ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ ßöÊóÇÈõ ÇáØøóáóÇÞö æóåõæó Úóáóì ËóáóÇËóÉö
ÃóæúÌõåò: ÃóÍúÓóäõ¡ æóÍóÓóäñ¡ æóÈöÏúÚöíøõ. ÝóÃóÍúÓóäõåõ Ãóäú
íõØóáøöÞóåóÇ æóÇÍöÏóÉð Ýöí ØõåúÑò áóÇ ÌöãóÇÚó Ýöíåö¡ æóíóÊúÑõßóåóÇ
ÍóÊøóì ÊóäúÞóÖöíó ÚöÏøóÊõåóÇ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÃõÎúÊóåõ ãöäó ÇáúÃóÈö.
ÊóÒóæøóÌó ÕóÛöíÑóÊóíúäö¡ ÝóÃóÑúÖóÚóÊúåõãóÇ ãóÚðÇ Ãóæú ãõÊóÚóÇÞöÈðÇ
ÍóÑõãóÊóÇ Úóáóíúåö¡ æóÚóáóíúåöº áößõáøö æóÇÍöÏóÉò äöÕúÝõ ÇáúãóåúÑöº
áöÃóäøóåóÇ ãóÌúÈõæÑóÉñ Úóáóì ÇáúÅöÑúÖóÇÚö ÈöÍõßúãö ÇáØøóÈúÚö¡ æóíóÑúÌöÚõ
Úóáóì ÇáúãõÑúÖöÚóÉö Åöäú ÊóÚóãøóÏóÊö ÇáúÝóÓóÇÏó Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí
ÈóíøóäøóÇ¡ æóÅöäú ßõäøó ËóáóÇËðÇ ÝóÃóÑúÖóÚóÊúåõäøó Úóáóì ÇáÊøóÚóÇÞõÈö
ÍõÑøöãóÊö ÇáúÃõæáóì æóÇáËøóÇäöíóÉõ Ïõæäó ÇáËøóÇáöËóÉöº áöÃóäøóåóÇ áóãøóÇ
ÕóÇÑóÊú ÃõÎúÊðÇ áóåõãóÇ áóãú íóÈúÞó ÇáúÌóãúÚõ Ýöí ÇáäøößóÇÍö¡ æóÅöäú
ÃóÑúÖóÚóÊúåõäøó ãóÚðÇ¡ ÈöÃóäú ÃóáúÞóÊú ËóÏúíóåóÇ Ýöí Ýóãö ÇËúäóÊóíúäö
æóßóÇäóÊú ÍóáóÈóÊú ÞóÈúáó Ðóáößó ÝóÃóæúÌóÑóÊö ÇáËøóÇáöËóÉó æóÇÊøóÝóÞó
æõÕõæáõ ÇááøóÈóäö Åöáóíúåöäøó ãóÚðÇ ÍóÑõãúäó ÌóãöíÚðÇ¡ æóÚóáóì åóÐóÇ
ÊõÎóÑøóÌõ ÌóãöíÚõ ãóÓóÇÆöáö åóÐóÇ ÇáúÌöäúÓö¡ æóÇááøóåõ ÃóÚúáóãõ.
[ßöÊóÇÈõ ÇáØøóáóÇÞö]
æóåõæó Ýöí ÇááøõÛóÉö: ÅöÒóÇáóÉõ ÇáúÞóíúÏö æóÇáÊøóÎúáöíóÉõ¡ ÊóÞõæáõ:
ÃóØúáóÞúÊõ ÅöÈöáöí æóÃóØúáóÞúÊõ ÃóÓöíÑöí.
æóÝöí ÇáÔøóÑúÚö: ÅöÒóÇáóÉõ ÇáäøößóÇÍö ÇáøóÐöí åõæó ÞóíúÏñ ãóÚúäðì¡
æóåõæó ÞóÖöíøóÉñ ãóÔúÑõæÚóÉñ ÈöÇáúßöÊóÇÈö æóÇáÓøõäøóÉö æóÇáúÅöÌúãóÇÚö
æóÖóÑúÈñ ãöäó ÇáúãóÚúÞõæáö. ÃóãøóÇ ÇáúßöÊóÇÈõ ÝóáöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
{ÝóØóáøöÞõæåõäøó áöÚöÏøóÊöåöäøó} [ÇáØáÇÞ: 1] æóÞóæúáõåõ: {ÇáØøóáÇÞõ
ãóÑøóÊóÇäö} [ÇáÈÞÑÉ: 229] ¡ æóÇáÓøõäøóÉõ Þóæúáõåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ßõáøõ ØóáóÇÞò ÌóÇÆöÒñ ÅöáøóÇ ØóáóÇÞó ÇáúãóÚúÊõæåö
æóÇáÕøóÈöíøö» ¡ æóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÃóÈúÛóÖõ
ÇáúãõÈóÇÍóÇÊö Åöáóì Çááøóåö ÇáØøóáóÇÞõ» æóÚóáóì æõÞõæÚöåö ÇäúÚóÞóÏó
ÇáúÅöÌúãóÇÚõ¡ æóáöÃóäøó ÇÓúÊöÈóÇÍóÉó ÇáúÈõÖúÚö ãöáúßõ ÇáÒøóæúÌö Úóáóì
ÇáúÎõÕõæÕö¡ æóÇáúãóÇáößõ ÇáÕøóÍöíÍõ ÇáúÞóæúáö íóãúáößõ ÅöÒóÇáóÉó
ãöáúßöåö ßóãóÇ Ýöí ÓóÇÆöÑö ÇáúÃóãúáóÇßö¡ æóáöÃóäøó ãóÕóÇáöÍó ÇáäøößóÇÍö
ÞóÏú ÊóäúÞóáöÈõ ãóÝóÇÓöÏó¡ æóÇáÊøóæóÇÝõÞó Èóíúäó ÇáÒøóæúÌóíúäö ÞóÏú
íóÕöíÑõ ÊóäóÇÝõÑðÇ¡ ÝóÇáúÈóÞóÇÁõ Úóáóì ÇáäøößóÇÍö ÍöíäóÆöÐò íóÔúÊóãöáõ
Úóáóì ãóÝóÇÓöÏó ãöäó ÇáÊøóÈóÇÛõÖö æóÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúãóÞúÊö æóÛóíúÑö
Ðóáößó¡ ÝóÔõÑöÚó ÇáØøóáóÇÞõ ÏóÝúÚðÇ áöåóÐöåö ÇáúãóÝóÇÓöÏö¡ æóãóÊóì
æóÞóÚó áöÛóíúÑö ÍóÇÌóÉò Ýóåõæó ãõÈóÇÍñ ãóÈúÛõæÖñ áöÃóäøóåõ ÞóÇØöÚñ
áöáúãóÕóÇáöÍö¡ æóÅöäøóãóÇ ÃõÈöíÍóÊö ÇáúæóÇÍöÏóÉõ áöáúÍóÇÌóÉö æóåõæó
ÇáúÎóáóÇÕõ Úóáóì ãóÇ ÊóÞóÏøóãó¡ æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö: «ãóÇ ÎóáóÞó Çááøóåõ
ÊóÚóÇáóì ãõÈóÇÍðÇ ÃóÍóÈøó Åöáóíúåö ãöäó ÇáúÚóÊóÇÞö¡ æóáóÇ ÎóáóÞó
ãõÈóÇÍðÇ ÃóÈúÛóÖó Åöáóíúåö ãöäó ÇáØøóáóÇÞö» .
(æóåõæó Úóáóì ËóáóÇËóÉö ÃóæúÌõåò: ÃóÍúÓóäõ¡ æóÍóÓóäñ¡ æóÈöÏúÚöíøñ.
ÝóÃóÍúÓóäõåõ Ãóäú íõØóáøöÞóåóÇ æóÇÍöÏóÉð Ýöí ØõåúÑò áóÇ ÌöãóÇÚó Ýöíåö¡
æóíóÊúÑõßóåóÇ ÍóÊøóì ÊóäúÞóÖöíó ÚöÏøóÊõåóÇ) áöãóÇ Ñõæöíó Úóäú
ÅöÈúÑóÇåöíãó ÇáäøóÎóÚöíøö Ãóäøó ÃóÕúÍóÇÈó ÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì
Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ßóÇäõæÇ íóÓúÊóÍöÈøõæäó Ãóäú áóÇ íõØóáøöÞõæÇ
áöáÓøõäøóÉö ÅöáøóÇ æóÇÍöÏóÉð¡ Ëõãøó áóÇ íõØóáøöÞõæÇ ÛóíúÑóåóÇ ÍóÊøóì
ÊóäúÞóÖöíó ÚöÏøóÊõåóÇ. æóÝöí ÑöæóÇíóÉò: æóßóÇäó Ðóáößó ÃóÍúÓóäó
ÚöäúÏóåõãú ãöäú Ãóäú íõØóáøöÞó ÇáÑøóÌõáõ ËóáóÇËðÇ Ýöí ËóáóÇËóÉö
ÃóØúåóÇÑò¡ æóáöÃóäøóåõ ÅöÐóÇ ÌóÇãóÚóåóÇ áóÇ íõÄúãóäõ ÇáúÍóÈóáõ æóåõæó
áóÇ íóÚúáóãõ Èöåö¡ ÝóÅöÐóÇ ÙóåóÑó äóÏöãó ÝóßóÇäó ãóÇ ÐóßóÑúäóÇåõ
ÃóÈúÚóÏó ãöäó ÇáäøóÏóãö ÝóßóÇäó Ãóæúáóì.
æóÝöí ÇáøóÊöí áóÇ ÊóÍöíÖõ áöÕöÛóÑò Ãóæú ßöÈóÑò íõØóáøöÞõåóÇ Ãóíøó æóÞúÊò
ÔóÇÁó áöÚóÏóãö
(3/121)
æóÍóÓóäõåõ: Ãóäú íõØóáøöÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ
Ýöí ËóáóÇËóÉö ÃóØúåóÇÑò æóáóÇ ÌöãóÇÚó ÝöíåóÇ¡ æóÇáÔøóåúÑõ áöáúÂíöÓóÉö
æóÇáÕøóÛöíÑóÉö æóÇáúÍóÇãöáö ßóÇáúÍóíúÖóÉö¡ æóíóÌõæÒõ ØóáóÇÞõåõäøó
ÚóÞöíÈó ÇáúÌöãóÇÚö.
æóÇáúÈöÏúÚóÉõ Ãóäú íõØóáøöÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ Ãóæú ËöäúÊóíúäö ÈößóáöãóÉò
æóÇÍöÏóÉò Ãóæú Ýöí ØõåúÑò áóÇ ÑóÌúÚóÉó Ýöíåö¡ Ãóæú íõØóáøöÞóåóÇ æóåöíó
ÍóÇÆöÖñ ÝóíóÞóÚõ æóíóßõæäõ ÚóÇÕöíðÇ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ãóÇ ÐóßóÑúäóÇ¡ æóáöÃóäøóåõ ÃõÈöíÍó áöáúÍóÇÌóÉö Úóáóì ãóÇ ÊóÞóÏøóãó¡
æóÇáúÍóÇÌóÉõ ÊóäúÏóÝöÚõ ÈöÇáúæóÇÍöÏóÉö.
(æóÍóÓóäõåõ) ØóáóÇÞõ ÇáÓøõäøóÉö¡ æóåõæó (Ãóäú íõØóáøöÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ Ýöí
ËóáóÇËóÉö ÃóØúåóÇÑò áóÇ ÌöãóÇÚó ÝöíåóÇ) áöãóÇ Ñõæöíó: «Ãóäøó ÚóÈúÏó
Çááøóåö Èúäó ÚõãóÑó - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ - ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ
æóåöíó ÍóÇÆöÖñ ÝóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: ãóÇ åóßóÐóÇ
ÃóãóÑó ÑóÈøõßó íóÇ ÇÈúäó ÚõãóÑó¡ ÅöäøóãóÇ ÃóãóÑóßó Ãóäú ÊóÓúÊóÞúÈöáó
ÇáØøõåúÑó ÇÓúÊöÞúÈóÇáðÇ ÝóÊõØóáøöÞóåóÇ áößõáøö ØõåúÑò ÊóØúáöíÞóÉð» .
æóÝöí ÑöæóÇíóÉò ÞóÇáó áöÚõãóÑó: «ÃóÎúØóÃó ÇÈúäõßó ÇáÓøõäøóÉó ãõÑúåõ
ÝóáúíõÑóÇÌöÚúåóÇ¡ ÝóÅöäú ØóåõÑóÊú ÝóÅöäú ÔóÇÁó ØóáøóÞóåóÇ ØóÇåöÑðÇ ãöäú
ÛóíúÑö ÌöãóÇÚò Ãóæú ÍóÇãöáðÇ ÞóÏö ÇÓúÊóÈóÇäó ÍóãúáõåóÇ¡ ÝóÊöáúßó
ÇáúÚöÏøóÉõ ÇáøóÊöí ÃóãóÑó Çááøóåõ Ãóäú íõØóáøóÞó áóåóÇ ÇáäøöÓóÇÁõ» .
(æóÇáÔøóåúÑõ áöáúÂíöÓóÉö æóÇáÕøóÛöíÑóÉö æóÇáúÍóÇãöáö ßóÇáúÍóíúÖóÉö)
áöÞöíóÇãöåö ãóÞóÇãóåóÇ Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö ÈöäóÕøö ÇáúßöÊóÇÈö.
(æóíóÌõæÒõ ØóáóÇÞõåõäøó ÚóÞöíÈó ÇáúÌöãóÇÚö) áöãóÇ ÊóÞóÏøóãó. æóÃóãøóÇ
ÇáúÍóÇãöáõ ÝóÅöäøóåõ ÒóãóÇäõ ÇáÑøóÛúÈóÉö Ýöí ÇáúæóØúÁö áößóæúäöåö ÛóíúÑó
ãõÚóáøóÞò¡ æóíõØóáøöÞõåóÇ ËóáóÇËðÇ áöáÓøõäøóÉö íóÝúÕöáõ Èóíúäó ßõáøö
ÊóØúáöíÞóÊóíúäö ÈöÔóåúÑò. æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ: áóÇ ÊõØóáøóÞõ áöáÓøõäøóÉö
ÅöáøóÇ æóÇÍöÏóÉð¡ áöÃóäøó ÇáÔøóåúÑó ÅöäøóãóÇ ÞóÇãó ãóÞóÇãó ÇáúÍóíúÖóÉö
Ýöí ÇáÕøóÛöíÑóÉö æóÇáúÂíöÓóÉö¡ æóÇáúÍóÇãöáõ áóíúÓóÊú Ýöí ãóÚúäóÇåõãóÇ
áöÃóäøóåóÇ ãöäú ÐóæóÇÊö ÇáúÍóíúÖö ÝóÕóÇÑóÊú ßóÇáúãõãúÊóÏøö ØõåúÑõåóÇ.
æóáóåõãóÇ Ãóäøó ÇáÔøóåúÑó Ïóáöíáõ ÇáúÍóÇÌóÉö áöÃóäøóåõ ÒóãóÇäõ ÊóÌóÏøõÏö
ÇáÑøóÛúÈóÉö Úóáóì ãóÇ Úóáóíúåö ÇáØøöÈóÇÚõ ÇáÓøóáöíãóÉõ ÝóÕóÇÑóÊú Ýöí
ãóÚúäóì ÇáúÂíöÓóÉö¡ æóÇáúÅöÈóÇÍóÉõ ÈöÞóÏúÑö ÇáúÍóÇÌóÉö ÝóÕóáõÍó
ÇáÔøóåúÑõ ÏóáöíáðÇ¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúãõãúÊóÏøö ØõåúÑõåóÇ¡ áöÃóäøó Ïóáöíáó
ÊóÌóÏøõÏö ÇáÑøóÛúÈóÉö ÇáØøõåúÑõ¡ æóåõæó ãóÑúÌõæøñ Ýöí ÍóÞøöåóÇ Ïõæäó
ÇáúÍóÇãöáö ÝóÇÝúÊóÑóÞóÇ. æóØóáóÇÞõ ÇáÓøõäøóÉö Ýöí ÇáúÚóÏóÏö æóÇáúæóÞúÊö
Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ æóÇáÓøõäøóÉõ Ýöí ÇáúÚóÏóÏö íóÓúÊóæöí ÝöíåóÇ
ÇáúãóÏúÎõæáõ ÈöåóÇ æóÛóíúÑõ ÇáúãóÏúÎõæáö ÈöåóÇ æóÇáÕøóÛöíÑóÉõ
æóÇáúÂíöÓóÉõ¡ æóÇáúÍóÇãöáõ æóÇáúÍóÇÆöáõ áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ ÃóäøóåóÇ
ÔõÑöÚóÊú áöáúÍóÇÌóÉö æóÇáúßõáøõ Ýöíåö ÓóæóÇÁñ¡ æóÇáÓøõäøóÉõ Ýöí
ÇáúæóÞúÊö ÊóÎúÊóÕøõ ÈöÇáúãóÏúÎõæáö ÈöåóÇ áöÃóäøó ØõåúÑðÇ áóÇ ÌöãóÇÚó
Ýöíåö áóÇ íõÊóÕóæøóÑõ Ýöí ÛóíúÑö ÇáúãóÏúÎõæáö ÈöåóÇ¡ æóáöÃóäøó
ÇáúãóÍúÙõæÑó åõæó ÊóØúæöíáõ ÇáúÚöÏøóÉö áóæú æóÞóÚó Ýöí ÇáúÍóíúÖö
ÝóÅöäøóåóÇ áóÇ ÊõÍúÊóÓóÈõ ãöäó ÇáúÚöÏøóÉö¡ æóáóÇ ÚöÏøóÉó Úóáóì ÛóíúÑö
ÇáúãóÏúÎõæáö ÈöåóÇ.
(æóÇáúÈöÏúÚóÉõ Ãóäú íõØóáøöÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ Ãóæú ËöäúÊóíúäö ÈößóáöãóÉò
æóÇÍöÏóÉò¡ Ãóæú Ýöí ØõåúÑò áóÇ ÑóÌúÚóÉó Ýöíåö¡ Ãóæú íõØóáøöÞóåóÇ æóåöíó
ÍóÇÆöÖñ ÝóíóÞóÚõ æóíóßõæäõ ÚóÇÕöíðÇ) ÃóãøóÇ ÇáËøóáóÇËõ æóÇáËøöäúÊóÇäö
ÝóáöãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ãóäøóåõ ÎöáóÇÝõ ÇáÓøõäøóÉö æóÇáúãóÔúÑõæÚöíøóÉö
áöáúÍóÇÌóÉö æóåöíó ÊóäúÏóÝöÚõ ÈöÇáúæóÇÍöÏóÉö. æóÃóãøóÇ ÍóÇáóÉõ ÇáúÍóíúÖö
ÝóáöÞóæúáöåö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - Ýöí ÍóÏöíËö ÇÈúäö
ÚõãóÑó: «ÞóÏú ÃóÎúØóÃó ÇáÓøõäøóÉó» ¡ æóÃóãøóÇ ÇáúæõÞõæÚõ ÝóáöÞóæúáöåö -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - áöÚõãóÑó: «ãõÑö ÇÈúäóßó
ÝóáúíõÑóÇÌöÚúåóÇ» ¡ æóßóÇäó ØóáøóÞóåóÇ ÍóÇáóÉó ÇáúÍóíúÖö¡ æóáóæúáóÇ
ÇáúæõÞõæÚõ áóãóÇ ÑóÇÌóÚóåóÇ. æóßóÐóáößó Ñõæöíó Ãóäøó ÇÈúäó ÚõãóÑó ÞóÇáó
áöáäøóÈöíøö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÃóÑóÃóíúÊó áóæú
ØóáøóÞúÊõåóÇ ËóáóÇËðÇ ÃóßóÇäóÊú ÊóÍöáøõ áöí¿ ÞóÇáó: " áóÇ æóíóßõæäõ
ãóÚúÕöíóÉð» . æóÑõæöíó «Ãóäøó ÈóÚúÖó ÃóÈúäóÇÁö ÚõÈóÇÏóÉó Èúäö ÇáÕøóÇãöÊö
ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ ÃóáúÝðÇ¡ ÝóÐóßóÑó ÚõÈóÇÏóÉõ Ðóáößó áöáäøóÈöíøö -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -¡ ÝóÞóÇáó: " ÈóÇäóÊú ÈöËóáóÇËò Ýöí
ãóÚúÕöíóÉò¡ æóÊöÓúÚõãöÇÆóÉò æóÓóÈúÚñ æóÊöÓúÚõæäó ÝöíãóÇ áóÇ íóãúáößõ»
(3/122)
æóØóáóÇÞõ ÛóíúÑö ÇáúãóÏúÎõæáö ÈöåóÇ
ÍóÇáóÉó ÇáúÍóíúÖö áóíúÓó ÈöÈöÏúÚöíøò¡ æóÅöÐóÇ ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ
ÍóÇáóÉó ÇáúÍóíúÖö ÝóÚóáóíúåö Ãóäú íõÑóÇÌöÚóåóÇ¡ ÝóÅöÐóÇ ØóåõÑóÊú ÝóÅöäú
ÔóÇÁó ØóáøóÞóåóÇ æóÅöäú ÔóÇÁó ÃóãúÓóßóåóÇ¡ æóÅöÐóÇ ÞóÇáó áöÇãúÑóÃóÊöåö
ÇáúãóÏúÎõæáö ÈöåóÇ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ ËóáóÇËðÇ áöáÓøõäøóÉö¡ æóÞóÚó ÚöäúÏó
ßõáøö ØõåúÑò ÊóØúáöíÞóÉñ¡ æóÅöäú äóæóì æõÞõæÚóåõäøó ÇáÓøóÇÚóÉó æóÞóÚúäó
(Ò) ¡ æóØóáóÇÞõ ÇáúÍõÑøóÉö ËóáóÇËñ¡ æóÇáúÃóãóÉö ËöäúÊóÇäö¡ æóáóÇ
ÇÚúÊöÈóÇÑó ÈöÇáÑøóÌõáö Ýöí ÚóÏóÏö ÇáØøóáóÇÞö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
¡ æóáöÞóæúáöåö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ßõáøõ ØóáóÇÞò
æóÇÞöÚñ» ÇáúÍóÏöíËó. æóÃóãøóÇ ßóæúäõåõ ÚóÇÕöíðÇ ÝóáöãõÎóÇáóÝóÉö
ÇáÓøõäøóÉö æóÅöÌúãóÇÚö ÇáÕøóÍóÇÈóÉö¡ æóÞóæúáõåõ: (Ýöí ØõåúÑò áóÇ
ÑóÌúÚóÉó Ýöíåö) ÅöÔóÇÑóÉñ Åöáóì ãóÐúåóÈö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡ æóåõæó Ãóäøóåõ
áóæú ØóáøóÞóåóÇ Ýöí ØõåúÑò áóãú íõÌóÇãöÚúåóÇ Ýöíåö ÝóÑóÇÌóÚóåóÇ Ëõãøó
ØóáøóÞóåóÇ áóÇ íõßúÑóåõ Ýöíåö¡ æóåõæó Þóæúáõ ÒõÝóÑó¡ æóÚöäúÏóåõãóÇ
íõßúÑóåõ¡ æóÚóáóì åóÐóÇ áóæú ØóáøóÞóåóÇ Ýöí ÇáúÍóíúÖö Ëõãøó ÑóÇÌóÚóåóÇ
ÝóØóåõÑóÊú ÝóØóáøóÞóåóÇ¡ æóßóÐóÇ áóæú ãóÓøóåóÇ ÈöÔóåúæóÉò Ëõãøó ÞóÇáó
áóåóÇ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ áöáÓøõäøóÉö æóÞóÚúäó áöáúÍóÇáö ÚöäúÏóåõ¡
áöÃóäøó ÇáúÃõæáóì æóÞóÚóÊú ÝóÕóÇÑó ãõÑóÇÌöÚðÇ ÈöÇááøóãúÓö ÈöÔóåúæóÉò
ÝóæóÞóÚóÊú ÃõÎúÑóì¡ Ëõãøó ÕóÇÑó ãõÑóÇÌöÚðÇ ÝóæóÞóÚóÊö ÇáËøóÇáöËóÉõ.
æóÇáÔøóåúÑõ ÇáúæóÇÍöÏõ Ýöí ÍóÞøö ÇáúÂíöÓóÉö æóÇáÕøóÛöíÑóÉö Úóáóì
ÇáúÎöáóÇÝö. ÝóÇáúÍóÇÕöáõ Ãóäøó ÇáÑøóÌúÚóÉó ÝóÇÕöáóÉñ Èóíúäó
ÇáØøóáóÇÞóíúäö ÚöäúÏóåõ¡ æóÇáäøößóÇÍõ ÝóÇÕöáñ ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö.
áóåõãóÇ Ãóäøó ÈöÇáØøóáóÇÞö Ýöí ÇáØøõåúÑö ÎóÑóÌó ãöäú Ãóäú íóßõæäó
æóÞúÊðÇ áöØóáóÇÞö ÇáÓøõäøóÉö¡ æóáöåóÐóÇ áóæú ÃóæúÞóÚóåõ ÞóÈúáó
ÇáÑøóÌúÚóÉö íõßúÑóåõ. æóáóåõ Ãóäøó ÈöÇáúãõÑóÇÌóÚóÉö ÇÑúÊóÝóÚó Íõßúãõ
ÇáØøóáóÇÞö ÇáúÃóæøóáö ÝóÕóÇÑó ßóÃóäú áóãú íóßõäú¡ ÝóÅöÐóÇ ÇÑúÊóÝóÚó áóÇ
íóÕöíÑõ ÌóÇãöÚðÇ æóÇáúßóÑóÇåóÉõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑå¡ æóáöÃóäøóåóÇ ÚóÇÏóÊú Åöáóì
ÇáúÍóÇáóÉö ÇáúÃõæáóì ÈöÓóÈóÈò ãöäú ÌöåóÊöåö ÝóÕóÇÑó ßóãóÇ áóæú
ÃóÈóÇäóåóÇ Ýöí ÇáØøõåúÑö Ëõãøó ÊóÒóæøóÌóåóÇ.
ÞóÇáó: (æóØóáóÇÞõ ÛóíúÑö ÇáúãóÏúÎõæáö ÈöåóÇ ÍóÇáóÉó ÇáúÍóíúÖö áóíúÓó
ÈöÈöÏúÚöíøò) áöãóÇ ãóÑøó.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ ÍóÇáóÉó ÇáúÍóíúÖö ÝóÚóáóíúåö Ãóäú
íõÑóÇÌöÚóåóÇ) áöæõÑõæÏö ÇáúÃóãúÑö Èöåö Ýöí ÍóÏöíËö ÇÈúäö ÚõãóÑó - ÑóÖöíó
Çááøóåõ Úóäúåõ - Úóáóì ãóÇ ÊóÞóÏøóãó¡ æóáöãóÇ Ýöíåö ãöäú ÑóÝúÚö
ÇáúÝöÚúáö ÇáúÍóÑóÇãö ÈöÑóÝúÚö ÃóËóÑöåö (ÝóÅöÐóÇ ØóåõÑóÊú ÝóÅöäú ÔóÇÁó
ØóáøóÞóåóÇ æóÅöäú ÔóÇÁó ÃóãúÓóßóåóÇ) áöÍóÏöíËö ÇÈúäö ÚõãóÑó - ÑóÖöíó
Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ -.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÞóÇáó áöÇãúÑóÃóÊöåö ÇáúãóÏúÎõæáö ÈöåóÇ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ
ËóáóÇËðÇ áöáÓøõäøóÉö æóÞóÚó ÚöäúÏó ßõáøö ØõåúÑò ÊóØúáöíÞóÉñ) áöÃóäøó
ãóÚúäóÇåõ áöæóÞúÊö ÇáÓøõäøóÉö¡ æóæóÞúÊõåóÇ ØõåúÑñ áóÇ ÌöãóÇÚó Ýöíåö
áöãóÇ ãóÑøó¡ (æóÅöäú äóæóì æõÞõæÚóåõäøó ÇáÓøóÇÚóÉó æóÞóÚúäó) ÎöáóÇÝðÇ
áóÒõÝóÑó áöÃóäøó ÇáúÌóãúÚó ÈöÏúÚóÉñ ÝóáóÇ íóßõæäõ ÓõäøóÉð. æóáóäóÇ
Ãóäøóåõ Óõäøöíøñ æõÞõæÚðÇ áóÇ ÅöíÞóÇÚðÇ¡ áöÃóäøóÇ ÅöäøóãóÇ ÚóÑóÝúäóÇ
æõÞõæÚó ÇáËøóáóÇËö ÌõãúáóÉð ÈöÇáÓøõäøóÉö ÝóßóÇäó ãõÍúÊóãóáó ßóáóÇãöåö
ÝóíóäúÊóÙöãõåõ ÚöäúÏó ÇáäøöíøóÉö Ïõæäó ÇáúÅöØúáóÇÞö.
ÞóÇáó: (æóØóáóÇÞõ ÇáúÍõÑøóÉö ËóáóÇËñ æóÇáúÃóãóÉö ËöäúÊóÇäö¡ æóáóÇ
ÇÚúÊöÈóÇÑó ÈöÇáÑøóÌõáö Ýöí ÚöÏóÏö ÇáØøóáóÇÞö) áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
{ÝóØóáøöÞõæåõäøó áöÚöÏøóÊöåöäøó} [ÇáØáÇÞ: 1] Ãóíú áöÃóØúåóÇÑö
ÚöÏøóÊöåöäøó¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáØøóáúÞóÇÊõ Úóáóì ÚóÏóÏö ÇáúÃóØúåóÇÑö¡
æóÃóØúåóÇÑõ ÇáúÍõÑøóÉö Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö ËóáóÇËóÉñ æóÇáúÃóãóÉö ËöäúÊóÇäö¡
Ýóíóßõæäõ ÇáÊøóØúáöíÞõ ßóÐóáößó¡ æóáöÃóäøó ÇáúÍõÑøó áóæú ãóáóßó Úóáóì
ÇáúÃóãóÉö ËóáóÇËðÇ áóãóáóßó ÊóÝúÑöíÞóåõäøó Úóáóì ÃóæúÞóÇÊö ÇáÓøóäóÉö
æóáóÇ íóãúáößõ ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö¡ æóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ØóáóÇÞõ ÇáúÃóãóÉö ËöäúÊóÇäö æóÚöÏøóÊõåóÇ ÍóíúÖóÊóÇäö»
æóÃóãøóÇ Þóæúáõåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÇáØøóáóÇÞõ
ÈöÇáÑøöÌóÇáö æóÇáúÚöÏøóÉõ ÈöÇáäøöÓóÇÁö» ÝóãóÚúäóÇåõ æõÌõæÏõ ÇáØøóáóÇÞö
Ãóæú æõÞõæÚõ ÇáØøóáóÇÞö ÈöÇáÑøöÌóÇáö¡ ßóãóÇ Ãóäøó ÇáúÚöÏøóÉó
(3/123)
æóíóÞóÚõ ØóáóÇÞõ ßõáøö ÒóæúÌò ÚóÇÞöáò
ÈóÇáöÛò ãõÓúÊóíúÞöÙò.
æóØóáóÇÞõ ÇáúãõßúÑóåö (Ý) æóÇÞöÚñ¡ æóØóáóÇÞõ ÇáÓøóßúÑóÇäö æóÇÞöÚñ¡
æóíóÞóÚõ ØóáóÇÞõ ÇáúÃóÎúÑóÓö ÈöÇáúÅöÔóÇÑóÉö¡ æóßóÐóáößó ÇááøóÇÚöÈõ
ÈöÇáØøóáóÇÞö æóÇáúåóÇÒöáõ Èöåö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÈöÇáäøöÓóÇÁö¡ æóÃóãøóÇ Þóæúáõåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -:
«áóÇ íõØóáøöÞõ ÇáúÚóÈúÏõ ÃóßúËóÑó ãöäó ÇËúäóÊóíúäö» íóÚúäöí ÒóæúÌóÊóåõ
ÇáúÃóãóÉó ÊóæúÝöíÞðÇ Èóíúäó ÇáúÃóÍóÇÏöíËö æóÇáÏøóáóÇÆöáö¡ Ãóæú áöÃóäøó
ÇáúÛóÇáöÈó Ãóäøó ÇáúÚóÈúÏó ÅöäøóãóÇ íóÊóÒóæøóÌõ ÇáúÃóãóÉó¡ ÝóÎóÑóÌó
ãóÎúÑóÌó ÇáúÛóÇáöÈö¡ æóáöÃóäøó ÇáäøößóÇÍó äöÚúãóÉñ Ýöí ÍóÞøöåóÇ¡
æóÇáÑøöÞøó ãõÄóËøöÑñ Ýöí ÊóäúÕöíÝö ÇáäøöÚóãö¡ ÝóæóÌóÈó Ãóäú íõÚúÊóÈóÑó
ÈöÑöÞøöåóÇ¡ æóÞóÖöíøóÊõåõ ØóáúÞóÉñ æóäöÕúÝõ¡ áóßöäú áóãøóÇ áóãú
ÊóÊóäóÕøóÝõ ÇáØøóáúÞóÉõ ßõãøöáóÊóÇ.
ÞóÇáó: (æóíóÞóÚõ ØóáóÇÞõ ßõáøö ÒóæúÌò ÚóÇÞöáò ÈóÇáöÛò ãõÓúÊóíúÞöÙò)
áöÞóæúáöåö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ßõáøõ ØóáóÇÞò æóÇÞöÚò
ÅöáøóÇ ØóáóÇÞó ÇáÕøóÈöíøö æóÇáúãóÚúÊõæåö» ¡ æóÝöí ÑöæóÇíóÉò: «ÅöáøóÇ
ØóáóÇÞó ÇáÕøóÈöíøö æóÇáúãóÌúäõæäö» ¡ æóáóÇ íóÞóÚõ ØóáóÇÞõ ÇáÕøóÈöíøö
æóÇáúãóÌúäõæäö áöãóÇ ÑóæóíúäóÇ¡ æóáöÃóäøóåõãóÇ ÚóÏöíãóÇ ÇáúÚóÞúáö
æóÇáÊøóãúíöíÒö æóÇáúÃóåúáöíøóÉö ÈöåöãóÇ¡ æóáóæú ØóáøóÞó ÇáÕøóÈöíøõ Ãóæö
ÇáäøóÇÆöãõ Ëõãøó ÈóáóÛó Ãóæö ÇÓúÊóíúÞóÙó æóÞóÇáó: ÃóÌóÒúÊõ Ðóáößó
ÇáØøóáóÇÞó áóÇ íóÞóÚõ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóæúÞóÚúÊõåõ æóÞóÚó.
[Íßã ØáÇÞ ÇáãßÑå æÇáÓßÑÇä æÇáÃÎÑÓ æÇáåÇÒá]
(æóØóáóÇÞõ ÇáúãõßúÑóåö æóÇÞöÚñ) áöãóÇ Ñõæöíó: «Ãóäøó ÇãúÑóÃóÉð
ÇÚúÊóÞóáóÊú ÒóæúÌóåóÇ æóÌóáóÓóÊú Úóáóì ÕóÏúÑöåö æóãóÚóåóÇ ÔóÝúÑóÉñ
æóÞóÇáóÊú: áóÊõØóáøöÞóäøöí ËóáóÇËðÇ Ãóæú áóÃóÞúÊõáóäøóßó¡ ÝóäóÇÔóÏóåóÇ
Çááøóåó Ãóäú áóÇ ÊóÝúÚóáó ÝóÃóÈóÊú ÝóØóáøóÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ¡ Ëõãøó ÐóßóÑó
Ðóáößó áöáäøóÈöíøö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - ÝóÞóÇáó: áóÇ
ÞóíúáõæáóÉó Ýöí ÇáØøóáóÇÞö» . æóáöÃóäøóåõ ÞóÕóÏó ÇáØøóáóÇÞó æóáóãú
íóÑúÖó ÈöÇáúæõÞõæÚö ÝóÕóÇÑó ßóÇáúåóÇÒöáö¡ æóáöÃóäøóåõ ãóÚúäðì ÊóÞóÚõ
Èöåö ÇáúÝõÑúÞóÉõ ÝóíóÓúÊóæöí Ýöíåö ÇáúÅößúÑóÇåõ æóÇáØøóæúÚõ
ßóÇáÑøóÖóÇÚö¡ Ëõãøó ÚöäúÏóäóÇ ßõáøõ ãóÇ ÕóÍøó Ýöíåö ÔóÑúØõ ÇáúÎöíóÇÑö
ÝóÇáúÅößúÑóÇåõ íõÄóËøöÑõ Ýöíåö ßóÇáúÈóíúÚö æóÇáúÅöÌóÇÑóÉö æóäóÍúæöåöãóÇ¡
æóãóÇ áóÇ íóÕöÍøõ Ýöíåö ÇáÔøóÑúØõ áóÇ íõÄóËøöÑõ Ýöíåö ßóÇáäøößóÇÍö
æóÇáØøóáóÇÞö æóÇáúÚóÊóÇÞö æóäóÍúæöåóÇ.
ÞóÇáó: (æóØóáóÇÞõ ÇáÓøóßúÑóÇäö æóÇÞöÚñ) ¡ æóÞóÇáó ÇáØøóÍóÇæöíøõ: áóÇ
íóÞóÚõ¡ æóåõæó ÇÎúÊöíóÇÑõ ÇáúßóÑúÎöíøö ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ ÈöÒóæóÇáö ÚóÞúáöåö
ÈöÇáúÈóäúÌö æóÇáÏøóæóÇÁö. æóáóäóÇ Ãóäøóåõ ãõßóáøóÝñ ÈöÏóáöíáö Ãóäøóåõ
ãõÎóÇØóÈñ ÈöÃóÏóÇÁö ÇáúÝóÑóÇÆöÖö¡ æóíóáúÒóãõåõ ÍóÏøõ ÇáúÞóÐúÝö
æóÇáúÞóæúÏö ÈöÇáúÞóÊúáö¡ æóØóáóÇÞõ ÇáúãõßóáøóÝö æóÇÞöÚñ ßóÛóíúÑö
ÇáÓøóßúÑóÇäö¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúãõÈóäøóÌö áöÃóäøóåõ áóíúÓó áóåõ Íõßúãõ
ÇáÊøóßúáöíÝö¡ æóáöÃóäøó ÇáÓøóßúÑóÇäó ÈöÇáúÎóãúÑö æóÇáäøóÈöíÐö ÒóÇáó
ÚóÞúáõåõ ÈöÓóÈóÈò åõæó ãóÚúÕöíóÉñ ÝóíõÌúÚóáõ ÈóÇÞöíðÇ ÒóÌúÑðÇ ÍóÊøóì
áóæú ÔóÑöÈó ÝóÕóÏóÚó ÑóÃúÓõåõ æóÒóÇáó ÚóÞúáõåõ ÈöÇáÕøõÏóÇÚö. äóÞõæáõ:
áóÇ íóÞóÚõ¡ æóÇáúÛóÇáöÈõ Ýöíãóäú ÔóÑöÈó ÇáúÈóäúÌó æóÇáÏøóæóÇÁó
ÇáÊøóÏóÇæöí áóÇ ÇáúãóÚúÕöíóÉõ¡ æóáöÐóáößó ÇäúÊóÝóì ÇáÊøóßúáöíÝõ
Úóäúåõãú.
(æóíóÞóÚõ ØóáóÇÞõ ÇáúÃóÎúÑóÓö ÈöÇáúÅöÔóÇÑóÉö) æóÇáúãõÑóÇÏõ ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú
ÅöÔóÇÑóÊõåõ ãóÚúáõæãóÉð. æóÞóÏú ÚõÑøöÝó Ýöí ãóæúÖöÚöåö.
ÞóÇáó: (æóßóÐóáößó ÇááøóÇÚöÈõ ÈöÇáØøóáóÇÞö æóÇáúåóÇÒöáõ Èöåö) áöÞóæúáöåö
- Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ËóáóÇËñ ÌóÏøõåõäøó ÌöÏøñ
æóåóÒúáõåõäøó ÌóÏøñ: ÇáØøóáóÇÞõ æóÇáäøößóÇÍõ æóÇáúÚóÊóÇÞõ» ¡ æóÞóÇáó -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ãóäú ØóáøóÞó áóÇÚöÈðÇ ÌóÇÒó Ðóáößó
Úóáóíúåö» ¡ æóÚóäú ÃóÈöí ÇáÏøóÑúÏóÇÁö Ãóäøóåõ ÞóÇáó: ãóäú áóÚöÈó
ÈöØóáóÇÞò Ãóæú ÚóÊóÇÞò áóÒöãóåõ¡ ÞóÇáó: æóÝöíåö äóÒóáó: {æóáÇ
ÊóÊøóÎöÐõæÇ ÂíóÇÊö Çááøóåö åõÒõæðÇ} [ÇáÈÞÑÉ: 231] ¡ æóßóÐóáößó ÅöÐóÇ
ÃóÑóÇÏó ÛóíúÑó ÇáØøóáóÇÞö ÝóÓóÈóÞó áöÓóÇäõåõ ÈöÇáØøóáóÇÞö æóÞóÚó¡
áöÃóäøóåõ ÚóÏóãõ ÇáúÞóÕúÏö æóåõæó ÛóíúÑõ ãõÚúÊóÈóÑò Ýöíåö. æóÑóæóì
åöÔóÇãñ Úóäú ãõÍóãøóÏò Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøó ãóäú ÃóÑóÇÏó Ãóäú
íóÞõæáó áöÇãúÑóÃóÊöåö ÇÓúÞöäöí ÇáúãóÇÁó ÝóÞóÇáó ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ æóÞóÚó.
æóíóÚõãøõ åóÐöåö ÇáúÝõÕõæáó ßõáøóåóÇ Þóæúáõåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ßõáøõ ØóáóÇÞò æóÇÞöÚñ» ÇáúÍóÏöíËó.
(3/124)
æóãóäú ãóáóßó ÇãúÑóÃóÊóåõ Ãóæú ÔöÞúÕðÇ
ãöäúåóÇ Ãóæú ãóáóßóÊúåõ Ãóæú ÔöÞúÕðÇ ãöäúåõ æóÞóÚóÊö ÇáúÝõÑúÞóÉõ
ÈóíúäóåõãóÇ.
æóÕóÑöíÍõ ÇáØøóáóÇÞö áóÇ íóÍúÊóÇÌõ Åöáóì äöíøóÉò¡ æóåõæó äóæúÚóÇäö:
ÃóÍóÏõåõãóÇ ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóãõØóáøóÞóÉñ æóØóáøóÞúÊõßö. æóÇáËøóÇäöí
ÃóäúÊö ÇáØøóáóÇÞõ¡ æóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÇáØøóáóÇÞó¡ æóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ
ØóáóÇÞðÇ¡ ÝóÇáúÃóæøóáõ ÊóÞóÚõ Èöåö ØóáúÞóÉñ æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ¡ æóáóÇ
ÊóÕöÍøõ Ýöíåö äöíøóÉõ ÇáËøöäúÊóíúäö æóÇáËøóáóÇËö. æóÇáËøóÇäöí ÊóÞóÚõ
Èöåö æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ¡ æóÊóÕöÍøõ Ýöíåö äöíøóÉõ ÇáËøóáóÇËö Ïõæäó
ÇáËøöäúÊóíúäö (Ò) æóáóæú äóæóì ÈöÞóæúáöåö ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÇÍöÏóÉð¡
æóÈöÞóæúáöåö ØóáóÇÞðÇ ÃõÎúÑóì æóÞóÚóÊóÇ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÞóÇáó: (æóãóäú ãóáóßó ÇãúÑóÃóÊóåõ Ãóæú ÔöÞúÕðÇ ãöäúåóÇ¡ Ãóæú ãóáóßóÊúåõ
Ãóæú ÔöÞúÕðÇ ãöäúåõ æóÞóÚóÊö ÇáúÝõÑúÞóÉõ ÈóíúäóåõãóÇ) áöÃóäøó
ÇáúãöáúßöíøóÉó ÊóãúäóÚõ ÇÈúÊöÏóÇÁó ÇáäøößóÇÍö áöãóÇ ÓóÈóÞó Ýöí
ÇáäøößóÇÍö ÝóÊóãúäóÚõåõ ÈóÞóÇÁð ßóÇáúãóÍúÑóãöíøóÉö æóÇáúãõÕóÇåóÑóÉö
æóÇáÑøóÖóÇÚö.
[ÝÕá ÕóÑöíÍõ ÇáØøóáóÇÞö]
ÝóÕúáñ (æóÕóÑöíÍõ ÇáØøóáóÇÞö áóÇ íóÍúÊóÇÌõ Åöáóì äöíøóÉò) áöÃóäøóåõ
ãóæúÖõæÚñ áóåõ ÔóÑúÚðÇ ÝóßóÇäó ÍóÞöíÞóÉð¡ æóÇáúÍóÞöíÞóÉõ áóÇ ÊóÍúÊóÇÌõ
Åöáóì äöíøóÉò¡ æóíõÚúÞöÈõ ÇáÑøóÌúÚóÉó áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
{æóÈõÚõæáóÊõåõäøó ÃóÍóÞøõ ÈöÑóÏøöåöäøó} [ÇáÈÞÑÉ: 228] æóáóæú äóæóì
ÇáúÅöÈóÇäóÉó Ýóåõæó ÑóÌúÚöíøñ áöÃóäøóåõ äóæóì ÖöÏøó ãóÇ æõÖöÚó áóåõ
ÔóÑúÚðÇ.
