişam'ın yanına gitti. 294 Onunla konuştu. 295

Ona da, Mut'im b. Adiyy'e söylediklerine benzer sözler söyledi.

Ebu'l-Bahterî:

" Bize bu hususta yardım edecek, 296 bu görüşte297 kimseler var mı?" diye sordu.

Hişam b. Amr:

" Evet! Vardır" dedi. 298

Ebu'l-Bahterî

" Kim imiş onlar?" diye sordu.

Hişam b. Amr:

" Züheyr b. Ebi Ümeyye, Mut’im b. Adiyy'dir. Ben de yanındayım! " dedi.

Ebu'l-Bahterî:

" Sen bize beşinci bir adam daha ara, bul! " dedi.

Hişam b. Amr, kalkıp Zem'a b. Esved'e gitti. Onunla konuştu. 299 Kendisinin onlarla olan akrabalığını ve haklarını andı.

Zem'a b. Esved:

" Beni davet ettiğin bu iş üzerinde duran kimselervar mı?" diye sordu. Hişam b. Amr:

" Evet! Vardır" dedi.

Zem'aya, onların isimlerini birer birer saydı.

Mekke'nin yukansındaki Hacun mevkiinin başlangıcında, geceleyin toplanmaya hazırlandılar.

Orada toplanıp, yapacakları işi konuştular.

Sahife üzerinde durup, onu bozuncaya kadar uğraşmaya ahd ve akd ettiler.

Züheyr b. Ebi Ümeyye ise:

" Sizden, işe ilk başlayan ve ilk konuşan kimse ben olayım! " dedi.

Ertesi günü, sabahleyin, Kureyş müşriklerinin toplantı yerine gittiler.

Züheyr b. Ebi Ümeyye; üzerine ağır ve kıymetli bir elbise giyinmiş olduğu halde Kabe'yi yedi kere tavaf ettikten sonra, halkın yanına geldi ve:

" Ey Mekkeliler! Bizler istediğimiz gibi yiyip içelim, giyinip kuşanalım da, Hâşim ve Muttalib oğulları alışverişten mahrum edilerek helak olsunlar, yakışır mı?!

Vallahi, akrabalık bağlarını kesen şu zalim sahife yirtılıncaya kadar, oturmayacağım! " dedi.

O sırada, Mescid-i Haram'ın bir köşesinde oturan Ebu Cehil:

" Sen yalan söylüyorsun!

Vallahi, o sahife yırtılamaz! " dedi.

Zem'a b. Esved:

" Vallahi, asıl sen yalan söylüyorsun!

Zaten, biz o yazıya-yazıldığı zaman-razı değildik! " dedi.

Ebu'l-Bahterî:

" Zem'a doğru söylüyor!

Biz onda yazılı şeyleri ne kabul, ne de ikrar ettik! " dedi.

Mut'im b. Adiyy:

" Her ikiniz de doğru söylüyorsunuz.

Bunun aksini söyleyen yalan söyler!

Biz bu sahifeden ve onun içinde yazılı olanlardan uzaklaşır, Allah'a sığınırız! " dedi.

Hişam b. Amr da, Mut'im b. Adiyy'in sözlerine yakın sözler söyledi.

Ebu Cehil:

" Her halde, bu, buradan başka bir yerde geceleyin konuşulmuş, üzerinde karara varılmış bir iş olsa gerek! ?" dedi.

O sırada, Ebu Talib de, Mescid-i Haram'ın bir köşesinde oturuyordu.

Mut'im b. Adiyy kalkıp, Kabe'nin içinde asılı sahifeyi yırtmak için yanına vardığı zaman; " Bismik'allahümme" sözleri dışındaki bütün yazılan ağaç kurdu (güvesi) yemiş bir halde buldu! 300

Bunun üzerine, Adiyy b. Kays, Zem'a b. Esved, Ebu'l-Bahterî ve Züheyr b. Ümeyye silahlanarak Hâşim ve Muttalib oğullarının yanlarına gittiler, onları Şı'b'dan evlerine döndürdüler. 301

Kureyş müşriklerinin elleri yanlarına düştü!

Hâşim oğullarının Peygamberimiz aleyhisselâmı sonuna kadar koruyacaklarına, kendilerine teslim etmeyeceklerine kanaat getirdiler. 302

Peygamberimiz aleyhisselâm ile cemaatı, Şı'b'dan çıkarak, halk arasına karıştılar. 303

Ebu Talib; sahifeyi ve içindekini iptal edip Şı'b'dan çıkmalarını sağlayanları, söylediği yirmialtı beyitlik bir şiirle övdü. 304

-------------------------------------

282. İbn Sa'd, c. 1, s. 210, Belâzurî, c. 1, s. 236, İbn Kayyım, Zâdü'l-mead, c. 2, s. 52, İbn Seyyid, c. 1, s. 129, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 98, Diyarbekrî, Hamîs, c. 1, s. 298. Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c. 1, s. 290.

283. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 14, Taberî, Târih, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym, c. 1. S. 276, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96.

284. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 14, Belâzurî, c. 1, s. 235, Taberî, Târih, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym. c. 1, s. 276, İbn Esîr. c. 2, s. 88, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96.

285. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 14, Taberî, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym. d, s. 276, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96.

286. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 14, Taberî, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym , c. 1, s. 276-277, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1 , s. 198, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96, Halebî, c. 2, s. 37.

287. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 235.

288. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre. c. 2, s. 14-15, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. , s. 235-236, Taberî, Târih, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 277, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 198, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 88, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 96, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 37.

289. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 15, Taberî, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym, c. 1, s. 277, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 198, İbn Esîr, c. 2, s. 88, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96.

290. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 15, Belâzurî, c. 1, s. 236, Taberî, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym, c. 1, s. 277, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 198, İbn Esîr, c. 2, s. 88, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96, Halebî, c. 2, s. 37.

291. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 15, Taberî, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym, c. 1, s. 277, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 198, İbn Esîr, c. 2, s. 88, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96, Halebî, c. 2, s. 37.

292. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 15, Belâzurî, c. 1, s. 236, Taberî, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym, c. 1, s. 277, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 198, İbn Esîr, c. 2, s. 88, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96.

293. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 15, Taberî, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym, c. 1, s. 277, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 198, İbn Esîr, c. 2, s. 88, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96.

294. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 15, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 236, Taberî, Târih, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 277, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1 , s. 198-199, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 89, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 96, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2 , s. 37.

295. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 236.

296. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 15, Taberî, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym, c. 1, s. 277, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 198-199, İbn Esîr, c. 2, s. 89, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96, Halebî, c. 2, s. 37.

297. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 236.

298. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 15, Belâzurî, c. 1. S. 236, Taberî, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym , c. 1, s. 277, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96, Halebî, c. 2, s. 38.

299. İbn İshak, İbn Hişam, c. 2, s. 15, Belâzurî, c. 1, s. 236, Taberî, c. 2, s. 228, Ebu Nuaym, c. 1, s. 277, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 199, İbn Esîr, c. 2, s. 89, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 96, Halebî, c. 2, s. 38.

300. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 15-16, Taberî, Târih, c. 2, s. 228-229, Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 275-277-278, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 199, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 89, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 96.

301. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 210, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 236, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 38.

302. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 210, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 236.

303. Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 1, s. 395, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 315, Zehebî, Târîhu'l-islâm, s. 224.

304. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 2, s. 17-19, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 314.