(æóåõæó äóæúÚóÇäö: ÃóÍóÏõåõãóÇ ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóãõØóáøóÞóÉñ
æóØóáøóÞúÊõßö. æóÇáËøóÇäöí ÃóäúÊö ÇáØøóáóÇÞõ¡ æóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ
ÇáØøóáóÇÞó¡ æóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ØóáóÇÞðÇ. ÝóÇáúÃóæøóáõ ÊóÞóÚõ Èöåö ØóáúÞóÉñ
æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ æóáóÇ ÊóÕöÍøõ Ýöíåö äöíøóÉõ ÇáËøöäúÊóíúäö
æóÇáËøóáóÇËö) áöÃóäøóåõ äóÚúÊõ ÝóÑúÏò. íõÞóÇáõ áöáúæóÇÍöÏóÉö ØóÇáöÞñ
æóáöáËøöäúÊóíúäö ØóÇáöÞóÇäö æóáöáËøóáóÇËö ØóæóÇáöÞñ¡ æóäóÚúÊõ ÇáúÝóÑúÏö
áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÚóÏóÏó áöÃóäøóåõ ÖöÏøõåõ¡ æóáóÆöäú ÞóÇáó ÞóÇÆöáñ:
ÐößúÑõ ÇáØøóÇáöÞö ÐößúÑñ áöáØøóáóÇÞö ÍóÊøóì ÕóÍøó ÐößúÑõ ÇáúÚóÏóÏö
ÊóÝúÓöíÑðÇ áóåõ¡ æóÃóäøóåõ Ïóáöíáõ ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉö¡ æóÇáúãóÕúÏóÑõ
íóÍúÊóãöáõ ÇáËøóáóÇËó. ÞõáúäóÇ åõæó ÐößúÑñ áöØóáóÇÞò ÊóÊøóÕöÝõ Èöåö
ÇáúãóÑúÃóÉõ¡ æóÇáúÚóÏóÏõ ÇáúãóÐúßõæÑõ ÈóÚúÏóåõ äóÚúÊñ áöãóÕúÏóÑò
ãóÍúÐõæÝò ÊóÞúÏöíÑõåõ ØóáóÇÞðÇ ËóáóÇËðÇ ßóÞóæúáöåöãú: ÖóÑóÈúÊõåõ
æóÌöíÚðÇ æóÃóÚúØóíúÊõåõ ÌóÒöíáðÇ.
(æ) ÇáäøóæúÚõ (ÇáËøóÇäöí ÊóÞóÚõ Èöåö æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ¡ æóÊóÕöÍøõ
Ýöíåö äöíøóÉõ ÇáËøóáóÇËö Ïõæäó ÇáËøöäúÊóíúäö) áöÃóäøóåõ ÐößúÑõ
ÇáúãóÕúÏóÑö¡ æóåõæó íóÍúÊóãöáõ ÇáúÚõãõæãó áöÃóäøóåõ ÇÓúãõ ÌöäúÓò¡
æóíóÍúÊóãöáõ ÇáúÃóÏúäóì¡ ÝóÚöäúÏó ÇáúÅöØúáóÇÞö íõÍúãóáõ Úóáóì
ÇáúæóÇÍöÏóÉö áöÃóäøóåõ ãõÊóíóÞøóäñ¡ æóÅöäú äóæóì ÇáËøóáóÇËó æóÞóÚúäó
áöÃóäøóåõ ãõÍúÊóãóáõ ßóáóÇãöåö¡ æóÅöäøóãóÇ áóÇ ÊóÕöÍøõ äöíøóÉõ
ÇáËøöäúÊóíúäö áöÃóäøóåóÇ ÌöäúÓõ ÇáØøóáóÇÞö áóÇ ãöäú ÍóíúËõ
ÇáúÚóÏóÏöíøóÉö ÍóÊøóì áóæú ßóÇäóÊö ÇáÒøóæúÌóÉõ ÃóãóÉð ÕóÍøóÊú äöíøóÉõ
ÇáËøöäúÊóíúäö ãöäú ÍóíúËõ ÇáúÌöäúÓöíøóÉö. æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ: ÊóÕöÍøõ
äöíøóÉõ ÇáËøöäúÊóíúäö áöÃóäøóåóÇ ÈóÚúÖõ ÇáËøóáóÇËö. æóÌóæóÇÈõåõ ãóÇ
ÞõáúäóÇ.
(æóáóæú äóæóì ÈöÞóæúáöåö: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ æóÇÍöÏóÉð¡ æóÈöÞóæúáöåö:
ØóáóÇÞðÇ ÃõÎúÑóì æóÞóÚóÊóÇ) áöÃóäøó ßõáøó æóÇÍöÏò ãöäó ÇááøóÝúÙóíúäö
íóÍúÊóãöáõ ÇáúÅöíÞóÇÚó¡ ÝóÕóÇÑó ßóÞóæúáöåö: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÃóäúÊö
ØóáóÇÞðÇ ÝóÅöäøóåõ íóÞóÚõ ËöäúÊóÇäö ßóÐóÇ åóÇåõäóÇ¡ æóåóßóÐóÇ ÇáúÍõßúãõ
Ýöí Þóæúáöåö ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÇáØøóáóÇÞó¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡
æóÞóÇáó: ÚóäóíúÊõ Èöåö Úóäú æöËóÇÞò áóÇ íõÕóÏøóÞõ ÞóÖóÇÁð¡ æóáóæú ÞóÇáó
Úóäö
(3/125)
æóÅöÐóÇ ÃóÖóÇÝó ÇáØøóáóÇÞó Åöáóì
ÌõãúáóÊöåóÇ Ãóæú ãóÇ íõÚóÈøóÑõ Èöåö Úóäö ÇáúÌõãúáóÉö ßóÇáÑøóÞóÈóÉö
æóÇáúæóÌúåö æóÇáÑøõæÍö æóÇáúÌóÓóÏö¡ Ãóæú Åöáóì ÌõÒúÁò ÔóÇÆöÚò ãöäúåóÇ
æóÞóÚó¡ æóäöÕúÝõ ÇáØóáúÞóÉö ÊóØúáöíÞóÉñ¡ æóßóÐóáößó ÇáËøõáõËõ¡
æóËóáóÇËóÉõ ÃóäúÕóÇÝö ÊóØúáöíÞóÊóíúäö ËóáóÇËñ¡ æóËóáóÇËóÉõ ÃóäúÕóÇÝö
ÊóØúáöíÞóÉò ËöäúÊóÇäö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÇáúÚóãóáö íóÏöíäõ ÃóíúÖðÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ãöäú æöËóÇÞò
Ãóæú ãöäú åóÐóÇ ÇáúÞóíúÏö áóãú íóÞóÚú ÔóíúÁñ Ýöí ÇáúÞóÖóÇÁö¡ æóáóæú
ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ãöäú åóÐóÇ ÇáúÚóãóáö æóÞóÚó ÞóÖóÇÁð áóÇ ÏöíóÇäóÉð¡
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ãöäú åóÐóÇ ÇáúÚóãóáö ØõáøöÞóÊú
ËóáóÇËðÇ¡ æóáóÇ íõÕóÏøóÞõ ÞóÖóÇÁð Ãóäøóåõ áóãú íóäúæö ÇáØøóáóÇÞó.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÃóÖóÇÝó ÇáØøóáóÇÞó Åöáóì ÌõãúáóÊöåóÇ Ãóæú ãóÇ íõÚóÈøóÑõ
Èöåö Úóäö ÇáúÌõãúáóÉö ßóÇáÑøóÞóÈóÉö æóÇáúæóÌúåö æóÇáÑøõæÍö æóÇáúÌóÓóÏö¡
Ãóæú Åöáóì ÌõÒúÁò ÔóÇÆöÚò ãöäúåóÇ æóÞóÚó) áöÃóäøóåóÇ ãóÍóáøõ ÇáØøóáóÇÞö¡
ÝóÅöÐóÇ ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÝóÞóÏú ÃóÖóÇÝó ÇáØøóáóÇÞó Åöáóì ãóÍóáøöåö
ÝóíóÕöÍøõ. æóåóÐöåö ÇáúÃóÔúíóÇÁõ íõÚóÈøóÑõ ÈöåóÇ Úóäú ÌõãúáóÉö
ÇáúÈóÏóäö. ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {ÝóÊóÍúÑöíÑõ ÑóÞóÈóÉò} [ÇáãÌÇÏáÉ: 3]
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÇáúÌõãúáóÉõ. æóíõÞóÇáõ íóÇ æóÌúåó ÇáúÚóÑóÈö¡ æóÞóÇáó -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «áóÚóäó Çááøóåõ ÇáúÝõÑõæÌó Úóáóì
ÇáÓøõÑõæÌö» ¡ æóíõÞóÇáõ: ÃóäóÇ ÈöÎóíúÑò ãóÇ Óóáóãó ÑóÃúÓõßó æóãóÇ
ÈóÞöíóÊú ÑõæÍõßó. æóíõÑóÇÏõ ÇáúÌóãöíÚõ. æóÇáúÌóÓóÏõ ÚöÈóÇÑóÉñ Úóäö
ÇáúÌóãöíÚö¡ æóßóÐóáößó ÇáúÚõäõÞõ. ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {ÝóÙóáøóÊú
ÃóÚúäóÇÞõåõãú} [ÇáÔÚÑÇÁ: 4] æóßóÐóáößó ÇáÏøóãõ íõÞóÇáõ: Ïóãõåõ åóÏóÑñ¡
æóåóÐóÇ Úóáóì ãóÇ ÐóßóÑó Ýöí ÇáúßóÝóÇáóÉö Ãóäøóåõ áóæú ÊóßóÝøóáó
ÈöÏóãöåö íóÕöÍøõ¡ æóÃóÔóÇÑó Ýöí ßöÊóÇÈö ÇáúÚöÊúÞö Ãóäøóåõ áóÇ íóÞóÚõ
áöÃóäøóåõ ÞóÇáó: áóæú ÞóÇáó áöÚóÈúÏöåö Ïóãõßó ÍõÑøñ áóÇ íõÚúÊóÞõ. æóÝöí
ÇáÙøóåúÑö æóÇáúÈóØúäö ÑöæóÇíóÊóÇäö¡ æóÅöäøóãóÇ íóÞóÚõ ÈöÇáúÅöÖóÇÝóÉö
Åöáóì åóÐöåö ÇáúÃóÚúÖóÇÁö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøóåõ íõÚóÈøóÑõ ÈöåóÇ Úóäú
ÌóãöíÚö ÇáúÈóÏóäö áóÇ ÈöÇáúÅöÖóÇÝóÉö ÅöáóíúåóÇ ÍóÊøóì áóæú ÞóÇáó:
ÇáÑøóÃúÓõ ãöäúßö ØóÇáöÞñ Ãóæö ÇáúæóÌúåõ¡ Ãóæú æóÖóÚó íóÏóåõ Úóáóì
ÇáÑøóÃúÓö Ãóæö ÇáúÚõäõÞö æóÞóÇáó: åóÐóÇ ÇáúÚõÖúæõ ØóÇáöÞñ áóÇ íóÞóÚõ.
æóÃóãøóÇ ÇáúÌõÒúÁõ ÇáÔøóÇÆöÚõ ßóÇáËøõáõËö æóÇáÑøõÈõÚö ÝóáöÃóäøóåõ
ÞóÇÈöáñ áöÓóÇÆöÑö ÇáÊøóÕóÑøõÝóÇÊö ÈóíúÚðÇ æóÅöÌóÇÑóÉð æóÛóíúÑóåõãóÇ¡
æóáöåóÐóÇ íóÕöÍøõ ÅöÖóÇÝóÉõ ÇáäøößóÇÍö Åöáóíúåö ÝóßóÐóÇ ÇáØøóáóÇÞõ¡
áóßöäú áóÇ íóÊóÌóÒøóÃõ Ýöí Íõßúãö ÇáØøóáóÇÞö ÝóíóËúÈõÊõ Ýöí Çáúßõáøö¡
æóáóæú ÃóÖóÇÝóåõ Åöáóì ÇáúíóÏö æóÇáÑøöÌúáö æóäóÍúæöåöãóÇ ãöãøóÇ áóÇ
íõÚóÈøóÑõ Èöåö Úóäö ÇáúÈóÏóäö áóÇ íóÞóÚõ ßóÇáúÃõÕúÈõÚö æóÇáÔøóÚóÑö¡
áöÃóäøóåõ ÃóÖóÇÝóåõ Åöáóì ÛóíúÑö ãóÍóáøöåö ÝóÕóÇÑó ßóÅöÖóÇÝóÊöåö Åöáóì
ÇáÑøöíÞö æóÇáÙøõÝúÑö¡ æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáØøóáóÇÞó ÑóÝóÚó ÇáúÞóíúÏó æóáóÇ
ÞóíúÏó Ýöí åóÐöåö ÇáúÃóÚúÖóÇÁö¡ áöÃóäøóåõ áóÇ íóÕöÍøõ ÅöÖóÇÝóÉõ
ÇáäøößóÇÍö ÅöáóíúåóÇ¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÌõÒúÁö ÇáÔøóÇÆöÚö Úóáóì ãóÇ
ÈóíøóäøóÇ¡ æóáóæú ÊóÚóÇÑóÝó Þóæúãñ Ãóäøó ÇáúíóÏó íõÚóÈøóÑõ ÈöåóÇ Úóäö
ÇáúÈóÏóäö ÚõÑúÝðÇ ÙóÇåöÑðÇ íóÞóÚõ ÇáØøóáóÇÞõ.
ÞóÇáó: (æóäöÕúÝõ ÇáØøóáúÞóÉö ÊóØúáöíÞóÉñ æóßóÐóáößó ÇáËøõáõËõ) Ýóáóæú
ÞóÇáó áóåóÇ ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ äöÕúÝó ÊóØúáöíÞóÉò Ãóæú ËõáõËó ÊóØúáöíÞóÉò
æóÞóÚóÊú ÊóØúáöíÞóÉñ¡ áöÃóäøó ÐößúÑó ÈóÚúÖö ãóÇ áóÇ íóÊóÌóÒøóÃõ ßóÐößúÑö
ßõáøöåö. æóßóÐóáößó ßõáøõ ÌõÒúÁò ÔóÇÆöÚò ãöäó ÇáÊøóØúáöíÞóÉö áöãóÇ
ÞõáúäóÇ.
(æóËóáóÇËóÉõ ÃóäúÕóÇÝö ÊóØúáöíÞóÊóíúäö ËóáóÇËñ) áöÃóäøó äöÕúÝó
ÇáÊóØúáöíÞóÊóíúäö æóÇÍöÏóÉñ¡ ÝóßóÃóäøóåõ ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ.
(æóËóáóÇËóÉõ ÃóäúÕóÇÝö ÊóØúáöíÞóÉò ËöäúÊóÇäö) áöÃóäøó ËóáóÇËóÉó
ÃóäúÕóÇÝö ÊóØúáöíÞóÉò ÊóØúáöíÞóÉñ æóäöÕúÝñ æóÃóäøóåõ áóÇ íóÊóÌóÒøóÃõ
Ýóíõßóãøóáõ ÇáäøöÕúÝõ ÝóíóÕöíÑõ ÊóØúáöíÞóÊóíúäö¡ æóÞöíáó: ËóáóÇËñ
áöÃóäøóåõ íõßóãøóáõ ßõáøõ äöÕúÝò Ýóíóßõæäõ ËóáóÇËðÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó:
äöÕúÝóíú ÊóØúáöíÞóÉò Ýóåöíó æóÇÍöÏóÉñ ßóäöÕúÝóíú ÏöÑúåóãò íóßõæäõ
ÏöÑúåóãðÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó: äöÕúÝóíú ÊóØúáöíÞóÊóíúäö ÝóËöäúÊóÇäö ßóäöÕúÝóíú
ÏöÑúåóãóíúäö¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ äöÕúÝó ÊóØúáöíÞóÉò æóËõáõËó
ÊóØúáöíÞóÉò æóÓõÏõÓó ÊóØúáöíÞóÉò íóÞóÚõ ËóáóÇËñ. æóáóæú ÞóÇáó:
(3/126)
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ãöäú
æóÇÍöÏóÉò Åöáóì ËóáóÇËò íóÞóÚõ ËöäúÊóÇäö (Óã) æóÅöáóì ËöäúÊóíúäö ÊóÞóÚõ
æóÇÍöÏóÉñ (Óã) ¡ æóáóæú ÞóÇáó: æóÇÍöÏóÉñ Ýöí ËöäúÊóíúäö æóÞóÚóÊú
æóÇÍöÏóÉñ¡ æóËöäúÊóíúäö Ýöí ËöäúÊóíúäö ÇËúäóÊóÇäö æóÅöäú äóæóì
ÇáúÍöÓóÇÈó¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ãöäú åõäóÇ Åöáóì ÇáÔøóÇãö
Ýóåöíó æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÈöãóßøóÉó
Ãóæú Ýöí ãóßøóÉó ØóáõÞóÊú Ýöí ÇáúÍóÇáö Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÈöáóÇÏö¡ æóáóæú
ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÛóÏðÇ ÊóÞóÚõ ÈöØõáõæÚö ÇáúÝóÌúÑö¡ æóáóæú äóæóì
ÂóÎöÑó ÇáäøóåóÇÑö ÕõÏøöÞó ÏöíóÇäóÉð¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
äöÕúÝõ ÊóØúáöíÞóÉò æóËõáõËõåóÇ æóÓõÏõÓõåóÇ ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ áöÃóäøóåõ
ÃóÖóÇÝó ÇáúÃóÌúÒóÇÁó Åöáóì ÊóØúáöíÞóÉò æóÇÍöÏóÉò¡ æóÝöí ÇáúÃõæáóì
ÃóÖóÇÝó ßõáøó ÌõÒúÁò Åöáóì ÊóØúáöíÞóÉò ãõäóßøóÑóÉò¡ ÝóÇÞúÊóÖóì ßõáøõ
ÌõÒúÁò ÊóØúáöíÞóÉð Úóáóì ÍöÏóÉò¡ ÝóÅöäú ÌóÇæóÒó ÇáúãóÌúãõæÚõ
ÇáúÃóÌúÒóÇÁó ßóÞóæúáöåö: äöÕúÝõ ÊóØúáöíÞóÉò æóËõáõËõåóÇ æóÑõÈõÚõåóÇ.
Þöíáó: æóÇÍöÏóÉñ¡ æóÞöíáó: ËöäúÊóÇäö æóåõæó ÇáúãõÎúÊóÇÑõ¡ áöÃóäøó
ÇáÒøöíóÇÏóÉó Úóáóì ÇáúæóÇÍöÏóÉö ãöäú ÊóØúáöíÞóÉò ÃõÎúÑóì¡ ÝóßóÃóäøóåõ
ÃóæúÞóÚó æóÇÍöÏóÉð æóÈóÚúÖó ÃõÎúÑóì ÝóÊóÊóßóÇãóáõ.
æóáóæú ÞóÇáó áöäöÓóÇÆöåö æóåõäøó ÃóÑúÈóÚñ: Èóíúäóßõäøó ÊóØúáöíÞóÉñ¡
ÊóÞóÚõ Úóáóì ßõáøö æóÇÍöÏóÉò ÊóØúáöíÞóÉñ¡ áöÃóäøó ÇáúæóÇÍöÏóÉó ÅöÐóÇ
ÞõÓøöãóÊú Èóíúäóåõäøó ÃóÕóÇÈó ßõáøó æóÇÍöÏóÉò ÑõÈõÚõåóÇ ÝóÊóßúãõáõ¡
æóßóÐóáößó ËöäúÊóÇäö Ãóæú ËóáóÇËñ Ãóæú ÃóÑúÈóÚñ¡ áöÃóäøó ÇáËøöäúÊóíúäö
ÅöÐóÇ ÞõÓøöãóÊóÇ Èóíúäóåõäøó ÃóÕóÇÈó ßõáøó æóÇÍöÏóÉò äöÕúÝñ¡ æóãöäó
ÇáËøóáóÇËö ËóáóÇËóÉõ ÃóÑúÈóÇÚò ÝóÊóßúãõáõ¡ æóãöäó ÇáúÃóÑúÈóÚö ßõáøõ
æóÇÍöÏóÉò æóÇÍöÏóÉñ¡ æóáóÇ íõÞóÓøóãõ ßõáøõ æóÇÍöÏóÉò æóÍúÏóåóÇ áöÃóäøó
ÇáúÞöÓúãóÉó Ýöí ÇáúÌöäúÓö ÇáøóÐöí áóÇ íóÊóÝóÇæóÊõ íóÞóÚõ Úóáóì
ÌõãúáóÊöåö¡ æóÅöäøóãóÇ íõÞóÓøóãõ ÇáúÂÍóÇÏõ ÅöÐóÇ ßóÇäó ãõÊóÝóÇæöÊðÇ¡
ÝóÅöäú äóæóì ÞöÓúãóÉó ßõáøö æóÇÍöÏóÉò ÈöÇäúÝöÑóÇÏöåóÇ æóÞóÚó ßóÐóáößó
áöÃóäøóåõ ÔóÏøóÏó Úóáóì äóÝúÓöåö¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÎóãúÓñ¡ ØõáøöÞóÊú ßõáøõ
æóÇÍöÏóÉò ËöäúÊóíúäö¡ æóßóÐóáößó Åöáóì ËóãóÇäöíóÉò¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÊöÓúÚõ
ÊóØúáöíÞóÇÊò¡ ØõáøöÞóÊú ßõáøõ æóÇÍöÏóÉò ËóáóÇËðÇ áöãóÇ ãóÑøó¡ æóáóæú
ÞóÇáó: ÝõáóÇäóÉñ ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ æóÝõáóÇäóÉñ ãóÚóåóÇ¡ Ãóæú ÞóÇáó:
ÃóÔúÑóßúÊõ ÝõáóÇäóÉð ãóÚóåóÇ Ýöí ÇáØøóáóÇÞö ØõáøöÞóÊóÇ ËóáóÇËðÇ
ËóáóÇËðÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó áöÃóÑúÈóÚö äöÓúæóÉò: ÃóäúÊõäøó ØóæóÇáöÞõ ËóáóÇËðÇ
ØõáøöÞóÊú ßõáøõ æóÇÍöÏóÉò ËóáóÇËðÇ.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ãöäú æóÇÍöÏóÉò Åöáóì ËóáóÇËò íóÞóÚõ
ËöäúÊóÇäö¡ æóÅöáóì ËöäúÊóíúäö ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ) æóÞóÇáóÇ: íóÞóÚõ Ýöí
ÇáúÃõæáóì ËóáóÇËñ¡ æóÝöí ÇáËøóÇäöíóÉö ËöäúÊóÇäö æóÞóÏú ãóÑøóÊú Ýöí
ÇáúÅöÞúÑóÇÑö.
(æóáóæú ÞóÇáó: æóÇÍöÏóÉñ Ýöí ËöäúÊóíúäö¡ æóÞóÚóÊú æóÇÍöÏóÉñ¡
æóËöäúÊóíúäö Ýöí ËöäúÊóíúäö ÇËúäóÊóÇäö¡ æóÅöäú äóæóì ÇáúÍöÓóÇÈó) æóÞóÏú
ãóÑøó Ýöí ÇáúÅöÞúÑóÇÑö ÃóíúÖðÇ.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ãöäú åõäóÇ Åöáóì ÇáÔøóÇãö Ýóåöíó
æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ) áöÃóäøóåõ áóãú íóÒöÏúåóÇ æóÕúÝðÇ ÈöÞóæúáöåö:
Åöáóì ÇáÔøóÇãö áöÃóäøóåóÇ ãóÊóì ØóáõÞóÊú íóÞóÚõ Ýöí ÌóãöíÚö
ÇáúÃóãóÇßöäö.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÈöãóßøóÉó Ãóæú Ýöí ãóßøóÉó ØóáõÞóÊú Ýöí
ÇáúÍóÇáö Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÈöáóÇÏö) áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ æóÅöäú Úóäóì Èöåö
ÅöÐóÇ ÃóÊóíúÊõ ãóßøóÉó áóãú íõÕóÏøóÞú ÞóÖóÇÁð áöÃóäøó ÇáúÅöÖúãóÇÑó
ÎöáóÇÝõ ÇáÙøóÇåöÑö¡ æóáóæú ÞóÇáó: Ýöí ÏõÎõæáößö ãóßøóÉó ÊóÚóáøóÞó
ÇáØøóáóÇÞõ ÈöÇáÏøõÎõæáö áöÃóäøóåõ ÊóÚóÐøõÑõ ÇáÙøóÑúÝöíøóÉö æóÇáÔøóÑúØõ
ÞóÑöíÈñ ãöäó ÇáÙøóÑúÝö ÝóíõÍúãóáõ Úóáóíúåö.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÛóÏðÇ ÊóÞóÚõ ÈöØõáõæÚö ÇáúÝóÌúÑö)
áöÃóäøóåõ æóÕóÝóåóÇ ÈöÇáØøóÇáöÞöíøóÉö Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÛóÏö¡ ÝóáóÒöãó Ãóäú
Êóßõæäó ØóÇáöÞðÇ Ýöí ÌóãöíÚöåö¡ æóáóÇ Ðóáößó ÅöáøóÇ ÈöæõÞõæÚöåö Ýöí
Ãóæøóáö ÌõÒúÁò ãöäúåõ (æóáóæú äóæóì ÂÎöÑó ÇáäøóåóÇÑö ÕõÏøöÞó ÏöíóÇäóÉð)
áóÇ ÞóÖóÇÁð áöÃóäøóåõ ãõÎóÇáöÝñ áöáÙøóÇåöÑö¡ ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ íóÍúÊóãöáõåõ
áöÃóäøóåõ ÊóÎúÕöíÕñ ÝóíõÕóÏøóÞõ ÏöíóÇäóÉð.
(3/127)
æóáóæú ÞóÇáó: Ýöí ÛóÏò ÕóÍøóÊú ÞóÖóÇÁð
(Óã) ÃóíúÖðÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ Çáúíóæúãó ÛóÏðÇ¡ Ãóæú ÛóÏðÇ
Çáúíóæúãó íõÄúÎóÐõ ÈöÃóæøóáöåöãóÇ ÐößúÑðÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ
ÞóÈúáó Ãóäú ÃóÊóÒóæøóÌóßö ÝóáóíúÓó ÈöÔóíúÁò¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ ãóÇ áóãú ÃõØóáøöÞúßö¡ Ãóæú ãóÊóì ãóÇ áóãú ÃõØóáøöÞúßö¡ Ãóæú
ãóÊóì áóãú ÃõØóáøöÞúßö æóÓóßóÊó ØóáõÞóÊú¡ æóÅöäú ÞóÇáó: Åöäú áóãú
ÃõØóáøöÞúßö¡ Ãóæú ÅöÐóÇ áóãú (Óã) ÃõØóáøöÞúßö¡ Ãóæú ÅöÐóÇ ãóÇ áóãú (Óã)
ÃõØóáøöÞúßö áóãú ÊóØúáõÞú ÍóÊøóì ÊóãõæÊó¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ
ËóáóÇËðÇ ãóÇ áóãú ÃõØóáøöÞúßö ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ Ýóåöíó ØóÇáöÞñ åóÐöåö
ÇáúæóÇÍöÏóÉó¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
(æóáóæú ÞóÇáó: Ýöí ÛóÏò ÕóÍøóÊú ÞóÖóÇÁð ÃóíúÖðÇ) áöÃóäøóåõ ÍóÞöíÞóÉõ
ßóáóÇãöåö áöÃóäøó ÇáÙøóÑúÝó áóÇ íõæÌöÈõ ÇÓúÊöíÚóÇÈó ÇáúãóÙúÑõæÝö¡
æóÅöäøóãóÇ íóÊóÚóíøóäõ ÇáúÌõÒúÁõ ÇáúÃóæøóáõ ÚöäúÏó ÚóÏóãö ÇáäøöíøóÉö
áöÚóÏóãö ÇáúãõÒóÇÍóãóÉö¡ æóÞóÇáóÇ: åõæó æóÇáúÃóæøóáõ ÓóæóÇÁñ¡ áöÃóäøó
ÇáúãõÑóÇÏó ãöäúåõãóÇ ÇáÙøóÑúÝöíøóÉõ áöÃóäøó äóÕúÈó (ÛóÏðÇ) Úóáóì
ÇáÙøóÑúÝöíøóÉö ÝóáóÇ ÝóÑúÞó. æóÌóæóÇÈõåõ Ãóäøó Þóæúáóåõ: (ÛóÏðÇ)
áöáöÇÓúÊöíÚóÇÈö¡ æóäóÙöíÑõåõ Þóæúáõåõ: áóÇ Ãõßóáøöãõßó ÔóåúÑðÇ æóÝöí
ÇáÔøóåúÑö¡ æóÏóåúÑðÇ æóÝöí ÇáÏøóåúÑö¡ æóÅöÐóÇ ßóÇäó áöáöÇÓúÊöíÚóÇÈö
ÝóÅöÐóÇ äóæóì ÇáúÈóÚúÖó ÝóÞóÏú äóæóì ÇáÊøóÎúÕöíÕó ßóãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡
æóÚóáóì åóÐóÇ ÇáúÎöáóÇÝö ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ Ýöí ÑóãóÖóÇäó æóäóæóì ÂÎöÑóåõ.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ Çáúíóæúãó ÛóÏðÇ¡ Ãóæú ÛóÏðÇ Çáúíóæúãó
íõÄúÎóÐõ ÈöÃóæøóáöåöãóÇ ÐößúÑðÇ) ¡ áöÃóäøó Þóæúáóåõ: Çáúíóæúãó ÊóäúÌöíÒñ
ÝóáóÇ íóÊóÃóÎøóÑõ¡ æóÞóæúáóåõ ÛóÏðÇ ÅöÖóÇÝóÉñ¡ æóÇáÊøóäúÌöíÒõ ÅöÈúØóÇáñ
áöáúÅöÖóÇÝóÉö ÝóíóáúÛõæ.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÞóÈúáó Ãóäú ÃóÊóÒóæøóÌóßö ÝóáóíúÓó
ÈöÔóíúÁò) æóßóÐóÇ ÃóãúÓö æóÞóÏú ÊóÒóæøóÌóåóÇ Çáúíóæúãó¡ áöÃóäøóåõ
ÃóÓúäóÏó Åöáóì ÍóÇáóÉò ãõäóÇÝöíóÉò áöæõÞõæÚö ÇáØøóáóÇÞö ÝóáóÇ íóÞóÚõ
ßóÞóæúáöåö: ÞóÈúáó Ãóäú ÃõÎúáóÞó¡ æóáóæú ßóÇäó ÊóÒóæøóÌóåóÇ Ãóæøóáó ãöäú
ÃóãúÓö æóÞóÚó ÇáÓøóÇÚóÉó Ýöí ÇáúÝóÕúáö ÇáËøóÇäöí áöÃóäøóåõ ÃóæúÞóÚó
ÇáØøóáóÇÞó Ýöí ãöáúßöåö ÝóíóÞóÚõ.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ãóÇ áóãú ÃõØóáøöÞúßö¡ Ãóæú ãóÊóì ãóÇ áóãú
ÃõØóáøöÞúßö¡ Ãóæú ãóÊóì áóãú ÃõØóáøöÞúßö æóÓóßóÊó ØóáõÞóÊú) áöæõÌõæÏö
ÔóÑúØö ÇáúæõÞõæÚö ÈöÇáÓøõßõæÊö¡ æóåõæó ÒóãóÇäñ ÎóÇáò Úóäö ÇáÊøóØúáöíÞö¡
áöÃóäøó åóÐöåö ÇáúÃóáúÝóÇÙó áöáúæóÞúÊö¡ ÃóãøóÇ " ãóÊóì " æ" ãóÊóì ãóÇ "
ÝóÍóÞöíÞóÉñ Ýöíåö¡ æóÃóãøóÇ " ãóÇ " ÝóÅöäøóåõ íõÓúÊóÚúãóáõ Ýöíåö¡ ÞóÇáó
ÊóÚóÇáóì: {ãóÇ ÏõãúÊõ ÍóíøðÇ} [ãÑíã: 31] Ãóíú æóÞúÊó ÇáúÍóíóÇÉö¡ (æóÅöäú
ÞóÇáó: Åöäú áóãú ÃõØóáøöÞúßö¡ Ãóæú ÅöÐóÇ áóãú ÃõØóáøöÞúßö¡ Ãóæú ÅöÐóÇ
ãóÇ áóãú ÃõØóáøöÞúßö áóãú ÊóØúáõÞú ÍóÊøóì ÊóãõæÊó) áöÃóäøó åóÐöåö
ÇáúÃóáúÝóÇÙó áöáÔøóÑúØö ÝóßóÇäó ÇáØøóáóÇÞõ ãõÚóáøóÞðÇ ÈöÚóÏóãö
ÇáÊøóÚúáöíÞö ÝóáóÇ íóÊóÍóÞøóÞõ ÇáúÚóÏóãõ ÅöáøóÇ ÈöÇáúãóæúÊö¡ ÃóãøóÇ "
Åöä " ÝóÙóÇåöÑñ¡ æóÃóãøóÇ " ÅöÐóÇ " æ" ÅöÐóÇ ãóÇ " ÝóßóÐóáößó ÚöäúÏóåõ¡
æóÞóÇáóÇ: åõãóÇ ÈöãóÚúäóì " ãóÊóì "¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {ÅöÐóÇ ÇáÓøóãóÇÁõ
ÇäúÔóÞøóÊú} [ÇáÇäÔÞÇÞ: 1] æóÃóãúËóÇáõåóÇ æóÇáúãõÑóÇÏõ ÇáúæóÞúÊõ¡
æóáöÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó ÃóäøóåóÇ ÊõÓúÊóÚúãóáõ áöáÔøóÑúØö ÃóíúÖðÇ¡ ÞóÇáó:
æóÅöÐóÇ ÊõÕöÈúßó ÎóÕóÇÕóÉñ ÝóÊóÍóãøóáö
ÌóÒóãó ÈöåóÇ æóåöíó Ïóáöíáõ ÇáÔøóÑúØöíøóÉö.
æóÅöÐóÇ ÇÓúÊõÚúãöáóÊú Ýöí ÇáúÃóãúÑóíúäö áóÇ íóÞóÚõ ÇáØøóáóÇÞõ ÈöÇáÔøóßøö
áöÇÍúÊöãóÇáö ÅöÑóÇÏóÉö ßõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Úóáóì ÇáöÇäúÝöÑóÇÏö¡
ÈöÎöáóÇÝö Þóæúáöåö: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ÅöÐóÇ ÔöÆúÊö¡ ÍóíúËõ áóÇ íóÎúÑõÌõ
ÇáúÃóãúÑõ ãöäú íóÏöåóÇ ÈöÇáúÞöíóÇãö Úóäö ÇáúãóÌúáöÓö¡ æóíõÍúãóáõ Úóáóì
ÇáúæóÞúÊö áöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÇÍúÊóãóáóåõãóÇ æóÞóÏú ãóáóßóåóÇ ÝóáóÇ
íóÎúÑõÌõ ÇáúÃóãúÑõ ãöäú íóÏöåóÇ ÈöÇáÔøóßøö.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ãóÇ áóãú ÃõØóáøöÞúßö ÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ Ýóåöíó ØóÇáöÞñ åóÐöåö ÇáúæóÇÍöÏóÉõ) áöÃóäøóåõ æõÌöÏó ÔóÑúØõ
ÇáúÈöÑøö¡ æóåõæó ÚóÏóãõ ÇáúæóÞúÊö
(3/128)
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäóÇ ãöäúßö ØóÇáöÞñ áóãú
íóÞóÚú ÔóíúÁñ æóÅöäú äóæóì¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäóÇ ãöäúßö ÈóÇÆöäñ Ãóæú
Úóáóíúßö ÍóÑóÇãñ æóäóæóì ÇáØøóáóÇÞó ÝóæóÇÍöÏóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ¡ æóáóæú ÞóÇáó:
ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ åóßóÐóÇ æóÃóÔóÇÑó ÈöÃóÕóÇÈöÚöåö ÇáËøóáóÇËö ÝóËóáóÇËñ¡
æóÈöÇáúæóÇÍöÏóÉö æóÇÍöÏóÉñ¡ æóÈöÇáËøöäúÊóíúäö ËöäúÊóÇäö¡ æóÇáúãõÚúÊóÈóÑõ
ÇáúãóäúÔõæÑóÉõ¡ æóÅöäú ÃóÔóÇÑó ÈöÙõåõæÑöåóÇ ÝóÇáúãõÚúÊóÈóÑõ
ÇáúãóÖúãõæãóÉõ.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÇáúÎóÇáöí Úóäö ÇáÊøóØúáöíÞö.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäóÇ ãöäúßö ØóÇáöÞñ áóãú íóÞóÚú ÔóíúÁñ æóÅöäú äóæóì¡
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäóÇ ãöäúßö ÈóÇÆöäñ Ãóæú Úóáóíúßö ÍóÑóÇãñ æóäóæóì
ÇáØøóáóÇÞó ÝóæóÇÍöÏóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ) æóÇáúÝóÑúÞõ Ãóäøó ÇáØøóáóÇÞó ÅöÒóÇáóÉõ
ÇáúÞóíúÏö¡ æóÇáúÞóíúÏõ ÞóÇÆöãñ ÈöÇáúãóÑúÃóÉö Ïõæäó ÇáÑøóÌõáö¡ Ãóæú
áöÅöÒóÇáóÉö Çáúãöáúßö æóåöíó ÇáúãóãúáõæßóÉõ æóåõæó ÇáúãóÇáößõ¡ ÃóãøóÇ
ÇáúÅöÈóÇäóÉõ ÝóáöÞóØúÚö ÇáúæõÕúáóÉö æóÇáÊøóÍúÑöíãõ áöÑóÝúÚö ÇáúÍöáøö
æóÇáúæõÕúáóÉö¡ æóÇáúÍöáøõ ãõÔúÊóÑóßñ ÈóíúäóåõãóÇ ÝóÕóÍøó ÅöÖóÇÝóÊõåõãóÇ
ÅöáóíúåöãóÇ Ïõæäó ÇáØøóáóÇÞö.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ åóßóÐóÇ æóÃóÔóÇÑó ÈöÃóÕóÇÈöÚöåö ÇáËøóáóÇËö
ÝóËóáóÇËñ¡ æóÈöÇáúæóÇÍöÏóÉö æóÇÍöÏóÉñ¡ æóÈöÇáËøöäúÊóíúäö ËöäúÊóÇäö¡
æóÇáúãõÚúÊóÈóÑõ ÇáúãóäúÔõæÑóÉñ) áöÃóäøóåóÇ áöáúÅöÚúáóÇãö ÈöÇáúÚóÏóÏö¡
ÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÇáÔóåúÑõ åóßóÐóÇ æóåóßóÐóÇ
æóåóßóÐóÇ æóÎóäóÓó ÅöÈúåóÇãóåõ» . æóÃóÑóÇÏó Ýöí ÇáäøóæúÈóÉö ÇáËøóÇáöËóÉö
ÇáÊøöÓúÚóÉó æóÚóáóíúåö ÇáúÚõÑúÝõ¡ æóáóæú ÃóÑóÇÏó ÇáúãóÖúãõæãóÊóíúäö Ãóæö
ÇáúßóÝøó áóãú íõÕóÏøóÞú ÞóÖóÇÁð áöÃóäøóåõ ÎöáóÇÝõ ÇáÙøóÇåöÑö.
(æóÅöäú ÃóÔóÇÑó ÈöÙõåõæÑöåóÇ ÝóÇáúãõÚúÊóÈóÑõ ÇáúãóÖúãõæãóÉõ) áöÃóäøóåõ
íõÑöíÏõ ÅöÚúáóÇãó ÇáúÚóÏóÏö ÈöÞóÏúÑö ÇáúãóÖúãõæãóÉö ÑõÌõæÚðÇ Åöáóì
ÇáúÚóÇÏóÉö Èóíúäó ÇáäøóÇÓö¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóáóãú íóÞõáú
åóßóÐóÇ æóÞóÚóÊú æóÇÍöÏóÉñ¡ áöÃóäøóåõ áóãøóÇ áóãú íóÐúßõÑö ÇáúÚóÏóÏó
ÈóÞöíó ãõÌóÑøóÏõ Þóæúáöåö: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ ÝóÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ¡ æóáóæú
ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÇÍöÏóÉð¡ Ãóæú ÞóÇáó: ËöäúÊóíúäö¡ Ãóæú ÞóÇáó:
ËóáóÇËðÇ ÝóãóÇÊóÊú ÈóÚúÏó Þóæúáöåö ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÞóÈúáó ÐößúÑö
ÇáúÚóÏóÏö áóãú íóÞóÚú ÔóíúÁñ¡ áöÃóäøóåõ ãóÊóì ÐóßóÑó ÇáúÚóÏóÏó
ÝóÇáúæóÇÞöÚõ åõæó ÇáúÚóÏóÏõ¡ ÝóÅöÐóÇ ãóÇÊóÊú ÞóÈúáó ÐößúÑö ÇáúÚóÏóÏö
ÝóÇÊó ÇáúãóÍóáøõ ÞóÈúáó ÇáúÅöíÞóÇÚö ÝóÈóØóáó.
æóÝöí ÇáúÝóÊóÇæóì: ÅöÐóÇ ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ßóÐóÇ ßóÐóÇ ØóáõÞóÊú
ËóáóÇËðÇ¡ áöÃóäøóåõ ÅöÐóÇ ÃóÞóÑøó ÈößóÐóÇ ßóÐóÇ áóÒöãóåõ ÃóÍóÏó ÚóÔóÑó
Úóáóì ãóÇ ÚõÑöÝó¡ ÝóßóÃóäøóåõ ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÃóÍóÏó ÚóÔóÑó¡
æóáóæú ÞóÇáó ßóÐóáößó ØóáõÞóÊú ËóáóÇËðÇ ßóÐóáößó åõäóÇ.
[ÝÕá æÕÝ ÇáØøóáóÇÞö]
ÝóÕúáñ Ýöí æóÕúÝö ÇáØøóáóÇÞö
ÃóÕúáõåõ Ãóäøóåõ ãóÊóì æóÕóÝó ÇáØøóáóÇÞó ÈöæóÕúÝò áóÇ íõæÕóÝõ Èöåö æóáóÇ
íóÍúÊóãöáõåõ æóÞóÚó ÇáØøóáóÇÞõ æóÈóØóáó ÇáúæóÕúÝõ¡ ßóÞóæúáöåö: ÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ ØóáóÇÞðÇ áóãú íóÞóÚú¡ ÝóÅöäøóåõ íóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉð áöÃóäøó
ÇáØøóáóÇÞó áóãú íõæÕóÝú ÈöÐóáößó¡ æóãóÊóì æóÞóÚó ÇáØøóáóÇÞõ áóÇ
íóÑúÊóÝöÚõ¡ æóßóÐóÇ ÅöÐóÇ ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÃóäóÇ ÈöÇáúÎöíóÇÑö
ËóáóÇËóÉó ÃóíøóÇãò íóÞóÚõ æóíóÈúØõáõ ÇáÔøóÑúØõ¡ æóãóÊóì æóÕóÝóåõ
ÈöæóÕúÝò íõæÕóÝõ Èöåö¡ ÝóáóÇ íóÎúáõæ ÅöãøóÇ Åöäú ßóÇäó íõäúÈöÆõ Úóäú
ÒöíóÇÏóÉö ÔöÏøóÉò æóÛöáúÙóÉò Ãóæú áóÇ¡ ÝóÅöäú ßóÇäó áóÇ íõäúÈöÆõ Úóäú
Ðóáößó Ýóåõæó ÑóÌúÚöíøñ¡ æóÅöäú ßóÇäó íõäúÈöÆõ Ýóåõæó ÈóÇÆöäñ¡ ãöËóÇáõ
ÇáúÃóæøóáö: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÃóÝúÖóáõ ÇáØøóáóÇÞö Ãóæú Ãóßúãóáõåõ Ãóæú
ÃóÍúÓóäõåõ Ãóæú ÃóÚúÏóáõåõ Ãóæú ÃóÓóäøõåõ Ãóæú ÎóíúÑõåõ¡ ÝóÅöäøóåõ
ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ¡ áöÃóäøóåõ áóÇ æóÕúÝó áóåóÇ íõäúÈöÆõ Úóäö
ÇáÔøöÏøóÉö¡ æóÇáúÈóíúäõæäóÉõ æóÕúÝõ ÔöÏøóÉò ÝóáóÇ íóÞóÚõ.
(3/129)
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÈóÇÆöäñ Ãóæú
ÃóÝúÍóÔó ÇáØøóáóÇÞö Ãóæú ÃóÎúÈóËóåõ Ãóæú ÃóÔóÏøóåõ Ãóæú ÃóÚúÙóãóåõ Ãóæú
ÃóßúÈóÑóåõ Ãóæú ÃóÔóÑøóåõ Ãóæú ÃóÓúæóÃóåõ Ãóæú ØóáóÇÞó ÇáÔøóíúØóÇäö Ãóæö
ÇáúÈöÏúÚóÉö Ãóæú ßóÇáúÌóÈóáö Ãóæú ãöáúÁó ÇáúÈóíúÊö¡ Ãóæú ÊóØúáöíÞóÉð
ÔóÏöíÏóÉð Ãóæú ØóæöíáóÉð Ãóæú ÚóÑöíÖóÉð Ýóåöíó æóÇÍöÏóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ¡
æóÅöäú äóæóì ÇáËøóáóÇËó ÝóËóáóÇËñ.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
(æ) ãöËóÇáõ ÇáËøóÇäöí: (áóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÈóÇÆöäñ Ãóæú ÃóÝúÍóÔó
ÇáØøóáóÇÞö Ãóæú ÃóÎúÈóËóåõ Ãóæú ÃóÔóÏøóåõ Ãóæú ÃóÚúÙóãóåõ Ãóæú
ÃóßúÈóÑóåõ Ãóæú ÃóÔóÑøóåõ Ãóæú ÃóÓúæóÃóåõ Ãóæú ØóáóÇÞó ÇáÔøóíúØóÇäö Ãóæö
ÇáúÈöÏúÚóÉö Ãóæú ßóÇáúÌóÈóáö Ãóæú ãöáúÁó ÇáúÈóíúÊö¡ Ãóæú ÊóØúáöíÞóÉð
ÔóÏöíÏóÉð Ãóæú ØóæöíáóÉð Ãóæú ÚóÑöíÖóÉð Ýóåöíó æóÇÍöÏóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ)
áöÃóäøó åóÐöåö ÇáúÃóæúÕóÇÝó ÊõäúÈöÆõ Úóäö ÇáÔøöÏøóÉö¡ æóÇáúÈóÇÆöäõ: åõæó
ÇáÔøóÏöíÏõ ÇáøóÐöí áóÇ íóÞúÏöÑõ Úóáóì ÑóÌúÚóÊöåóÇ¡ ÈöÎöáóÇÝö
ÇáÑøóÌúÚöíøö áöÃóäøóåõ áóíúÓó ÈöÔóÏöíÏò Úóáóíúåö ÍóÊøóì íóãúáößó
ÑóÌúÚóÊóåóÇ ÈöÏõæäö ÃóãúÑöåóÇ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú äóæóì ÇáËøóáóÇËó ÝóËóáóÇËñ) áöÃóäøó ÇáÔøöÏøóÉó
æóÇáúÈöÏúÚóÉó æóØóáóÇÞó ÇáÔøóíúØóÇäö íóÊóäóæøóÚõ Åöáóì äóæúÚóíúäö:
ÔöÏøóÉñ ÖóÚöíÝóÉñ æóÞóæöíøóÉñ¡ ÝóÇáÖøóÚöíÝóÉõ ÇáúæóÇÍöÏóÉõ ÇáúÈóÇÆöäóÉõ¡
ÝóÚöäúÏó ÚóÏóãö ÇáäøöíøóÉö íóäúÕóÑöÝõ ÅöáóíúåóÇ áöáÊøóíóÞøõäö¡ æóÅöÐóÇ
äóæóì ÇáËøóáóÇËó ÝóÞóÏú äóæóì ÃóÍóÏó äóæúÚóíúåö ÝóíõÕóÏøóÞõ¡ æóßóÐóÇ
áóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ßóÃóáúÝò áöÃóäøóåõ íõÔóÈøöåõ ÈöåóÇ Ýöí
ÇáúÞõæøóÉö. ÞóÇáó:
æóæóÇÍöÏñ ßóÇáúÃóáúÝö Åöäú ÃóãúÑñ Úóäóì
æóíõÔóÈøöåõ ÈöåóÇ Ýöí ÇáúÚóÏóÏö ÝóÃóíøõåõãóÇ äóæóì ÕóÍøó¡ æóÚöäúÏó
ÚóÏóãöåóÇ íóËúÈõÊõ ÇáúÃóÞóáøõ áöãóÇ ãóÑøó. æóÚóäú ãõÍóãøóÏò Ãóäøóåõ
íóÞóÚõ ÇáËøóáóÇËõ ÚöäúÏó ÚóÏóãö ÇáäøöíøóÉö áöÃóäøóåõ ÚóÏóÏñ ÝóÇáÙøóÇåöÑõ
åõæó ÇáÊøóÔúÈöíåõ Ýöí ÇáúÚóÏóÏö.
Ëõãøó ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó æóãõÍóãøóÏò ãóÊøóì ÔóÈøóåó ÇáØøóáóÇÞó
Ýóåõæó ÈóÇÆöäñ¡ áöÃóäøó ÇáÊøóÔúÈöíåó íóÞúÊóÖöí ÒöíóÇÏóÉó ÇáúæóÕúÝö
æóÐóáößó ÈöÇáúÈóíúäõæäóÉö¡ áöÃóäøó ÚöäúÏó ÚóÏóãö ÇáÊøóÔúÈöíåö íóßõæäõ
ÑóÌúÚöíøðÇ¡ æóÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó - æóÞöíáó åõæó Þóæúáõ ãõÍóãøóÏò -
Åöäú ÐóßóÑó ÇáúÚöÙóãó ßóÇäó ÈóÇÆöäðÇ æóÅöáøóÇ ÝóáóÇ¡ æóÓóæóÇÁñ ßóÇäó
ÇáúãõÔóÈøóåõ Èöåö ÚóÙöíãðÇ Ýöí äóÝúÓöåö Ãóæú áóÇ áöÃóäøóåõ íóÍúÊóãöáõ
ÇáÊøóÔúÈöíåó Ýöí äóÝúÓö ÇáÊøóæúÍöíÏö¡ ÝóÅöÐóÇ ÐóßóÑó ÇáúÚöÙóãó ÚóáöãúäóÇ
Ãóäøóåõ ÃóÑóÇÏó ÇáÒøöíóÇÏóÉó. æóÚöäúÏó ÒõÝóÑó Åöäú ÔóÈøóåóåõ ÈöãóÇ åõæó
ÚóÙöíãñ Ýöí äóÝúÓöåö ßóÇäó ÈóÇÆöäðÇ æóÅöáøóÇ Ýóåõæó ÑóÌúÚöíøñ¡
æóÇáúÎöáóÇÝõ íóÙúåóÑõ Ýöí Þóæúáöåö: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ãöËúáó ÑóÃúÓö
ÇáúÅöÈúÑóÉö¡ ãöËúáó ÚöÙóãö ÑóÃúÓö ÇáúÅöÈúÑóÉö¡ ãöËúáó ÇáúÌóÈóáö¡ ãöËúáó
ÚöÙóãö ÇáúÌóÈóáö¡ ÝóÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó åõæó ÈóÇÆöäñ Ýöí ÇáúÌóãöíÚö¡
æóÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó åõæó ÈóÇÆöäñ Ýöí ÇáËøóÇäöíóÉö æóÇáÑøóÇÈöÚóÉö¡
ÑóÌúÚöíøñ Ýöí ÇáúÈóÇÞöí¡ æóÚöäúÏó ÒõÝóÑó åõæó ÈóÇÆöäñ Ýöí ÇáËøóÇáöËóÉö
æóÇáÑøóÇÈöÚóÉö¡ ÑóÌúÚöíøñ Ýöí ÇáúÈóÇÞöí¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ
ãöËúáó ÚóÏóÏö ßóÐóÇ. áöÔóíúÁò áóÇ ÚóÏóÏó áóåõ ßóÇáÔøóãúÓö æóÇáúÞóãóÑö
ÝóæóÇÍöÏóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡ ÑóÌúÚöíøóÉñ ÚöäúÏó ÃóÈöí
íõæÓõÝó¡ æóáóæú ÞóÇáó ßóÇáäøõÌõæãö ÝóæóÇÍöÏóÉñ ÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò¡ áöÃóäøó
ãóÚúäóÇåõ ßóÇáäøõÌõæãö ÖöíóÇÁð ÅöáøóÇ Ãóäú íóäúæöíó ÇáúÚóÏóÏó ÝóËóáóÇËñ.
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ áóÇ Þóáöíáó æóáóÇ ßóËöíÑó¡ íóÞóÚõ ËóáóÇËðÇ¡
æóáóæú ÞóÇáó: áóÇ ßóËöíÑó æóáóÇ Þóáöíáó¡ ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ¡ ÝóíóËúÈõÊõ
ÖöÏøõ ãóÇ äóÝóÇåõ ÃóæøóáðÇ¡ áöÃóäøó ÈöÇáäøóÝúíö ËóÈóÊó ÖöÏøõåõ ÝóáóÇ
íóÑúÊóÝöÚõ¡ æóáóæú ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ æóÇÍöÏóÉð ÑóÌúÚöíøóÉð Ëõãøó
ÞóÇáó: ÌóÚóáúÊõåóÇ ÈóÇÆöäóÉð Ãóæú ËóáóÇËðÇ íóßõæäõ ßóÐóáößó ÚöäúÏó ÃóÈöí
ÍóäöíÝóÉó. æóÞóÇáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó: íóÕöíÑõ ÈóÇÆöäðÇ áóÇ ËóáóÇËðÇ áöÃóäøó
ÇáúæóÇÍöÏóÉó áóÇ ÊóÍúÊóãöáõ ÇáúÚóÏóÏó æóÊóÍúÊóãöáõ ÇáÊøóÈúÏöíáó Åöáóì
ÕöÝóÉò ÃõÎúÑóì. æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ: áóÇ íóßõæäõ ÈóÇÆöäðÇ æóáóÇ ËóáóÇËðÇ
áöÃóäøóåõ ÅöÐóÇ æóÞóÚó ÈöÕöÝóÉò áóÇ íóãúáößõ ÊóÛúíöíÑóåõ áöÃóäøó
ÊóÛúíöíÑó ÇáúæóÇÞöÚö áóÇ íóÕöÍøõ. æóáöÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøó ÇáúÅöÈóÇäóÉó
ãóãúáõæßóÉñ áóåõ Ýóíóãúáößõ ÅöËúÈóÇÊóåóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÅöíÞóÇÚö æóíóãúáößõ
ÅöíÞóÇÚó ÇáúÚóÏóÏö Ýóíóãúáößõ ÅöáúÍóÇÞó ÇáËøöäúÊóíúäö ÈöÇáúæóÇÍöÏóÉö
æóÖóãøöåöãóÇ ÅöáóíúåóÇ.
(3/130)
æóãóäú ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ ÞóÈúáó
ÇáÏøõÎõæáö ËóáóÇËðÇ æóÞóÚúäó¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóØóÇáöÞñ¡
Ãóæú ØóÇáöÞñ ØóÇáöÞñ¡ Ãóæú æóÇÍöÏóÉð æóæóÇÍöÏóÉð¡ Ãóæú æóÇÍöÏóÉð ÞóÈúáó
æóÇÍöÏóÉò Ãóæú ÈóÚúÏóåóÇ æóÇÍöÏóÉñ æóÞóÚóÊú æóÇÍöÏóÉñ¡ æóáóæú ÞóÇáó:
ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÇÍöÏóÉð ÞóÈúáóåóÇ æóÇÍöÏóÉñ¡ Ãóæú ÈóÚúÏó æóÇÍöÏóÉò
ÝóËöäúÊóÇäö¡ æóáóæú ÞóÇáó: ãóÚó æóÇÍöÏóÉò Ãóæú ãóÚóåóÇ æóÇÍöÏóÉñ
ÝóËöäúÊóÇäö ÃóíúÖðÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: Åöäú ÏóÎóáúÊö ÇáÏóÇÑó ÝóÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ æóÇÍöÏóÉð æóæóÇÍöÏóÉð ÝóÏóÎóáóÊú æóÞóÚóÊú æóÇÍöÏóÉñ (Óã) ¡
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÇÍöÏóÉð æóæóÇÍöÏóÉð Åöäú ÏóÎóáúÊö
ÇáÏøóÇÑó ÝóÏóÎóáóÊú æóÞóÚóÊú ËöäúÊóÇäö.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
[ÝÕá ÇáØøóáóÇÞõ ÞóÈúáó ÇáÏøõÎõæáö]
ÝóÕúáñ (æóãóäú ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ ÞóÈúáó ÇáÏøõÎõæáö ËóáóÇËðÇ æóÞóÚúäó)
áöÃóäøó Þóæúáõåõ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ÅöíÞóÇÚñ áöãóÕúÏóÑò ãóÍúÐõæÝò
ÊóÞúÏöíÑõåõ ØóáóÇÞðÇ ËóáóÇËðÇ ÝóíóÞóÚúäó ÌõãúáóÉð¡ æóáóíúÓó Þóæúáõåõ
ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÅöíÞóÇÚðÇ Úóáóì ÍöÏóÉò.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóØóÇáöÞñ¡ Ãóæú ØóÇáöÞñ ØóÇáöÞñ¡ Ãóæú
æóÇÍöÏóÉõ æóæóÇÍöÏóÉð¡ Ãóæú æóÇÍöÏóÉð ÞóÈúáó æóÇÍöÏóÉò¡ Ãóæú ÈóÚúÏóåóÇ
æóÇÍöÏóÉñ æóÞóÚóÊú æóÇÍöÏóÉñ) áöÃóäøóåõ ãóÇ áóãú íõÚóáøöÞö ÇáúßóáóÇãó
ÈöÔóÑúØò Ãóæú íóÐúßõÑú Ýöí ÂÎöÑöåö ãóÇ íõÛóíøöÑõ ÕóÏúÑóåõ ßóÇäó ßõáøõ
áóÝúÙò ÅöíÞóÇÚðÇ Úóáóì ÍöÏóÉò¡ ÝóíóÞóÚõ ÇáúÃóæøóáõ æóÊóÈöíäõ áóÇ Åöáóì
ÚöÏøóÉò ÝóÊõÕóÇÏöÝõåóÇ ÇáËøóÇäöíóÉõ æóåöíó ÈóÇÆöäñ ÝóáóÇ ÊóÞóÚõ.
æóÃóãøóÇ ÇáúÞóÈúáöíøóÉõ æóÇáúÈóÚúÏöíøóÉõ ÝóÇáúÃóÕúáõ ÝöíåóÇ Ãóäøóåõ
ãóÊóì ÐóßóÑó ÍóÑúÝó ÇáÙøóÑúÝö ãóÞúÑõæäðÇ ÈöåóÇÁö ÇáúßöäóÇíóÉö Èóíúäó
ØóáóÇÞóíúäö ßóÇäó ÇáÙøóÑúÝõ ÕöÝóÉð áöáúãóÐúßõæÑö ÂÎöÑðÇ¡ æóÅöäú áóãú
íóÞúÑöäõåõ ÈöåóÇÁö ÇáúßöäóÇíóÉö Ýóåõæó ÕöÝóÉñ áöáúãóÐúßõæÑö ÃóæøóáðÇ¡
ãöËóÇáõåõ ÌóÇÁóäöí ÒóíúÏñ ÞóÈúáóåõ ÚóãúÑñæ¡ æóÌóÇÁóäöí ÒóíúÏñ ÞóÈúáó
ÚóãúÑòæ¡ ÝóÇáúÞóÈúáöíøóÉõ Ýöí ÇáúÃóæøóáö ÕöÝóÉñ áöÚóãúÑòæ¡ æóÝöí
ÇáËøóÇäöí ÕöÝóÉñ áöÒóíúÏò¡ ÝóÞóæúáõåõ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÇÍöÏóÉð ÞóÈúáó
æóÇÍöÏóÉò¡ ÝóÇáúÞóÈúáöíøóÉõ ÕöÝóÉñ áöáúÃõæáóì¡ æóÇáúÅöíÞóÇÚõ Ýöí
ÇáúãóÇÖöí ÅöíÞóÇÚñ áöáúÍóÇáö¡ áöÃóäøó ÇáúÅöÎúÈóÇÑóÇÊö ÅöäúÔóÇÁóÇÊñ
ÔóÑúÚðÇ ÝóæóÞóÚóÊö ÇáúæóÇÍöÏóÉõ ÝóÈóÇäóÊú ÈöåóÇ ÝóáóÇ íóÞóÚõ ãóÇ
ÈóÚúÏóåóÇ¡ æóÞóæúáõåõ: ÈóÚúÏóåóÇ æóÇÍöÏóÉñ. ÝóÇáúÈóÚúÏöíøóÉõ ÕöÝóÉñ
áöáúÃóÎöíÑóÉö æóÞóÏú ÍóÕóáóÊö ÇáúÅöÈóÇäóÉõ ÞóÈúáóåóÇ ÝóáóÇ íóÞóÚõ.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÇÍöÏóÉð ÞóÈúáóåóÇ æóÇÍöÏóÉñ¡ Ãóæú ÈóÚúÏó
æóÇÍöÏóÉò ÝóËöäúÊóÇäö) áöÃóäøó ÇáúÞöÈúáöíøóÉó ÕöÝóÉñ áöáúÃõÎúÑóì
ÝóÇÞúÊóÖóì ÅöíÞóÇÚóåóÇ Ýöí ÇáúãóÇÖöí æóÅöíÞóÇÚó ÇáúÃõæáóì Ýöí ÇáúÍóÇáö¡
æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÇáúÅöíÞóÇÚó Ýöí ÇáúãóÇÖöí ÅöíÞóÇÚñ Ýöí ÇáúÍóÇáö
ÝóíóÞúÊóÑöäóÇäö. æóÝöí ÇáúãóÓúÃóáóÉö ÇáËøóÇäöíóÉö ÇáúÈóÚúÏöíøóÉõ ÕöÝóÉñ
áöáúÃõæáóì ÝóÇÞúÊóÖóì ÅöíÞóÇÚó ÇáúæóÇÍöÏóÉö Ýöí ÇáúÍóÇáö æóÅöíÞóÇÚó
ÃõÎúÑóì ÞóÈúáóåóÇ ÝóíóÞúÊóÑöäóÇäö.
(æóáóæú ÞóÇáó: ãóÚó æóÇÍöÏóÉò Ãóæú ãóÚóåóÇ æóÇÍöÏóÉñ ÝóËöäúÊóÇäö
ÃóíúÖðÇ) áöÃóäøó ßóáöãóÉó (ãóÚó) áöáúãõÞóÇÑóäóÉö.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: Åöäú ÏóÎóáúÊö ÇáÏøóÇÑó ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÇÍöÏóÉð
æóæóÇÍöÏóÉð ÝóÏóÎóáóÊú æóÞóÚóÊú æóÇÍöÏóÉñ) æóÞóÇáóÇ: ËöäúÊóÇäö.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÇÍöÏóÉð æóæóÇÍöÏóÉð Åöäú ÏóÎóáúÊö
ÇáÏøóÇÑó ÝóÏóÎóáóÊú æóÞóÚóÊú ËöäúÊóÇäö) ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö. áóåõãóÇ Ãóäøó
ÍóÑúÝó ÇáúæóÇæö áöáúÌóãúÚö ÇáúãõØúáóÞö¡ æóÇáúÌóãúÚõ ÈöÍöÑóÝö ÇáúÌóãúÚö
ßóÇáúÌóãúÚö ÈöáóÝúÙö ÇáúÌóãúÚö¡ æóáóÇ ÝóÑúÞó ÈóíúäóåõãóÇ ÅöÐóÇ ÃóÎøóÑó
ÇáúÌóÒóÇÁó
(3/131)
æóßöäóÇíóÇÊõ ÇáØøóáóÇÞö áóÇ íóÞóÚõ ÈöåóÇ
ÅöáøóÇ ÈöäöíøóÉò Ãóæú ÈöÏóáóÇáóÉö ÇáúÍóÇáö¡ æóíóÞóÚõ ÈóÇÆöäðÇ ÅöáøóÇ
ÇÚúÊóÏøöí æóÇÓúÊóÈúÑöÆöí ÑóÍöãóßö æóÃóäúÊö æóÇÍöÏóÉñ ÝóíóÞóÚõ ÈöåóÇ
æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
Ãóæú ÞóÏøóãóåõ áöÃóäøóåõ ÊóÚúáöíÞñ ÈöÍöÑóÝö ÇáúÌóãúÚö. æóáóåõ Ãóäøó
ÇáÔøóÑúØó ÅöÐóÇ ÊóÃóÎøóÑó ÈöÛóíúÑö ÕóÏúÑö ÇáúßóáóÇãö ÝóíóÊóæóÞøóÝõ
Úóáóíúåö ÌóãöíÚõ ÇáúßóáóÇãö ÝóÊóÞóÚõ ÌõãúáóÉð¡ ÃóãøóÇ ÅöÐóÇ ÊóÞóÏøóãó
áóÇ ãõÛóíøöÑó áóåõ ÝóáóÇ íóÊóæóÞøóÝõ¡ æóÇáúÌóãöíÚõ íóÍúÊóãöáõ
ÇáÊøóÑúÊöíÈó æóíóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÑóÇäó¡ ÝóÚóáóì ÊóÞúÏöíÑö ÇÍúÊöãóÇáö
ÇáÊøóÑúÊöíÈö áóÇ ÊóÞóÚõ ÅöáøóÇ æóÇÍöÏóÉñ ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÕóÑøóÍó Èöåö ÝóáóÇ
íóÞóÚõ ÇáÒøóÇÆöÏõ Úóáóíúåö ÈöÇáÔøóßøö¡ æóáóæú ÚóØóÝó ÈöÍóÑúÝö ÇáúÝóÇÁö.
ÞóÇáó ÇáúßóÑúÎöíøõ: åõæó Úóáóì ÇáúÎöáóÇÝö¡ æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÇááøóíúËö:
ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö áöÃóäøó ÇáúÝóÇÁó áöáÊøóÚúÞöíÈö¡ ÞóÇáõæÇ:
æóåõæó ÇáúÃóÕóÍøõ¡ æóáóæú ÞóÇáó áöÛóíúÑö ÇáúãóÏúÎõæáö ÈöåóÇ ÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ ØóÇáöÞñ Åöäú ÏóÎóáúÊö ÇáÏøóÇÑó ÈóÇäóÊú ÈöÇáúÃõæáóì æóáóãú
ÊóÊóÚóáøóÞú ÈöÇáËøóÇäöíóÉö¡ æóÝöí ÇáúãóÏúÎõæáö ÈöåóÇ ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ
áöáúÍóÇáö æóÊóÊóÚóáøóÞõ ÇáËøóÇäöíóÉõ ÈöÇáÏøõÎõæáö.
[ÝÕá ßöäóÇíóÇÊõ ÇáØøóáóÇÞö]
ÝóÕúáñ (æóßöäóÇíóÇÊõ ÇáØøóáóÇÞö áóÇ íóÞóÚõ ÈöåóÇ ÅöáøóÇ ÈöäöíøóÉò Ãóæú
ÈöÏóáóÇáóÉö ÇáúÍóÇáö) áöÇÍúÊöãóÇáöåóÇ ÇáØøóáóÇÞó æóÛóíúÑóåõ áöÃóäøóåóÇ
ÛóíúÑõ ãóæúÖõæÚóÉò áóåõ ÝóáóÇ íóÊóÚóíøóäõ ÅöáøóÇ ÈöÇáÊøóÚúíöíäö¡ æóåõæó
Ãóäú íóäúæöíóåõ Ãóæú ÊóÏõáøó Úóáóíúåö ÇáúÍóÇáõ ÝóÊóÊóÑóÌøóÍõ
ÅöÑóÇÏóÊõåõ. ÞóÇáó: (æóíóÞóÚõ ÈóÇÆöäðÇ) áöÃóäøóåõ íóãúáößõ ÅöíÞóÇÚó
ÇáúÈóÇÆöäö æóÃóäøóåõ ÃóÍóÏõ äóæúÚóíö ÇáúÈóíúäõæäóÉö Ýóíóãúáößõåõ
ßóÇáËøóáóÇËö æóÞóÏú ÃóæúÞóÚóåõ ÈöÞóæúáöåö: ÃóäúÊö ÈóÇÆöäñ Ãóæú ÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ ÈóÇÆöäñ Ãóæú ÃóÈóäúÊõßö ÈöØóáúÞóÉò æóäóÍúæö Ðóáößó¡ ÝóÅöäøó
åóÐöåö ÇáúÃóáúÝóÇÙó ÊóÏõáøõ Úóáóì ÇáúÈóíúäõæäóÉö ÈöÕóÑöíÍöåóÇ
æóãóÚúäóÇåóÇ¡ ÝóÅöäøó Þóæúáóåõ ÈóÇÆöäñ ÕóÑöíÍñ. æóÈóÊøóÉñ æóÈóÊúáóÉñ
íõäúÈöÆóÇäö Úóäö ÇáúÞóØúÚö æóÐóáößó Ýöí ÇáúÈóÇÆöäö Ïõæäó ÇáÑøóÌúÚöíøö¡
æóßóÐóÇ ÓóÇÆöÑõ ÇáúÃóáúÝóÇÙö ÅöÐóÇ ÊóÃóãøóáúÊó ãóÚúäóÇåóÇ.
ÞóÇáó: (ÅöáøóÇ ÇÚúÊóÏøöí æóÇÓúÊóÈúÑöÆöí ÑóÍöãóßö æóÃóäúÊö æóÇÍöÏóÉñ
ÝóíóÞóÚõ ÈöåóÇ æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉõ) áöÃóäøó Þóæúáóåõ: ÇÚúÊóÏøöí
íóÍúÊóãöáõ ÇÚúÊóÏøöí äöÚóãó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóíóÍúÊóãöáõ ÇÚúÊóÏøöí
ÚöÏøóÉó ÇáØøóáóÇÞö ÝóÅöÐóÇ äóæóÇåóÇ íóÕöíÑõ ßóÃóäøóåõ ÞóÇáó: ØóáøóÞúÊõßö
ÝóÇÚúÊóÏøöí¡ æóÐóáößó íõæÌöÈõ ÇáÑøóÌúÚóÉó. æóÃóãøóÇ Þóæúáõåõ:
ÇÓúÊóÈúÑöÆöí ÑóÍöãóßö ÝóáöÃóäøóåõ íõÓúÊóÚúãóáõ áöáúÚöÏøóÉö ÅöÐú åõæó
ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäúåóÇ¡ æóíóÍúÊóãöáõ ÇÓúÊóÈúÑöÆöí áöÃõØóáøöÞóßö¡ ÝóÅöäú
äóæóì ÇáúÃóæøóáó ßóÇäó Ýöí ãóÚúäóÇåõ Ýóíóßõæäõ ÑóÌúÚöíøðÇ áöãóÇ ãóÑøó.
æóÞóæúáõåõ: ÃóäúÊö æóÇÍöÏóÉñ íóÕúáõÍõ äóÚúÊðÇ áöãóÕúÏóÑò ãóÍúÐõæÝò
æóíóÕúáõÍõ æóÕúÝðÇ áóåóÇ ÈöÇáÊøóæúÍöíÏö ÚöäúÏóåõ¡ ÝóÅöÐóÇ äóæóì
ÇáØøóáóÇÞó ÊóÚóíøóäó ÇáúÃóæøóáõ æóãöËúáõåõ ÌóÇÆöÒñ ßóÞóæúáöåö:
ÃóÚúØóíúÊõßó ÌóÒöíáðÇ Ãóíú ÚóØóÇÁð ÌóÒöíáðÇ¡ æóÅöÐóÇ ÇÍúÊóãóáóåõ ÝóÅöÐóÇ
äóæóÇåõ ÊóÚóíøóäó ãõÌúãóáðÇ ÝóíóÕöíÑõ ßóÃóäøóåõ ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ
ØóáúÞóÉð æóÇÍöÏóÉð¡ æóáóæú ÞóÇáó Ðóáößó ßóÇäó ÑóÌúÚöíøðÇ ÝóßóÐóÇ åóÐóÇ¡
æóáöåóÐóÇ ÞóÇáó ÈóÚúÖõ ÃóÕúÍóÇÈöäóÇ: ÅöÐóÇ ÃóÚúÑóÈó ÇáúæóÇÍöÏóÉó
ÈöÇáÑøóÝúÚö áóÇ íóÞóÚõ ÔóíúÁñ æóÅöäú äóæóìº áöÃóäøóåõ ÕöÝóÉñ
áöÔóÎúÕöåóÇ¡ æóÅöäú ÃóÚúÑóÈó ÈöÇáäøóÕúÈö ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ ãöäú ÛóíúÑö
äöíøóÉò áöÃóäøóåõ äóÚúÊõ ãóÕúÏóÑò ãóÍúÐõæÝò¡ æóÅöäú Óóßøóäó íõÍúÊóÇÌõ
Åöáóì äöíøóÊöåö¡ æóÚóÇãøóÉõ ÇáúãóÔóÇíöÎö ÞóÇáõæÇ: Çáúßõáøõ ÓóæóÇÁñ¡
áöÃóäøó ÇáúÚóÇãøóÉó áóÇ íõãóíøöÒõæäó Èóíúäó Ðóáößó ÝóáóÇ íõÈúäóì Íõßúãñ
íóÑúÌöÚõ Åöáóíúåöãú Úóáóíúåö.
æóáóÇ íóÞóÚõ ÈöåóÐöåö ÇáúÃóáúÝóÇÙö ÇáËøóáóÇËóÉö ÅöáøóÇ æóÇÍöÏóÉñ¡
áöÃóäøó Þóæúáóåõ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ãõÖúãóÑñ ÝöíåóÇ Ãóæú ãõÞúÊóÖðì¡ æóáóæú
ÃóÙúåóÑó áóÇ íóÞóÚõ ÅöáøóÇ æóÇÍöÏóÉñ áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ ßóÐóÇ åóÐóÇ.
(3/132)
æóÃóáúÝóÇÙõ ÇáúÈóÇÆöäö Þóæúáõåõ: ÃóäúÊö
ÈóÇÆöäñ¡ ÈóÊøóÉñ¡ ÈóÊúáóÉñ¡ ÍóÑóÇãñ¡ ÍóÈúáõßö Úóáóì ÛóÇÑöÈößö¡
ÎóáöíøóÉñ¡ ÈóÑöíøóÉñ¡ ÇáúÍóÞöí ÈöÃóåúáößö¡ æóåóÈúÊõßö áöÃóåúáößö¡
ÓóÑøóÍúÊõßö¡ ÝóÇÑóÞúÊõßö¡ ÃóãúÑõßö ÈöíóÏößö¡ ÊóÞóäøóÚöí¡ ÇÓúÊóÊöÑöí¡
ÃóäúÊö ÍõÑøóÉñ¡ ÇÛúÑõÈöí¡ ÇÎúÑõÌöí¡ ÇÈúÊóÛöí ÇáúÃóÒúæóÇÌó. æóíóÕöÍøõ
ÝöíåóÇ äöíøóÉõ ÇáúæóÇÍöÏóÉö æóÇáËøóáóÇËö¡ æóáóæú äóæóì ÇáËøöäúÊóíúäö
ÝóæóÇÍöÏóÉñ¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÇÎúÊóÇÑöí íóäúæöí ÇáØøóáóÇÞó ÝóáóåóÇ
Ãóäú ÊõØóáøöÞó äóÝúÓóåóÇ Ýöí ãóÌúáöÓö ÚöáúãöåóÇ¡ æóíóÈúØõáõ ÎöíóÇÑõåóÇ
ÈöÇáúÞöíóÇãö¡ æóÈöÊóÈóÏøõáö ÇáúãóÌúáöÓö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÞóÇáó: (æóÃóáúÝóÇÙõ ÇáúÈóÇÆöäö Þóæúáõåõ: ÃóäúÊö ÈóÇÆöäñ¡ ÈóÊøóÉñ¡
ÈóÊúáóÉñ¡ ÍóÑóÇãñ¡ ÍóÈúáõßõ Úóáóì ÛóÇÑöÈößö¡ ÎóáöíøóÉñ¡ ÈóÑöíøóÉñ¡
ÇáúÍóÞöí ÈöÃóåúáößö¡ æóåóÈúÊõßö áöÃóåúáößö¡ ÓóÑøóÍúÊõßö¡ ÝóÇÑóÞúÊõßö¡
ÃóãúÑõßö ÈöíóÏößö¡ ÊóÞóäøóÚöí¡ ÇÓúÊóÊöÑöí¡ ÃóäúÊö ÍõÑøóÉñ¡ ÇÛúÑõÈöí¡
ÇÎúÑõÌöí¡ ÇÈúÊóÛöí ÇáúÃóÒúæóÇÌó. æóíóÕöÍøõ ÝöíåóÇ äöíøóÉõ ÇáúæóÇÍöÏóÉö
æóÇáËøóáóÇËö) áöÃóäøó ÇáúÈóíúäõæäóÉó ÎóÝöíÝóÉñ æóÛóáöíÙóÉñ ÝóÃóíøõåõãóÇ
äóæóì ÕóÍøó¡ æóÅöäú äóæóì äóÝúÓó ÇáØøóáóÇÞö ÝóæóÇÍöÏóÉñ áöÃóäøóåõ
ÇáúÃóÏúäóì.
(æóáóæú äóæóì ÇáËøöäúÊóíúäö ÝóæóÇÍöÏóÉñ) áöÃóäøóåõãóÇ ÚóÏóÏñ æóÇááøóÝúÙõ
áóÇ íóÏõáøõ Úóáóì ÇáúÚóÏóÏö¡ æóÝöíåö ÎöáóÇÝõ ÒõÝóÑó æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó¡
æóáóÇ íóÞóÚõ ÅöáøóÇ ÈöÇáäøöíøóÉö Ãóæú Ýöí ÍóÇáö ãõÐóÇßóÑóÉö ÇáØøóáóÇÞö
áöÃóäøóåõ Ïóáöíáñ Úóáóíúåö ÝóíóÞóÚõ Ýöí ÇáúÞóÖóÇÁö æóáóÇ íóÞóÚõ
ÏöíóÇäóÉð ÅöáøóÇ ÈöÇáäøöíøóÉö¡ æóÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ áöÃóäøóåõ ÃóÏúäóì.
Ëõãøó åöíó ËóáóÇËóÉõ ÃóÞúÓóÇãò: ãöäúåóÇ ãóÇ íóÕúáõÍõ ÌóæóÇÈðÇ áóÇ
ÛóíúÑõ¡ æóåöíó ËóáóÇËóÉñ: ÃóãúÑõßö ÈöíóÏößö¡ ÇÎúÊóÇÑöí¡ ÇÚúÊóÏøöí.
æóãöäúåóÇ ãóÇ íóÕúáõÍõ ÌóæóÇÈðÇ æóÑóÏøðÇ áóÇ ÛóíúÑõ¡ æóåöíó ÓóÈúÚóÉñ:
ÇÎúÑõÌöí¡ ÇÐúåóÈöí¡ ÇÛúÑõÈöí¡ Þõæãöí¡ ÊóÞóäøóÚöí¡ ÇÓúÊóÊöÑöí¡
ÊóÎóãøóÑöí.
æóãöäúåóÇ ãóÇ íóÕúáõÍõ ÌóæóÇÈðÇ æóÑóÏøðÇ æóÔóÊöíãóÉð¡ æóåöíó ÎóãúÓóÉñ:
ÎóáöíøóÉñ¡ ÈóÑöíøóÉñ¡ ÈóÊøóÉñ¡ ÈóÇÆöäñ¡ ÍóÑóÇãñ. æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó
Ãóäøóåõ ÃóáúÍóÞó ÈöÇáúÞöÓúãö ÇáúÃóæøóáö ÎóãúÓóÉð ÃõÎúÑóì: ÎóáøóíúÊõ
ÓóÈöíáóßö¡ ÓóÑøóÍúÊõßö¡ áóÇ ãöáúßó áöí Úóáóíúßö¡ áóÇ ÓóÈöíáó áöí
Úóáóíúßö¡ ÇáúÍóÞöí ÈöÃóåúáößö.
æóÇáúÃóÍúæóÇáõ ËóáóÇËóÉñ: ÍóÇáóÉñ ãõØúáóÞóÉñ æóåöíó ÍóÇáóÉõ ÇáÑøöÖóÇ¡
æóÍóÇáóÉõ ãõÐóÇßóÑóÉö ØóáóÇÞöåóÇ¡ æóÍóÇáóÉõ ÛóÖóÈò.
ÃóãøóÇ ÍóÇáóÉõ ÇáÑøöÖóÇ ÝóáóÇ íóÞóÚõ ÇáØøóáóÇÞõ ÈöÔóíúÁò ãöäú Ðóáößó
ÅöáøóÇ ÈöÇáäøöíøóÉö áöãóÇ ÊóÞóÏøóãó¡ æóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÇáÒøóæúÌö Ýöí
ÚóÏóãö ÇáäøöíøóÉö áöÃóäøóåõ áóÇ íõØúáöÚõ ÛóíúÑóåõ Úóáóíúåö æóÇáúÍóÇáõ
áóÇ íóÏõáøõ Úóáóíúåö.
æóÝöí ÍóÇáö ãõÐóÇßóÑóÉö ÇáØøóáóÇÞö íóÞóÚõ ÇáØøóáóÇÞõ ÞóÖóÇÁð æóáóÇ
íõÕóÏøóÞõ Úóáóì ÚóÏóãöåö ÅöáøóÇ ÝöíãóÇ íóÕúáõÍõ ÌóæóÇÈðÇ æóÑóÏøðÇ
áöÃóäøóåõ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáÑøóÏøó æóåõæó ÇáúÃóÏúäóì ÝóíõÕóÏøóÞõ Ýöíåö.
æóÝöí ÍóÇáóÉö ÇáúÛóÖóÈö íõÕóÏøóÞõ ÅöáøóÇ ÝöíãóÇ íóÕúáõÍõ ÌóæóÇÈðÇ áóÇ
ÛóíúÑõ¡ áöÃóäøóåõ íóÕúáõÍõ áöáØøóáóÇÞö ÇáøóÐöí íóÏõáøõ Úóáóíúåö
ÇáúÛóÖóÈõ ÝóíõÌúÚóáõ ØóáóÇÞðÇ.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÇÎúÊóÇÑöí. íóäúæöí ÇáØøóáóÇÞó ÝóáóåóÇ Ãóäú
ÊõØóáøöÞó äóÝúÓóåóÇ Ýöí ãóÌúáöÓö ÚöáúãöåóÇ) ÝóÅöäú ßóÇäóÊú ÍóÇÖöÑóÉð
ÝóÈöÓóãóÇÚöåóÇ¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú ÛóÇÆöÈóÉð ÝóÈöÇáúÅöÎúÈóÇÑö áöÃóäøó
ÇáúãõÎóíøóÑóÉó áóåóÇ ÇáúãóÌúáöÓõ ÈöÅöÌúãóÇÚö ÇáÕøóÍóÇÈóÉö - ÑóÖöíó
Çááøóåõ Úóäúåõãú -¡ æóáöÃóäøóåõ ãóáøóßóåóÇ ÝöÚúáó ÇáöÇÎúÊöíóÇÑö¡
æóÇáÊøóãúáöíßóÇÊõ ÊóÞúÊóÖöí ÌóæóÇÈðÇ Ýöí ÇáúãóÌúáöÓö ßóÇáúÈóíúÚö
æóÇáúåöÈóÉö æóäóÍúæöåöãóÇ.
(æóíóÈúØõáõ ÎöíóÇÑõåóÇ ÈöÇáúÞöíóÇãö) áöÃóäøóåõ Ïóáöíáõ ÇáúÅöÚúÑóÇÖö
(æóÈöÊóÈóÏøõáö ÇáúãóÌúáöÓö) ÍóÞöíÞóÉð ÈöÇáöÇäúÊöÞóÇáö Åöáóì ãóÌúáöÓò
ÂÎóÑó¡ æóãóÚúäðì ÈöÊóÈóÏøõáö ÇáúÃóÝúÚóÇáö¡ ÝóãóÌúáöÓõ ÇáúÃóßúáö ÛóíúÑõ
ãóÌúáöÓö ÇáúÞöÊóÇáö¡ æóãóÌúáöÓõ ÇáúÞöÊóÇáö ÛóíúÑõ ãóÌúáöÓö ÇáúÈóíúÚö
æóÇáÔøöÑóÇÁö¡ æóíóÈúØõáõ ÈöÊóÈóÏøõáö ÇáúãóÌúáöÓö æóÅöäú ßóÇäóÊú
ãóÚúÐõæÑóÉðº ÝóÅöäøó ãõÍóãøóÏðÇ
(3/133)
ÝóÅöÐóÇ ÇÎúÊóÇÑóÊú äóÝúÓóåóÇ Ýóåöíó
æóÇÍöÏóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ¡ æóáóÇ íóßõæäõ ËóáóÇËðÇ æóÅöäú äóæóÇåóÇ¡ æóáóÇ ÈõÏøó
ãöäú ÐößúÑö - ÇáäøóÝúÓö Ãóæú ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóíúåö Ýöí ßóáóÇãöåö Ãóæú
ßóáóÇãöåóÇ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
- ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - ÞóÇáó: ÅöÐóÇ ÃóÎóÐó ÇáÒøóæúÌõ ÈöíóÏöåóÇ
æóÃóÞóÇãóåóÇ ãöäó ÇáúãóÌúáöÓö ÈóØóáó ÎöíóÇÑõåóÇ¡ æóáóæú ßóÇäóÊú Ýöí
ÕóáóÇÉò ãóßúÊõæÈóÉò Ãóæú æöÊúÑò ÝóÃóÊóãøóÊúåóÇ áóÇ íóÈúØõáõ¡ æóßóÐóÇ Ýöí
ÇáÊøóØóæøõÚö Åöäú ÊóãøóÊú ÑóßúÚóÊóíúäö áöÃóäøóåóÇ ãóãúäõæÚóÉñ Úóäú
ÞóØúÚöåóÇ¡ æóÅöäú ÊóãøóÊú ÃóÑúÈóÚðÇ ÈóØóáó áöÃóäøó ÇáÒøöíóÇÏóÉó Úóáóì
ÑóßúÚóÊóíúäö Ýöí ÇáäøóÝúáö ßóÇáÏøõÎõæáö Ýöí ÕóáóÇÉò ÃõÎúÑóì. æóÚóäú
ãõÍóãøóÏò Ýöí ÇáúÃóÑúÈóÚö ÞóÈúáó ÇáÙøõåúÑö áóÇ ÊõÈúØöáõ æóÅöäú
ÃóÊóãøóÊúåóÇ ÃóÑúÈóÚðÇ¡ æóåõæó ÇáÕøóÍöíÍõ¡ æóáóæú ßóÇäóÊú ÞóÇÆöãóÉð
ÝóÞóÚóÏóÊú Ýóåöíó Úóáóì ÎöíóÇÑöåóÇ áöÃóäøóåõ Ïóáöíáõ ÇáÊøóÑóæøöí¡
ÝóÅöäøó ÇáúÞõÚõæÏó ÃóÌúãóÚõ áöáÑøóÃúíö¡ æóßóÐóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÞóÇÚöÏóÉð
ÝóÇÊøóßóÃóÊú¡ Ãóæú ãõÊøóßöÆóÉð ÝóÞóÚóÏóÊú¡ áöÃóäøóåõ ÇäúÊöÞóÇáñ ãöäú
ÌöáúÓóÉò Åöáóì ÌöáúÓóÉò æóáóíúÓó ÈöÅöÚúÑóÇÖò¡ ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÊóÑóÈøóÚóÊú
ÈóÚúÏó Ãóäú ßóÇäóÊú ãõÍúÊóÈöíóÉð. æóÞöíáó ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÞóÇÚöÏóÉð
ÝóÇÊøóßóÃóÊú ÈóØóáó ÎöíóÇÑõåóÇ áöÃóäøóåõ ÅöÙúåóÇÑñ áöáÊøóåóÇæõäö
ÈöÇáúÃóãúÑö ÝóßóÇäó ÅöÚúÑóÇÖðÇ¡ æóÇáúÃóæøóáõ ÃóÕóÍøõ¡ æóáóæú ßóÇäóÊú
ÞóÇÚöÏóÉð ÝóÇÖúØóÌóÚóÊú ÝóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó ÑöæóÇíóÊóÇäö¡ æóÅöäú
ßóÇäóÊú ÊóÓöíÑõ Úóáóì ÏóÇÈøóÉò Ãóæú Ýöí ãóÍúãóáò ÝóæóÞóÝóÊú Ýóåöíó Úóáóì
ÎöíóÇÑöåóÇ¡ æóÅöäú ÓóÇÑóÊú ÈóØóáó ÎöíóÇÑõåóÇ¡ ÅöáøóÇ Ãóäú ÊóÎúÊóÇÑó ãóÚó
ÓõßõæÊö ÇáÒøóæúÌö¡ áöÃóäøó ÓóíúÑó ÇáÏøóÇÈøóÉö æóæõÞõæÝóåóÇ ãõÖóÇÝñ
ÅöáóíúåóÇ¡ ÝóÅöÐóÇ ÓóÇÑóÊú ßóÇäó ßóãóÌúáöÓò ÂÎóÑó.
(ÝóÅöÐóÇ ÇÎúÊóÇÑóÊú äóÝúÓóåóÇ Ýóåöíó æóÇÍöÏóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ) áöÃóäøó
ÇÎúÊöíóÇÑóåóÇ äóÝúÓóåóÇ íõæÌöÈõ ÇÎúÊöÕóÇÕóåóÇ ÈöåóÇ Ïõæäó ÛóíúÑöåóÇ
æóÐóáößó ÈöÇáúÈóíúäõæäóÉö.
(æóáóÇ íóßõæäõ ËóáóÇËðÇ æóÅöäú äóæóÇåóÇ) áöÃóäøó ÇáöÇÎúÊöíóÇÑó áóÇ
íóÊóäóæøóÚõ.
(æóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÐößúÑö ÇáäøóÝúÓö Ãóæú ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóíúåö Ýöí
ßóáóÇãöåö Ãóæú ßóáóÇãöåóÇ) ãöËúáó Ãóäú íóÞõæáó: ÇÎúÊóÇÑöí äóÝúÓóßö
ÝóÊóÞõæáõ: ÇÎúÊóÑúÊõ¡ Ãóæú íóÞõæáõ áóåóÇ: ÇÎúÊóÇÑöí ÝóÊóÞõæáõ: ÇÎúÊóÑúÊõ
äóÝúÓöí áöÃóäøó Ðóáößó ÚõÑöÝó ÈöÅöÌúãóÇÚö ÇáÕøóÍóÇÈóÉö¡ æóÃóäøóåõ
ÇáúãõÝóÓøóÑõ ãöäú ÃóÍóÏö ÇáúÌóÇäöÈóíúäö¡ æóáöÃóäøó ÇáúãõÈúåóãó áóÇ
íóÕúáõÍõ ÊóÝúÓöíÑðÇ áöáúãõÈúåóãö¡ ÍóÊøóì áóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÇÎúÊóÇÑöí¡
ÝóÞóÇáóÊö ÇÎúÊóÑúÊõ ÝóáóíúÓó ÈöÔóíúÁò¡ áöÃóäøó ÇáöÇÎúÊöíóÇÑó áóíúÓó ãöäú
ÃóáúÝóÇÙö ÇáØøóáóÇÞö æóÖúÚðÇ¡ æóÅöäøóãóÇ ÌõÚöáó ÈöÇáÓøõäøóÉö ÝöíãóÇ
ÅöÐóÇ ßóÇäó ãõÝóÓøóÑðÇ¡ ÝóÅöÐóÇ áóãú íóßõäú ßóÐóáößó áóÇ íóÞóÚõ Èöåö
ÔóíúÁñ¡ æóáöÃóäøó Þóæúáóåõ ÇÎúÊóÇÑöí¡ æóÞóæúáóåóÇ ÇÎúÊóÑúÊõ¡ áóíúÓó áóåõ
ãõÎóÕøöÕñ ÈöåóÇ ÝóáóÇ íóÞóÚõ ÇáØøóáóÇÞõ¡ ÝóÅöÐóÇ ÐõßöÑóÊö ÇáäøóÝúÓõ
ÊóÎóÕøóÕó ÇáöÇÎúÊöíóÇÑõ áóåóÇ ÝóíóÞóÚõ.
æóÞóÇáó Ýöí ÇáúãõÍöíØö: æóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÐößúÑö ÇáäøóÝúÓö Ãóæö
ÇáÊøóØúáöíÞóÉö Ãóæö ÇáöÇÎúÊöíóÇÑóÉö Ýöí ÃóÍóÏö ÇáúßóáóÇãóíúäö áöæõÞõæÚö
ÇáØøóáóÇÞö¡ ÃóãøóÇ ÐößúÑõ ÇáäøóÝúÓö ÝóáöãóÇ ÐóßóÑúäóÇ¡ æóÃóãøóÇ ÐößúÑõ
ÇáÊøóØúáöíÞóÉö ÝóÙóÇåöÑñ¡ æóÃóãøóÇ ÇáöÇÎúÊöíóÇÑóÉõ ÝóáöÃóäøó ÇáúåóÇÁó
ÊõäúÈöÆõ Úóäö ÇáÊøóÝóÑøõÏö¡ æóÇÎúÊöíóÇÑõåóÇ äóÝúÓóåóÇ åõæó ÇáøóÐöí
íóÊøóÍöÏõ ãóÑøóÉð æóíóÊóÚóÏøóÏõ ÃõÎúÑóì¡ ÝóÕóÇÑó ãõÝóÓøóÑðÇ ãöäú
ÌóÇäöÈöåö.
æóÇáúÞöíóÇÓõ Ãóäú áóÇ íóÞóÚó ÈöÇáÊøóÎúíöíÑö ØóáóÇÞñ æóÅöäú äóæóì¡
áöÃóäøóåõ áóÇ íóãúáößõ ÅöíÞóÇÚó ÇáØøóáóÇÞö ÈöåóÐóÇ ÇááøóÝúÙö ÝóáóÇ
íóãúáößõ ÇáÊøóÝúæöíÖó Åöáóì ÛóíúÑöåö¡ æóáöÃóäøó ÞóæúáóåóÇ: ÃóäóÇ
ÃóÎúÊóÇÑõ äóÝúÓöí íóÍúÊóãöáõ ÇáúæóÚúÏó ÝóáóÇ íóßõæäõ ÌóæóÇÈðÇ ãóÚó
ÇáöÇÍúÊöãóÇáö. æóÌúåõ ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö ÅöÌúãóÇÚõ ÇáÕøóÍóÇÈóÉö - ÑóÖöíó
Çááøóåõ Úóäúåõãú -¡ æóáöÃóäøó ÇáÔøóÑúÚó ÌóÚóáó åóÐóÇ ÅöíÌóÇÈðÇ
æóÌóæóÇÈðÇ áöãóÇ Ñõæöíó Ãóäøóåõ «áóãøóÇ äóÒóáó Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: {íóÇ
ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÈöíøõ Þõáú áÃóÒúæóÇÌößó Åöäú ßõäúÊõäøó ÊõÑöÏúäó ÇáúÍóíóÇÉó
ÇáÏøõäúíóÇ æóÒöíäóÊóåóÇ} [ÇáÃÍÒÇÈ: 28] ÇáúÂíóÉó¡ " ÈóÏóÃó ÑóÓõæáõ
Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÈöÚóÇÆöÔóÉó - ÑóÖöíó
Çááøóåõ ÚóäúåóÇ -¡ ÝóÞóÇáó: Åöäøöí ÃõÎúÈöÑõßö ÈöÔóíúÁò¡ ÝóãóÇ Úóáóíúßö
ÃóáøóÇ ÊõÌöíÈöíäöí ÍóÊøóì ÊóÓúÊóÃúãöÑöí ÃóÈóæóíúßö Ëõãøó ÃóÎúÈóÑóåóÇ
ÈöÇáúÂíóÉö "¡ ÝóÞóÇáóÊú: " ÃóÝöí åóÐóÇ ÃóÓúÊóÃúãöÑõ
(3/134)
æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÇÎúÊóÇÑöí ÇÎúÊóÇÑöí
ÇÎúÊóÇÑöí¡ ÝóÞóÇáóÊö: ÇÎúÊóÑúÊõ ÇÎúÊöíóÇÑóÉð¡ Ãóæú ÞóÇáóÊö: ÇÎúÊóÑúÊõ
ÇáúÃõæáóì Ãóæö ÇáúæõÓúØóì Ãóæö ÇáúÃóÎöíÑóÉó Ýóåöíó ËóáóÇËñ (Óã) ¡ æóáóæú
ÞóÇáóÊú: ØóáøóÞúÊõ äóÝúÓöíó Ãóæö ÇÎúÊóÑúÊõ äóÝúÓöí ÈöÊóØúáöíÞóÉò Ýóåöíó
ÑóÌúÚöíøóÉñ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÇÎúÊóÇÑöí äóÝúÓóßö Ãóæú ÃóãúÑõßö ÈöíóÏößö
ÈöÊóØúáöíÞóÉò¡ ÝóÇÎúÊóÇÑóÊú äóÝúÓóåóÇ Ýóåöíó æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ¡
æóáóæú ÎóíøóÑóåóÇ ÝóÞóÇáóÊö: ÇÎúÊóÑúÊõ äóÝúÓöí áóÇ Èóáú ÒóæúÌöí áóÇ
íóÞóÚõ¡ æóáóæú ÞóÇáóÊú: äóÝúÓöí Ãóæú ÒóæúÌöí áóÇ íóÞóÚõ¡ æóáóæú ÞóÇáóÊú:
äóÝúÓöí æóÒóæúÌöí ØóáõÞóÊú¡ æóÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáúíóÏö ßóÇáÊøóÎúíöíÑö
íóÊóæóÞøóÝõ Úóáóì ÇáúãóÌúáöÓö¡ ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ ÅöÐóÇ ÞóÇáó: ÃóãúÑõßö
ÈöíóÏößö æóäóæóì ÇáËøóáóÇËó ÕóÍøó¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÃóÈóæóíøó íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö¿ áóÇ¡ Èóáú ÃóÎúÊóÇÑõ Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ»
æóÃóÑóÇÏóÊú ÈöÐóáößó ÇáöÇÎúÊöíóÇÑó áöáúÍóÇáö¡ æóÚóÏøóåõ ÑóÓõæáõ Çááøóåö
- Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÌóæóÇÈðÇ æóÅöíÌóÇÈðÇ¡ æóáöÃóäøó
áóåõ Ãóäú íóÓúÊóÏöíãó ÇáäøößóÇÍó æóáóåõ Ãóäú íõÝóÇÑöÞóåóÇ¡ Ýóáóåõ Ãóäú
íõÞöíãóåóÇ ãóÞóÇãó äóÝúÓöåö Ýöí Ðóáößó.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÇÎúÊóÇÑöí ÇÎúÊóÇÑöí ÇÎúÊóÇÑöí¡ ÝóÞóÇáóÊú: ÇÎúÊóÑúÊõ
ÇÎúÊöíóÇÑóÉð¡ Ãóæú ÞóÇáóÊú: ÇÎúÊóÑúÊõ ÇáúÃõæáóì Ãóæö ÇáúæõÓúØóì Ãóæö
ÇáúÃóÎöíÑóÉó Ýóåöíó ËóáóÇËñ) æóáóÇ íõÍúÊóÇÌõ Åöáóì äöíøóÉö ÇáÒøóæúÌö¡
áöÃóäøó ÊóßúÑóÇÑó åóÐóÇ ÇáúßóáóÇãö ÅöäøóãóÇ íóßõæäõ Ýöí ÇáØøóáóÇÞö Ïõæäó
ÛóíúÑöåö. ÃóãøóÇ ÞóæúáõåóÇ ÇÎúÊöíóÇÑóÉð ÝóáöÃóäøóåóÇ áöáúãóÑøóÉö¡ æóáóæú
ÕóÑøóÍóÊú ÈöÇáúãóÑøóÉö ßóÇäóÊú ËóáóÇËðÇ ÝóßóÐóÇ åóÐóÇ¡ æóáöÃóäøóåóÇ
áöáÊøóÃúßöíÏö¡ æóÇáÊøóÃúßöíÏõ ÈöæõÞõæÚö ÇáËøóáóÇËö. æóÃóãøóÇ ÞóæúáõåóÇ
ÇáúÃõæáóì Ãóæö ÇáúæõÓúØóì Ãóæö ÇáúÃóÎöíÑóÉó ÝóãóÐúåóÈõ ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó.
æóÞóÇáóÇ: ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ¡ áöÃóäøó ÐößúÑó ÇáúÃõæáóì Ãóæö ÇáúæõÓúØóì
Ãóæö ÇáúÃóÎöíÑóÉö Åöäú ßóÇäó áóÇ íõÝöíÏõ ÇáÊøóÑúÊöíÈó íõÝöíÏõ
ÇáúÅöÝúÑóÇÏó áöÃóäøóåõ íóÏõáøõ Úóáóíúåö ÝóíõÚúÊóÈóÑõ Ýöíåö. æóáóåõ
ÃóäøóåóÇ ÅöäøóãóÇ ÊóÊóÕóÑøóÝõ ÝöíãóÇ ãóáóßóÊúåõ¡ ÅöÐö ÇáúãõÌúÊóãöÚõ Ýöí
Çáúãöáúßö ßóÇáúãõÌúÊóãöÚö Ýöí ÇáúãóßóÇäö¡ æóÐóáößó áóÇ íóÍúÊóãöáõ
ÇáÊøóÑúÊöíÈó¡ ÝóÅöäøó ÇáúÞóæúãó ÇáúãõÌúÊóãöÚöíäó Ýöí ãóßóÇäò áóÇ
íõÞóÇáõ: åóÐóÇ Ãóæøóáñ æóåóÐóÇ ÂÎöÑõ¡ æóíõÞóÇáõ: åóÐóÇ ÌóÇÁó ÃóæøóáðÇ
æóåóÐóÇ ÂÎöÑðÇ¡ Ýóíóßõæäõ ÇáÊøóÑúÊöíÈõ Ýöí ãóÌöíÆöåöãóÇ áóÇ Ýöí
ÐóÇÊöåöãóÇ¡ æóÅöÐóÇ ßóÇäó ßóÐóáößó áóÛóÇ ÞóæúáõåóÇ: ÇáúÃõæáóì Ãóæö
ÇáúæõÓúØóì¡ ÝóÈóÞöíó ÞóæúáõåóÇ: ÇÎúÊóÑúÊõ¡ æóáóæú ÞóÇáóÊú: ÇÎúÊóÑúÊõ
æóÓóßóÊóÊú æóÞóÚóÊö ÇáËøóáóÇËõ ßóÐóÇ åóÐóÇ.
(æóáóæú ÞóÇáóÊú: ØóáøóÞúÊõ äóÝúÓöí Ãóæö ÇÎúÊóÑúÊõ äóÝúÓöí ÈöÊóØúáöíÞóÉò
Ýóåöíó ÑóÌúÚöíøóÉñ) áöÃóäøóåóÇ ÇÎúÊóÇÑóÊú äóÝúÓóåóÇ ÈóÚúÏó ÇäúÞöÖóÇÁö
ÇáúÚöÏøóÉö¡ áöÃóäøó åóÐóÇ íõæÌöÈõ ÇáöÇäúØóáóÇÞó ÈóÚúÏó ÇäúÞöÖóÇÁö
ÇáúÚöÏøóÉö.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÇÎúÊóÇÑöí äóÝúÓóßö¡ Ãóæú ÃóãúÑõßö ÈöíóÏößö ÈöÊóØúáöíÞóÉò
ÝóÇÎúÊóÇÑóÊú äóÝúÓóåóÇ Ýóåöíó æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ) áöÃóäøó ÐößúÑó
ÇáØøóáóÇÞö íõÚóÞøöÈõ ÇáÑøóÌúÚóÉó¡ æóÕóÇÑó ßóÃóäøóåõ ÞóÇáó: ØóáøöÞöí
äóÝúÓóßö.
(æóáóæú ÎóíøóÑóåóÇ ÝóÞóÇáóÊú: ÇÎúÊóÑúÊõ äóÝúÓöí áóÇ Èóáú ÒóæúÌöí áóÇ
íóÞóÚõ) áöÃóäøóåõ áöáúÅöÖúÑóÇÈö Úóäö ÇáúÃóæøóáö ÝóáóÇ íóÞóÚõ.
(æóáóæú ÞóÇáóÊú: äóÝúÓöí Ãóæú ÒóæúÌöí áóÇ íóÞóÚõ) áöÃóäøó Ãóæú áöáÔøóßøö
ÝóáóÇ íóÞóÚõ ÇáØøóáóÇÞõ ÈöÇáÔøóßøö¡ æóÎóÑóÌó ÇáúÃóãúÑõ ãöäú íóÏöåóÇ
áöÇÔúÊöÛóÇáöåóÇ ÈöÔóíúÁò ÂÎóÑó.
(æóáóæú ÞóÇáóÊú: äóÝúÓöí æóÒóæúÌöí ØóáõÞóÊú) æóáóÇ íóÕöÍøõ ÇáúÚóØúÝõ
(æóÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáúíóÏö ßóÇáÊøóÎúíöíÑö íóÊóæóÞøóÝõ Úóáóì ÇáúãóÌúáöÓö)
Úóáóì ãóÇ ÐóßóÑúäóÇ¡ (ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ ÅöÐóÇ ÞóÇáó: ÃóãúÑõßö ÈöíóÏößö
æóäóæóì ÇáËøóáóÇËó ÕóÍøó) áöÃóäøóåõ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÚõãõæãó æóÇáúÎõÕõæÕó¡
æóÇáöÇÎúÊöíóÇÑõ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÚõãõæãó¡ ÝóÅöäøó ÇáúÃóãúÑó ÈöÇáúíóÏö
(3/135)
æóáóæú ÞóÇáóÊú Ýöí ÌóæóÇÈö ÇáúÃóãúÑö
ÈöÇáúíóÏö: ÇÎúÊóÑúÊõ äóÝúÓöí ÈöæóÇÍöÏóÉò Ýóåöíó ËóáóÇËñ¡ æóáóæú ÞóÇáó
áóåóÇ: ÃóãúÑõßö ÈöíóÏößö ÝóÇÎúÊóÇÑóÊú äóÝúÓóåóÇ íóÞóÚõ¡ æóáóæú ÞóÇáó
áóåóÇ: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ÝóáóåóÇ Ãóäú ÊõØóáøöÞó Ýöí ÇáúãóÌúáöÓö æóÊóÞóÚõ
æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ¡ æóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Úóäúåõ¡ æóÅöäú
ØóáøóÞóÊú äóÝúÓóåóÇ ËóáóÇËðÇ æóÞóÏú ÃóÑóÇÏóåóÇ ÇáÒøóæúÌõ æóÞóÚúäó¡ æóáóÇ
ÊóÕöÍøõ äöíøóÉõ ÇáËøöäúÊóíúäö (Ò) ÅöáøóÇ Ãóäú Êóßõæäó ÃóãóÉð ÝóíóÕöÍøõ¡
æóáóæú ßóÇäóÊú ÍõÑøóÉð æóÞóÏú ØóáøóÞóåóÇ æóÇÍöÏóÉð áóÇ íóÕöÍøõ äöíøóÉõ
ÇáËøöäúÊóíúäö æóáóæú ÞóÇáóÊú: ÃóÈóäúÊõ äóÝúÓöí ØóáõÞóÊú æóÇÍöÏóÉð
ÑóÌúÚöíøóÉð¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÃóãúÑõßö ÈöíóÏößö¡ ÝóÞóÇáóÊú: ÃóäúÊó
Úóáóíøó ÍóÑóÇãñ¡ Ãóæú ÃóäúÊó ãöäøöí ÈóÇÆöäñ¡ Ãóæú ÃóäóÇ Úóáóíúßó
ÍóÑóÇãñ¡ Ãóæú ÃóäóÇ ãöäúßó ÈóÇÆöäñ¡ Ýóåõæó ÌóæóÇÈñ æóØóáõÞóÊú¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
íõäúÈöÆõ Úóäö ÇáÊøóãúáöíßö æóÖúÚðÇ¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {æóÇáÃóãúÑõ
íóæúãóÆöÐò áöáøóåö} [ÇáÇäÝØÇÑ: 19] æóÇáöÇÎúÊöíóÇÑõ ÚõÑúÝñ ÊóãúáöíßðÇ
ÔóÑúÚðÇ áóÇ æóÖúÚðÇ¡ æóÇáúÅöÌúãóÇÚõ ÇäúÚóÞóÏó Ýöí ÇáØøóáúÞóÉö
ÇáúæóÇÍöÏóÉö áóÇ ÛóíúÑõ¡ ÝóáöåóÐóÇ ÕóÍøóÊú äöíøóÉõ ÇáËøóáóÇËö Ýöí
ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúíóÏö Ïõæäó ÇáÊøóÎúíöíÑö.
(æóáóæú ÞóÇáóÊú Ýöí ÌóæóÇÈö ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúíóÏö: ÇÎúÊóÑúÊõ äóÝúÓöí
ÈöæóÇÍöÏóÉò Ýóåöíó ËóáóÇËñ) áöÃóäøóåóÇ ÕöÝóÉõ ÇáöÇÎúÊöíóÇÑóÉö¡ áöÃóäøó
ÇáöÇÎúÊöíóÇÑóÉó ÊóÕúáõÍõ ÌóæóÇÈðÇ áöáúÃóãúÑö ÈöÇáúíóÏö áößóæúäöåö
ÊóãúáöíßðÇ ßóÇáÊøóÎúíöíÑö ÝóÕóÇÑó ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÞóÇáóÊú: ÇÎúÊóÑúÊõ äóÝúÓöí
ãóÑøóÉð æóÇÍöÏóÉð¡ æóÈöÐóáößó íóÞóÚõ ÇáËøóáóÇËõ.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÃóãúÑõßö ÈöíóÏößö ÝóÇÎúÊóÇÑóÊú äóÝúÓóåóÇ) Þöíáó:
áóÇ íóÞóÚõ¡ æóÇáúÃóÕóÍøõ Ãóäøóåõ (íóÞóÚõ) æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: Åöäú
ÏóÎóáúÊö ÇáÏøóÇÑó ÝóÃóãúÑõßö ÈöíóÏößö Åöäú ØóáøóÞóÊú äóÝúÓóåóÇ ßóãóÇ
æóÞóÚóÊú ÞóÏóãõåóÇ ÝöíåóÇ ØóáõÞóÊú¡ æóÅöäú ØóáõÞóÊú ÈóÚúÏóãóÇ ãóÔóÊú
ÎõØúæóÊóíúäö áóãú ÊóØúáõÞú.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ÝóáóåóÇ Ãóäú ÊõØóáøöÞó Ýöí
ÇáúãóÌúáöÓö) áöÃóäøó ÇáúãóÑúÃóÉó áóÇ Êóßõæäõ æóßöíáóÉð Ýöí ÍóÞøö
äóÝúÓöåóÇ ÝóßóÇäó ÊóãúáöíßðÇ¡ (æóÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ¡ æóáóíúÓó
áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Úóäúåõ) áöÃóäøóåõ Êóãúáöíßñ Ýöíåö ãóÚúäóì
ÇáÊøóÚúáöíÞö¡ áöÃóäøóåõ ÚóáøóÞó ÇáØøóáóÇÞó ÈöÊóØúáöíÞöåóÇ¡ æóßóÐóÇ
Þóæúáõåõ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ Åöäú ÔöÆúÊö Ãóæú ÃóÍúÈóÈúÊö Ãóæú åóæóíúÊö Ãóæú
ÃóÑóÏúÊö Ãóæú ÑóÖöíÊö¡ áöÃóäøó ßõáøóåõ ÊóÚúáöíÞñ ÈöÝöÚúáö ÇáúÞóáúÈö
Ýóåõæó ßóÇáúÎöíóÇÑö.
(æóÅöäú ØóáøóÞóÊú äóÝúÓóåóÇ ËóáóÇËðÇ æóÞóÏú ÃóÑóÇÏóåóÇ ÇáÒøóæúÌõ
æóÞóÚúäó) áöÃóäøó ãóÚúäóÇåõ ÇÝúÚóáöí ÇáØøóáóÇÞó¡ æóåõæó ÇÓúãõ ÌöäúÓò
ÝóíóÊóäóÇæóáõ ÇáúÃóÏúäóì ãóÚó ÇáúÌóãöíÚö ßóÓóÇÆöÑö ÃóÓúãóÇÁö
ÇáúÃóÌúäóÇÓö ÝóÊóÕöÍøõ äöíøóÉõ ÇáËøóáóÇËö æóíóäúÕóÑöÝõ Åöáóì ÇáúÃóÏúäóì
ÚöäúÏó ÚóÏóãöåóÇ Úóáóì ãóÇ ãóÑøó (æóáóÇ ÊóÕöÍøõ äöíøóÉõ ÇáËøöäúÊóíúäö)
áöÃóäøóåõ ÚóÏóÏñº ÎöáóÇÝðÇ áóÒõÝóÑó æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇåõ¡ (ÅöáøóÇ Ãóäú
Êóßõæäó ÃóãóÉð ÝóíóÕöÍøõ) áöÃóäøóåõ ÇáúÌöäúÓõ Ýöí ÍóÞøöåóÇ (æóáóæú
ßóÇäóÊú ÍõÑøóÉð æóÞóÏú ØóáøóÞóåóÇ æóÇÍöÏóÉð áóÇ ÊóÕöÍøõ äöíøóÉõ
ÇáËøöäúÊóíúäö) áöÃóäøóåõ áóíúÓó ÈöÌöäúÓò Ýöí ÍóÞøöåóÇ.
(æóáóæú ÞóÇáóÊú: ÃóÈóäúÊõ äóÝúÓöí ØóáõÞóÊú æóÇÍöÏóÉð ÑóÌúÚöíøóÉð)
áöÃóäøó ÇáúÅöÈóÇäóÉó ãöäú ÃóáúÝóÇÙö ÇáØøóáóÇÞö¡ ÅöáøóÇ ÃóäøóåóÇ ÒóÇÏóÊú
ÝöíåóÇ æóÕúÝó ÇáúÅöÈóÇäóÉö ÝóíóáúÛõæ¡ ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÞóÇáóÊú ØóáøóÞúÊõ
äóÝúÓöí ÈóÇÆöäóÉð. æóÚóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó: áóÇ íóÞóÚõ ÔóíúÁñ áöÃóäøóåóÇ
ÃóÊóÊú ÈöÛóíúÑö ãóÇ ÝõæøöÖó ÅöáóíúåóÇ¡ æóíóÊóÞóíøóÏõ ÈöÇáúãóÌúáöÓö ßóãóÇ
Ýöí ÇáúãõÎóíøóÑóÉö áöÃóäøóåõ Êóãúáöíßñ ÃóíúÖðÇ.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÃóãúÑõßö ÈöíóÏößö¡ ÝóÞóÇáóÊú: ÃóäúÊó Úóáóíøó
ÍóÑóÇãñ¡ Ãóæú ÃóäúÊó ãöäøöí ÈóÇÆöäñ¡ Ãóæú ÃóäóÇ Úóáóíúßó ÍóÑóÇãñ¡ Ãóæú
ÃóäóÇ ãöäúßó ÈóÇÆöäñ¡ Ýóåõæó ÌóæóÇÈñ æóØóáõÞóÊú) áöÃóäøó åóÐöåö
ÇáúÃóáúÝóÇÙó ÊõÝöíÏõ ÇáØøóáóÇÞó ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÞóÇáóÊú ØóáøóÞúÊõ äóÝúÓöí¡
æóáóæú ÞóÇáóÊú: ÃóäúÊó ãöäøöí ØóÇáöÞñ áóãú íóÞóÚú
(3/136)
æóáóæú ÞóÇáóÊú: ÃóäóÇ ãöäúßó ØóÇáöÞñ¡
Ãóæú ÃóäóÇ ØóÇáöÞñ æóÞóÚó¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ãóÊóì
ÔöÆúÊö¡ Ãóæú ãóÊóì ãóÇ ÔöÆúÊö¡ Ãóæú ÅöÐóÇ ÔöÆúÊö¡ Ãóæú ÅöÐóÇ ãóÇ ÔöÆúÊö
áóÇ íóÊóÞóíøóÏõ ÈöÇáúãóÌúáöÓö¡ æóáóæú ÑóÏøóÊúåõ áóÇ íóÑúÊóÏøõ¡ æóßóÐóÇ
áóæú ÞóÇáó áöÛóíúÑöåö: ØóáøöÞö ÇãúÑóÃóÊöí¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåõ: Åöäú
ÔöÆúÊó. ÇÞúÊóÕóÑó Úóáóì ÇáúãóÌúáöÓö (Ò) ¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ØóáøöÞöí
äóÝúÓóßö ßõáøóãóÇ ÔöÆúÊö ÝóáóåóÇ Ãóäú ÊõÝóÑøöÞó ÇáËøóáóÇËó æóáóíúÓó
áóåóÇ Ãóäú ÊóÌúãóÚóåóÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ËóáóÇËðÇ
ÝóØóáøóÞóÊú æóÇÍöÏóÉð Ýóåöíó æóÇÍöÏóÉñ¡ æóáóæú ÞóÇáó: æóÇÍöÏóÉð
ÝóØóáøóÞóÊú ËóáóÇËðÇ áóãú íóÞóÚú ÔóíúÁñ (Óã) ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÔóíúÁñ.
(æóáóæú ÞóÇáóÊú: ÃóäóÇ ãöäúßó ØóÇáöÞñ Ãóæú ÃóäóÇ ØóÇáöÞñ¡ æóÞóÚó)
áöÃóäøó ÇáúãóÑúÃóÉó ÊõæÕóÝõ ÈöÇáØøóáóÇÞö Ïõæäó ÇáÑøöÌóÇáö¡ (æóáóæú ÞóÇáó
áóåóÇ: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ãóÊóì ÔöÆúÊö¡ Ãóæú ãóÊóì ãóÇ ÔöÆúÊö¡ Ãóæú ÅöÐóÇ
ÔöÆúÊö¡ Ãóæú ÅöÐóÇ ãóÇ ÔöÆúÊö áóÇ íóÊóÞóíøóÏõ ÈöÇáúãóÌúáöÓö) áöÃóäøóåóÇ
áöÚõãõæãö ÇáúÃóæúÞóÇÊö ßóÃóäøóåõ ÞóÇáó: Ýöí Ãóíøö æóÞúÊò ÔöÆúÊö¡ æóåóÐóÇ
Ýöí " ãóÊóì " æ" ãóÊóì ãóÇ " ÙóÇåöÑñ¡ æóÃóãøóÇ " ÅöÐóÇ " æ" ÅöÐóÇ ãóÇ "
ÝóÞóÏó ÓóÈóÞó ÇáúßóáóÇãõ Ýöíåö æóÇáúÚõÐúÑõ Úóäúåõ¡ (æóáóæú ÑóÏøóÊúåõ áóÇ
íóÑúÊóÏøõ) áöÃóäøóåõ ãóáøóßóåóÇ ÇáØøóáóÇÞó Ýöí Ãóíøö æóÞúÊò ÔóÇÁóÊú
Ýóáóãú íóßõäú ÊóãúáöíßðÇ ÞóÈúáó ÇáúãóÔöíÆóÉö ÝóáóÇ íóÑúÊóÏøõ ÈöÇáÑøóÏøö¡
(æóßóÐóÇ áóæú ÞóÇáó áöÛóíúÑöåö: ØóáøöÞö ÇãúÑóÃóÊöí) áóÇ íóÊóÞóíøóÏõ
ÈöÇáúãóÌúáöÓö áöÃóäøóåõ Êóæúßöíáñ.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåõ: Åöäú ÔöÆúÊó¡ ÇÞúÊóÕóÑó Úóáóì ÇáúãóÌúáöÓö) ¡ æóÞóÇáó
ÒõÝóÑõ: åõæó æóÇáúÃóæøóáõ ÓóæóÇÁñ áöÃóäøóåõ Êóæúßöíáñ ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÓóßóÊó
Úóäö ÇáúãóÔöíÆóÉö. æóáóäóÇ Ãóäøóåõ Êóãúáöíßñ ÍóíúËõ ÚóáøóÞóåõ
ÈöÇáúãóÔöíÆóÉö¡ æóÇáúãóÇáößõ íóÊóÕóÑøóÝõ ÈöÇáúãóÔöíÆóÉö¡ æóÇáÊøóãúáöíßõ
íóÞúÊóÕöÑõ Úóáóì ÇáúãóÌúáöÓö áöãóÇ ÚõÑöÝó¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ Åöäú ÃóÍúÈóÈúÊö¡ ÝóÞóÇáóÊú: ÔöÆúÊõ¡ æóÞóÚó¡ æóáóæú ÞóÇáó: Åöäú
ÔöÆúÊö ÝóÞóÇáóÊú ÃóÍúÈóÈúÊõ áóÇ íóÞóÚõ¡ æóÇáúÝóÑúÞõ Ãóäøó ÇáúãóÔöíÆóÉó
ÅöÑóÇÏóÉñ æóÅöíÌóÇÈñ æóÝöíåóÇ ãóÚúäóì ÇáúãóÍóÈøóÉö æóÒöíóÇÏóÉñ¡ ÝóÞóÏú
æõÌöÏó ÇáÔøóÑúØõ Ýöí ÇáúÃõæáóì æóÒöíóÇÏóÉñ¡ æóÇáúãóÍóÈøóÉõ áóíúÓó ÝöíåóÇ
ÅöíÌóÇÈñ Ýóáóãú íõæÌóÏú Ýöí ÇáúãóÓúÃóáóÉö ÇáËøóÇäöíóÉö ÇáúãóÔöíÆóÉõ
ÈöÊöáúßó ÇáÕøöÝóÉö Ýóáóãú íõæÌóÏö ÇáÔøóÑúØõ.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ßõáøóãóÇ ÔöÆúÊö ÝóáóåóÇ Ãóäú
ÊõÝóÑøöÞó ÇáËøóáóÇËó) áöÃóäøó (ßõáøóãóÇ) ÊóÞúÊóÖöí ÊóßúÑóÇÑó ÇáúÝöÚúáö¡
æóíóÞúÊóÕöÑõ Úóáóì Çáúãóãúáõæßö ãöäó ÇáØøóáóÇÞö Ýöí ÇáäøößóÇÍö
ÇáúÞóÇÆöãö ÍóÊøóì áóæú ØóáøóÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ æóÚóÇÏóÊú Åöáóíúåö ÈóÚúÏó
ÒóæúÌò ÂÎóÑó áóÇ Êóãúáößõ ÇáÊøóØúáöíÞó (æóáóíúÓó áóåóÇ Ãóäú ÊóÌúãóÚóåóÇ)
áöÃóäøóåóÇ ÊõæÌöÈõ Úõãõæãó ÇáöÇäúÝöÑóÇÏö áóÇ Úõãõæãó ÇáöÇÌúÊöãóÇÚö¡
æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ: áóÇ íóÞúÊóÕöÑõ Úóáóì Çáúãóãúáõæßö Ýöí ÇáäøößóÇÍö ÍóÊøóì
ßóÇäó áóåóÇ Ãóäú ÊõØóáøöÞó äóÝúÓóåóÇ ÈóÚúÏó ÒóæúÌò ÂÎóÑó ÚóãóáðÇ
ÈöÍóÞöíÞóÉö ßóáöãóÉö (ßõáøóãóÇ) æóáóäóÇ Ãóäøóåõ Êóãúáöíßñ ÝóáóÇ íóÕöÍøõ
ÅöáøóÇ ÝöíãóÇ åõæó Ýöí ãöáúßöåö¡ æóáóÇ íóãúáößõ ÃóßúËóÑó ãöäó
ÇáËøóáóÇËö¡ æóÚóáóì åóÐóÇ¡ ÇáúÅöíáóÇÁõ ÅöÐóÇ æóÞóÚó Èöåö ËóáóÇËõ
ØóáúÞóÇÊò Ëõãøó ÚóÇÏóÊú Åöáóíúåö áóÇ íóÚõæÏõ ÇáúÅöíáóÇÁõ ÚöäúÏóäóÇ¡
æóÚöäúÏóåõ íóÚõæÏõ.
(æóáóæú ÞóÇáó: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ËóáóÇËðÇ ÝóØóáøóÞóÊú æóÇÍöÏóÉð Ýóåöíó
æóÇÍöÏóÉñ) áöÃóäøóåóÇ ÃóæúÞóÚóÊú ÈóÚúÖó ãóÇ ãóáóßóÊú¡ (æóáóæú ÞóÇáó:
æóÇÍöÏóÉð ÝóØóáøóÞóÊú ËóáóÇËðÇ áóãú íóÞóÚú ÔóíúÁñ) ÚöäúÏó ÃóÈöí
ÍóäöíÝóÉó¡ æóÞóÇáóÇ: ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ áöÃóäøóåóÇ ãóáóßóÊö ÇáúæóÇÍöÏóÉó¡
æóÞóÏú ÃóÊóÊú ÈöÇáÒøöíóÇÏóÉö ÚóáóíúåóÇ ÝóÊóáúÛõæ ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÞóÇáó
áóåóÇ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÃóÑúÈóÚðÇ¡ ÝóÅöäøóåõ íóÞóÚõ ÇáËøóáóÇËõ æóíóáúÛõæ
ÇáÒøóÇÆöÏõ. æóáóåõ Ãóäøó ÇáúæóÇÍöÏóÉó ÛóíúÑõ ÇáËøóáóÇËö áóÝúÙðÇ
æóãóÚúäðì¡ ÝóÞóÏú ÃóÊóÊú ÈöÛóíúÑö ãóÇ ãóáøóßóåóÇ ÝóßóÇäó ßóáóÇãðÇ
ãõÈúÊóÏóÃð ÝóáóÇ íóÞóÚõ¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáÒøóæúÌö áöÃóäøóåõ íóãúáößõ
ÇáËøóáóÇËó
(3/137)
æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö
æóÇÍöÏóÉð Ãóãúáößõ ÇáÑøóÌúÚóÉó¡ ÝóÞóÇáóÊú: ØóáøóÞúÊõ äóÝúÓöí æóÇÍöÏóÉð
ÈóÇÆöäóÉð Ýóåöíó ÑóÌúÚöíøóÉñ¡ æóáóæú ÞóÇáó: æóÇÍöÏóÉð ÈóÇÆöäóÉð¡
ÝóÞóÇáóÊú: ØóáøóÞúÊõ ÑóÌúÚöíøóÉð Ýóåöíó ÈóÇÆöäóÉñ¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ:
ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ßóíúÝó ÔöÆúÊö æóÞóÚóÊú æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ æóÅöäú áóãú
ÊóÔóÃú¡ ÝóÅöäú ÔóÇÁóÊú ÈóÇÆöäóÉð Ãóæú ËóáóÇËðÇ æóÞóÏú ÃóÑóÇÏó ÇáÒøóæúÌõ
Ðóáößó æóÞóÚó¡ æóÅöäö ÇÎúÊóáóÝóÊú ãóÔöíÆóÊõåóÇ æóÅöÑóÇÏóÊõåõ ÝóæóÇÍöÏóÉñ
(Óã) ÑóÌúÚöíøóÉñ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ãóÇ ÔöÆúÊö Ãóæú ßóãú
ÔöÆúÊö ÝóáóåóÇ Ãóäú ÊõØóáøöÞó äóÝúÓóåóÇ ãóÇ ÔóÇÁóÊú¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ:
ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ãöäú ËóáóÇËò ãóÇ ÔöÆúÊö ÝóáóíúÓó áóåóÇ Ãóäú ÊõØóáøöÞó
ËóáóÇËðÇ æóÊõØóáøöÞó ãóÇ ÏõæäóåóÇ (Óã) .
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÝóíóÊóÕóÑøóÝõ ÝöíåóÇ ÈöÍõßúãö Çáúãöáúßö¡ æóÇáÒøóÇÆöÏõ ÚóáóíúåóÇ áóÛúæñ
ÝóÈóØóáó.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö æóÇÍöÏóÉð Ãóãúáößõ ÇáÑøóÌúÚóÉó¡
ÝóÞóÇáóÊú: ØóáøóÞúÊõ äóÝúÓöí æóÇÍöÏóÉð ÈóÇÆöäóÉð Ýóåöíó ÑóÌúÚöíøóÉñ)
áöÃóäøóåóÇ ÃóÊóÊú ÈöÇáúÃóÕúáö ÝóÕóÍøó æóæóÞóÚó ãóÇ ÃóãóÑóåóÇ Èöåö¡ Ëõãøó
ÃóÊóÊú ÈöÒöíóÇÏóÉö æóÕúÝò ÝóíóáúÛõæ ÅöÐú áóÇ ÍóÇÌóÉó Åöáóíúåö.
(æóáóæú ÞóÇáó: æóÇÍöÏóÉð ÈóÇÆöäóÉð¡ ÝóÞóÇáóÊú: ØóáøóÞúÊõ ÑóÌúÚöíøóÉð¡
Ýóåöíó ÈóÇÆöäóÉñ) áöãóÇ ÞõáúäóÇ.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ßóíúÝó ÔöÆúÊö æóÞóÚóÊú æóÇÍöÏóÉñ
ÑóÌúÚöíøóÉñ æóÅöäú áóãú ÊóÔóÃú¡ ÝóÅöäú ÔóÇÁóÊú ÈóÇÆöäóÉð Ãóæú ËóáóÇËðÇ
æóÞóÏú ÃóÑóÇÏó ÇáÒøóæúÌõ Ðóáößó æóÞóÚó) áöáöÇÊøöÝóÇÞö Èóíúäó ÅöÑóÇÏóÊöåö
æóãóÔöíÆóÊöåóÇ¡ (æóÅöäö ÇÎúÊóáóÝóÊú ãóÔöíÆóÊõåóÇ æóÅöÑóÇÏóÊõåõ
ÝóæóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ) áöÃóäøóåóÇ áóãøóÇ ÎóÇáóÝóÊúåõ áóÛóÇ
ÊóÕóÑøõÝõåóÇ ÝóÈóÞöíó ÃóÕúáõ ÇáúÅöíÞóÇÚö. æóÞóÇáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó
æóãõÍóãøóÏñ: áóÇ íóÞóÚõ ÔóíúÁñ ãóÇ áóãú ÊõæÞöÚö ÇáúãóÑúÃóÉõ ÝóÊóÔóÇÁõ
ËóáóÇËðÇ Ãóæú æóÇÍöÏóÉð ÑóÌúÚöíøóÉð Ãóæú ÈóÇÆöäóÉð æóÇáúÚöÊúÞõ Úóáóì
åóÐóÇ ÇáúÎöáóÇÝö. áóåõãóÇ Ãóäøóåõ ÝóæøóÖó ÅöáóíúåóÇ ÇáÊøóØúáöíÞó Úóáóì
Ãóíøö ÕöÝóÉò ÔóÇÁóÊú ÝóæóÌóÈó Ãóäú íóÊóÚóáøóÞó ÈöãóÔöíÆóÊöåóÇ ÃóÕúáõ
ÇáØøóáóÇÞö ÍóÊøóì Êóãúáößó Ðóáößó ÞóÈúáó ÇáÏøõÎõæáö æóÈóÚúÏóåõ¡ æóáóæú
æóÞóÚó ÈöãõÌóÑøóÏö ÅöíÞóÇÚöåö áóÇ íóãúáößõ ÞóÈúáó ÇáÏøõÎõæáö. æóáöÃóÈöí
ÍóäöíÝóÉó Ãóäøó ßóíúÝó áöáöÇÓúÊöíÕóÇÝö ÝóÊóÞúÊóÖöí ËõÈõæÊó ÃóÕúáö
ÇáØøóáóÇÞö¡ æóíóßõæäõ ÇáÊøóÝúæöíÖõ ÅöáóíúåóÇ Ýöí ÇáÕøöÝóÉö ÚóãóáðÇ
ÈöÍóÞöíÞóÉö ßóáöãóÉö ßóíúÝó.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ãóÇ ÔöÆúÊö Ãóæú ßóãú ÔöÆúÊö ÝóáóåóÇ Ãóäú
ÊõØóáøöÞó äóÝúÓóåóÇ ãóÇ ÔóÇÁóÊú) áöÃóäøóåõãóÇ íõÓúÊóÚúãóáóÇäö áöáúÚóÏóÏö
ÝóÞóÏú ÝóæøóÖó ÅöáóíúåóÇ Ãóíøó ÔóíúÁò ÔóÇÁóÊú ãöäó ÇáúÚóÏóÏö.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ãöäú ËóáóÇËò ãóÇ ÔöÆúÊö ÝóáóíúÓó
áóåóÇ Ãóäú ÊõØóáøöÞó ËóáóÇËðÇ æóÊõØóáøöÞó ãóÇ ÏõæäóåóÇ) æóÞóÇáóÇ: áóåóÇ
Ãóäú ÊõØóáøöÞó ËóáóÇËðÇ Åöäú ÔóÇÁóÊú¡ áöÃóäøó (ãóÇ) áöáúÚõãõæãö æ (ãóäú)
ÊõÓúÊóÚúãóáõ áöáÊøóãúíöíÒö ÝóíõÍúãóáõ Úóáóì ÊóãúíöíÒö ÇáúÌöäúÓö
ßóÞóæúáöåö: ßõáú ãöäú ØóÚóÇãöí ãóÇ ÔöÆúÊó. æóáöÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøó
(ãöäú) ÍóÞöíÞóÉñ áöáÊøóÈúÚöíÖö¡ æ (ãóÇ) áöáÊøóÚúãöíãö ÝóíõÚúãóáõ
ÈöåöãóÇ¡ ÝóÌóÚóáúäóÇ ÇáúãõÝóæøóÖó ÅöáóíúåóÇ ÈóÚúÖó ÇáËøóáóÇËö¡ áóßöäøó
ÈóÚúÖðÇ áóåõ Úõãõæãñ æóåõæó ËöäúÊóÇäö¡ æóÅöäøóãóÇ ÊõÑößó ÇáÊøóÈúÚöíÖõ
Ýöí ÇáäøóÙöíÑö áöÏóáóÇáóÉö ÇáúÍóÇáö¡ æóåõæó ÅöÙúåóÇÑõ ÇáÓøóãóÇÍóÉö
æóÇáúßóÑóãö.
æóáóæú ÞóÇáó: Åöäú ÔöÆúÊö ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÅöÐóÇ ÔöÆúÊö¡ ÝóåõãóÇ
ãóÔöíÆóÊóÇäö: ÅöÍúÏóÇåõãóÇ Úóáóì ÇáúãóÌúáöÓö¡ æóÇáËøóÇäöíóÉõ ãõØúáóÞóÉñ
ãõÚóáøóÞóÉñ ÈöÇáúæóÞúÊö¡ ÝóÅöäú ÞóÇãóÊú ÈóØóáóÊóÇ¡ ÃóãøóÇ ÇáúãõÄóÞøóÊóÉõ
ÝóáöÊóæóÞøõÊöåóÇ ÈöÇáúãóÌúáöÓö¡ æóÃóãøóÇ ÇáúãõØúáóÞóÉõ ÝóáöÊóÚóáøõÞöåóÇ
ÈöåóÇ¡ æóÅöäú ÔóÇÁóÊú íóÕöíÑõ ßóÃóäøóåõ ÞóÇáó áóåóÇ Ýöí Ðóáößó
ÇáúæóÞúÊö: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÅöÐóÇ
(3/138)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÔöÆúÊö¡ æóáóæú Þöíáó áóåõ: Ãóáóßó ÇãúÑóÃóÉñ¿ ÝóÞóÇáó: áóÇ æóäóæóì
ÇáØøóáóÇÞó æóÞóÚó¡ ÐóßóÑóåõ Ýöí ÇáúãõÍöíØö æóÞóÇáó: åõæó ÇáÕøóÍöíÍõ¡
æóßóÐóÇ áóæú ÞóÇáóÊú: áóÓúÊó áöí ÈöÒóæúÌò¡ ÝóÞóÇáó ÇáÒøóæúÌõ: ÕóÏóÞúÊö
æóäóæóì ÇáØøóáóÇÞó.
æóßóÐóÇ Þóæúáõåõ: áóÓúÊö áöí ÈöÇãúÑóÃóÉò¡ Ãóæú ãóÇ ÃóäúÊö áöí
ÈöÇãúÑóÃóÉò¡ Ãóæú áóÓúÊõ áóßö ÈöÒóæúÌò¡ Ãóæú ãóÇ ÃóäóÇ áóßö ÈöÒóæúÌò
æóäóæóì ÇáØøóáóÇÞó íóÞóÚõ¡ æóÞóÇáóÇ: áóÇ íóÞóÚõ áöÃóäøóåõ ÅöÎúÈóÇÑñ
ßóÐöÈñ ÝóáóÇ íóÞóÚõ æóÅöäú äóæóì. æóáóåõ Ãóäøóåõ íóÍúÊóãöáõ ÇáØøóáóÇÞó
ÈöÇáúÅöÖúãóÇÑö ÊóÞúÏöíÑõåõ: áóÓúÊö áöí ÈöÇãúÑóÃóÉò áöÃóäøöí ØóáøóÞúÊõßö¡
æóÅöÐóÇ ÇÍúÊóãóáó Ðóáößó æóäóæóÇåõ ÕóÍøóÊú äöíøóÊõåõ ÝóíóÞóÚõ
ÇáØøóáóÇÞõ¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåõ ÂÎóÑõ: åóáö ÇãúÑóÃóÊõßó ÅöáøóÇ ØóÇáöÞñ¿
ÝóÞóÇáó ÇáÒøóæúÌõ: áóÇ¡ ØóáõÞóÊú¡ æóáóæú ÞóÇáó: äóÚóãú¡ áóÇ ÊóØúáõÞõ¡
áöÃóäøó Þóæúáóåõ: äóÚóãú ãóÚúäóÇåõ äóÚóãú¡ ÇãúÑóÃóÊöí ÛóíúÑõ ØóÇáöÞò¡
æóÞóæúáõåõ: áóÇ¡ ãóÚúäóÇåõ áóíúÓó ÇãúÑóÃóÊöí ÅöáøóÇ ØóÇáöÞñ¡ æóáóæú
ÞóÇáó áöÇãúÑóÃóÊöåö: Þõæáöí ÃóäóÇ ØóÇáöÞñ áóãú ÊóØúáõÞú ÍóÊøóì ÊóÞõæáó
áöÃóäøóåõ ÃóãúÑñ ÈöÇáúÅöäúÔóÇÁö.
æóáóæú ÞóÇáó áöÛóíúÑöåö: Þõáú áöÇãúÑóÃóÊöí ÅöäøóåóÇ ØóÇáöÞñ ØóáõÞóÊú
ÞóÇáó Ãóæú áóãú íóÞõáú¡ áöÃóäøóåõ ÃóãóÑóåõ ÈöÇáúÅöÎúÈóÇÑö æóÃóäøóåõ
íóÓúÊóÏúÚöí ÓóÈúÞó ÇáúãõÎúÈóÑö Èöåö¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåõ ÂÎóÑõ: Åöäú áóãú
ÊóÞúÖö ÍóÞøöí Çáúíóæúãó ÝóÇãúÑóÃóÊõßó ØóÇáöÞñ¡ ÞóÇáó: äóÚóãú. æóÃóÑóÇÏó
ÌóæóÇÈóåõ ÇäúÚóÞóÏóÊú íóãöíäõåõ¡ áöÃóäøó ÇáúÌóæóÇÈó íóÓúÊóÏúÚöí
ÅöÚóÇÏóÉó ÇáÓøõÄóÇáö¡ ÝóßóÃóäøóåõ ÞóÇáó: äóÚóã¡ ÇãúÑóÃóÊöí ØóÇáöÞñ Åöäú
áóãú ÃóÞúÖö ÍóÞøóßó.
æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÇÚúÊóÏøöí ÇÚúÊóÏøöí ÇÚúÊóÏøöí¡ æóÞóÇáó: äóæóíúÊõ
æóÇÍöÏóÉð ÕõÏøöÞó ÏöíóÇäóÉð æóíóÞóÚõ ËóáóÇËðÇ Ýöí ÇáúÞóÖóÇÁö¡ æóáóæú
ÞóÇáó: ÚóäóíúÊõ ÈöÇáËøóÇäöíóÉö ÇáúÚöÏøóÉó ÕõÏøöÞó ÞóÖóÇÁð¡ æóáóæú ÞóÇáó:
äóæóíúÊõ ÈöÇáúÃõæáóì ØóáóÇÞðÇ æóáóãú Ãóäúæö ÈöÇáËøóÇäöíóÉö
æóÇáËøóÇáöËóÉö ÔóíúÆðÇ Ýóåöíó ËóáóÇËñ áöÃóäøóåõãóÇ Ýöí ÍóÇáö ãõÐóÇßóÑóÉö
ÇáØøóáóÇÞö ÝóÊóÊóÚóíøóäõ áóåõ.
æóãöäó ÇáúßöäóÇíóÇÊö ÇáúßöÊóÇÈóÉõ¡ ÝóÅöÐóÇ ßóÊóÈó ØóáóÇÞó ÇãúÑóÃóÊöåö
Ýöí ßöÊóÇÈò Ãóæú áóæúÍò Ãóæú Úóáóì ÍóÇÆöØò Ãóæú ÃóÑúÖò áóÇ íóÞóÚõ ÅöáøóÇ
ÈöäöíøóÉò. æóÃóÕúáõåõ Ãóäøó ÇáúßöÊóÇÈóÉó ÍõÑõæÝñ ãóäúÙõæãóÉñ ÊóÏõáøõ
Úóáóì ãóÚóÇäò ãóÝúåõæãóÉò ßóÇáúßóáóÇãö¡ æóßõÊõÈõ ÑóÓõæáö Çááøóåö -
Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÞóÇãóÊú ãóÞóÇãó Þóæúáöåö Ýöí
ÇáÏøõÚóÇÁö Åöáóì ÇáúÅöÓúáóÇãö ÍóÊøóì æóÌóÈó Úóáóì ßõáøö ããäú ÈóáóÛóÊúåõ¡
ÝóäóÞõæáõ: ÅöÐóÇ ßóÊóÈó ãóÇ áóÇ íóÓúÊóÈöíäõ Ãóæú ßóÊóÈó Ýöí ÇáúåóæóÇÁö
ÝóáóíúÓó ÈöÔóíúÁò¡ áöÃóäøó ãóÇ áóÇ íóÓúÊóÈöíäõ Ýöí ÇáúßöÊóÇÈóÉö
ßóÇáúãóÌúãóÌóÉö æóÇáúßóáóÇãö ÇáúÛóíúÑö ÇáúãóÝúåõæãö.
æóÅöÐóÇ ßóÊóÈó ãóÇ íóÓúÊóÈöíäõ ÝóáóÇ íóÎúáõæ ÅöãøóÇ Åöäú ßóÇäó Úóáóì
æóÌúåö ÇáúãõÎóÇØóÈóÉö Ãóæú áóÇ¡ ÝóÅöäú áóãú íóßõäú Úóáóì æóÌúåö
ÇáúãõÎóÇØóÈóÉö ãöËúáó Ãóäú íóßúÊõÈó: ÇãúÑóÃóÊõåõ ØóÇáöÞñ. ÝóÅöäøóåõ
íóÊóæóÞøóÝõ Úóáóì ÇáäøöíøóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúßöÊóÇÈóÉó ÊóÞõæãõ ãóÞóÇãó
ÇáúßóáóÇãö ßóÇáúßöÊóÇÈóÉö ãóÚó ÇáÕøóÑöíÍö¡ æóÅöäú ßóÊóÈó Úóáóì æóÌúåö
ÇáúÎöØóÇÈö æóÇáÑøöÓóÇáóÉö ãöËúáó Ãóäú íóÞõæáó: íóÇ ÝõáóÇäóÉõ ÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ¡ Ãóæú ÅöÐóÇ æóÕóáó Åöáóíúßö ßöÊóÇÈöí ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ ÝóÅöäøóåõ
íóÞóÚõ Èöåö ÇáØøóáóÇÞõ ãöäú ÛóíúÑö äöíøóÉò¡ æóáóÇ íõÕóÏøóÞõ Ãóäøóåõ ãóÇ
äóæóì áöÃóäøóåõ ÙóÇåöÑñ Ýöíåö¡ Ëõãøó Åöäú ßóÇäó ÈöÛóíúÑö ÊóÚúáöíÞò
æóÞóÚó áöáúÍóÇáö ßóÃóäøóåõ ÞóÇáó áóåóÇ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ æóÅöäú ßóÇäó
ãõÚóáøóÞðÇ ÈöÃóäú ßóÊóÈó: ÅöÐóÇ ÌóÇÁóßö ßöÊóÇÈöí ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ áóÇ
íóÞóÚõ ÍóÊøóì íóÕöáó ÅöáóíúåóÇ¡ áöÃóäøóåõ ÚóáøóÞó ÇáúæõÞõæÚó ÈöÔóÑúØò
ÝóáóÇ íóÞóÚõ ÞóÈúáóåõ¡ ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÚóáøóÞóåõ ÈöÏõÎõæáö ÇáÏøóÇÑö¡ ÝóÅöäú
æóÕóáó ÇáúßöÊóÇÈõ Åöáóì ÃóÈöíåóÇ ÝóãóÒøóÞóåõ æóáóãú íóÏúÝóÚúåõ ÅöáóíúåóÇ
Åöäú ßóÇäó åõæó ÇáúãõÊóÕóÑøöÝó Ýöí ÃõãõæÑöåóÇ æóÞóÚó ÇáØøóáóÇÞõ
áöÃóäøóåõ ßóÇáúæõÕõæáö ÅöáóíúåóÇ¡ æóÅöäú áóãú íóßõäú åõæó ÇáúãõÊóÕóÑøöÝó
Ýöí ÃõãõæÑöåóÇ áóÇ íóÞóÚõ æóÅöäú ÃóÎúÈóÑóåóÇ
(3/139)
æóÃóáúÝóÇÙõ ÇáÔøóÑúØö: " Åöäú " æ" ÅöÐóÇ
" æ" ÅöÐóÇ ãóÇ " æ" ãóÊóì " æ" ãóÊóì ãóÇ " æ" ßõáøõ " æ" ßõáøóãóÇ "¡
ÝóÅöÐóÇ ÚóáøóÞó ÇáØøóáóÇÞó ÈöÔóÑúØò æóÞóÚó ÚóÞöíÈóåõ æóÇäúÍóáøóÊö
Çáúíóãöíäõ æóÇäúÊóåóÊú ÅöáøóÇ Ýöí " ßõáøóãóÇ "¡ æóáóÇ íóÕöÍøõ
ÇáÊøóÚúáöíÞõ ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÍóÇáöÝõ ãóÇáößðÇ ßóÞóæúáöåö
áöÇãúÑóÃóÊöåö: Åöäú ÏóÎóáúÊö ÇáÏóÇÑó ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ Ãóæú íóÞõæáõ
áöÚóÈúÏöåö: Åöäú ßóáøóãúÊó ÒóíúÏðÇ ÝóÃóäúÊó ÍõÑøñ¡ Ãóæú íõÖöíÝõåõ Åöáóì
ãöáúßò ßóÞóæúáöåö áöÃóÌúäóÈöíøóÉò: Åöäú ÊóÒóæøóÌúÊõßö ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡
Ãóæú ßõáøõ ÇãúÑóÃóÉò ÃóÊóÒóæøóÌõåóÇ Ýóåöíó ØóÇáöÞñ Ãóæú ßõáøõ ÚóÈúÏò
ÃóÔúÊóÑöíåö Ýóåõæó ÍõÑøñ. æóÒóæóÇáõ Çáúãöáúßö áóÇ íõÈúØöáõ Çáúíóãöíäó¡
ÝóÅöäú æõÌöÏó ÇáÔøóÑúØõ Ýöí ãöáúßò ÇäúÍóáøóÊú æóæóÞóÚó ÇáØøóáóÇÞõ¡
æóÅöäú æõÌöÏó Ýöí ÛóíúÑö ãöáúßò ÇäúÍóáøóÊú æóáóãú íóÞóÚú ÔóíúÁñ¡ æóÅöÐóÇ
ÇÎúÊóáóÝóÇ Ýöí æõÌõæÏö ÇáÔøóÑúØö ÝóÇáúÞóæúáõ áöáÒøóæúÌö æóÇáúÈóíøöäóÉõ
áöáúãóÑúÃóÉö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ãóÇ áóãú íóÏúÝóÚúåõ ÅöáóíúåóÇ áöÃóäøóåõ ßóÇáúÃóÌúäóÈöíøö.
[ÊóÚúáöíÞõ ÇáØøóáóÇÞö]
ÞóÇáó: (æóÃóáúÝóÇÙõ ÇáÔøóÑúØö: " Åöä " æ" ÅöÐóÇ " æ" ÅöÐóÇ ãóÇ " æ"
ãóÊóì " æ" ãóÊóì ãóÇ " æ" ßõáøõ " æ" ßõáøóãóÇ ") áöÃóäøóåóÇ
ãõÓúÊóÚúãóáóÉñ Ýöíåö æóÖúÚðÇ. ÃóãøóÇ (Åöäú) ÝóÔóÑúØñ ãóÍúÖñ áóíúÓó Ýöíåö
ãóÚúäóì ÇáúæóÞúÊö æóãóÇ æóÑóÇÁóåóÇ ÝöíåóÇ ãóÚúäóì ÇáúæóÞúÊö Úóáóì ãóÇ
ÈóíøóäøóÇåõ¡ æóßóáöãóÉõ (ßõáøõ) áóíúÓóÊú ÈöÔóÑúØò áöÃóäøóåóÇ íóáöíåóÇ
ÇáöÇÓúãõ¡ æóÇáÔøóÑúØõ ãóÇ íóáöíåö ÇáúÝöÚúáõ áöÃóäøóåõ íóÊóÚóáøóÞõ Èöåö
ÇáúÌóÒóÇÁõ æóåõæó ÝöÚúáñ¡ ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ áöÊóÚóáøõÞö ÇáúÝöÚúáö
ÈöÇáöÇÓúãö ÇáøóÐöí íóáöíåóÇ ÃõáúÍöÞó ÈöÇáÔøóÑúØö¡ ãöËúáó Þóæúáöåö: ßõáøõ
ÚóÈúÏò ÇÔúÊóÑóíúÊõåõ Ýóåõæó ÍõÑøñ. ÞóÇáó: (ÝóÅöÐóÇ ÚóáøóÞó ÇáØøóáóÇÞó
ÈöÔóÑúØò æóÞóÚó ÚóÞöíÈóåõ æóÇäúÍóáøóÊö Çáúíóãöíäõ æóÇäúÊóåóÊú) áöÃóäøó
ÇáúÝöÚúáó ÅöÐóÇ æõÌöÏó Ëõãøó ÇáÔøóÑúØõ ÝóáóÇ ÊóÈúÞóì Çáúíóãöíäõ (ÅöáøóÇ
Ýöí ßõáøóãóÇ) ÝóÅöäøóåóÇ áöÚõãõæãö ÇáúÃóÝúÚóÇáö¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì:
{ßõáøóãóÇ äóÖöÌóÊú ÌõáõæÏõåõãú} [ÇáäÓÇÁ: 56] ÇáúÂíóÉó¡ æóÅöÐóÇ ßóÇäóÊú
áöáúÚõãõæãö íóáúÒóãõ ÇáÊøóßúÑóÇÑõ ÖóÑõæÑóÉð ÍóÊøóì ÊóÞóÚó ÇáËøóáóÇËõ
ÇáúãóãúáõæßóÇÊõ Ýöí ÇáäøößóÇÍö ÇáúÞóÇÆöãö¡ Ýóáóæú ÊóÒóæøóÌóåóÇ ÈóÚúÏó
ÒóæúÌò ÂóÎóÑó æóæõÌöÏó ÇáÔøóÑúØõ áóãú íóÞóÚú ÔóíúÁñ ÎöáóÇÝðÇ áóÒõÝóÑó
áöãõÞúÊóÖóì ÇáúÚõãõæãö. æóáóäóÇ Ãóäøóåõ ÅöäøóãóÇ ÚóáøóÞó ãóÇ íóãúáößõåõ
ãöäó ÇáØøóáúÞóÇÊö¡ æóÞóÏö ÇäúÊóåóì Ðóáößó æóåõæó ÇáúÌóÒóÇÁõ ÝóÊóäúÊóåöí
Çáúíóãöíäõ ÖóÑõæÑóÉð.
ÞóÇáó: (æóáóÇ íóÕöÍøõ ÇáÊøóÚúáöíÞõ ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÍóÇáöÝõ
ãóÇáößðÇ ßóÞóæúáöåö áöÇãúÑóÃóÊöåö: Åöäú ÏóÎóáúÊö ÇáÏøóÇÑó ÝóÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ¡ Ãóæú íóÞõæáõ áöÚóÈúÏöåö: Åöäú ßóáøóãúÊó ÒóíúÏðÇ ÝóÃóäúÊó ÍõÑøñ¡
Ãóæú íõÖöíÝõåõ Åöáóì ãöáúßò ßóÞóæúáöåö áöÃóÌúäóÈöíøóÉò: Åöäú
ÊóÒóæøóÌúÊõßö ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ Ãóæú ßõáøõ ÇãúÑóÃóÉò ÃóÊóÒóæøóÌõåóÇ
Ýóåöíó ØóÇáöÞñ¡ Ãóæú ßõáøõ ÚóÈúÏò ÃóÔúÊóÑöíåö Ýóåõæó ÍõÑøñ) áöÃóäøóåõ
áóÇ ÈõÏøó Ãóäú íóßõæäó ÇáúÌóÒóÇÁõ ÙóÇåöÑðÇ áöíóßõæäó ãóÎõæÝðÇ
áöíóÊóÍóÞøóÞó ãóÚúäóì Çáúíóãöíäö æóåõæó ÇáúÞõæøóÉõ Úóáóì ÇáúãóäúÚö Ãóæö
ÇáúÍóãúáö¡ æóáóÇ ÙõåõæÑó áóåõ ÅöáøóÇ ÈöÃóÍóÏö åóÐóíúäö.
ÞóÇáó: (æóÒóæóÇáõ Çáúãöáúßö áóÇ íõÈúØöáõ Çáúíóãöíäó) áöÃóäøóåõ áóãú
íõæÌóÏö ÇáÔøóÑúØõ¡ (ÝóÅöäú æõÌöÏó ÇáÔøóÑúØõ Ýöí ãöáúßò ÇäúÍóáøóÊú)
Çáúíóãöíäõ (æóæóÞóÚó ÇáØøóáóÇÞõ) ¡ áöÃóäøó ÇáÔøóÑúØó æõÌöÏó æóÇáúãóÍóáøõ
ÞóÇÈöáñ áöáúÌóÒóÇÁö ÝóíóäúÒöáõ æóíóäúÊóåöí Çáúíóãöíäõ áöãóÇ ãóÑøó.
(æóÅöäú æõÌöÏó Ýöí ÛóíúÑö ãöáúßò ÇäúÍóáøóÊú) áöæõÌõæÏö ÇáÔøóÑúØö (æóáóãú
íóÞóÚú ÔóíúÁñ) áöÚóÏóãö ÞóÈõæáö ÇáúãóÍöáøö¡ æóÝöí (ßõáøóãóÇ) áóÇ
ÊóäúÍóáøõ Çáúíóãöíäõ ÈöæõÌõæÏö ÇáÔøóÑúØö ÍóÊøóì íóÞóÚó ÇáËøóáóÇËõ Úóáóì
ãóÇ ÈóíøóäøóÇåõ¡ (æóÅöÐóÇ ÇÎúÊóáóÝóÇ Ýöí æõÌõæÏö ÇáÔøóÑúØö ÝóÇáúÞóæúáõ
áöáÒøóæúÌö) áöÃóäøóåõ ãõäúßöÑñ æóãõÊóãóÓøößñ ÈöÇáúÃóÕúáö æóåõæó
ÇáúÚóÏóãõ¡ (æóÇáúÈóíøöäóÉõ áöáúãóÑúÃóÉö) áöÃóäøóåóÇ ãõÏøóÚöíóÉñ
ãõËúÈöÊóÉñ.
(3/140)
æóãóÇ áóÇ íõÚúáóãõ ÅöáøóÇ ãöäú ÌöåóÊöåóÇ
ÝóÇáúÞóæúáõ ÞóæúáõåóÇ Ýöí ÍóÞøö äóÝúÓöåóÇ¡ ßóÞóæúáöåö: Åöäú ÍöÖúÊö
ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÝõáóÇäóÉñ¡ ÝóÞóÇáóÊú ÍöÖúÊõ ØóáõÞóÊú åöíó ÎóÇÕøóÉð¡
æóßóÐóÇ ÇáÊøóÚúáöíÞõ ÈöãóÍóÈøóÊöåóÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó: Åöäú ßõäúÊö
ÊõÍöÈøöíäó Ãóäú íõÚóÐøöÈóßö Çááøóåõ ÈöäóÇÑö Ìóåóäøóãó ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡
æóÚóÈúÏöí ÍõÑøñ¡ ÝóÞóÇáóÊú ÃõÍöÈøõ ØóáõÞóÊú æóáóãú íóÚúÊöÞö ÇáúÚóÈúÏõ¡
æóáóæú ÞóÇáó: Åöäú æóáóÏúÊö ÛõáóÇãðÇ ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÇÍöÏóÉð¡ æóÅöäú
æóáóÏúÊö ÌóÇÑöíóÉð ÝóËöäúÊóíúäö ÝóæóáóÏóÊúåõãóÇ æóáóÇ íõÏúÑóì ÃóíøõåõãóÇ
ÃóæøóáðÇ ØóáõÞóÊú æóÇÍöÏóÉð¡ æóÝöí ÇáÊøóäóÒøõåö ËöäúÊóíúäö¡ æóáóæú ÞóÇáó
áóåóÇ: Åöäú ÌóÇãóÚúÊõßö ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ÝóÃóæúáóÌóåõ æóáóÈöËó
ÓóÇÚóÉð ÝóáóÇ ÔóíúÁó Úóáóíúåö¡ æóÅöäú äóÒóÚóåõ Ëõãøó ÃóæúáóÌóåõ
ÝóÚóáóíúåö ãóåúÑñ¡ æóáóæú ßóÇäó ÇáØøóáóÇÞõ ÑóÌúÚöíøðÇ ÊóÍúÕõáõ
ÇáúãõÑóÇÌóÚóÉõ ÈöÇáúÅöíáóÇÌö ÇáËøóÇäöí.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÞóÇáó: (æóãóÇ áóÇ íõÚúáóãõ ÅöáøóÇ ãöäú ÌöåóÊöåóÇ ÝóÇáúÞóæúáõ ÞóæúáõåóÇ
Ýöí ÍóÞøö äóÝúÓöåóÇ¡ ßóÞóæúáöåö: Åöäú ÍöÖúÊö ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ
æóÝõáóÇäóÉñ¡ ÝóÞóÇáóÊú ÍöÖúÊõ ØóáõÞóÊú åöíó ÎóÇÕøóÉð) ¡ æóÇáúÞöíóÇÓõ
Ãóäú áóÇ ÊõØóáøóÞó áöÃóäøóåõ ÔóÑúØñ ßóÛóíúÑöåö ãöäó ÇáÔøõÑõæØö. æóÌúåõ
ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö ÃóäøóåóÇ ÃóãöíäóÉñ Ýöí Ðóáößó æóáóÇ íõÚúÑóÝõ ÅöáøóÇ ãöäú
ÌöåóÊöåóÇ¡ æóÞóÏö ÇÚúÊóÈóÑó ÇáÔøóÑúÚõ ÞóæúáóåóÇ Ýöí Ðóáößó Ýöí
ÇáúÚöÏøóÉö æóÇáúæóØúÁö¡ ÝóßóÐóÇ åóÐóÇ ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ Ýöí ÍóÞøö
ÖóÑøóÊöåóÇ ÔóåóÇÏóÉñ æóåöíó ãõÊøóåóãóÉñ ÝóáóÇ íõÞúÈóáõ ÞóæúáõåóÇ
æóÍúÏóåóÇ.
ÞóÇáó: (æóßóÐóÇ ÇáÊøóÚúáöíÞõ ÈöãóÍóÈøóÊöåóÇ) æóåõæó Ãóäú íóÞõæáó: Åöäú
ßõäúÊö ÊõÍöÈøöíäöí ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÝõáóÇäóÉñ¡ ÝóÞóÇáóÊú ÃõÍöÈøõßó
ØóáõÞóÊú æóÍúÏóåóÇ.
(æóáóæú ÞóÇáó: Åöäú ßõäúÊö ÊõÍöÈøöíäó Ãóäú íõÚóÐøöÈóßö Çááøóåõ ÈöäóÇÑö
Ìóåóäøóãó ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÚóÈúÏöí ÍõÑøñ¡ ÝóÞóÇáóÊú ÃõÍöÈøõ ØóáõÞóÊú
æóáóãú íóÚúÊöÞö ÇáúÚóÈúÏõ) áöãóÇ ÐóßóÑúäóÇ¡ æóáóÇ íõÊóíóÞøóäõ ßóÐöÈõåóÇ
áöÃóäøóåóÇ ÞóÏú ÊõÄúËöÑõ ÇáúÚóÐóÇÈó Úóáóì ÕõÍúÈóÊöåö áöÈõÛúÖöåóÇ
ÅöíøóÇåõ¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: Åöäú ßõäúÊö ÊõÍöÈøöíäöí ÈöÞóáúÈößö
ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ ÝóÞóÇáóÊú ÃõÍöÈøõßó æóåöíó ßóÇÐöÈóÉñ ØóáõÞóÊú. æóÞóÇáó
ãõÍóãøóÏñ: áóÇ ÊõØóáøóÞõ áöÃóäøó ÇáúãóÍóÈøóÉó ÅöÐóÇ ÚõáøöÞóÊú
ÈöÇáúÞóáúÈö íõÑóÇÏõ ÈöåóÇ ÍóÞöíÞóÉõ ÇáúÍõÈøö æóáóãú íõæÌóÏú. æóáóåõãóÇ
Ãóäøó ÇáúãóÍóÈøóÉó ÝöÚúáõ ÇáúÞóáúÈö ÝóíóáúÛõæ ÐößúÑõ ÇáúÞóáúÈö ÝóÕóÇÑó
ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÃóØúáóÞó¡ æóáóæú ÃóØúáóÞó ÊóÚóáøóÞó ÈöÇáúÅöÎúÈóÇÑö Úóäö
ÇáúãóÍóÈøóÉö ßóÐóÇ åóÐóÇ.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÞóÇáó: Åöäú æóáóÏúÊö ÛõáóÇãðÇ¡ ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ
æóÇÍöÏóÉð¡ æóÅöäú æóáóÏúÊö ÌóÇÑöíóÉð ÝóËöäúÊóíúäö ÝóæóáóÏóÊúåõãóÇ æóáóÇ
íõÏúÑóì ÃóíøõåõãóÇ ÃóæøóáðÇ ØóáõÞóÊú æóÇÍöÏóÉð¡ æóÝöí ÇáÊøóäóÒøõåö
ËöäúÊóíúäö) áöÃóäøó ÇáúæóÇÍöÏóÉó ãõÊóíóÞøóäóÉñ æóÝöí ÇáËøóÇäöíóÉö Ôóßøñ
ÝóáóÇ íóÞóÚõ Ýöí ÇáúÞóÖóÇÁö¡ æóÇáúÃóÍúæóØõ Ãóäú íóÃúÎõÐó ÈöæõÞõæÚö
ÇáËøöäúÊóíúäö æóÇäúÞóÖóÊö ÇáúÚöÏøóÉõ ÈöíóÞöíäò¡ áöÃóäøó ÇáØøóáóÇÞó
æóÞóÚó ÈöÇáúæóáóÏö ÇáúÃóæøóáö æóÇäúÞóÖóÊö ÇáúÚöÏøóÉõ ÈöÇáËøóÇäöí.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: Åöäú ÌóÇãóÚúÊõßö ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ
ÝóÃóæúáóÌóåõ æóáóÈöËó ÓóÇÚóÉð ÝóáóÇ ÔóíúÁó Úóáóíúåö¡ æóÅöäú äóÒóÚóåõ
Ëõãøó ÃóæúáóÌóåõ ÝóÚóáóíúåö ãóåúÑñ¡ æóáóæú ßóÇäó ÇáØøóáóÇÞõ ÑóÌúÚöíøðÇ
ÊóÍúÕõáõ ÇáúãõÑóÇÌóÚóÉõ ÈöÇáúÅöíáóÇÌö ÇáËøóÇäöí) ¡ æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó:
Ãóäøóåõ íóÌöÈõ ÇáúãóåúÑõ ÈöÇááøõÈúËö Ýöí ÇáËøóáóÇËö æóíóÕöíÑõ ãõÑóÇÌöÚðÇ
Èöåö Ýöí ÇáúæóÇÍöÏóÉö áöæõÌõæÏö ÇáúÌöãóÇÚö ÈöÇáÏøóæóÇãö Úóáóíúåö¡ ÅöáøóÇ
Ãóäøóåõ áóÇ íóÌöÈõ ÇáúÍóÏøõ áöáöÇÊøöÍóÇÏö. æóáóåõãóÇ Ãóäøó ÇáúÌöãóÇÚó
ÅöÏúÎóÇáõ ÇáúÝóÑúÌö æóáóÇ ÏóæóÇãó áöáúÅöÏúÎóÇáö. ÃóãøóÇ ÅöÐóÇ ÃóÎúÑóÌó
Ëõãøó ÃóÏúÎóáó
(3/141)
æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ Åöäú
ÔóÇÁó Çááøóåõ¡ Ãóæú ãóÇ ÔóÇÁó Çááøóåõ¡ Ãóæú ãóÇ áóãú íóÔóÃö Çááøóåõ¡
Ãóæú ÅöáøóÇ Ãóäú íóÔóÇÁó Çááøóåõ áóÇ íóÞóÚõ ÔóíúÁñ Åöäú æóÕóáó¡ æóáóæú
ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ æóÇÍöÏóÉð ØóáõÞóÊú ËöäúÊóíúäö¡
æóáóæú ÞóÇáó: ÅöáøóÇ ËöäúÊóíúäö ØóáõÞóÊú æóÇÍöÏóÉð¡ æóáóÇ íóÕöÍøõ
ÇÓúÊöËúäóÇÁõ Çáúßõáøö ãöäó Çáúßõáøö¡ Ýóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ
ËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ ËóáóÇËðÇ æóÞóÚó ÇáËøóáóÇËõ æóÈóØõáó ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ¡
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ æóËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ ÃóÑúÈóÚðÇ æóÞóÚó
ËóáóÇËñ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÝóÞóÏú æõÌöÏó ÇáúÅöÏúÎóÇáõ ÈóÚúÏó ÇáØøóáóÇÞö¡ æóáóãú íóÌöÈö ÇáúÍóÏøõ
áöÔõÈúåóÉö ÇáöÇÊøöÍóÇÏö ãöäú ÍóíúËõ ÇáúãóÌúáöÓö æóÇáúãóÞúÕõæÏö¡ æóÅöÐóÇ
áóãú íóÌöÈö ÇáúÍóÏøõ íóÌöÈõ ÇáúÚóÞúÑõ¡ áöÃóäøó ÇáúæóØúÁó áóÇ íóÎúáõæ
Úóäú ÃóÍóÏöåöãóÇ.
[ÝÕá ÇáØøóáóÇÞõ ÈöÇáúãóÔöíÆóÉö]
ö] (æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ Åöäú ÔóÇÁó Çááøóåõ¡ Ãóæú ãóÇ
ÔóÇÁó Çááøóåõ¡ Ãóæú ãóÇ áóãú íóÔóÃö Çááøóåõ¡ Ãóæú ÅöáøóÇ Ãóäú íóÔóÇÁó
Çááøóåõ áóÇ íóÞóÚõ ÔóíúÁñ Åöäú æóÕóáó) ¡ æóÇáúÃóÕúáõ Ýöíåö Þóæúáõåõ -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ãóäú ÍóáóÝó ÈöØóáóÇÞò Ãóæú ÚóÊóÇÞò
æóÞóÇáó Åöäú ÔóÇÁó Çááøóåõ ãõÊøóÕöáðÇ Èöåö áóÇ ÍöäúËó Úóáóíúåö»
æóáöÃóäøóåõ ÊóÚúáöíÞñ ÈöÔóÑúØò áóÇ íõÚúáóãõ æóÌõæÏõåõ ÝóáóÇ íóÞóÚõ
ÈöÇáÔøóßøö¡ ÅöÐö ÇáúãõÚóáøóÞõ ÈöÇáÔøóÑúØö ÚõÏöãó ÞóÈúáóåõ¡ æóßóÐóÇ ÅöÐóÇ
ÚóáøóÞóåõ ÈöãóÔöíÆóÉö ãóäú áóÇ ÊõÚúáóãõ ãóÔöíÆóÊõåõ ãöäó ÇáúÎóáúÞö
ßóÇáúãóáóÇÆößóÉö æóÇáÔøóíúØóÇäö æóÇáúÌöäøö¡ æóíóÕöÍøõ ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ
ãóæúÕõæáðÇ áóÇ ãóÝúÕõæáðÇ áöãóÇ ÑóæóíúäóÇ¡ æóáöÃóäøóåõ ÅöÐóÇ ÓóßóÊó
ËóÈóÊó Íõßúãõ ÇáúÃóæøóáö¡ Ýóíóßõæäõ ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ Ãóæö ÇáÊøóÚúáöíÞõ
ÈóÚúÏóåõ ÑõÌõæÚðÇ Úóäúåõ ÝóáóÇ íõÞúÈóáõ¡ æóáóæú ÓóßóÊó ÞóÏúÑó ãóÇ
ÊóäóÝøóÓó Ãóæú ÚóØóÓó Ãóæú ÊóÌóÔøóÃó Ãóæú ßóÇäó ÈöáöÓóÇäöåö ËöÞóáñ
ÝóØóÇáó ÊóÑóÏøõÏõåõ Ëõãøó ÞóÇáó: Åöäú ÔóÇÁó Çááøóåõ ÕóÍøó
ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ¡ æóÅöäú ÊóäóÝøóÓó ÈöÇÎúÊöíóÇÑöåö ÈóØóáó¡ æóáóæú ÍóÑøóßó
áöÓóÇäóåõ ÈöÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö ÕóÍøó ÚöäúÏó ÇáúßóÑúÎöíøö æóÅöäú áóãú íóßõäú
ãóÓúãõæÚðÇ. æóÞóÇáó ÇáúåöäúÏõæóÇäöíøõ: áóÇ íóÕöÍøõ ãóÇ áóãú íóßõäú
ãóÓúãõæÚðÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÝóÌóÑóì Úóáóì áöÓóÇäöåö Åöäú
ÔóÇÁó Çááøóåõ ãöäú ÛóíúÑö ÞóÕúÏò áóÇ íóÞóÚõ ßóãóÇ áóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ ÝóÌóÑóì áöÓóÇäõåõ Ãóæú ÛóíúÑõ ØóÇáöÞò.
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ¡ æóËóáóÇËðÇ Åöäú ÔóÇÁó Çááøóåõ¡
Ãóæú ËóáóÇËðÇ æóæóÇÍöÏóÉð Åöäú ÔóÇÁó Çááøóåõ ÈóØóáó ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ¡
æóÞóÇáóÇ: åõæó ÕóÍöíÍñ¡ æóßóÐóÇ áóæú ÞóÇáó áöÚóÈúÏöåö: ÃóäúÊó ÍõÑøñ
æóÍõÑøñ Åöäú ÔóÇÁó Çááøóåõ¡ áöÃóäøó ÇáúßóáóÇãó æóÇÍöÏñ æóÅöäøóãóÇ
íóÊöãøõ ÈöÂÎöÑöåö æóÃóäøóåõ ãõÊøóÕöáñ. æóáöÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøóåõ
ÇÓúÊöËúäóÇÁñ ãõäúÞóØöÚñ áöÃóäøó Þóæúáóåõ: æóËóáóÇËðÇ Ãóæú æóÇÍöÏóÉð Ãóæú
ÍõÑøñ áóÛúæñ áóÇ ÝóÇÆöÏóÉó Ýöíåö ÝóßóÇäó ÞóÇØöÚðÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ æóÇÍöÏóÉð æóËóáóÇËðÇ Åöäú ÔóÇÁó Çááøóåõ ÕóÍøó ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö¡
æóßóÐóáößó ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóØóÇáöÞñ æóØóÇáöÞñ Åöäú ÔóÇÁó Çááøóåõ
áöÃóäøóåõ áóãú íóÊóÎóáøóáú ÈóíúäóåõãóÇ ßóáóÇãñ áóÛúæñ.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ æóÇÍöÏóÉð ØóáõÞóÊú
ËöäúÊóíúäö¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÅöáøóÇ ËöäúÊóíúäö ØóáõÞóÊú æóÇÍöÏóÉð)
æóÃóÕúáõåõ Ãóäøó ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁó Êóßóáøõãñ ÈöÇáúÈóÇÞöí ÈóÚúÏó ÇáËøõäúíóÇ
áöÃóäøóåõ ÈóíóÇäõ Ãóäøóåõ ÃóÑóÇÏó ÈöãóÇ Êóßóáøóãó ãóÇ æóÑóÇÁó
ÇáúãõÓúÊóËúäóì.
(æóáóÇ íóÕöÍøõ ÇÓúÊöËúäóÇÁõ Çáúßõáøö ãöäó Çáúßõáøö¡ Ýóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ ËóáóÇËðÇ æóÞóÚó ÇáËøóáóÇËõ æóÈóØóáó
ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ æóËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ
ÃóÑúÈóÚðÇ æóÞóÚó ËóáóÇËñ)
(3/142)
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ
ÅöáøóÇ æóÇÍöÏóÉð æóæóÇÍöÏóÉð æóæóÇÍöÏóÉð ÈóØóáó ÇáúÇÓúÊöËúäóÇÁõ¡ æóáóæú
ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÚóÔúÑóÉð ÅöáøóÇ ÊöÓúÚóÉð æóÞóÚóÊú æóÇÍöÏóÉñ¡
æóáóæú ÞóÇáó: ÅöáøóÇ ËóãóÇäöíóÉð ÝóËöäúÊóÇäö.
æóãóäú ÃóÈóÇäó ÇãúÑóÃóÊóåõ Ýöí ãóÑóÖöåö Ëõãøó ãóÇÊó æóÑöËóÊúåõ Åöäú
ßóÇäóÊú Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö¡ æóÅöäö ÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊõåóÇ áóãú ÊóÑöËú.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡ æóÚóáóì ÞöíóÇÓö ÞóæúáöåöãóÇ ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ
ÈöäóÇÁð Úóáóì ãóÇ ÊóÞóÏøóãó.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ æóÇÍöÏóÉð æóæóÇÍöÏóÉð
æóæóÇÍöÏóÉð ÈóØóáó ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ) áöÃóäøóåõ ÇÓúÊóËúäóì Çáúßõáøó.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÚóÔúÑóÉð ÅöáøóÇ ÊöÓúÚóÉð æóÞóÚóÊú
æóÇÍöÏóÉñ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÅöáøóÇ ËóãóÇäöíóÉð ÝóËöäúÊóÇäö) æóÃóÕúáõåõ
Ãóäøóåõ ÅöÐóÇ ÃóæúÞóÚó ÃóßúËóÑó ãöäó ÇáËøóáóÇËö Ëõãøó ÇÓúÊóËúäóì
æóÇáúßóáóÇãõ ßõáøõåõ ÕóÍöíÍñ ÝóÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ ÚóÇãöáñ Ýöí ÌõãúáóÉö
ÇáúßóáóÇãö æóáóÇ íóßõæäõ ãõÓúÊóËúäöíðÇ ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáËøóáóÇËö ÇáøóÊöí
íóÕöÍøõ æõÞõæÚõåóÇ¡ ÝóíóÞóÚõ ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáúßóáóÇãö¡
æóíóÞóÚõ ãóÇ ÈóÞöíó Åöäú ßóÇäó ËóáóÇËðÇ Ãóæú ÃóÞóáøó¡ áöÃóäøó
ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁó íóÊúÈóÚõ ÇááøóÝúÙó æóáóÇ íóÊúÈóÚõ ÇáúÍõßúãó.
æóÇáúÌõãúáóÉõ ÇáúãõÊóáóÝøóÙõ ÈöåóÇ ÌõãúáóÉñ æóÇÍöÏóÉñ ÝóíóÏúÎõáõ
ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ ÚóáóíúåóÇ ÝóíõÓúÞöØõ ãóÇ ÊóÖóãøóäóåõ ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ¡
æóÊóÞóÚõ ÈóÞöíøóÉõ ÇáúÌõãúáóÉö Åöäú ßóÇäó ãöãøóÇ íóÕöÍøõ æõÞõæÚõåõ.
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ ËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ æóÇÍöÏóÉð
æóÞóÚóÊú æóÇÍöÏóÉñ áöÃóäøóåõ íóÌúÚóáõ ßõáøó ÇÓúÊöËúäóÇÁò ãöãøóÇ íóáöíåö¡
ÝóÅöÐóÇ ÇÓúÊóËúäóíúÊó ÇáúæóÇÍöÏóÉó ãöäó ÇáËøóáóÇËóÉö ÈóÞöíóÊú ËöäúÊóÇäö¡
æóÅöÐóÇ ÇÓúÊóËúäóíúÊóåõãóÇ ãöäó ÇáËøóáóÇËö ÈóÞöíóÊú æóÇÍöÏóÉñ¡ ßóÃóäøóåõ
ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ ÇËúäóÊóíúäö¡ ÝóÅöäú ÞóÇáó: ÃóäúÊö
ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ ËóáóÇËðÇ ÅöáøóÇ ÇËúäóÊóíúäö ÅöáøóÇ æóÇÍöÏóÉð
ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ áöÃóäøóåõ ÇÓúÊóËúäóì ÇáúæóÇÍöÏóÉó ãöäó ÇáËøöäúÊóíúäö
ÝóÊóÈúÞóì æóÇÍöÏóÉñ ÝóíóÓúÊóËúäöíåóÇ ãöäó ÇáËøóáóÇËö íóÈúÞóì ËöäúÊóÇäö
íóÓúÊóËúäöíåöãóÇ ãöäó ÇáËøóáóÇËö ÊóÈúÞóì æóÇÍöÏóÉñ¡ æóßóÐóÇ áóæú ÞóÇáó:
ÚóÔúÑóÉñ ÅöáøóÇ ÊöÓúÚóÉð ÅöáøóÇ ËóãóÇäöíóÉð ÅöáøóÇ ÓóÈúÚóÉð ÊóÞóÚõ
ËöäúÊóÇäö áöÃóäøóåõ ÇÓúÊóËúäóì ÇáÓøóÈúÚóÉó ãöäó ÇáËøóãóÇäöíóÉö ÊóÈúÞóì
æóÇÍöÏóÉñ¡ Ëõãøó ÇÓúÊóËúäóì ÇáúæóÇÍöÏóÉó ãöäó ÇáÊøöÓúÚóÉö ÊóÈúÞóì
ËóãóÇäöíóÉñ¡ Ëõãøó ÇÓúÊóËúäóì ÇáËøóãóÇäöíóÉó ãöäó ÇáúÚóÔúÑóÉö ÊóÈúÞóì
ËöäúÊóÇäö¡ æóÚóáóì åóÐóÇ ÌóãöíÚõ åóÐóÇ ÇáäøóæúÚö¡ æóÊóÞúÑöíÈõåõ Ãóäú
ÊóÚúÞöÏó ÇáúÚóÏóÏó ÇáúÃóæøóáó Èöíóãöíäößó æóÇáËøóÇäöíó ÈöíóÓóÇÑößó
æóÇáËøóÇáöËó Èöíóãöíäößó æóÇáÑøóÇÈöÚó ÈöíóÓóÇÑößó¡ Ëõãøó ÃóÓúÞöØú ãóÇ
ÇÌúÊóãóÚó Ýöí íóÓóÇÑößó ãöãøóÇ ÇÌúÊóãóÚó Èöíóãöíäößó ÝóãóÇ ÈóÞöíó Ýóåõæó
ÇáúãõæÞóÚõ.
[ÝÕá ÃÈÇä ÇãÑÃÊå Ýí ãÑÖå Ëã ãÇÊ]
ÝóÕúáñ (æóãóäú ÃóÈóÇäó ÇãúÑóÃóÊóåõ Ýöí ãóÑóÖöåö Ëõãøó ãóÇÊó æóÑöËóÊúåõ
Åöäú ßóÇäóÊú Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö¡ æóÅöäö ÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊõåóÇ áóãú ÊóÑöËú)
(3/143)
æóÅöäú ÃóÈóÇäóåóÇ ÈöÃóãúÑöåóÇ¡ Ãóæú
ÌóÇÁóÊö ÇáúÝõÑúÞóÉõ ãöäú ÌöåóÊöåóÇ Ýöí ãóÑóÖöåö áóãú ÊóÑöËú
ßóÇáúãõÎóíøóÑóÉö¡ æóÇáúãõÎóíøóÑóÉõ ÈöÓóÈóÈö ÇáúÌóÈøö æóÇáúÚõäøóÉö
æóÇáúÈõáõæÛö æóÇáúÚöÊúÞö¡ æóáóæú ÝóÚóáóÊú ãóÇ ÐóßóÑúäóÇ ãöäó
ÇáúÎöíóÇÑóÇÊö æóåöíó ãóÑöíÖóÉñ æóÑöËóåóÇ ÅöÐóÇ ãóÇÊóÊú æóåöíó Ýöí
ÇáúÚöÏøóÉö¡ æóãóÑóÖõ ÇáúãóæúÊö åõæó ÇáúãóÑóÖõ ÇáóÐöí ÃóÖúäóÇåõ
æóÃóÚúÌóÒóåõ Úóäö ÇáúÞöíóÇãö ÈöÍóæóÇÆöÌöåö¡ ÝóÃóãøóÇ ãóäú íóÌöíÁõ
æóíóÐúåóÈõ ÈöÍóæóÇÆöÌöåö æóíõÍóãøõ ÝóáóÇ¡ æóáóæú ÚóáøóÞó ØóáóÇÞó
ÇãúÑóÃóÊöåö ÈöÝöÚúáöåö æóÝóÚóáóåõ Ýöí ÇáúãóÑóÖö æóÑöËóÊú¡ æóÅöäú
ÚóáøóÞóåõ ÈöÝöÚúáö ÃóÌúäóÈöíøò Ãóæú ÈöãóÌöíÁö ÇáúæóÞúÊö Ýöí ÇáúãóÑóÖö
ãöËúáõ Þóæúáöåö: ÅöÐóÇ ÌóÇÁó ÑóÃúÓõ ÇáÔøóåúÑö
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
æóÃóÕúáõåõ Ãóäøó ÇáÒøóæúÌöíøóÉó Ýöí ãóÑóÖö ÇáúãóæúÊö ÓóÈóÈñ íõÝúÖöí
Åöáóì ÇáúÅöÑúËö ÛóÇáöÈðÇ¡ ÝóÅöÈúØóÇáõåõ íóßõæäõ ÖóÑóÑðÇ ÈöÕóÇÍöÈöåö¡
ÝóæóÌóÈó ÑóÏøõåõ ÏóÝúÚðÇ áöåóÐóÇ ÇáÖøóÑóÑö Ýöí ÍóÞøö ÇáúÅöÑúËö ãóÇ
ÏóÇãóÊú Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö ßóãóÇ Ýöí ÇáØøóáóÇÞö ÇáÑøóÌúÚöíøö¡ æóÊóÚóÐøóÑó
ÅöÈúÞóÇÁõ ÇáÒøóæúÌöíøóÉö ÈóÚúÏó ÇäúÞöÖóÇÁö ÇáúÚöÏøóÉö áöÃóäøóåõ áóãú
íóÈúÞó áóåõ ÃóËóÑñ æóáóÇ Íõßúãñ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ÃóÈóÇäóåóÇ ÈöÃóãúÑöåóÇ¡ Ãóæú ÌóÇÁóÊö ÇáúÝõÑúÞóÉõ ãöäú
ÌöåóÊöåóÇ Ýöí ãóÑóÖöåö áóãú ÊóÑúËö ßóÇáúãõÎóíøóÑóÉö¡ æóÇáúãõÎóíøóÑóÉõ
ÈöÓóÈóÈö ÇáúÌóÈøö æóÇáúÚõäøóÉö æóÇáúÈõáõæÛö æóÇáúÚöÊúÞö) áöÃóäøóÇ
ÅöäøóãóÇ ÇÚúÊóÈóÑúäóÇ ÞöíóÇãó ÇáÒøóæúÌöíøóÉö ãóÚó ÇáúãõÈúØöáö äóÙóÑðÇ
áóåóÇ¡ ÝóÅöÐóÇ ÑóÖöíóÊú ÈöÇáúãõÈúØöáö áóãú ÊóÈúÞó ãõÓúÊóÍöÞøóÉð
áöáäøóÙóÑö ÝóÚóãöáó ÇáúãõÈúØöáõ æóåõæó ÇáØøóáóÇÞõ Úóãóáõåõ.
(æóáóæú ÝóÚóáóÊú ãóÇ ÐóßóÑúäóÇ ãöäó ÇáúÎöíóÇÑóÇÊö æóåöíó ãóÑöíÖóÉñ
æóÑöËóåóÇ ÅöÐóÇ ãóÇÊóÊú æóåöíó Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö) áöÃóäøóåóÇ ãóãúäõæÚóÉñ
ãöäú ÅöÈúØóÇáö ÍóÞøöåö ÝóÈóÞøóíúäóÇ ÇáäøößóÇÍó Ýöí ÍóÞøö ÇáúÅöÑúËö
ÏóÝúÚðÇ áöáÖøóÑóÑö Úóäúåõ ÅöáøóÇ Ýöí ÇáúÌóÈøö æóÇáúÚõäøóÉö ÝóÅöäøóåõ áóÇ
íóÑöËõåóÇ áöÃóäøóåõ ØóáóÇÞñ æóåõæó ãõÖóÇÝñ Åöáóì ÇáÒøóæúÌö.
(æóãóÑóÖõ ÇáúãóæúÊö åõæó ÇáúãóÑóÖõ ÇáøóÐöí ÃóÖúäóÇåõ æóÃóÚúÌóÒóåõ Úóäö
ÇáúÞöíóÇãö ÈöÍóæóÇÆöÌöåö¡ ÝóÃóãøóÇ ãóäú íóÌöíÁõ æóíóÐúåóÈõ ÈöÍóæóÇÆöÌöåö
æóíõÍóãøõ ÝóáóÇ) æóÞöíáó: Åöäú Ãóãúßóäóåõ ÇáúÞöíóÇãõ ÈöÍóæóÇÆöÌöåö Ýöí
ÇáúÈóíúÊö æóÚóÌóÒó ÚóäúåóÇ ÎóÇÑöÌó ÇáúÈóíúÊö Ýóåõæó ãóÑöíÖñ. æóÚóäú
ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó ÅöÐóÇ ßóÇäó ãõÖúäðì áóÇ íóÞõæãõ ÅöáøóÇ ÈöÔöÏøóÉò
æóÊóÊóÚóÐøóÑõ Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ ÌóÇáöÓðÇ Ýóåõæó ãóÑöíÖñ¡
æóÇáúãóÍúÕõæÑõ æóÇáúæóÇÞöÝõ Ýöí ÕóÝøö ÇáúÞöÊóÇáö æóÇáúãóÍúÈõæÓõ
áöáÑøóÌúãö æóÇáúÞöÕóÇÕö æóÑóÇßöÈõ ÇáÓøóÝöíäóÉö æóÇáäøóÇÒöáõ Ýöí
ãóÓúÈóÚóÉò íóÎóÇÝõ ÇáúåóáóÇßó ßóÇáÕøóÍöíÍö áöÃóäøó ÇáúÛóÇáöÈó Ýöíåö
ÇáÓøóáóÇãóÉõ¡ æóãóäú ÞõÏøöãó áöáúÞöÕóÇÕö æóÇáÑøóÌúãö Ãóæú ÈóÇÑóÒó
ÑóÌõáðÇ Ãóæö ÇäúßóÓóÑóÊö ÇáÓøóÝöíäóÉõ æóÈóÞöíó Úóáóì áóæúÍò Ãóæú æóÞóÚó
Ýöí Ýóãö ÓóÈúÚò ßóÇáúãóÑöíÖö¡ æóßóÐóáößó ÇáúãóÑúÃóÉõ ÅöÐóÇ ÖóÑóÈóåóÇ
ÇáØøóáúÞõ.
ÃóãøóÇ ÇáúãõÞúÚóÏõ æóÇáúãóÝúáõæÌõ æóãóäú Ýöí ãóÚúäóÇåõ ßóÇáÕøóÍöíÍö¡
æóÅöÐóÇ ßóÇäó ÃóÍóÏõ ÇáÒøóæúÌóíúäö ãöãøóäú áóÇ íóÑöËõ ÇáúÂÎóÑó
ßóÇáúÚóÈúÏö æóÇáúãõßóÇÊóÈö ãóÚó ÇáúÍõÑøóÉö¡ æóÇáúÍõÑøóÉö ÇáúßöÊóÇÈöíøóÉö
ãóÚó ÇáúãõÓúáöãö¡ ÝóØóáøóÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ Ýöí ãóÑóÖöåö Ëõãøó ÕóÇÑó Ýöí
ÍóÇáò íóÊóæóÇÑóËóÇäö áóæú áóãú íóÞóÚö ÇáØøóáóÇÞõ áóÇ ÊóÑöËõåõ¡ áöÃóäøóåõ
áóãú íóÊóÚóáøóÞú ÍóÞøõåóÇ ÈöãóÇáöåö ÍóÇáóÉó ÇáØøóáóÇÞö Ýóáóãú íóßõäú
ÝóÇÑøðÇ ÝóáóÇ íõÊøóåóãõ.
(æóáóæú ÚóáøóÞó ØóáóÇÞó ÇãúÑóÃóÊöåö ÈöÝöÚúáöåö æóÝóÚóáóåõ Ýöí ÇáúãóÑóÖö
æóÑöËóÊú) ÓóæóÇÁñ ßóÇäó ÇáÊøóÚúáöíÞõ Ýöí ÇáÕøöÍøóÉö Ãóæö ÇáúãóÑóÖö
áöÃóäøóåõ ÞóÕóÏó ÅöÖúÑóÇÑóåóÇ ÍóíúËõ ÈóÇÔóÑó ÔóÑúØó ÇáúÍöäúËö Ýöí
ÇáúãóÑóÖö¡ æóÓóæóÇÁñ ßóÇäó áóåõ ÈõÏøñ ãöäó ÇáúÝöÚúáö Ãóæú áóãú íóßõäú¡
ÃóãøóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäó ÝóÙóÇåöÑñ¡ æóÃóãøóÇ ÅöÐóÇ áóãú íóßõäú ÝóáöÃóäøó áóåõ
ÈõÏøðÇ ãöäó ÇáÊøóÚúáöíÞö ÝóßóÇäó ãõÖóÇÝðÇ Åöáóíúåö.
(æóÅöäú ÚóáøóÞóåõ ÈöÝöÚúáö ÃóÌúäóÈöíøò Ãóæú ÈöãóÌöíÁö ÇáúæóÞúÊö Ýöí
ÇáúãóÑóÖö ãöËúáó Þóæúáöåö: ÅöÐóÇ ÌóÇÁó ÑóÃúÓõ ÇáÔøóåúÑö
(3/144)
ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ Ãóæú Åöäú ÏóÎóáó
ÝõáóÇäñ ÇáÏøóÇÑó Ãóæú Õóáøóì ÇáÙøõåúÑó ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ ÝóÅöäú ßóÇäó
ÇáÊøóÚúáöíÞõ æóÇáÔøóÑúØõ Ýöí ÇáúãóÑóÖö æóÑöËóÊú¡ æóÅöäú ßóÇäó
ÇáÊøóÚúáöíÞõ Ýöí ÇáÕøöÍøóÉö æóÇáÔøóÑúØõ Ýöí ÇáúãóÑóÖö áóãú ÊóÑöËú (Ò) ¡
æóÅöäú ÚóáøóÞóåõ ÈöÝöÚúáöåóÇ æóáóåóÇ ãöäúåõ ÈõÏøñ áóãú ÊóÑöËú Úóáóì
ßõáøö ÍóÇáò¡ æóÅöäú áóãú íóßõäú áóåóÇ ãöäúåõ ÈõÏøñ ßóÇáÕøóáóÇÉö
æóßóáóÇãö ÇáúÃóÞóÇÑöÈö æóÃóßúáö ÇáØøóÚóÇãö æóÇÓúÊöíÝóÇÁö ÇáÏøóíúäö
æóÑöËóÊú (ã) .
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ Ãóæú Åöäú ÏóÎóáó ÝõáóÇäñ ÇáÏøóÇÑó Ãóæú Õóáøóì
ÇáÙøõåúÑó ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ¡ ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáÊøóÚúáöíÞõ æóÇáÔøóÑúØõ Ýöí
ÇáúãóÑóÖö æóÑöËóÊú) áöÃóäøóåõ ÞóÕóÏó ÅöÖúÑóÇÑóåóÇ ÈöãõÈóÇÔóÑóÉö
ÇáÊøóÚúáöíÞö Ýöí ÇáúãóÑóÖö ÍóÇáó ÊóÚóáøõÞö ÍóÞøöåóÇ ÈöãóÇáöåö.
(æóÅöäú ßóÇäó ÇáÊøóÚúáöíÞõ Ýöí ÇáÕøöÍøóÉö æóÇáÔøóÑúØõ Ýöí ÇáúãóÑóÖö áóãú
ÊóÑöËú) ÎöáóÇÝðÇ áöÒõÝóÑó¡ áöÃóäøó ÇáúãõÚóáøóÞó ÈöÇáÔøóÑúØö íóäúÒöáõ
ÚöäúÏó ÇáÔøóÑúØö ÝóÕóÇÑó ßóÇáúãõäóÌøóÒö Ýöí ÇáúãóÑóÖö. æóáóäóÇ Ãóäøóåõ
ÅöäøóãóÇ íóÕöíÑõ ÊóØúáöíÞðÇ ÚöäúÏó ÇáÔøóÑúØö ÍõßúãðÇ áóÇ ÞóÕúÏðÇ æóáóÇ
ÙõáúãðÇ ÅöáøóÇ ÚöäúÏó ÇáúÞóÕúÏö.
(æóÅöäú ÚóáøóÞóåõ ÈöÝöÚúáöåóÇ æóáóåóÇ ãöäúåõ ÈõÏøñ áóãú ÊóÑöËú Úóáóì
ßõáøö ÍóÇáò) áöÃóäøóåóÇ ÑóÇÖöíóÉñ (æóÅöäú áóãú íóßõäú áóåóÇ ãöäúåõ ÈõÏøñ
ßóÇáÕøóáóÇÉö æóßóáóÇãö ÇáúÃóÞóÇÑöÈö æóÃóßúáö ÇáØøóÚóÇãö æóÇÓúÊöíÝóÇÁö
ÇáÏøóíúäö æóÑöËóÊú) ¡ æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ: ÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáÊøóÚúáöíÞõ Ýöí
ÇáÕøöÍøóÉö áóÇ ÊóÑöËõ áöÃóäøóåõ áóÇ ÕõäúÚó áóåõ Ýöí ÅöÈúØóÇáö ÇáÔøóÑúØö
Ýóáóãú íóÞúÕöÏú ÅöÈúØóÇáó ÍóÞøöåóÇ. æóáóåõãóÇ ÃóäøóåóÇ ãõÖúØóÑøóÉñ Åöáóì
ÇáúãõÈóÇÔóÑóÉö Ýöí åóÐöåö ÇáúÃóÔúíóÇÁö áöãóÇ íóÊóÚóáøóÞõ ÈöÊóÑúßöåóÇ
ãöäó ÇáúÚöÞóÇÈö Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö æóÇáÖøóÑóÑö Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ¡ æóÇáÒøóæúÌõ
åõæó ÇáøóÐöí ÃóáúÌóÃóåóÇ Åöáóì ÇáúãõÈóÇÔóÑóÉö ÝóíóäúÊóÞöáõ ÝöÚúáõåóÇ
Åöáóíúåö æóÊóÕöíÑõ ßóÇáúÂáóÉö ßóãóÇ ÞõáúäóÇ Ýöí ÇáúÅößúÑóÇåö¡ æóÅöäøóãóÇ
íóßõæäõ ãóÑóÖõ ÇáúãóæúÊö ÅöÐóÇ ãóÇÊó ãöäúåõ¡ ÃóãøóÇ áóæú ÈóÑöÆó Ëõãøó
ãóÇÊó ÇäúÞóØóÚó Íõßúãõ ÇáúãóÑóÖö ÇáúÃóæøóáö.
1 -
ÝóÕúáñ Ýöí ØóáóÇÞö ÇáúãóÌúåõæáóÉö
ÃóÕúáõåõ Ãóäøó ÅöÖóÇÝóÉó ÇáØøóáóÇÞö Åöáóì ãóÌúåõæáóÉò áóíúÓó ÅöáøóÇ
ÊóÚúáöíÞõ ÇáØøóáóÇÞö Ýöí ÇáúãõÚóíøóäóÉö ÈöÇáúÈóíóÇäö áöÃóäøóåõ áóÇ
íóÞóÚõ Úóáóì ãóÌúåõæáóÉò æóÅöäøóãóÇ íóÞóÚõ Úóáóì ÇáúãõÚóíøóäóÉö¡
æóÅöäøóãóÇ íóäúÒöáõ ÈöÇáúÈóíóÇäö ãóÞúÕõæÑðÇ Úóáóíúåö ÝóßóÇäó áöáúÈóíóÇäö
Íõßúãõ ÇáúÅöäúÔóÇÁö Ýöí ÍóÞøö ÇáúãõÚóíøóäóÉö¡ æóÇáúÅöäúÔóÇÁõ áóÇ
íõãúáóßõ ÅöáøóÇ Èöãöáúßö ÇáúãóÍóáøö¡ Ýóáóæú ÞóÇáó áöÇãúÑóÃóÊóíúåö:
ÅöÍúÏóÇßõãóÇ ØóÇáöÞñ ØóáõÞóÊú æóÇÍöÏóÉñ ãöäúåõãóÇ ÈöÛóíúÑö ÚóíúäöåóÇ
ÅöÐóÇ áóãú íóßõäú áóåõ äöíøóÉñ Ýöí ãõÚóíøóäóÉò ãöäúåõãóÇ áöÞóæúáöåö -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ßõáøõ ØóáóÇÞò ÌóÇÆöÒñ» ÇáúÍóÏöíËó¡
æóáöÃóäøó ÇáúÌóåóÇáóÉó ãóÚó ÇáúÎóØóÃö ÃõÌúÑóíóÇ ãóÌúÑðì æóÇÍöÏðÇ¡ ÃóáóÇ
ÊóÑóì ÃóäøóåõãóÇ íóãúäóÚóÇäö ÇáúÈóíúÚó¡ Ëõãøó ÇáØøóáóÇÞõ íóÞóÚõ ãóÚó
ÇáúÍóÙúÑö ÝóßóÐóÇ ãóÚó ÇáúÌóåóÇáóÉö¡ æóáöÃóäøó ÇáúÈóíúÚó ãóÚó ÖóÚúÝöåö
íóÕöÍøõ ãóÚó åóÐóÇ ÇáÖøóÑúÈö ãöäó ÇáúÌóåóÇáóÉö ÍóÊøóì ÌóÇÒó ÈóíúÚõ
ÞóÝöíÒò ãöäú ÕõÈúÑóÉò ÝóáóÃóäú íóÕöÍøó ÇáØøóáóÇÞõ ãóÚóåõ Ãóæúáóì¡
æóáöáäøöÓóÇÁö Ãóäú íõÎóÇÕöãúäóåõ æóíóÓúÊóÚúÏöíäó Úóáóíúåö Åöáóì
ÇáúÞóÇÖöí ÍóÊøóì íõÈóíøöäó ÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáØøóáóÇÞõ ËóáóÇËðÇ Ãóæú
ÈóÇÆöäðÇ¡ áöÃóäøó áößõáøö æóÇÍöÏóÉò ãöäúåõäøó ÍóÞøðÇ Ýöí ÇÓúÊöíÝóÇÁö
ãóäóÇÝöÚö ÇáäøößóÇÍö æóÃóÍúßóÇãöåö¡ Ãóæö ÇáÊøóæóÕøõáö Åöáóì ÇáÊøóÒóæøõÌö
ÈöÒóæúÌò ÂÎóÑó¡ æóßóÇäó Úóáóì ÇáÒøóæúÌö ÇáúÈóíóÇäõ. æóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõåõ
áöÃóäøóåõ ÇáúãõÌúãöáõ ßóãóäú ÃóÞóÑøó ÈöÔóíúÁò ÛóíúÑö ãõÚóíøóäò¡
æóíõÌúÈöÑõåõ ÇáúÞóÇÖöí Ãóäú íõæÞöÚó ÇáØøóáóÇÞó Úóáóì ãõÚóíøóäóÉò
áöÊóÍúÕõáó ÇáúÝóÇÆöÏóÉõ¡ æóÚóáóíúåóÇ ÇáúÚöÏøóÉõ ãöäú Íöíäö Èóíøóäó áöãóÇ
ÊóÞóÏøóãó¡
(3/145)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÝóÅöäú áóãú íõÈóíøöäú ÍóÊøóì ãóÇÊóÊú ÅöÍúÏóÇåõãóÇ ØõáøöÞóÊö
ÇáúÈóÇÞöíóÉõ¡ áöÃóäøóåõ áóãú íóÈúÞó ãóäú íóÓúÊóÍöÞøõ ÇáØøóáóÇÞó
ÛóíúÑõåóÇ.
æóÅöäú ÞóÇáó: ÃóÑúÏóÊõ ÇáúãóíøöÊóÉó áóãú íóÑöËúåóÇ æóØõáøöÞóÊö
ÇáúÈóÇÞöíóÉõ¡ ÝóíõÕóÏøóÞõ Ýöí ÇáúãóíøöÊóÉö Úóáóì äóÝúÓöåö Ýöí ÅöÓúÞóÇØö
ÅöÑúËöåö¡ æóáóÇ íõÕóÏøóÞõ Úóáóì ÇáúÈóÇÞöíóÉö Ýöí ÕóÑúÝö ÇáØøóáóÇÞö
ÚóäúåóÇ¡ ÝóÅöäú ãóÇÊóÊóÇ æóÇÍöÏóÉñ ÈóÚúÏó ÇáúÃõÎúÑóì ÝóÞóÇáó: ÃóÑóÏúÊõ
ÇáúÃõæáóì¡ áóãú íóÑöËú ãöäúåõãóÇ áöÃóäøóåõ ÓóÞóØó ãöäó ÇáËøóÇäöíóÉö
ÈöØóÑöíÞö ÇáúÍõßúãö æóãöäó ÇáúÃõæáóì ÈöÇÚúÊöÑóÇÝöåö¡ æóáóæú ãóÇÊóÊóÇ
ãóÚðÇ æóÑöËó ãöäú ßõáøö æóÇÍöÏóÉò ãöäúåõãóÇ äöÕúÝó ãöíÑóÇËò¡ ÝóÅöäú
ÞóÇáó: ÃóÑóÏúÊõ ÅöÍúÏóÇåõãóÇ ÓóÞóØó ÍóÞøõåõ ãöäú ãöíÑóÇËöåóÇ æóíóÑöËõ
ãöäó ÇáúÃõÎúÑóì äöÕúÝó ãöíÑóÇËöåóÇ áöÃóäøóåõ áóÇ íõÕóÏøóÞõ Ýöí ÒöíóÇÏóÉö
ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö¡ æóáóæú ÌóÇãóÚó ÅöÍúÏóÇåõãóÇ ÊóÚóíøóäóÊö ÇáúÃõÎúÑóì
áöáØøóáóÇÞö¡ áöÃóäøó ÇáúÌöãóÇÚó Ïóáöíáñ Úóáóì ÊóÚúíöíäö ÇáúÃõÎúÑóì
áöáØøóáóÇÞö áöÇÓúÊöÍóÇáóÉö Ãóäú íóØóÃó ÇáúãõØóáøóÞóÉó¡ æóßóÐóáößó áóæú
ÞóÈøóáóåóÇ Ãóæú ÍóáóÝó ÈöØóáóÇÞöåóÇ Ãóæú ÙóÇåóÑó ãöäúåóÇ¡ áöÃóäøó åóÐöåö
ÇáúÃóÍúßóÇãó ãöäú ÎóæóÇÕøö ÇáÒøóæúÌöíøóÉö ÝóÕóÇÑóÊú ßóÇáúÌöãóÇÚö¡ æóáóæú
ØóáøóÞó ÅöÍúÏóÇåõãóÇ ÈöÚóíúäöåóÇ æóÚóäóì Èöåö ÇáúÈóíóÇäó ÕõÏøöÞó¡ æóÅöäú
áóãú íóäúæö Èöåö ÇáúÈóíóÇäó ÊóÚóíøóäóÊö ÇáúÃõÎúÑóì áöáØøóáóÇÞö
ÇáúÃóæøóáö. æóÚóäú ãõÍóãøóÏò: áóæú ßóÇäó ÇáØøóáóÇÞõ æóÇÍöÏóÉð
ÑóÌúÚöíøóÉð áóãú íóßõäú æóØúÁõ ÅöÍúÏóÇåõãóÇ ÈóíóÇäðÇ áöáúÃõÎúÑóì¡ æóáóæú
ãóÇÊó ÇáÒøóæúÌõ ÞóÈúáó ÇáúÈóíóÇäö ÝóÇáúãöíÑóÇËõ ÈóíúäóåõãóÇ ÇáÑøõÈõÚõ
Ãóæö ÇáËøõãõäõ¡ áöÃóäøó ÅöÍúÏóÇåõãóÇ ÒóæúÌóÉñ ÞóØúÚðÇ æóáóíúÓóÊú
ÅöÍúÏóÇåõãóÇ Ãóæúáóì ãöäó ÇáúÃõÎúÑóì.
æóáóæú ØóáøóÞó ÅöÍúÏóì äöÓóÇÆöåö ÇáúÃóÑúÈóÚö ËóáóÇËðÇ Ëõãøó ÇÔúÊóÈóåóÊú
æóÃóäúßóÑóÊú ßõáøõ æóÇÍöÏóÉò Ãóäú Êóßõæäó åöíó ÇáúãõØóáøóÞóÉó áóÇ
íóÞúÑõÈõ æóÇÍöÏóÉð ãöäúåõäøó áöÃóäøóåõ ÍõÑøöãóÊú Úóáóíúåö ÅöÍúÏóÇåõäøó¡
æóíóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó ßõáøõ æóÇÍöÏóÉò. æóÞóÏú ÞóÇáó ÃóÕúÍóÇÈõäóÇ: ßõáøõ
ãóÇ íõÈóÇÍõ ÚöäúÏó ÇáÖøóÑõæÑóÉö áóÇ íóÌõæÒõ ÇáÊøóÍóÑøöí Ýöíåö
æóÇáúÝõÑõæÌõ ãöäú åóÐóÇ ÇáúÈóÇÈö¡ æóáöåóÐóÇ ÞóÇáõæÇ: ÅöÐóÇ ÇÎúÊóáóØóÊö
ÇáúãóíøöÊóÉõ ÈöÇáúãóÐúÈõæÍóÉö Åöäøóåõ íóÊóÍóÑøóì áöÃóäøó ÇáúãóíøöÊóÉó
ÊõÈóÇÍõ ÚöäúÏó ÇáÖøóÑõæÑóÉö.
æóÅöäö ÇÓúÊóÚúÏóíúäó Úóáóíúåö Åöáóì ÇáúÍóÇßöãö Ýöí ÇáäøóÝóÞóÉö
æóÇáúÌöãóÇÚö ÃóÚúÏóì Úóáóíúåö æóÍóÈóÓóåõ ÍóÊøóì íõÈóíøöäó ÇáøóÊöí
ØóáøóÞó ãöäúåõäøó¡ æóíõáúÒöãõåõ äóÝóÞóÊóåõäøó áöÃóäøó áößõáøö æóÇÍöÏóÉò
ãöäúåõäøó ÍóÞøó ÇáúãõØóÇáóÈóÉö ÈöÃóÍúßóÇãö ÇáäøößóÇÍö¡ ÝóßóÇäó Úóáóì
ÇáúÍóÇßöãö ÅöáúÒóÇãõåõ ÅöíÝóÇÁð áöáúÍóÞøö¡ æóíóÞúÖöí Úóáóíúåö
ÈöäóÝóÞóÊöåöäøó áöÃóäøóåóÇ ÊóÌöÈõ áöáúãõÚúÊóÏøóÉö æóáöáÒøóæúÌóÉö.
æóíóäúÈóÛöí Ãóäú íõØóáøöÞó ßõáøó æóÇÍöÏóÉò ØóáúÞóÉð æóÇÍöÏóÉð¡ ÝóÅöÐóÇ
ÊóÒóæøóÌúäó ÈöÛóíúÑöåö ÌóÇÒó áóåõ ÇáÊøóÒóæøõÌõ Èöåöäøó¡ ÝóÅöäú áóãú
íóÊóÒóæøóÌúäó ÝóÇáúÃóÝúÖóáõ Ãóäú áóÇ íóÊóÒóæøóÌó ÈöæóÇÍöÏóÉò¡ æóáóæú
ÊóÒóæøóÌó ÈöÇáËøóáóÇËö ÕóÍøó äößóÇÍõåõäøó æóÊóÚóíøóäóÊö ÇáÑøóÇÈöÚóÉõ
áöáØøóáóÇÞö¡ æóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÊóÒóæøóÌó ÈöÇáúßõáøö ÞóÈúáó Ãóäú
íóÊóÒóæøóÌúäó ÈöÒóæúÌò ÂÎóÑó¡ ÝóÅöäú ÊóÒóæøóÌóÊú æóÇÍöÏóÉñ ãöäúåõäøó
ÈöÒóæúÌò æóÏóÎóáó ÈöåóÇ Ëõãøó ÊóÒóæøóÌó Çáúßõáøó ÐóßóÑó Ýöí ÇáúÌóÇãöÚö
Ãóäøóåõ íóÌõæÒõ äößóÇÍõ Çáúßõáøö¡ áöÃóäøó ÇáÙøóÇåöÑó ãöäú ÍóÇáö
ÇáúãõÊóÒóæøóÌóÉö ÅöäøóãóÇ åöíó ÇáúãõØóáøóÞóÉõ ËóáóÇËðÇ ÍóíúËõ ÃóÞúÏóãóÊú
Úóáóì ÇáäøößóÇÍö áöáÊøóÍúáöíáö¡ æóáóæö ÇÏøóÚóÊú ßõáøõ æóÇÍöÏóÉò ÃóäøóåóÇ
ÇáúãõØóáøóÞóÉõ ËóáóÇËðÇ íóÍúáöÝõ ÇáÒøóæúÌõ ÝóÅöäú äóßóáó æóÞóÚó Úóáóì
ßõáøö æóÇÍöÏóÉò ÇáËøóáóÇËõ¡ áöÃóäøóåõ ÈöÇáäøõßõæáö ÕóÇÑó ÈóÇÐöáðÇ Ãóæú
ãõÞöÑøðÇ áóåóÇ ÈöÇáËøóáóÇËö¡ æóÅöäú ÍóáóÝó áóåõäøó ÝóÇáúÍõßúãõ ßóãóÇ
ÞõáúäóÇ ÞóÈúáó Çáúíóãöíäö.
æóÚóäú ãõÍóãøóÏò: ÅöÐóÇ ÍóáóÝó áöÅöÍúÏóì ÇáúãóÑúÃóÊóíúäö ØõáøöÞóÊö
ÇáúÃõÎúÑóì¡ æóÅöäú áóãú íóÍúáöÝú áöáúÃõæáóì ØõáøöÞóÊú.
æóÅöäú ÊóÔóÇÍøóÇ Úóáóì Çáúíóãöíäö ÍóáóÝó áóåõãóÇ ÈöÇááøóåö ãóÇ ØóáøóÞó
æóÇÍöÏóÉð ãöäúåõãóÇ¡ ÝóÅöäú ÍóáóÝó ÝóÇáúÃóãúÑõ Úóáóì ãóÇ ßóÇäó¡ æóÅöäú
äóßóáó ØõáøöÞóÊóÇ Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ ÝóÅöäú æóØöÆó
(3/146)
ÈóÇÈõ ÇáÑøóÌúÚóÉö ÇáØøóáóÇÞõ ÇáÑøóÌúÚöíøõ
áóÇ íõÍóÑøöãõ ÇáúæóØúÁó¡ æóáöáÒøóæúÌö ãõÑóÇÌóÚóÊõåóÇ Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö
ÈöÛóíúÑö ÑöÖóÇåóÇ æóÊóËúÈõÊõ ÇáÑøóÌúÚóÉõ ÈöÞóæúáöåö: ÑóÇÌóÚúÊõßö¡
æóÑóÌóÚúÊõßö¡ æóÑóÏóÏúÊõßö æóÃóãúÓóßúÊõßö¡ æóÈößõáøö ÝöÚúáò ÊóËúÈõÊõ
Èöåö ÍõÑúãóÉõ ÇáúãõÕóÇåóÑóÉö ãöäó ÇáúÌóÇäöÈóíúäö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÅöÍúÏóÇåõãóÇ ÝóÇáøóÊöí áóãú íóØóÃúåóÇ ãõØóáøóÞóÉñ ÍóãúáðÇ áöÃóãúÑöåö
Úóáóì ÇáÕøóáóÇÍö Ãóäøóåõ áóãú íóØóÃúåóÇ ÍóÑóÇãðÇ.
[ÈóÇÈõ ÇáÑøóÌúÚóÉö]
æóåöíó ãóÕúÏóÑõ ÑóÌóÚóåõ íõÑúÌöÚõåõ ÑóÌúÚðÇ æóÑóÌúÚóÉð: ÅöÐóÇ ÃóÚóÇÏóåõ
æóÑóÏøóåõ¡ íõÞóÇáõ: ÑóÌóÚúÊõ ÇáúÃóãúÑó Åöáóì ÃóæóÇÆöáöåö: ÅöÐóÇ
ÑóÏóÏúÊóåõ Åöáóì ÇÈúÊöÏóÇÆöåö. ÞóÇáó:
ÚóÓóì ÇáúÃóíøóÇãõ Ãóäú íõÑúÌöÚú ... äó ÞóæúãðÇ ßóÇáøóÐöí ßóÇäõæÇ
æóÝöí ÇáÔøóÑúÚö: ÑóÏøõ ÇáÒøóæúÌóÉö Åöáóì ÒóæúÌöåóÇ æóÅöÚóÇÏóÊõåóÇ Åöáóì
ÇáúÍóÇáóÉö ÇáøóÊöí ßóÇäóÊú ÚóáóíúåóÇ.
ÞóÇáó: (ÇáØøóáóÇÞõ ÇáÑøóÌúÚöíøõ áóÇ íõÍóÑøöãõ ÇáúæóØúÁó) æóåõæó Ãóäú
íõØóáøöÞó ÇáúÍõÑøóÉó æóÇÍöÏóÉð Ãóæú ËöäúÊóíúäö ÈöÕóÑöíÍö ÇáØøóáóÇÞö ãöäú
ÛóíúÑö ÚöæóÖò æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóíúåö Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: {æóÈõÚõæáóÊõåõäøó
ÃóÍóÞøõ ÈöÑóÏøöåöäøó} [ÇáÈÞÑÉ: 228] æóÇáúÈóÚúáõ åõäóÇ ÇáÒøóæúÌõ¡ æóáóÇ
ÒóæúÌó ÅöáøóÇ ÈöÞöíóÇãö ÇáÒøóæúÌöíøóÉö¡ æóÞöíóÇãõ ÇáÒøóæúÌöíøóÉö íõæÌöÈõ
Íóáøó ÇáúæóØúÁö ÈöÇáäøóÕøö æóÇáúÅöÌúãóÇÚö¡ æóáöÃóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì
ÃóËúÈóÊó áöáÒøóæúÌö ÍóÞøó ÇáÑøóÏøö ãöäú ÛóíúÑö ÑöÖóÇåóÇ¡ æóÇáúÅöäúÓóÇäõ
ÅöäøóãóÇ íóãúáößõ ÑóÏøó ÇáúãóäúßõæÍóÉö Åöáóì ÇáúÍóÇáóÉö ÇáøóÊöí ßóÇäóÊú
ÚóáóíúåóÇ ÞóÈúáó ÇáØøóáóÇÞö¡ ÝóáóÇ íóßõæäõ ÇáäøößóÇÍõ ÒóÇÆöÏðÇ ãóÇ
ÏóÇãóÊö ÇáúÚöÏøóÉõ ÈóÇÞöíóÉð ÝóíóÍöáøõ ÇáúæóØúÁõ.
ÞóÇáó: (æóáöáÒøóæúÌö ãõÑóÇÌóÚóÊõåóÇ Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö ÈöÛóíúÑö ÑöÖóÇåóÇ)
áöãóÇ ÊóáóæúäóÇ æóáóÇ ÎöáóÇÝó Ýöíåö¡ æóáöÃóäøó Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: {Ýöí
Ðóáößó} [ÇáÈÞÑÉ: 228] Ãóíú Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö áöÃóäøóåóÇ ãóÐúßõæÑóÉñ
ÞóÈúáóåõ¡ æóáöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {ÝóÃóãúÓößõæåõäøó ÈöãóÚúÑõæÝò} [ÇáÈÞÑÉ:
231] æóÇáúãõÑóÇÏõ ÇáÑøóÌúÚóÉõ áöÃóäøóåõ ÐóßóÑóåõ ÈóÚúÏó ÇáØøóáóÇÞö¡
Ëõãøó ÞóÇáó: {Ãóæú ÝóÇÑöÞõæåõäøó ÈöãóÚúÑõæÝò} [ÇáØáÇÞ: 2] æóáöÞóæúáöåö -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - áöÚõãóÑó: «ãõÑö ÇÈúäóßó
ÝóáúíõÑóÇÌöÚúåóÇ» .
ÞóÇáó: (æóÊóËúÈõÊõ ÇáÑøóÌúÚóÉõ ÈöÞóæúáöåö: ÑóÇÌóÚúÊõßö¡ æóÑóÌóÚúÊõßö¡
æóÑóÏóÏúÊõßö¡ æóÃóãúÓóßúÊõßö) áöÃóäøóåõ ÕóÑöíÍñ Ýöíåö.
ÞóÇáó: (æóÈößõáøö ÝöÚúáò ÊóËúÈõÊõ Èöåö ÍõÑúãóÉõ ÇáúãõÕóÇåóÑóÉö ãöäó
ÇáúÌóÇäöÈóíúäö) áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {ÝóÃóãúÓößõæåõäøó ÈöãóÚúÑõæÝò}
[ÇáÈÞÑÉ: 231] ¡ æóÇáúÅöãúÓóÇßõ ÈöÇáúÝöÚúáö ÃóÞúæóì ãöäúåõ ÈöÇáúÞóæúáö¡
æóáöÃóäøó ÇáÑøóÌúÚóÉó ÇÓúÊöÏóÇãóÉõ ÇáäøößóÇÍö æóÇÓúÊöÈúÞóÇÄõåõ¡ æóåóÐöåö
ÇáúÃóÝúÚóÇáõ ÊóÏõáøõ Úóáóì Ðóáößó¡ æóáóíúÓóÊö ÇáÑøóÌúÚóÉõ ÈöÇÈúÊöÏóÇÁö
äößóÇÍò Úóáóì ãóÇ ÒóÚóãóåõ ÈóÚúÖõåõãú¡ áöÃóäøóÇ ÃóÌúãóÚúäóÇ Úóáóì
Ãóäøóåõ íóãúáößõåóÇ ãöäú ÛóíúÑö ÑöÖóÇåóÇ æóáóÇ íõÔúÊóÑóØõ ÝöíåóÇ
ÇáúÅöíÌóÇÈõ æóÇáúÞóÈõæáõ¡ æóáóÇ íóÌöÈõ ÝöíåóÇ ãóåúÑñ æóáóÇ ÚöæóÖñ¡
áöÃóäøó ÇáúÚöæóÖó ÅöäøóãóÇ íóÌöÈõ ÚöæóÖðÇ Úóäú ãöáúßö ÇáúÈõÖúÚö¡
æóÇáúÈõÖúÚõ Ýöí ãöáúßöåö¡ æóáóæú ßóÇäó äößóÇÍðÇ ãõÈúÊóÏóÃð áóæóÌóÈó¡
æóÇáúÎóáúæóÉõ áóíúÓóÊú ÈöÑóÌúÚóÉò¡ áöÃóäøóåõ áóãú íõæÌóÏú ãóÇ íóÏõáøõ
Úóáóì ÇáÑøóÌúÚóÉö áóÇ ÞóæúáðÇ æóáóÇ ÝöÚúáðÇ.
æóáóÇ íóÕöÍøõ ÊóÚúáöíÞõ ÇáÑøóÌúÚóÉö ÈöÇáÔøóÑúØö áöÃóäøóåõ ÇÓúÊöÏúÑóÇßñ
ÝóáóÇ íóÕöÍøõ ÈöÇáÊøóÚúáöíÞö ßóÅöÓúÞóÇØö ÇáúÎöíóÇÑö¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ:
ÃóäúÊö ÚöäúÏöí ßóãóÇ ßõäúÊö Ãóæú ÃóäúÊö ÇãúÑóÃóÊöí
(3/147)
æóíõÓúÊóÍóÈøõ Ãóäú íõÔúåöÏó Úóáóì
ÇáÑøóÌúÚóÉö¡ ÝóÅöäú ÞóÇáó áóåóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÚöÏøóÉö: ßõäúÊõ ÑóÇÌóÚúÊõßö
Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö ÝóÕóÏøóÞóÊúåõ ÕóÍøóÊö ÇáÑøóÌúÚóÉõ¡ æóÅöäú ßóÐøóÈóÊúåõ
áóãú ÊóÕöÍøó æóáóÇ íóãöíäó ÚóáóíúåóÇ (Óã) æóÅöäú ÞóÇáó áóåóÇ:
ÑóÇÌóÚúÊõßö¡ ÝóÞóÇáóÊú ãõÌöíÈóÉð áóåõ: ÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊöí ÝóáóÇ ÑóÌúÚóÉó
(Óã) ¡ æóÅöÐóÇ ÞóÇáó ÒóæúÌõ ÇáúÃóãóÉö: ÑóÇÌóÚúÊõåóÇ Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö
æóÕóÏøóÞóåõ Çáúãóæúáóì (Óã) ¡ æóßóÐøóÈóÊúåõ ÇáúÃóãóÉõ Ãóæú ÈöÇáúÚóßúÓö
ÝóáóÇ ÑóÌúÚóÉó¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
æóäóæóì ÇáÑøóÌúÚóÉó ÕóÍøó æóÅöáøóÇ ÝóáóÇ¡ æóíõÓúÊóÍóÈøõ Ãóäú íõÚúáöãóåóÇ
ÈöÇáÑøóÌúÚóÉö áöÊóÊóÎóáøóÕó ãöäú ÞóíúÏö ÇáúÚöÏøóÉö¡ æóÅöäú áóãú
íõÚúáöãúåóÇ ÌóÇÒó¡ æóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íõÓóÇÝöÑó ÈöåóÇ ÍóÊøóì íõÔúåöÏó
Úóáóì ÑóÌúÚóÊöåóÇ áöÃóäøóåõ áóÇ íóÌõæÒõ áöáúãõÚúÊóÏøóÉö ÇáúÎõÑõæÌõ ãöäú
ãóäúÒöáöåóÇ¡ ÝóÅöÐóÇ ÑóÇÌóÚóåóÇ áóãú ÊóÈúÞó ãõÚúÊóÏøóÉð ÝóíóÌõæÒõ áóåóÇ
ÇáúÎõÑõæÌõ¡ æóÅöáóíúåö ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {áÇ
ÊõÎúÑöÌõæåõäøó ãöäú ÈõíõæÊöåöäøó} [ÇáØáÇÞ: 1] .
ÞóÇáó: (æóíõÓúÊóÍóÈøõ Ãóäú íõÔúåöÏó Úóáóì ÇáÑøóÌúÚóÉö) áöÃóäøó
ÇáäøõÕõæÕó ÇáÏøóÇáøóÉó Úóáóì ÇáÑøóÌúÚóÉö ÎóÇáöíóÉñ Úóäú ÞóíúÏö
ÇáÔøóåóÇÏóÉö¡ æóáöãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÃóäøóåóÇ ÇÓúÊöÏóÇãóÉñ áöáäøößóÇÍö¡
æóÇáÔøóåóÇÏóÉõ áóíúÓóÊú ÈöÔóÑúØò ÍóÇáóÉó ÇáöÇÓúÊöÏóÇãóÉö¡ æóÅöäøóãóÇ
ÇÓúÊóÍúÈóÈúäóÇåõ ÊóÍóÑøõÒðÇ Úóäö ÇáÊøóÌóÇÍõÏö¡ æóåõæó ãóÍúãóáõ Þóæúáå
ÊóÚóÇáóì ÚóÞöíÈó ÐößúÑö ÇáÑøóÌúÚóÉö æóÇáØøóáóÇÞö: {æóÃóÔúåöÏõæÇ Ðóæóíú
ÚóÏúáò ãöäúßõãú} [ÇáØáÇÞ: 2] ¡ æóåóßóÐóÇ åõæó ãóÍúãõæáñ Ýöí ÇáØøóáóÇÞö
ÃóíúÖðÇ ÊóæúÝöíÞðÇ Èóíúäóåõ æóÈóíúäó ÇáäøõÕõæÕö ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì
ÌóæóÇÒö ÇáÑøóÌúÚóÉö æóæõÞõæÚö ÇáØøóáóÇÞö ÇáúÎóÇáöíóÉö Úóäú ÞóíúÏö
ÇáúÅöÔúåóÇÏö.
(ÝóÅöäú ÞóÇáó áóåóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÚöÏøóÉö: ßõäúÊõ ÑóÇÌóÚúÊõßö Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö
ÝóÕóÏøóÞóÊúåõ ÕóÍøóÊö ÇáÑøóÌúÚóÉõ¡ æóÅöäú ßóÐøóÈóÊúåõ áóãú ÊóÕöÍøó)
áöÃóäøóåõ ãõÊøóåóãñ Ýöí Ðóáößó¡ æóÞóÏú ßóÐøóÈóÊúåõ ÝóáóÇ íóËúÈõÊõ ÅöáøóÇ
ÈöÈóíøöäóÉò¡ ÝóÅöÐóÇ ÕóÏøóÞóÊúåõ ÇÑúÊóÝóÚóÊö ÇáÊøõåúãóÉõ¡ (æóáóÇ íóãöíäó
ÚóáóíúåóÇ) ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡ æóåöíó ãóÓúÃóáóÉõ ÇáöÇÓúÊöÍúáóÇÝö Ýöí
ÇáúÃóÔúíóÇÁö ÇáÓøöÊøóÉö¡ æóÞóÏú ÓóÈóÞóÊú Ýöí ÇáÏøóÚúæóì ÈöÊóæúÝöíÞö
Çááøóåö ÊóÚóÇáóì.
(æóÅöäú ÞóÇáó áóåóÇ: ÑóÇÌóÚúÊõßö¡ ÝóÞóÇáóÊú ãõÌöíÈóÉð áóåõ: ÇäúÞóÖóÊú
ÚöÏøóÊöí ÝóáóÇ ÑóÌúÚóÉó) ¡ æóÞóÇáóÇ: ÊóÕöÍøõ ÇáÑøóÌúÚóÉõ áöÃóäøó
ÇáÑøóÌúÚóÉó áóÇ ÊóÊóæóÞøóÝõ Úóáóì ÞóÈõæáöåóÇ¡ ÝóáóãøóÇ ÞóÇáó:
ÑóÇÌóÚúÊõßö ÕóÍøóÊö ÇáÑøóÌúÚóÉõ áöÃóäøó ÇáÙøóÇåöÑó ÈóÞóÇÁõ ÇáúÚöÏøóÉö¡
æóáöåóÐóÇ áóæú ÞóÇáó: ØóáøóÞúÊõßö¡ ÝóÞóÇáóÊú ÞóÏö ÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊöí
æóÞóÚó ÇáØøóáóÇÞõ ÝóÕóÇÑó ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÓóßóÊóÊú ÓóÇÚóÉð Ëõãøó ÞóÇáóÊú.
æóáöÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó ÃóäøóåóÇ áóãøóÇ ÃóÎúÈóÑóÊú ÈöÇäúÞöÖóÇÁö ÚöÏøóÊöåóÇ
ÝóÇáÙøóÇåöÑõ ÊóÞóÏøõãõ ÇäúÞöØóÇÚö ÇáÏøóãö Úóáóì Ðóáößó¡ áöÃóäøóåóÇ
ÃóÎúÈóÑóÊú ÈöáóÝúÙö ÇáúãóÇÖöí¡ æóÇáÙøóÇåöÑõ ÃóäøóåóÇ ÕóÇÏöÞóÉñ¡
æóÃóÞúÑóÈõ ÃóæúÞóÇÊö ÇáúãóÇÖöí æóÞúÊõ Þóæúáöåö¡ æóãóÓúÃóáóÉõ ÇáØøóáóÇÞö
Úóáóì ÇáúÎöáóÇÝö¡ æóáóÆöäú ÓóáóãóÊú ÝóäóÞõæáõ: ÇáØøóáóÇÞõ íóÞóÚõ ÈöäóÇÁð
Úóáóì ÅöÞúÑóÇÑöåö¡ æóáóæú ÃóÞóÑøó ÈóÚúÏó ÇäúÞöÖóÇÁö ÇáúÚöÏøóÉö Íõßöãó
Èöåö¡ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅöÐóÇ ÓóßóÊóÊú ÓóÇÚóÉð áöÃóäøóåóÇ ÊõËúÈöÊõ
ÇáÑøóÌúÚóÉó ÈöÓõßõæÊöåóÇ ÝóáóÇ íõÞúÈóáõ ÞóæúáõåóÇ ÈóÚúÏó Ðóáößó.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÞóÇáó ÒóæúÌõ ÇáúÃóãóÉö: ÑóÇÌóÚúÊõåóÇ Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö
æóÕóÏøóÞóåõ Çáúãóæúáóì æóßóÐøóÈóÊúåõ ÇáúÃóãóÉõ Ãóæú ÈöÇáúÚóßúÓö ÝóáóÇ
ÑóÌúÚóÉó) ¡ æóÞóÇáóÇ: ÅöÐóÇ ÕóÏøóÞóåõ Çáúãóæúáóì ÕóÍøóÊö ÇáÑøóÌúÚóÉõ
áöÃóäøóåõ ÃóÞóÑøó áóåõ ÈöãóÇ åõæó ÎóÇáöÕõ ÍóÞøöåö ÝóÕóÇÑó ßóãóÇ ÅöÐóÇ
ÃóÞóÑøó ÚóáóíúåóÇ ÈöÇáäøößóÇÍö. æóáöÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøó ÇáúÞóæúáó
ÞóæúáõåóÇ Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö æóÇáÑøóÌúÚóÉõ ÊóäúÈóäöí ÚóáóíúåóÇ¡ æóÃóãøóÇ
ÅöÐóÇ ßóÐøóÈóåõ Çáúãóæúáóì æóÕóÏøóÞóÊúåõ ÝóÚóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó
ÑöæóÇíóÊóÇäö¡ æóÇáúÝóÑúÞõ Úóáóì ÅöÍúÏóì ÇáÑøöæóÇíóÊóíúäö Ãóäøó
ÇáúÚöÏøóÉó ãõäúÞóÖöíóÉñ Ýöí ÇáúÍóÇáö æóÕóÇÑó ãöáúßõ ÇáúãõÊúÚóÉö
áöáúãóæúáóì
(3/148)
æóÅöÐóÇ ÇäúÞóØóÚó ÇáÏøóãõ Ýöí ÇáúÍóíúÖóÉö
ÇáËøóÇáöËóÉö áöÚóÔóÑóÉö ÃóíøóÇãò ÇäúÞóØóÚóÊö ÇáÑøóÌúÚóÉõ æóÅöäú áóãú
ÊóÛúÊóÓöáú¡ æóÅöäö ÇäúÞóØóÚó áöÃóÞóáøó ãöäú ÚóÔóÑóÉö ÃóíøóÇãò áóãú
ÊóäúÞóØöÚú ÍóÊøóì ÊóÛúÊóÓöáó Ãóæú íóãúÖöíó ÚóáóíúåóÇ æóÞúÊõ ÕóáóÇÉò Ãóæú
ÊóÊóíóãøóãó æóÊõÕóáøöíó (ã Ò) ¡ æóÝöí ÇáúßöÊóÇÈöíøóÉö ÊóäúÞóØöÚõ
ÇáÑøóÌúÚóÉõ ÈöãõÌóÑøóÏö ÇäúÞöØóÇÚö ÇáÏøóãö¡ ÝóÅöäö ÇÛúÊóÓóáóÊú
æóäóÓöíóÊú ÔóíúÆðÇ ãöäú ÈóÏóäöåóÇ¡ ÝóÅöäú ßóÇäó ÃóÞóáøó ãöäú ÚõÖúæò
ÇäúÞóØóÚóÊö ÇáÑøóÌúÚóÉõ¡ æóáóÇ ÊóÍöáøõ áöáúÃóÒúæóÇÌö¡ æóÅöäú ßóÇäó
ÚõÖúæðÇ áóãú ÊóäúÞóØöÚú¡ æóãóäú ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ æóåöíó ÍóÇãöáñ
æóÞóÇáó: áóãú ÃõÌóÇãöÚúåóÇ Ýóáóåõ ÇáÑøóÌúÚóÉõ¡ æóÅöäú ÞóÇáó Ðóáößó
ÈóÚúÏó ÇáúÎóáúæóÉö ÇáÕøóÍöíÍóÉö ÝóáóÇ ÑóÌúÚóÉó áóåõ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÝóáóÇ Êóãúáößõ ÅöÈúØóÇáóåõ.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÇäúÞóØóÚó ÇáÏøóãõ Ýöí ÇáúÍóíúÖóÉö ÇáËøóÇáöËóÉö
áöÚóÔóÑóÉö ÃóíøóÇãò ÇäúÞóØóÚóÊö ÇáÑøóÌúÚóÉõ æóÅöäú áóãú ÊóÛúÊóÓöáú)
áöÃóäøóåóÇ ÎóÑóÌóÊú ãöäó ÇáúÍóíúÖóÉö ÇáËøóÇáöËóÉö ÝóÞóÏö ÇäúÞóÖóÊö
ÇáúÚöÏøóÉõ¡ (æóÅöäö ÇäúÞóØóÚó áöÃóÞóáøó ãöäú ÚóÔóÑóÉö ÃóíøóÇãò áóãú
ÊóäúÞóØöÚú ÍóÊøóì ÊóÛúÊóÓöáó¡ Ãóæú íóãúÖöíó ÚóáóíúåóÇ æóÞúÊõ ÕóáóÇÉò
Ãóæú ÊóÊóíóãøóãó æóÊõÕóáøöíó) áöÇÍúÊöãóÇáö ÚóæúÏö ÇáÏøóãö ÝóáóÇ ÈõÏøó
ãöäú ÏõÎõæáöåóÇ Ýöí Íõßúãö ÇáØøóÇåöÑóÇÊö æóÐóáößó ÈöÇáúÛõÓúáö¡ Ãóæú
ÈöãõÖöíøö æóÞúÊö ÕóáóÇÉò áöÃóäøóåóÇ ÊóÕöíÑõ ãõÎóÇØóÈóÉð ÈöåóÇ¡ æóåõæó
ãöäú ÃóÍúßóÇãö ÇáØøóÇåöÑóÇÊö¡ æóßóÐóÇ ÅöÐóÇ ÊóíóãøóãóÊú æóÕóáøóÊú¡
æóÇáúÞöíóÇÓõ Ãóäú ÊóäúÞóØöÚó ÈöãõÌóÑøóÏö ÇáÊøóíóãøõãö¡ æóåõæó Þóæúáõ
ãõÍóãøóÏò æóÒõÝóÑó¡ áöÃóäøó ÇáÊøóíóãøõãó ßóÇáúÛõÓúáö ÚöäúÏó ÚóÏóãö
ÇáúãóÇÁö. æóÌúåõ ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö Ãóäøó ÇáÊøóíóãøõãó ÅöäøóãóÇ ÇÚúÊõÈöÑó
ØóåóÇÑóÉð ÖóÑõæÑóÉð ßóíúáóÇ ÊóÊóÖóÇÚóÝó Úóáóíúåö ÇáúæóÇÌöÈóÇÊõ¡ ÃóãøóÇ
Åöäøóåõ ãõØóåøöÑñ Ýöí äóÝúÓöåö ÝóáóÇ Èóáú åõæó ãõáóæøöËñ¡ æóåóÐöåö
ÇáÖøóÑõæÑóÉõ ÊóÊóÍóÞøóÞõ ÅöÐóÇ ÃóÑóÇÏóÊö ÇáÕøóáóÇÉó áóÇ ÞóÈúáó Ðóáößó
æóáóÇ ßóÐóáößó ÇáúÛõÓúáõ¡ æóáóæú ÊóíóãøóãóÊú æóÞóÑóÃóÊö ÇáúÞõÑúÂäó Ãóæú
ãóÓøóÊö ÇáúãõÕúÍóÝó Ãóæú ÏóÎóáóÊö ÇáúãóÓúÌöÏó. ÞóÇáó: ÇáúßóÑúÎöíøõ:
ÇäúÞóØóÚóÊö ÇáÑøóÌúÚóÉõ áöÃóäøóåóÇ ãöäú ÃóÍúßóÇãö ÇáØøóÇåöÑóÇÊö.
æóÞóÇáó: ÃóÈõæ ÈóßúÑò ÇáÑøóÇÒöíøö: áóÇ áöÃóäøóåóÇ áóíúÓóÊú ãöäú
ÃóÍúßóÇãö ÇáÕøóáóÇÉö æóáóæö ÇÛúÊóÓóáóÊú ÈöÓõÄúÑö ÇáúÍöãóÇÑö ÇäúÞóØóÚóÊú¡
æóáóÇ ÊóÍöáøõ áöáúÃóÒúæóÇÌö ÃóÎúÐðÇ ÈöÇáöÇÍúÊöíóÇØö.
(æóÝöí ÇáúßöÊóÇÈöíøóÉö ÊóäúÞóØöÚõ ÇáÑøóÌúÚóÉõ ÈöãõÌóÑøóÏö ÇäúÞöØóÇÚö
ÇáÏøóãö) áöÃóäøóåõ áóÇ ÛõÓúáó ÚóáóíúåóÇ ÝóÕóÇÑóÊú ßóÇáúãõÓúáöãóÉö ÅöÐóÇ
ÇÛúÊóÓóáóÊú.
(ÝóÅöäö ÇÛúÊóÓóáóÊú æóäóÓöíóÊú ÔóíúÆðÇ ãöäú ÈóÏóäöåóÇ¡ ÝóÅöäú ßóÇäó
ÃóÞóáøó ãöäú ÚõÖúæò ÇäúÞóØóÚóÊö ÇáÑøóÌúÚóÉõ æóáóÇ ÊóÍöáøõ áöáúÃóÒúæóÇÌö)
áöÃóäøóåõ Þóáöíáñ íóÊóÓóÇÑóÚõ Åöáóíúåö ÇáúÌóÝóÇÝõ Ýóáóãú äóÊóíóÞøóäú
ÈöÚóÏóãö ÛóÓúáöåö¡ ÝóÞõáúäóÇ ÈöÇäúÞöØóÇÚö ÇáÑøóÌúÚóÉö æóÚóÏóãö Íöáøö
ÇáÊøóÒóæøõÌö ÃóÎúÐðÇ ÈöÇáöÇÍúÊöíóÇØö¡ (æóÅöäú ßóÇäó ÚõÖúæðÇ áóãú
ÊóäúÞóØöÚú) áöÃóäøóåõ ßóËöíÑñ áóÇ íóÊóÓóÇÑóÚõ Åöáóíúåö ÇáúÌóÝóÇÝõ
ÝóÇÝúÊóÑóÞóÇ¡ æóÇáúãóÖúãóÖóÉõ æóÇáöÇÓúÊöäúÔóÇÞõ ßóÇáúÚõÖúæö ÚöäúÏó ÃóÈöí
íõæÓõÝó áöÃóäøó ÇáúÍóÏóËó ÈóÇÞò Ýöí ÚõÖúæò. æóÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò áóÇ
áöæõÞõæÚö ÇáöÇÎúÊöáóÇÝö Ýöí ÝóÑúÖöíøóÊöåöãóÇ ÝóíóäúÞóØöÚõ ÍóÞøõ
ÇáÑøóÌúÚóÉö¡ æóáóÇ ÊóÍöáøõ áöáúÃóÒúæóÇÌö ÇÍúÊöíóÇØðÇ.
ÞóÇáó: (æóãóäú ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ æóåöíó ÍóÇãöáñ¡ æóÞóÇáó: áóãú
ÃõÌóÇãöÚúåóÇ Ýóáóåõ ÇáÑøóÌúÚóÉõ) ¡ æóßóÐóÇ ÅöÐóÇ æóáóÏóÊú ãöäúåõ áöÃóäøó
ÇáúÍóÈóáó æóÇáúæöáóÇÏóÉó Ýöí æóÞúÊò íõãúßöäõ ÍóÈóáõåóÇ ãöäúåõ íõÌúÚóáõ
ãöäúåõ¡ ÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÇáúæóáóÏõ
áöáúÝöÑóÇÔö» ¡ æóÅöÐóÇ ßóÇäó ãöäúåõ ßóÇäó æóÇØöÆðÇ¡ æóÇáØøóáóÇÞõ ÈóÚúÏó
ÇáúæóØúÁö íóÚúÞõÈõ ÇáÑøóÌúÚóÉó.
(æóÅöäú ÞóÇáó Ðóáößó ÈóÚúÏó ÇáúÎóáúæóÉö ÇáÕøóÍöíÍóÉö ÝóáóÇ ÑóÌúÚóÉó
áóåõ) áöÃóäøó ÇáÑøóÌúÚóÉó ÅöäøóãóÇ ÊóËúÈõÊõ ÚóÞöíÈó ÇáØøóáóÇÞö Ýöí
ãöáúßò ãõÊóÃóßøóÏò ÈöÇáúæóØúÁö¡ æóÞóÏú ÃóÞóÑøó ÈöÚóÏóãö ÇáúæóØúÁö
ÝóíóËúÈõÊõ ÝöíãóÇ áóåõ æóÇáÑøóÌúÚóÉõ ÍóÞøõåõ¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúãóåúÑö
(3/149)
æóÅöÐóÇ ÞóÇáó áóåóÇ: ÅöÐóÇ æóáóÏúÊö
ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÝóæóáóÏóÊú Ëõãøó æóáóÏóÊú ÂÎóÑó ãöäú ÈóØúäò ÃõÎúÑóì
Ýóåöíó ÑóÌúÚóÉñ¡ æóÇáúãõØóáøóÞóÉõ ÇáÑøóÌúÚöíøóÉõ ÊóÊóÔóæøóÝõ
æóÊóÊóÒóíøóäõ æóíõÓúÊóÍóÈøõ áöÒóæúÌöåóÇ Ãóäú áóÇ íóÏúÎõáó ÚóáóíúåóÇ
ÍóÊóì íõÄúÐöäóåóÇ¡ æóáóåõ Ãóäú íóÊóÒóæøóÌó ãõØóáøóÞóÊóåõ ÇáúãõÈóÇäóÉó
ÈöÏõæäö ÇáËøóáóÇËö Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö æóÈóÚúÏóåóÇ¡ æóÇáúãõÈóÇäóÉõ
ÈöÇáËøóáóÇËö áóÇ ÊóÍöáøõ áóåõ ÍóÊóì ÊóäúßöÍó ÒóæúÌðÇ ÛóíúÑóåõ äößóÇÍðÇ
ÕóÍöíÍðÇ¡ æóíóÏúÎõáõ ÈöåóÇ Ëõãøó ÊóÈöíäõ ãöäúåõ¡ æóáóÇ ÊóÍöáøõ
áöáúÃóæøóáö Èöãöáúßö Çáúíóãöíäö æóáóÇ ÈöæóØúÁö Çáúãóæúáóì. æóÇáÔøóÑúØõ
åõæó ÇáúÅöíáóÇÌõ Ïõæäó ÇáúÅöäúÒóÇáö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
áöÃóäøó æõÌõæÈóåõ ÈöäóÇÁñ Úóáóì ÊóÓúáöíãö ÇáúãõÈúÏóáö áóÇ Úóáóì
ÞóÈúÖöåö.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÞóÇáó áóåóÇ: ÅöÐóÇ æóáóÏúÊö ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÝóæóáóÏóÊú
Ëõãøó æóáóÏóÊú ÂÎóÑó ãöäú ÈóØúäò ÃõÎúÑóì Ýóåöíó ÑóÌúÚóÉñ) áöÃóäøó
ÇáØøóáóÇÞó æóÞóÚó ÈöÇáúæóáóÏö ÇáúÃóæøóáö¡ æóÇáúæóáóÏõ ÇáúÂÎóÑõ íóßõæäõ
ãöäú ÚõáõæÞò ÂÎóÑó Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö ÍóãúáðÇ áöÍóÇáöåöãóÇ Úóáóì ÇáÕøóáóÇÍö
ÝóíóÕöíÑõ ãõÑóÇÌöÚðÇ ÈöÇáúæóØúÁö áöÃóäøóåóÇ áóãú ÊõÞöÑøó ÈöÇäúÞöÖóÇÁö
ÚöÏøóÊöåóÇ.
ÞóÇáó: (æóÇáúãõØóáøóÞóÉõ ÇáÑøóÌúÚöíøóÉõ ÊóÊóÔóæøóÝõ æóÊóÊóÒóíøóäõ)
áöÞöíóÇãö ÇáäøößóÇÍö ÈóíúäóåóÇ æóÈóíúäó ÇáÒøóæúÌö Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡
æóÇáÑøóÌúÚóÉõ ãõÓúÊóÍóÈøóÉõ æóÇáÒøöíäóÉõ ÍóÇãöáóÉñ ÚóáóíúåóÇ ÝóÊóÌõæÒõ.
(æóíõÓúÊóÍóÈøõ áöÒóæúÌöåóÇ Ãóäú áóÇ íóÏúÎõáó ÚóáóíúåóÇ ÍóÊøóì
íõÄúÐöäóåóÇ) ÅöÐóÇ áóãú íóßõäú ÞóÕúÏõåõ ÇáÑøóÌúÚóÉó áöÇÍúÊöãóÇáö Ãóäú
íóÞóÚó äóÙóÑõåõ ÚóáóíúåóÇ æóåöíó ãõÊóÌóÑøöÏóÉñ ÝóÊóÍúÕõáõ ÇáÑøóÌúÚóÉõ¡
Ëõãøó íõØóáøöÞõåóÇ ÝóÊóØõæáõ ÚóáóíúåóÇ ÇáúÚöÏøóÉõ.
ÞóÇáó: (æóáóåõ Ãóäú íóÊóÒóæøóÌó ãõØóáøóÞóÊóåõ ÇáúãõÈóÇäóÉó ÈöÏõæäö
ÇáËøóáóÇËö Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö æóÈóÚúÏóåóÇ) áöÃóäøó Íöáøó ÇáúãóÍóáøöíøóÉö
ÈóÇÞò ÅöÐú ÒóæóÇáõåõ ÈöÇáËøóÇáöËóÉö æóáóãú ÊõæÌóÏú¡ æóÅöäøóãóÇ áóÇ
íóÌõæÒõ áöÛóíúÑöåö Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö ÊóÍóÑøõÒðÇ Úóäö ÇÔúÊöÈóÇåö
ÇáúÃóäúÓóÇÈö æóåõæó ãóÚúÏõæãñ Ýöí ÍóÞøöåö.
(æóÇáúãõÈóÇäóÉõ ÈöÇáËøóáóÇËö áóÇ ÊóÍöáøõ áóåõ ÍóÊøóì ÊóäúßöÍó ÒóæúÌðÇ
ÛóíúÑóåõ äößóÇÍðÇ ÕóÍöíÍðÇ æóíóÏúÎõáó ÈöåóÇ Ëõãøó ÊóÈöíäó ãöäúåõ)
áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {ÝóÅöäú ØóáøóÞóåóÇ} [ÇáÈÞÑÉ: 230] íóÚúäöí
ÇáËøóÇáöËóÉó¡ {ÝóáÇ ÊóÍöáøõ áóåõ ãöäú ÈóÚúÏõ ÍóÊøóì ÊóäúßöÍó ÒóæúÌðÇ
ÛóíúÑóåõ} [ÇáÈÞÑÉ: 230] ¡ æóÇáäøößóÇÍõ ÇáúãõØúáóÞõ Ýöí ÇáÔøóÑúÚö
íóäúÕóÑöÝõ Åöáóì ÇáÕøóÍöíÍö ÍóÊøóì áóæú ÏóÎóáó ÈöåóÇ Ýöí äößóÇÍò ÝóÇÓöÏò
áóÇ ÊóÍöáøõ áöáúÃóæøóáö¡ æóÞóæúáõåõ: {ÍóÊøóì ÊóäúßöÍó} [ÇáÈÞÑÉ: 230]
íóÞúÊóÖöí ÇáÏøõÎõæáó áöãóÇ ÐóßóÑúäóÇ Ãóäøó ÇáäøößóÇÍó ÇáÔøóÑúÚöíøó åõæó
ÇáúæóØúÁõ¡ æóáöÞóæúáöåö (ÒóæúÌðÇ) æóäößóÇÍõ ÇáÒøóæúÌö áóÇ íóßõæäõ ÅöáøóÇ
ÈöÇáúæóØúÁö¡ æóíóÏõáøõ Úóáóíúåö ÇáúÍóÏöíËõ ÇáúãóÔúåõæÑõ æóåõæó ãóÇ
Ñõæöíó Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö: «Ãóäøó ÚóÇÆöÔóÉó ÈöäúÊó ÚóÈúÏö ÇáÑøóÍúãóäö Èúäö
ÚóÊöíßò ÇáúÞõÑóÙöíøö ßóÇäóÊú ÊóÍúÊó ÇÈúäö ÚóãøöåóÇ ÑöÝóÇÚóÉó Èúäö æóåúÈò
ÝóØóáøóÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ¡ ÝóÌóÇÁóÊú Åöáóì ÇáäøóÈöíøö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ - ÝóÞóÇáóÊú: íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö Åöäøöí ßõäúÊõ ÊóÍúÊó
ÑöÝóÇÚóÉó ÝóØóáøóÞóäöí ÝóÈóÊøó ØóáóÇÞöí¡ ÝóÊóÒóæøóÌúÊõ ÚóÈúÏó
ÇáÑøóÍúãóäö Èúäó ÇáÒøõÈóíúÑö æóÅöäøóãóÇ ãóÚóåõ ãöËúáõ åõÏúÈóÉö
ÇáËøóæúÈö¡ ÝóÊóÈóÓøóãó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - æóÞóÇáó:
ÃóÊõÑöíÏöíäó Ãóäú ÊóÑúÌöÚöí Åöáóì ÑöÝóÇÚóÉó¿ ÞóÇáóÊú: äóÚóãú¡ ÝóÞóÇáó:
ÍóÊøóì íóÐõæÞó ÚõÓóíúáóÊóßö æóÊóÐõæÞöí ÚõÓóíúáóÊóåõ» . æóÓóæóÇÁñ ÏóÎóáó
ÈöåóÇ Ýöí ÍóíúÖò Ãóæú äöÝóÇÓò Ãóæú ÅöÍúÑóÇãò áöÍõÕõæáö ÇáÏøõÎõæáö.
(æóáóÇ ÊóÍöáøõ áöáúÃóæøóáö Èöãöáúßö Çáúíóãöíäö æóáóÇ ÈöæóØúÁö
Çáúãóæúáóì) áöÃóäøó ÇáÔøóÑúØó äößóÇÍõ ÒóæúÌò ÛóíúÑöåö æóáóãú íõæÌóÏú¡
(æóÇáÔøóÑúØõ åõæó ÇáúÅöíáóÇÌõ Ïõæäó ÇáúÅöäúÒóÇáö) áöÍõÕõæáö äößóÇÍö
ÒóæúÌò ÛóíúÑöåö¡ æóÇáúÍóÏöíËõ æóÑóÏó
(3/150)
æóÃóäú íóßõæäó ÇáúãõÍóáøöáõ íõÌóÇãöÚõ
ãöËúáõåõ¡ ÝóÅöäú ÊóÒóæøóÌóåóÇ ÈöÔóÑúØö ÇáÊøóÍúáöíáö ßóÑöåó (Ó) æóÍóáøóÊú
áöáúÃóæøóáö (Óã) ¡ æóÇáÒøóæúÌõ ÇáËøóÇäöí íóåúÏöãõ ãóÇ Ïõæäó ÇáËøóáóÇËö
(ã Ò) ¡ æóáóæú ØóáøóÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ ÝóÞóÇáóÊú: ÞóÏö ÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊöí
æóÊóÍóáøóáúÊõ æóÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊöí æóÇáúãõÏøóÉõ ÊóÍúÊóãöáõåõ æóÛóáóÈó
Úóáóì Ùóäøöåö ÕöÏúÞõåóÇ ÌóÇÒó áóåõ Ãóäú íóÊóÒóæøóÌóåóÇ.
ÈóÇÈõ ÇáúÅöíáóÇÁö
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
Úóáóì ÛóÇáöÈö ÇáúÍóÇáö¡ ÝóÅöäøó ÇáúÛóÇáöÈó Ýöí ÇáúÌöãóÇÚö ÇáúÅöäúÒóÇáõ
Ãóæú äóÞõæáõ ÇáúßöÊóÇÈõ ÚóÑöíó Úóäú ÐößúÑö ÇáúÅöäúÒóÇáö ÝóáóÇ íõÒóÇÏõ
Úóáóíúåö.
ÞóÇáó: (æóÃóäú íóßõæäó ÇáúãõÍóáøöáõ íõÌóÇãöÚõ ãöËúáõåõ) ÓóæóÇÁñ ßóÇäó
ãõÑóÇåöÞðÇ Ãóæú ÈóÇáöÛðÇ áöæõÌõæÏö ÇáÔøóÑúØö æóåõæó ÇáúÅöíáóÇÌõ¡ æóáóÇ
íóÌõæÒõ ÕóÛöíÑñ áóÇ íóÞúÏöÑõ Úóáóì ÇáúÅöíáóÇÌö áöÚóÏóãö ÇáúæóØúÁö
ÇáúãõÑóÇÏö ãöäó ÇáäøößóÇÍö.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ÊóÒóæøóÌóåóÇ ÈöÔóÑúØö ÇáÊøóÍúáöíáö ßõÑöåó æóÍóáøóÊú
áöáúÃóæøóáö) ¡ æóÞóÇáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó: ÇáäøößóÇÍõ ÝóÇÓöÏñ áöÃóäøóåõ
ßóÇáúãõÄóÞøóÊö æóáóÇ ÊóÍöáøõ áöáúÃóæøóáö áöÝóÓóÇÏöåö. æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ:
åõæó ÌóÇÆöÒñ áöÔõÑõæØö ÇáúÌóæóÇÒö æóáóÇ ÊóÍöáøõ áöáúÃóæøóáö áöÃóäøóåõ
ÚóÌøóáó ãóÇ ÃóÎøóÑóåõ ÇáÔøóÑúÚõ ÝóíõÚóÇÞóÈõ ÈöÇáúãóäúÚö ßóÞóÊúáö
ÇáúãõæóÑøöËö. æóáöÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Þóæúáõåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ -: «áóÚóäó Çááøóåõ ÇáúãõÍóáøöáó æóÇáúãõÍóáøóáó áóåõ» ¡
æóãõÑóÇÏõåõ ÇáäøößóÇÍõ ÈöÔóÑúØö ÇáÊøóÍúáöíáö ÝóíõßúÑóåõ áöáúÍóÏöíËö¡
æóÊóÍöáøõ áöáËøóÇäöí áöÃóäøóåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -
ÓóãøóÇåõ ãõÍóáøöáðÇ æóåõæó ÇáúãõËúÈöÊõ áöáúÍöáøö¡ Ãóæú äóÞõæáõ æõÌöÏó
ÇáÏøõÎõæáõ Ýöí äößóÇÍò ÕóÍöíÍò¡ áöÃóäøó ÇáäøößóÇÍó áóÇ íóÝúÓõÏõ
ÈöÇáÔøóÑúØö ÝóÊóÍöáøõ áöáúÃóæøóáö¡ æóáóæú ÊóÒóæøóÌóåóÇ ÈöÞóÕúÏö
ÇáÊøóÍúáöíáö æóáóãú íóÔúÑõØúåõ ÍóáøóÊú áöáúÃóæøóáö ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö¡
æóÇáØøóáúÞóÊóÇäö Ýöí ÇáúÃóãóÉö ßóÇáËøóáóÇËö Ýöí ÇáúÍõÑøóÉö áöãóÇ ãóÑøó.
ÞóÇáó: (æóÇáÒøóæúÌõ ÇáËøóÇäöí íóåúÏöãõ ãóÇ Ïõæäó ÇáËøóáóÇËö) ¡
æóÕõæÑóÊõåõ ÅöÐóÇ ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ ØóáúÞóÉð Ãóæú ØóáúÞóÊóíúäö
æóÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊõåóÇ¡ æóÊóÒóæøóÌóÊú ÈöÒóæúÌò ÂÎóÑó æóÏóÎóáó ÈöåóÇ
Ëõãøó ØóáøóÞóåóÇ¡ æóÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊõåóÇ Ëõãøó ÊóÒóæøóÌóåóÇ ÇáúÃóæøóáõ
ÚóÇÏóÊú Åöáóíúåö ÈöËóáóÇËö ØóáúÞóÇÊò¡ æóåóÏóãó ÇáÒøóæúÌõ ÇáËøóÇäöí
ÇáØøóáúÞóÉó æóÇáØøóáúÞóÊóíúäö ßóãóÇ åóÏóãó ÇáËøóáóÇËó. æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ
æóÒõÝóÑõ: ÊóÚõæÏõ Åöáóì ÇáúÃóæøóáö ÈöãóÇ ÈóÞöíó ãöäó ÇáËøóáóÇËö Ýöí
ÇáäøößóÇÍö ÇáúÃóæøóáö¡ áöÃóäøó ÇáÒøóæúÌó ÇáËøóÇäöíó ÅöäøóãóÇ íõËúÈöÊõ
ÇáúÍöáøó ÅöÐóÇ ÇäúÊóåóì¡ æóÇáúÍöáøõ áóãú íóäúÊóåö áöÃóäøóåóÇ ÊóÍöáøõ
áóåõ ÈöÇáúÚóÞúÏö ÞóÈúáóåõ ÝóáóÇ íóßõæäõ ãõËúÈöÊðÇ áóåõ. æóáóäóÇ Ãóäøóåõ
æóØúÁñ ãöäú ÒóæúÌò ËóÇäò ÝóÑóÝóÚó ÇáúÍõßúãó ÇáúãõÊóÚóáøöÞó ÈöÇáØøóáóÇÞö
ßóãóÇ Ýöí ÇáËøóáóÇËö.
ÞóÇáó: (æóáóæú ØóáøóÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ ÝóÞóÇáóÊú: ÞóÏö ÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊöí
æóÊóÍóáøóáúÊõ æóÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊöí æóÇáúãõÏøóÉõ ÊóÍúÊóãöáõåõ¡ æóÛóáóÈó
Úóáóì Ùóäøöåö ÕöÏúÞõåóÇ ÌóÇÒó áóåõ Ãóäú íóÊóÒóæøóÌóåóÇ) áöÃóäøóåõ Åöäú
ßóÇäó ÃóãúÑðÇ ÏöíäöíøðÇ ÝóÞóæúáõ ÇáúæóÇÍöÏö Ýöíåö ãóÞúÈõæáñ ßóÑöæóÇíóÉö
ÇáúÃóÎúÈóÇÑö æóÇáúÅöÎúÈóÇÑö Úóäö ÇáúÞöÈúáóÉö æóØóåóÇÑóÉö ÇáúãóÇÁö¡
æóÅöäú ßóÇäó ãõÚóÇãóáóÉð ÝóÞóæúáõ ÇáúæóÇÍöÏö ãóÞúÈõæáñ Ýöí
ÇáúãõÚóÇãóáóÇÊö Úóáóì ãóÇ ÚõÑöÝó¡ æóÊóãóÇãõåõ íõÚúÑóÝõ Ýöí ÈóÇÈö
ÇáúÚöÏøóÉö Åöäú ÔóÇÁó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì.
[ÈóÇÈõ ÇáúÅöíáóÇÁö]
ö æóåõæó Ýöí ÇááøõÛóÉö: ãõØúáóÞõ Çáúíóãöíäö¡ ÞóÇáó:
Þóáöíáõ ÇáúÃóáóÇíóÇ ÍóÇÝöÙñ áöíóãöíäöåö ... æóÅöäú ÈóÏóÑóÊú ãöäúåõ
ÇáúÃóáúíóÉõ ÈóÑøóÊú
(3/151)
ÅöÐóÇ ÞóÇáó: æóÇááøóåö áóÇ ÃóÞúÑóÈõßö¡
Ãóæú áóÇ ÃóÞúÑóÈõßö ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò Ýóåõæó ãõæáò¡ æóßóÐóáößó áóæú
ÍóáóÝó ÈöÍóÌøò Ãóæú Õóæúãò Ãóæú ÕóÏóÞóÉò Ãóæú ÚöÊúÞò Ãóæú ØóáóÇÞò¡
ÝóÅöäú ÞóÑóÈóåóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö ÇáúÃóÔúåõÑö ÍóäöËó¡ æóÚóáóíúåö
ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ æóÈóØóáó ÇáúÅöíáóÇÁõ¡ æóÅöäú áóãú íóÞúÑóÈúåóÇ æóãóÖóÊú
ÃóÑúÈóÚóÉõ ÃóÔúåõÑò ÈóÇäóÊú ÈöÊóØúáöíÞóÉò¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
æóÝöí ÇáÔøóÑúÚö: Çáúíóãöíäõ Úóáóì ÊóÑúßö æóØúÁö ÇáúãóäúßõæÍóÉö ãõÏøóÉð
ãóÎúÕõæÕóÉð¡ æóÞöíáó ÇáúÍóáöÝõ Úóáóì ÊóÑúßö ÇáúæóØúÁö ÇáúãõßúÓöÈö
áöáØøóáóÇÞö ÚöäúÏó ãõÖöíøö ÃóÑúÈóÚóÉö ÃóÔúåõÑò¡ ÝóÇáöÇÓúãõ ÇáÔøóÑúÚöíøõ
Ýöíåö ãóÚúäóì ÇááøõÛóÉö.
æóÃóáúÝóÇÙõåõ ÕóÑöíÍñ æóßöäóÇíóÉñ¡ ÝóÇáÕøóÑöíÍõ áóÇ íóÍúÊóÇÌõ Åöáóì
äöíøóÉò ãöËúáõ Þóæúáöåö: áóÇ ÃóÞúÑóÈõßö¡ áóÇ ÃõÌóÇãöÚõßö¡ áóÇ ÃóØóÄõßö¡
áóÇ ÃóÛúÊóÓöáõ ãöäúßö ãöäú ÌóäóÇÈóÉò¡ áóÇ ÃóÝúÊóÖøõßö¡ Åöäú ßóÇäóÊú
ÈößúÑðÇ.
æóÇáúßöäóÇíóÉõ: áóÇ ÃóãóÓøõßö¡ áóÇ ÂÊöíßö¡ áóÇ ÃóÏúÎõáõ Èößö¡ áóÇ
ÃóÛúÔóÇßö¡ áóÇ íóÌúãóÚõ ÑóÃúÓöí æóÑóÃúÓóßö ÔóíúÁñ¡ áóÇ ÃóÈöíÊõ ãóÚóßö
Úóáóì ÝöÑóÇÔò¡ áóÇ ÃõÖóÇÌöÚõßö¡ áóÇ ÃóÞúÑóÈõ ÝöÑóÇÔóßö. æóäóÍúæóåõ¡
æóáóÇ ÈõÏøó Ýöíåö ãöäó ÇáäøöíøóÉö.
æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ: ÅöÐóÇ ÞóÇáó: æóÇááøóåö áóÇ íóãóÓøõ ÌöáúÏöí ÌöáúÏóßö.
áóÇ íóßõæäõ ãõæáöíðÇ áöÃóäøóåõ íóÞúÏöÑõ Úóáóì ÌöãóÇÚöåóÇ ÈöÛóíúÑö
ãõãóÇÓøóÉò ÈöÃóäú íóáõÝøó Úóáóì ÐóßóÑöåö ÍóÑöíÑóÉð æóáöÃóäøóåõ íóÍúäóËõ
ÈöÛóíúÑö ÇáúÌöãóÇÚö¡ æóÇáúãõæáöí ãóäú íóÞöÝõ ÍöäúËõåõ Úóáóì ÇáúÌöãóÇÚö
ÎóÇÕøóÉð. æóÇáúÃóÕúáõ Ãóäøó Çáúãõæáöíó ãóäú áóÇ íõãúßöäõåõ ÞõÑúÈóÇäõ
ÇãúÑóÃóÊöåö ÅöáøóÇ ÈöÔóíúÁò íóáúÒóãõåõ áöÃóäøó ÍõÑúãóÉó ÇáúæóØúÁö
ÅöäøóãóÇ ÊóäúÊóåöí ÈöÇáúÍöäúËö¡ æóÇáúÍöäúËõ ãõæÌöÈñ áöáúßóÝøóÇÑóÉö Ãóæú
ÈöÔóíúÁò íóáúÒóãõåõ¡ æóáóÇ íóßõæäõ ÇáúÅöíáóÇÁõ ÅöáøóÇ ÈöÇáúÍóáöÝö Úóáóì
ÊóÑúßö ÇáúÌöãóÇÚö Ýöí ÇáúÝóÑúÌö áöÃóäøó ÍóÞøóåóÇ Ýöí ÇáúÌöãóÇÚö Ýöí
ÇáúÝóÑúÌö ÝóíóÊóÍóÞøóÞõ ÇáÙøõáúãõ.
ÞóÇáó: (ÅöÐóÇ ÞóÇáó: æóÇááøóåö áóÇ ÃóÞúÑóÈõßö¡ Ãóæú áóÇ ÃóÞúÑóÈõßö
ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò Ýóåõæó ãõæáò) ¡ æóÇáúÃóÕúáõ Ýöíåö Þóæúáå ÊóÚóÇáóì:
{áöáøóÐöíäó íõÄúáõæäó ãöäú äöÓóÇÆöåöãú ÊóÑóÈøõÕõ ÃóÑúÈóÚóÉö ÃóÔúåõÑò}
[ÇáÈÞÑÉ: 226] ÇáúÂíóÉó¡ ÝóÊóßõæäõ ãõÏøóÉõ ÇáúÅöíáóÇÁö ÃóÑúÈóÚóÉó
ÃóÔúåõÑò ãöäú ÛóíúÑö ÒöíóÇÏóÉò æóáóÇ äõÞúÕóÇäò¡ ÅöÐú áóæú ßóÇäóÊö
ÇáúãõÏøóÉõ ÃóÞóáøó ãöäú Ðóáößó Ãóæú ÃóßúËóÑó áóãú íóßõäú Ýöí
ÇáÊøóäúÕöíÕö Úóáóì ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö ÝóÇÆöÏóÉñ.
ÞóÇáó: (æóßóÐóáößó áóæú ÍóáóÝó ÈöÍóÌøò Ãóæú Õóæúãò Ãóæú ÕóÏóÞóÉò Ãóæú
ÚöÊúÞò Ãóæú ØóáóÇÞò) ãöËúáó Ãóäú íóÞõæáó: Åöäú ÞóÑóÈúÊõßö Ýóáöáøóåö
Úóáóíøó ÇáúÍóÌøõ¡ Ãóæú íóÞõæáõ: Ýóáöáøóåö Úóáöíøó Õóæúãõ ßóÐóÇ¡ Ãóæú
íóÌúÚóáõ ÇáúÌóÒóÇÁó ÕóÏóÞóÉð¡ Ãóæú ÚöÊúÞó ÚóÈúÏò¡ Ãóæú ØóáóÇÞóåóÇ Ãóæú
ØóáóÇÞó ÛóíúÑöåóÇ¡ áöÃóäøó Çáúíóãöíäó ãóæúÌõæÏóÉñ Ýöí Ðóáößó ßõáøöåö¡
áöÃóäøó Çáúíóãöíäó ÈöÛóíúÑö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÔóÑúØñ æóÌóÒóÇÁñ¡ áöÃóäøó
ÇáúãóÞúÕõæÏó ãöäúåóÇ ÇáúÍóãúáõ Ãóæö ÇáúãóäúÚõ¡ æóåóÐöåö ÇáúÃóÔúíóÇÁõ
ÊõæÌöÈõ Ðóáößó áöãóÇ ÊóÊóÖóãøóäõåõ ãöäó ÇáúãóÔóÞøóÉö¡ æóáöÃóäøóåõ áóÇ
íõãúßöäõåõ ÞõÑúÈóÇäõåóÇ ÅöáøóÇ ÈöÔóíúÁò íóáúÒóãõåõ¡ æóÅöÐóÇ æõÌöÏóÊö
Çáúíóãöíäõ ÝóÞóÏú æõÌöÏó ÇáúÅöíáóÇÁõ ÝóÏóÎóáó ÊóÍúÊó ÇáäøóÕøö¡ æóáóæú
ÞóÇáó: Åöäú ÞóÑóÈúÊõßö ÝóÚóáóíøó Ãóäú ÃõÕóáøöíó ÑóßúÚóÊóíúäö Ãóæú
ÃóÛúÒõæó áóãú íóßõäú ãõæáöíðÇ. æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ: åõæó ãõæáò áöÃóäøóåõ
íóÕöÍøõ ÅöíÌóÇÈõåóÇ ÈöÇáäøóÐúÑö ßóÇáÕøóæúãö æóÇáÕøóÏóÞóÉö. æóáóåõãóÇ
Ãóäøó ÇáÕøóáóÇÉó áóíúÓóÊú Ýöí Íõßúãö Çáúíóãöíäö ÍóÊøóì áóÇ íóÍúáöÝó
ÈöåóÇ ÚóÇÏóÉð ÝóÕóÇÑó ßóÕóáóÇÉö ÇáúÌöäóÇÒóÉö æóÓóÌúÏóÉö ÇáÊøöáóÇæóÉö.
(ÝóÅöäú ÞóÑóÈóåóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö ÇáúÃóÔúåõÑö ÍóäöËó) áöæõÌõæÏö
ÔóÑúØöåö¡ (æóÚóáóíúåö ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ) áöÃóäøó ÇáúÍöäúËó ãõæÌöÈñ
áöáúßóÝøóÇÑóÉö¡ (æóÈóØóáó ÇáúÅöíáóÇÁõ) áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó Çáúíóãöíäó
ÊóäúÍóáøõ ÈöÇáúÍöäúËö.
(æóÅöäú áóãú íóÞúÑóÈúåóÇ æóãóÖóÊú ÃóÑúÈóÚóÉõ ÃóÔúåõÑò ÈóÇäóÊú
ÈöÊóØúáöíÞóÉò) ¡ åóÐóÇ ãóÐúåóÈõ ÚóÇãøóÉö ÇáÕøóÍóÇÈóÉö æóÊóÝúÓöíÑõ Þóæúáå
ÊóÚóÇáóì: {æóÅöäú ÚóÒóãõæÇ ÇáØøóáÇÞó} [ÇáÈÞÑÉ: 227] Ãóíú ÚóÒóãõæÇ
ÇáØøóáóÇÞó ÈöÇáúÅöíáóÇÁö
(3/152)
ÝóÅöäú ßóÇäóÊö Çáúíóãöíäõ ÃóÑúÈóÚóÉó
ÃóÔúåõÑò ÝóÞóÏö ÇäúÍóáøóÊú¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú ãõÄóÈøóÏóÉð ÝóÅöäú ÚóÇÏó
ÝóÊóÒóæøóÌóåóÇ ÚóÇÏó ÇáúÅöíáóÇÁõ Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáóÐöí ÈóíøóäøóÇ¡
ÝóÅöäú æóØöÆóåóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö ÇáúÃóÔúåõÑö ãöäú æóÞúÊö ÇáÊøóÒóæøõÌö
ÍóäöËó æóÅöáøóÇ æóÞóÚóÊú ÃõÎúÑóì¡ ÝóÅöäú ÚóÇÏó ÝóÊóÒóæøóÌóåóÇ
ÝóßóÐóáößó¡ ÝóÅöäú ÊóÒóæøóÌóåóÇ ÈóÚúÏó ÒóæúÌò ÂÎóÑó ÝóáóÇ ÅöíáóÇÁó¡
ÝóÅöäú æóØöÆó ßóÝøóÑó áöáúÍöäúËö¡ æóÃóÞóáøõ ãõÏøóÉö ÇáúÅöíáóÇÁö Ýöí
ÇáúÍõÑøóÉö ÃóÑúÈóÚóÉõ ÃóÔúåõÑò¡ æóãõÏøóÉõ ÅöíáóÇÁö ÇáúÃóãóÉö ÔóåúÑóÇäö¡
æóÅöäú Âáóì ãöäó ÇáúãõØóáøóÞóÉö ÇáÑóÌúÚöíøóÉö Ýóåõæó ãõæáò¡ æóãöäó
ÇáúÈóÇÆöäóÉö áóÇ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÇáÓøóÇÈöÞö æóåöíó ÞöÑóÇÁóÉõ ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -¡
æóÚóäúåõ æóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú -: ÚóÒúãõ
ÇáØøóáóÇÞö ÇäúÞöÖóÇÁõ ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö ÇáúÃóÔúåõÑö ãöäú ÛóíúÑö ÝóíúÁò.
æóÞöÑóÇÁóÉõ ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ÝóÅöäú ÝóÇÁõæÇ
Ýöíåöäøó - Ãóíú Ýöí ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö ÇáúÃóÔúåõÑö¡ æóáöÃóäøóåõ ÊóÚóÇáóì
ÞóÇáó: {áöáøóÐöíäó íõÄúáõæäó} [ÇáÈÞÑÉ: 226] Ëõãøó ÞóÇáó: {ÝóÅöäú
ÝóÇÁõæÇ} [ÇáÈÞÑÉ: 226] ¡ {æóÅöäú ÚóÒóãõæÇ ÇáØøóáÇÞó} [ÇáÈÞÑÉ: 227]
æóåóÐå ÇáúÝóÇÁõ áöáÊøóÞúÓöíãö¡ ÝóÃóÍóÏõ ÇáúÞöÓúãóíúäö íóßõæäõ Ýöí
ÇáúãõÏøóÉö æóåõæó ÇáúÝóíúÁõ¡ æóÇáúÂÎóÑõ ÈóÚúÏóåóÇ æóåõæó ÇáØøóáóÇÞõ
ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {æóÅöÐóÇ ØóáøóÞúÊõãõ ÇáäøöÓóÇÁó} [ÇáÈÞÑÉ: 231] ¡
Ëõãøó ÞóÇáó: {ÝóÃóãúÓößõæåõäøó ÈöãóÚúÑõæÝò Ãóæú ÓóÑøöÍõæåõäøó} [ÇáÈÞÑÉ:
231] áóãøóÇ ÐóßóÑó ÇáúãõÏøóÉó æóÌóÇÁó ÈöÇáúÝóÇÁö ßóÇäó áöáÊøóÞúÓöíãö¡
æóßóÇäó ÇáúÅöãúÓóÇßõ æóåõæó ÇáÑøóÌúÚóÉõ¡ Ýöí ÇáúãõÏøóÉö æóÇáÊøóÓúÑöíÍõ
æóåõæó ÇáúÈóíúäõæäóÉõ ÈóÚúÏóåóÇ ÝóßóÐóáößó åõäóÇ.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ßóÇäóÊö Çáúíóãöíäõ ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò ÝóÞóÏö ÇäúÍóáøóÊú)
áöÇäúÞöÖóÇÁö ÇáúãõÏøóÉö (æóÅöäú ßóÇäóÊú ãõÄóÈøóÏóÉð¡ ÝóÅöäú ÚóÇÏó
ÝóÊóÒóæøóÌóåóÇ ÚóÇÏó ÇáúÅöíáóÇÁõ Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí ÈóíøóäøóÇ)
áöÈóÞóÇÁö Çáúíóãöíäö¡ áöÃóäøó Çáúíóãöíäó áóÇ ÊóäúÊóåöí ÅöáøóÇ
ÈöÇáúÍöäúËö Ãóæú ÈöãõÖöíøö ÇáúãõÏøóÉö ÇáúãõÄóÞøóÊóÉö¡ æóÅöäøóãóÇ áóãú
íóÞóÚú ØóáóÇÞñ ÂÎóÑõ ÞóÈúáó ÇáÊøóÒóæøõÌö¡ áöÃóäøó ÇáúÍõÑúãóÉó ãõÖóÇÝóÉñ
Åöáóì ÇáúÈóíúäõæäóÉö áóÇ Åöáóì ÇáúÅöíáóÇÁö¡ Ýóáóãú íõæÌóÏö ÇáúãóäúÚõ
ÈöÇáúíóãöíäö ÝóÅöÐóÇ ÊóÒóæøóÌóåóÇ ÇÑúÊóÝóÚóÊö ÇáúÍõÑúãóÉõ ÇáËøóÇÈöÊóÉõ
ÈöÇáúÈóíúäõæäóÉö¡ æóÈóÞöíóÊú ÍõÑúãóÉõ ÇáúÅöíáóÇÁö¡ ÝóæõÌöÏó ãóäúÚõ
ÇáúÍóÞøö ÝóÊóÑóÊøóÈó Úóáóíúåö Íõßúãõåõ.
(ÝóÅöäú æóØöÆóåóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö ÇáúÃóÔúåõÑö ãöäú æóÞúÊö ÇáÊøóÒóæøõÌö
ÍóäöËó æóÅöáøóÇ æóÞóÚóÊú ÃõÎúÑóì) áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ (ÝóÅöäú ÚóÇÏó
ÝóÊóÒóæøóÌóåóÇ ÝóßóÐóáößó) áöãóÇ ãóÑøó (ÝóÅöäú ÊóÒóæøóÌóåóÇ ÈóÚúÏó
ÒóæúÌò ÂóÎóÑó ÝóáóÇ ÅöíáóÇÁó) ãóÚúäóÇåõ: Ãóäøóåõ áóÇ íóÞóÚõ ÇáØøóáóÇÞõ
ÈöãõÖöíøö ÇáúãõÏøóÉö áöÇäúÊöåóÇÁö ãóÇ ßóÇäó íóãúáößõåõ ãöäó ÇáØøóáóÇÞö
Ýöí ÇáäøößóÇÍö ÇáúÃóæøóáö¡ æóÝöíåö ÎöáóÇÝõ ÒõÝóÑó æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó¡
ÅöáøóÇ Ãóäøó Çáúíóãöíäó ÈóÇÞöíóÉñ áöÚóÏóãö ÇáúÍöäúËö (ÝóÅöäú æóØöÆó
ßóÝøóÑó áöáúÍöäúËö) .
ÞóÇáó: (æóÃóÞóáøõ ãõÏøóÉö ÇáúÅöíáóÇÁö Ýöí ÇáúÍõÑøóÉö ÃóÑúÈóÚóÉõ
ÃóÔúåõÑò) Ýóáóæú Âáóì ÃóÞóáøó ãöäú ÃóÑúÈóÚóÉö ÃóÔúåõÑò áóÇ íóßõæäõ
ãõæáöíðÇ¡ áöÞóæúáö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ -: áóÇ
ÅöíáóÇÁó ÝöíãóÇ Ïõæäó ÃóÑúÈóÚóÉö ÃóÔúåõÑò¡ æóáöãóÇ ãóÑøó (æóãõÏøóÉõ
ÅöíáóÇÁö ÇáúÃóãóÉö ÔóåúÑóÇäö) áöãóÇ ÚõÑöÝó Ãóäøó ÇáÑøöÞøó ãõäóÕøöÝñ¡
æóÃóäøóåóÇ ãõÏøóÉñ ÖõÑöÈóÊú áöáúÈóíúäõæäóÉö ÝóÊóÊóäóÕøóÝõ ßóÇáúÚöÏøóÉö¡
æóÇáúÂíóÉõ ÊóäóÇæóáóÊö ÇáúÍóÑóÇÆöÑó Ïõæäó ÇáúÅöãóÇÁö¡ áöÃóäøó ÇÓúãó
ÇáäøöÓóÇÁö æóÇáÒøóæúÌóÇÊö ÚöäúÏó ÇáúÅöØúáóÇÞö íóäúÕóÑöÝõ Åöáóì
ÇáúÍóÑóÇÆöÑö Ïõæäó ÇáúÅöãóÇÁö áöÃóäøó ãóÚúäóì ÇáúÃóÒúæóÇÌö Ýöí
ÇáúÅöãóÇÁö äóÇÞöÕñ¡ áöÃóäøó áöáúãóæúáóì Ãóäú íóÓúÊóÎúÏöãóåóÇ æóáóÇ
íõÈóæøöÆóåóÇ ÈóíúÊó ÇáÒøóæúÌö¡ æóÇáöÇÓúãõ ÚöäúÏó ÇáúÅöØúáóÇÞö íóäúÕóÑöÝõ
Åöáóì ÇáúßóÇãöáö¡ ÝóÅöäú ÃÚÊÞÊ Ýöí ãõÏøóÉö ÇáúÅöíáóÇÁö ÊóÕöíÑõ
ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò ßóãóÇ Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö.
ÞóÇáó: (æóÅöäú Âáóì ãöäó ÇáúãõØóáøóÞóÉö ÇáÑøóÌúÚöíøóÉö Ýóåõæó ãõæáò¡
æóãöäó ÇáúÈóÇÆöäóÉö áóÇ) áöÞöíóÇãö ÇáÒøóæúÌöíøóÉö
(3/153)
æóÅöäú ÞóÇáó: áóÇ ÃóÞúÑóÈõßö ÔóåúÑóíúäö
ÈóÚúÏó ÔóåúÑóíúäö Ýóåõæó ãõæáò¡ æóáóæú ÞóÇáó: áóÇ ÃóÞúÑóÈõßö ÓóäóÉð
ÅöáøóÇ íóæúãðÇ ÝóáóíúÓó Èöãõæáò (Ò) .
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
æóÍöáøö ÇáúæóØúÁö Ýöí ÇáúÃõæáóì Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ïõæäó ÇáËøóÇäöíóÉö¡
ÝóßóÇäóÊö ÇáúÃõæáóì ãöäú äöÓóÇÆöåöãú Ïõæäó ÇáËøóÇäöíóÉö.
æóáóæú ÍóáóÝó áóÇ íóÞúÑóÈõ ÒóæúÌóÊóåõ æóÃóãóÊóåõ¡ Ãóæú ÒóæúÌóÊóåõ
æóÃóÌúäóÈöíøóÉð áóÇ íóÕöíÑõ ãõæáöíðÇ ãóÇ áóãú íóÞúÑóÈö ÇáúÃóÌúäóÈöíøóÉó
Ãóæú ÃóãóÊóåõ¡ ÝóÅöÐóÇ ÞóÑóÈóåóÇ ÕóÇÑó ãõæáöíðÇ¡ áöÃóäøóåõ áóÇ
íõãúßöäõåõ ÞõÑúÈóÇäõåóÇ ÈóÚúÏó Ðóáößó ÅöáøóÇ ÈöÇáúßóÝøóÇÑóÉö.
æóáóæú ÞóÇáó áóåõãóÇ: áóÇ ÃóÞúÑóÈõ ÅöÍúÏóÇßõãóÇ áóÇ íóßõæäõ ãõæáöíðÇ
ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÞóÇáó áöÒóæúÌóÊöåö æóÃóãóÊöåö: ÅöÍúÏóÇßõãóÇ ØóÇáöÞñ¡ ÝóÅöäú
ÞóÑóÈó ÅöÍúÏóÇåõãóÇ áóÒöãóÊúåõ ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ áöáúÍöäúËö.
æóáóæú ÞóÇáó áóåõãóÇ: áóÇ ÃóÞúÑóÈõ æóÇÍöÏóÉð ãöäúßõãóÇ ßóÇäó ãõæáöíðÇ
ãöäö ÇãúÑóÃóÊöåö¡ áöÃóäøó ÇáäøóßöÑóÉó Ýöí ÇáäøóÝúíö ÊóÚõãøõ¡ æóáóæú
ÞóÑóÈó æóÇÍöÏóÉð ãöäúåõãóÇ ÍóäöËó.
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö Úóáóíøó ãöËúáõ ÇãúÑóÃóÉö ÝõáóÇäò¡ æóÞóÏú ßóÇäó
ÝõáóÇäñ Âáóì ãöäö ÇãúÑóÃóÊöåö¡ ÝóÅöäú äóæóì ÇáúÅöíáóÇÁó ßóÇäó ãõæáöíðÇ
æóÅöáøóÇ ÝóáóÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö Úóáóíøó ßóÇáúãóíúÊóÉö æóäóæóì
Çáúíóãöíäó íóßõæäõ ãõæáöíðÇ áöÃóäøóåõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúßöäóÇíóÉö¡ æóáóæú
Âáóì ãöäö ÇãúÑóÃóÊöåö Ëõãøó ÞóÇáó áöÃõÎúÑóì: ÃóÔúÑóßúÊõßö Ýöí ÅöíáóÇÁö
åóÐöåö¡ áóÇ íóÕöíÑõ ãõæáöíðÇ¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáØøóáóÇÞö æóÇáÙøöåóÇÑö¡
áöÃóäøóåõ áóæö ÇÔúÊóÑóßóÇ Ýöí ÇáúÅöíáóÇÁö íóÊóÛóíøóÑõ Íõßúãõ ÇáúÅöíáóÇÁö
æóåõæó áõÒõæãõ ÇáúßóÝøóÇÑóÉö ÈöÞõÑúÈóÇäö ÇáúÃõæáóì æóÍúÏóåóÇ¡ æóÅöÐóÇ
ÕóÍøó ÇáöÇÔúÊöÑóÇßõ áóÇ ÊóÌöÈõ ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ ãóÇ áóãú íóÞúÑóÈúåõãóÇ¡
æóáóÇ íõãúßöäõ ÊóÛúíöíÑõ Çáúíóãöíäö ÈóÚúÏó ÇäúÚöÞóÇÏöåóÇ¡ æóáóÇ ßóÐóáößó
ÇáØøóáóÇÞõ æóÇáÙøöåóÇÑõ.
æóÚóäö ÇáúßóÑúÎöíøö: áóæú ÞóÇáó áöÇãúÑóÃóÊöåö: ÃóäúÊö Úóáóíøó ÍóÑóÇãñ¡
Ëõãøó ÞóÇáó áöÃõÎúÑóì: ÃóÔúÑóßúÊõßö ãóÚóåóÇ ßóÇäó ãõæáöíðÇ ãöäúåõãóÇ¡
áöÃóäøó ÅöËúÈóÇÊó ÇáÔøóÑößóÉö åõäóÇ áóÇ íõÛóíøöÑõ ãõæÌöÈó Çáúíóãöíäö
æóåõæó ÅöËúÈóÇÊõ ÇáúÍõÑúãóÉö¡ ÝóÅöäøóåõ áóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊõãóÇ Úóáóíøó
ÍóÑóÇãñ ßóÇäó ãõæáöíðÇ ãöäú ßõáøö æóÇÍöÏóÉò ãöäúåõãóÇ Úóáóì ÍöÏóÉò¡
æóíõáúÒöãõåõ ÈöæóØúÁö ßõáøö æóÇÍöÏóÉò ßóÝøóÇÑóÉð¡ ÈöÎöáóÇÝö Þóæúáöåö:
æóÇááøóåö áóÇ ÃóÞúÑóÈõßõãóÇ áöÃóäøóåõ ÅöíáóÇÁñ áöãóÇ íóáúÒóãõåõ ãöäú
åóÊúßö ÍõÑúãóÉö ÇáöÇÓúãö¡ æóÐóáößó áóÇ íóÊóÍóÞøóÞõ ÅöáøóÇ
ÈöÞõÑúÈóÇäöåöãóÇ¡ æóÅöÐóÇ Âáóì ÇáúÚóÈúÏõ ãöäö ÇãúÑóÃóÊöåö ÝóãóáóßóÊúåõ
áóÇ íóÈúÞóì ÇáúÅöíáóÇÁõ¡ Ýóáóæú ÈóÇÚóÊúåõ Ãóæú ÃóÚúÊóÞóÊúåõ Ëõãøó
ÊóÒóæøóÌóåóÇ ÚóÇÏó ÇáúÅöíáóÇÁõ ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÍóáóÝó ÈöÚöÊúÞö ÚóÈúÏöåö Åöäú
æóØöÆóåóÇ ÝóÈóÇÚóåõ Ëõãøó ÇÓúÊóÑóÏøóåõ ÚóÇÏó ÇáúÅöíáóÇÁõ.
æóáóæú ÞóÇáó: Åöäú ÞóÑóÈúÊõßö Ýóßõáøõ ãóãúáõæßò Ãóãúáößõåõ Ýöí
ÇáúãõÓúÊóÞúÈóáö ÍõÑøñ Ýóåõæó ãõæáò. æóÞóÇáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó: áóÇ íóßõæäõ
ãõæáöíðÇ áöÃóäøóåõ íõãúßöäõåõ ÞõÑúÈóÇäõåóÇ ãöäú ÛóíúÑö ÔóíúÁò íõáúÒöãõåõ
ÈöÃóäú íóÞúÑóÈóåóÇ æóáóÇ íóÊóãóáøóßõ ãóãúáõæßðÇ ÃóÕúáðÇ. æóáóåõãóÇ
Ãóäøóåõ áóÇ íóÞúÏöÑõ Úóáóì ÇáöÇãúÊöäóÇÚö Úóäú ÌóãöíÚö ÃóÓúÈóÇÈö
ÇáÊøóãúáöíßóÇÊö ßóÇáúÅöÑúËö¡ ÅöÐú Ýöí ÇáöÇãúÊöäóÇÚö Úóäö ÇáúÌóãöíÚö
ãóÔóÞøóÉñ æóãóÖóÑøóÉñ¡ æóÚóáóì åóÐóÇ áóæú ÞóÇáó: Ýóßõáøõ ÇãúÑóÃóÉò
ÃóÊóÒóæøóÌõåóÇ Ýóåöíó ØóÇáöÞñ¡ æóÚóáóì åóÐóÇ ÅöÐóÇ ÚóáøóÞó æóØúÃóåóÇ
ÈöÚöÊúÞö ÚóÈúÏò ÈöÚóíúäöåö¡ áöÃóÈöí íõæÓõÝó Ãóäøóåõ íóÞúÏöÑõ Úóáóì
æóØúÆöåóÇ ÈöÛóíúÑö ÔóíúÁò íõáúÒöãõåõ ÈöÃóäú íóÈöíÚóåõ Ëõãøó íóØóÃóåóÇ.
æóáóåõãóÇ Ãóäøóåõ áóÇ íõæÕóáõ Åöáóì Ðóáößó ÅöáøóÇ ÈöÇáúÍöäúËö ÛóÇáöÈðÇ
Ãóæú ÈöÇáúÈóíúÚö æóÃóäøóåõ ãóÔóÞøóÉñ ÃóíúÖðÇ.
(æóÅöäú ÞóÇáó: áóÇ ÃóÞúÑóÈõßö ÔóåúÑóíúäö ÈóÚúÏó ÔóåúÑóíúäö Ýóåõæó ãõæáò)
áöÃóäøó ÇáúÌóãúÚó ÈöÍöÑóÝö ÇáúÌóãúÚö ßóÇáúÌóãúÚö ÈöáóÝúÙö ÇáúÌóãúÚö¡
æóáóæú ÓóßóÊó ÓóÇÚóÉð Ëõãøó ÞóÇáó: æóÔóåúÑóíúäö ÈóÚúÏó ÇáÔøóåúÑóíúäö
ÇáúÃóæøóáóíúäö áóÇ íóßõæäõ ãõæáöíðÇ¡ áöÃóäøó ÇÈúÊöÏóÇÁó Çáúíóãöíäö
ÇáËøóÇäöíóÉö Íöíäó ÍóáóÝó ÝóÞóÏú ÊóÎóáøóáó Èóíúäó ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö
ÇáúÃóÔúåõÑö æóÞúÊñ áóíúÓó ãõæáöíðÇ Ýöíåö Ýóáóãú ÊõæÌóÏú ãõÏøóÉõ
ÇáúÅöíáóÇÁö.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÞóÇáó: áóÇ ÃóÞúÑóÈõßö ÓóäóÉð ÅöáøóÇ íóæúãðÇ ÝóáóíúÓó
Èöãõæáò)
(3/154)
æóÅöÐóÇ ßóÇäó ÃóÍóÏõ ÇáÒøóæúÌóíúäö
ãóÑöíÖðÇ áóÇ íóÞúÏöÑõ Úóáóì ÇáúÌöãóÇÚö¡ Ãóæú åõæó ãóÌúÈõæÈñ¡ Ãóæú åöíó
ÑóÊúÞóÇÁõ Ãóæú ÕóÛöíÑóÉñ¡ Ãóæú ÈóíúäóåõãóÇ ãóÓöíÑóÉõ ÃóÑúÈóÚóÉö
ÃóÔúåõÑò¡ Ãóæú ãóÍúÈõæÓðÇ áóÇ íóÞúÏöÑõ ÚóáóíúåóÇ¡ ÝóÞóÇáó Ýöí ãõÏøóÉö
ÇáúÅöíáóÇÁö: ÝöÆúÊõ ÅöáóíúåóÇ. ÓóÞóØó ÇáúÅöíáóÇÁõ Åöäö ÇÓúÊóãóÑøó
ÇáúÚõÐúÑõ ãöäú æóÞúÊö ÇáúÍóáöÝö Åöáóì ÂóÎöÑö ÇáúãõÏøóÉö¡ ÝóÅöÐóÇ ÞóÏóÑó
Úóáóì ÇáúÌöãóÇÚö ÈóÚúÏó Ðóáößó Ýöí ÇáúãõÏøóÉö áóÒöãóåõ ÇáúÝóíúÁõ
ÈöÇáúÌöãóÇÚö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÎöáóÇÝðÇ áöÒõÝóÑó¡ æóåõæó íóÕúÑöÝõ Çáúíóæúãó Åöáóì ÂÎöÑö ÇáÓøóäóÉö¡
ßóÇáúÅöÌóÇÑóÉö ÝóÕóÇÑó ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÊóáóÝøóÙó Èöåö. æóáóäóÇ Ãóäøóåõ
íõãúßöäõåõ ÞõÑúÈóÇäõåóÇ ãöäú ÛóíúÑö ÔóíúÁò íõáúÒöãõåõ æóÐóáößó Ýöí
Çáúíóæúãö ÇáúãõÓúÊóËúäóì æóåõæó íóæúãñ ãõäóßøóÑñ¡ áóåõ Ãóäú íóÌúÚóáóåõ
Ãóíøó íóæúãò ÔóÇÁó¡ ÝóÅöäú ÞóÑóÈóåóÇ æóÞóÏú ÈóÞöíó ãöäó ÇáÓøóäóÉö
ÃóÑúÈóÚóÉõ ÃóÔúåõÑò ÕóÇÑó ãõæáöíðÇ áöÓõÞõæØö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúÅöÌóÇÑóÉö áöÃóäøóåõ íõÕúÑóÝõ Åöáóì ÂÎöÑö ÇáÓøóäóÉö ÊóÕúÍöíÍðÇ áóåóÇ
áöÃóäøóåóÇ áóÇ ÊóÕöÍøõ ãóÚó ÇáÊøóäúßöíÑö.
[ÝÕá ÇáúÝóíúÁõ Ãóæú ÓõÞõæØõ ÇáúÅöíáóÇÁö]
ÝóÕúáñ (æóÅöÐóÇ ßóÇäó ÃóÍóÏõ ÇáÒøóæúÌóíúäö ãóÑöíÖðÇ áóÇ íóÞúÏöÑõ Úóáóì
ÇáúÌöãóÇÚö¡ Ãóæú åõæó ãóÌúÈõæÈñ¡ Ãóæú åöíó ÑóÊúÞóÇÁõ¡ Ãóæú ÕóÛöíÑóÉñ¡
Ãóæú ÈóíúäóåõãóÇ ãóÓöíÑóÉõ ÃóÑúÈóÚóÉö ÃóÔúåõÑò¡ Ãóæú ãóÍúÈõæÓðÇ áóÇ
íóÞúÏöÑõ ÚóáóíúåóÇ¡ ÝóÞóÇáó Ýöí ãõÏøóÉö ÇáúÅöíáóÇÁö: ÝöÆúÊõ ÅöáóíúåóÇ
ÓóÞóØó ÇáúÅöíáóÇÁõ Åöäö ÇÓúÊóãóÑøó ÇáúÚõÐúÑõ ãöäú æóÞúÊö ÇáúÍóáöÝö Åöáóì
ÂÎöÑö ÇáúãõÏøóÉö) ¡ Ñõæöíó Ðóáößó Úóäö ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò - ÑóÖöíó Çááøóåõ
Úóäúåõ -.
ÇÚúáóãú Ãóäøó ÇáúÝóíúÁó ÚöÈóÇÑóÉñ Úóäö ÇáÑøõÌõæÚö¡ íõÞóÇáõ: ÝóÇÁó
ÇáÙøöáøõ: ÅöÐóÇ ÑóÌóÚó¡ æóáóãøóÇ ÞóÕóÏó Çáúãõæáöí ÈöÇáúíóãöíäö ãóäúÚó
ÍóÞøöåóÇ ãöäó ÇáúæóØúÁö Óõãøöíó ÇáÑøõÌõæÚõ Úóäúåõ ÝóíúÆðÇ¡ ÞóÇáó
ÊóÚóÇáóì: {ÝóÅöäú ÝóÇÁõæÇ} [ÇáÈÞÑÉ: 226] Ãóíú ÑóÌóÚõæÇ Úóäú ÞóÕúÏöåöãú¡
æóÇáúÝóíúÁõ äóæúÚóÇäö ÈöÇáúÌöãóÇÚö æóÇáúÞóæúáö ÚöäúÏó ÚóÏóãöåö¡
ÝóÇáúÝóíúÁõ ÈöÇáúÌöãóÇÚö íõÈúØöáõ ÇáúÅöíáóÇÁó Ýöí ÍóÞøö ÇáØøóáóÇÞö
æóÇáúÍöäúËö ÌóãöíÚðÇ¡ æóÇáúÝóíúÁõ ÈöÇááøöÓóÇäö ÈóÏóáñ Úóäö ÇáúÝóíúÁö
ÈöÇáúÌöãóÇÚö Ýöí ÅöÈúØóÇáö ÇáØøóáóÇÞö Ïõæäó ÇáúÍöäúËö¡ ÍóÊøóì áóæú
ÞóÑóÈóåóÇ ÈóÚúÏó Ðóáößó áóÒöãóÊúåõ ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ.
æóÇáúÈóÏóáõ ÅöäøóãóÇ íõÚúÊóÈóÑõ ÍóÇáóÉó ÇáúÚóÌúÒö Úóäö ÇáúÃóÕúáö
ÝóíõÚúÊóÈóÑõ áöÚóÌúÒò Úóäö ÇáúÌöãóÇÚö ãõÓúÊóÏóÇãðÇ ãöäú æóÞúÊö
ÇáúÅöíáóÇÌö Åöáóì ÊóãóÇãö ÇáúãõÏøóÉö¡ ÍóÊøóì áóæú ÞóÏóÑó Úóáóì
ÇáúÌöãóÇÚö Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúãõÏøóÉö ÝóÝóíúÄõåõ ÇáúÌöãóÇÚõ áóÇ ÛóíúÑõ¡
áöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÞóÏóÑó Úóáóíúåö æóáóãú íóÝúÚóáúåõ ÝóÇáÊøóÞúÕöíÑõ ÌóÇÁó
ãöäú ÞöÈóáöåö ÝóáóÇ íõÚúÊóÈóÑõ ÚóÇÌöÒðÇ¡ Ñõæöíó Ðóáößó Úóäú Úóáöíøò
æóÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò æóÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò æóÌóãóÇÚóÉò ãöäó ÇáÊøóÇÈöÚöíäó -
ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú -.
æóÕöÝóÉõ ÇáúÝóíúÁö Ãóäú íóÞõæáó: ÝöÆúÊõ Åöáóíúßö Ãóæú ÑóÌóÚúÊõ Åöáóíúßö.
æóÑóæóì ÇáúÍóÓóäõ Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøóåõ íóÞõæáõ: ÇÔúåóÏõæÇ Ãóäøöí
ÞóÏú ÝöÆúÊõ Åöáóì ÇãúÑóÃóÊöí æóÃóÈúØóáúÊõ ÅöíáóÇÁóåóÇ¡ æóåóÐöåö
ÇáÔøóåóÇÏóÉõ ÇÍúÊöíóÇØðÇ ÇÍúÊöÑóÇÒðÇ Úóäö ÇáÊøóÌóÇÍõÏö áóÇ ÔóÑúØðÇ¡
æóåóÐóÇ áöÃóäøóåõ ÃóæúÍóÔóåóÇ ÈöÇáúßóáóÇãö ÈöÐößúÑö ÇáúãóäúÚö
ÝóíõÑúÖöíåóÇ ÈöÇáÑøõÌõæÚö Úóäúåõ ÍóÞöíÞóÉð ÈöÇáúæóØúÁö¡ ÝóÅöÐóÇ áóãú
íóÞúÏöÑú Úóáóíúåö íõÑúÖöíåóÇ ÈöÛóÇíóÉö ãóÇ íóÞúÏöÑõ Úóáóíúåö æóåõæó
ÇáúæóÚúÏõ ÈöÇááøöÓóÇäö ÝóíóÑúÊóÝöÚõ ÇáÙøõáúãõ.
(ÝóÅöÐóÇ ÞóÏóÑó Úóáóì ÇáúÌöãóÇÚö ÈóÚúÏó Ðóáößó Ýöí ÇáúãõÏøóÉö áóÒöãóåõ
ÇáúÝóíúÁõ ÈöÇáúÌöãóÇÚö) áöÃóäøóåõ ÞóÏóÑó Úóáóì ÇáúÃóÕúáö ÞóÈúáó ÍõÕõæáö
ÇáúãóÞúÕõæÏö ÈöÇáúÍóáöÝö¡ æóáóæú Âáóì ãöäö ÇãúÑóÃóÊöåö æóÈóíúäóåõãóÇ
ÃóÞóáøõ ãöäú ÃóÑúÈóÚóÉö ÃóÔúåõÑò ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ íóãúäóÚõåõ
(3/155)
æóÅöäú ÞóÇáó áöÇãúÑóÃóÊöåö: ÃóäúÊö
Úóáóíøó ÍóÑóÇãñ¡ ÝóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáúßóÐöÈó ÕõÏøöÞó¡ æóÅöäú ÃóÑóÇÏó
ÇáØøóáóÇÞó ÝóæóÇÍöÏóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ¡ æóÅöäú äóæóì ÇáËøóáóÇËó ÝóËóáóÇËñ¡
æóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáÙøöåóÇÑó ÝóÙöåóÇÑñ (ã) ¡ æóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáÊóÍúÑöíãó
Ãóæú áóãú íõÑöÏú ÔóíúÆðÇ Ýóåõæó ÅöíáóÇÁñ.
ÈóÇÈõ ÇáúÎóáúÚö
æóåõæó Ãóäú ÊóÝúÊóÏöíó ÇáúãóÑúÃóÉõ äóÝúÓóåóÇ ÈöãóÇáò áöíóÎúáóÚóåóÇ Èöåö¡
ÝóÅöÐóÇ ÝóÚóáóÇ áóÒöãóåóÇ ÇáúãóÇáõ æóæóÞóÚóÊú ÊóØúáöíÞóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÇáÓøõáúØóÇäõ Ãóæö ÇáúÚóÏõæøõ Ãóæú ßóÇäó ÃóÍóÏõåõãóÇ ãõÍúÑöãðÇ
æóÇÓúÊóãóÑøó ÇáúÅöÍúÑóÇãõ ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò áóÇ íóÕöÍøõ ÝóíúÄõåõ
ÅöáøóÇ ÈöÇáúÌöãóÇÚö áöÃóäøóåõ ÞóÇÏöÑñ Úóáóíúåö. æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ Ýöí
ÇáúÅöÍúÑóÇãö: ÝóíúÄõåõ ÇáúÞóæúáõ¡ áöÃóäøó ÇáúãóäúÚó ãöäú ÌöåóÉö
ÇáÔøóÑúÚö æóåõæó ÇáúÍõÑúãóÉõ ÝóßóÇäó ÚõÐúÑðÇ. ÞõáúäóÇ: ÇáúÍõÑúãóÉõ ÍóÞøõ
ÇáÔøóÑúÚö¡ æóÇáúæóØúÁõ ÍóÞøõåóÇ¡ æóÍóÞøõ ÇáúÚóÈúÏö ãõÞóÏøóãñ Úóáóì ÍóÞøö
ÇáÔøóÑúÚö ÈöÃóãúÑöåö.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ÞóÇáó áöÇãúÑóÃóÊöåö: ÃóäúÊö Úóáóíøó ÍóÑóÇãñ ÝóÅöäú
ÃóÑóÇÏó ÇáúßóÐöÈó ÕõÏøöÞó) áöÃóäøóåõ ÍóÞöíÞóÉõ ßóáóÇãöåö¡ æóÞöíáó áóÇ
íõÕóÏøóÞõ áöÃóäøóåõ íóãöíäñ ÙóÇåöÑðÇ (æóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáØøóáóÇÞó
ÝóæóÇÍöÏóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ) áöÃóäøóåõ ãöäó ÇáúßöäóÇíóÇÊö¡ (æóÅöäú äóæóì
ÇáËøóáóÇËó ÝóËóáóÇËñ) æóÞóÏú ãóÑøó¡ (æóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáÙøöåóÇÑó
ÝóÙöåóÇÑñ) áöÃóäøó Ýöí ÇáÙøöåóÇÑö äóæúÚõ ÍõÑúãóÉò æóÞóÏú äóæóÇåõ
ÈöÇáúãõØúáóÞö ÝóíõÕóÏøóÞõ áöÃóäøóåõ ãöäú ÈóÇÈö ÇáúãóÌóÇÒö. æóÞóÇáó
ãõÍóãøóÏñ: áóÇ íóßõæäõ ÙöåóÇÑðÇ áöÚóÏóãö ÇáÊøóÔúÈöíåö ÈöÇáúãõÍóÑøóãóÉö
(æóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáÊøóÍúÑöíãó Ãóæú áóãú íõÑöÏú ÔóíúÆðÇ Ýóåõæó ÅöíáóÇÁñ)
áöÃóäøó ÊóÍúÑöíãó ÇáúÍóáóÇáö íóãöíäñ¡ åóÐóÇ åõæó ÇáúÃóÕúáõ æóãóæúÖöÚõåõ
ßöÊóÇÈõ ÇáúÃóíúãóÇäö¡ æóÇáúãõÊóÃóÎøöÑõæäó ãöäú ÃóÕúÍóÇÈöäóÇ ÕóÑóÝõæÇ
áóÝúÙóÉó ÇáÊøóÍúÑöíãö Åöáóì ÇáØøóáóÇÞö ÍóÊøóì ÞóÇáõæÇ: íóÞóÚõ ÈöÛóíúÑö
äöíøóÉò¡ æóÃóáúÍóÞõæåõ ÈöÇáÕøóÑöíÍö áößóËúÑóÉö ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö Ýöíåö
æóÇáúÚõÑúÝö.
[ÈóÇÈõ ÇáúÎóáúÚö]
ö æóåõæó Ýöí ÇááøõÛóÉö: ÇáúÞóáúÚõ æóÇáúÅöÒóÇáóÉõ¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì:
{ÝóÇÎúáóÚú äóÚúáóíúßó} [Øå: 12] ¡ æóãöäúåõ ÎóáúÚõ ÇáúÞóãöíÕö: ÅöÐóÇ
ÃóÒóÇáóåõ Úóäúåõ¡ æóÎóáóÚó ÇáúÎöáóÇÝóÉó: ÅöÐóÇ ÊóÑóßóåóÇ æóÃóÒóÇáó
Úóäúåõ ßõáóÝóåóÇ æóÃóÍúßóÇãóåóÇ.
æóÝöí ÇáÔøóÑúÚö: ÅöÒóÇáóÉõ ÇáÒøóæúÌöíøóÉö ÈöãóÇ ÊõÚúØöíåö ãöäó ÇáúãóÇáö¡
æóåõæó Ýöí ÅöÒóÇáóÉö ÇáÒøóæúÌöíøóÉö ÈöÖóãøö ÇáúÎóÇÁö¡ æóÅöÒóÇáóÉö
ÛóíúÑöåóÇ ÈöÝóÊúÍöåóÇ¡ ßóãóÇ ÇÎúÊõÕøó ÅöÒóÇáóÉõ ÞóíúÏö ÇáäøößóÇÍö
ÈöÇáØøóáóÇÞö æóÝöí ÛóíúÑöåö ÈöÇáúÅöØúáóÇÞö.
ÞóÇáó: (æóåõæó Ãóäú ÊóÝúÊóÏöíó ÇáúãóÑúÃóÉõ äóÝúÓóåóÇ ÈöãóÇáò
áöíóÎúáóÚóåóÇ Èöåö¡ ÝóÅöÐóÇ ÝóÚóáóÇ áóÒöãóåóÇ ÇáúãóÇáõ æóæóÞóÚóÊú
ÊóØúáöíÞóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ) æóÇáúÃóÕúáõ Ýöí ÌóæóÇÒöåö Þóæúáå ÊóÚóÇáóì:
{ÝóÅöäú ÎöÝúÊõãú ÃóáÇ íõÞöíãóÇ ÍõÏõæÏó Çááøóåö ÝóáÇ ÌõäóÇÍó ÚóáóíúåöãóÇ
ÝöíãóÇ ÇÝúÊóÏóÊú Èöåö} [ÇáÈÞÑÉ: 229] ¡ æóÅöäøóãóÇ ÊóÞóÚõ ÊóØúáöíÞóÉñ
ÈóÇÆöäóÉñ áöÞóæúáöåö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÇáúÎõáúÚõ
ÊóØúáöíÞóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ» æóáöÃóäøóåõ ßöäóÇíóÉñ ÝóíóÞóÚõ Èöåö ÈóÇÆöäðÇ
áöãóÇ ãóÑøó æóáóÇ íóÍúÊóÇÌõ Åöáóì äöíøóÉò¡ ÅöãøóÇ áöÏóáóÇáóÉö ÇáúÍóÇáö¡
Ãóæú áöÃóäøóåóÇ ãóÇ ÑóÖöíóÊú ÈöÈóÐúáö ÇáúãóÇáö ÅöáøóÇ áöÊóãúáößó
äóÝúÓóåóÇ æóÊóÎúÑõÌó ãöäú äößóÇÍöåö¡ æóÐóáößó ÈöÇáúÈóíúäõæäóÉö æóåõæó
ãóÐúåóÈõ ÚõãóÑó æóÚõËúãóÇäó æóÚóáöíøò æóÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò - ÑóÖöíó Çááøóåõ
Úóäúåõãú -¡ æóÇáúÎõáúÚõ ãöäú ÌóÇäöÈöåö ÊóÚúáöíÞõ ÇáØøóáóÇÞö ÈöÞóÈõæáöåóÇ
ÝóáóÇ íóÕöÍøõ ÑõÌõæÚõåõ ÚóäúåóÇ¡ æóáóÇ íóÈúØõáõ ÈöÞöíóÇãöåö ãöäó
ÇáúãóÌúáöÓö
(3/156)
æóíõßúÑóåõ Ãóäú íóÃúÎõÐó ãöäúåóÇ ÔóíúÆðÇ
Åöäú ßóÇäó åõæó ÇáäøóÇÔöÒó¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú åöíó ÇáäøóÇÔöÒóÉó ßõÑöåó áóåõ
Ãóäú íóÃúÎõÐó ÃóßúËóÑó ãöãøóÇ ÃóÚúØóÇåóÇ¡ æóÅöäú ÃóÎóÐó ãöäúåóÇ ÃóßúËóÑó
ãöãøóÇ ÃóÚúØóÇåóÇ Íóáøó áóåõ¡ æóßóÐóáößó Åöäú ØóáøóÞóåóÇ Úóáóì ãóÇáò
ÝóÞóÈöáóÊú æóÞóÚó ÇáØøóáóÇÞõ ÈóÇÆöäðÇ æóíóáúÒóãõåóÇ ÇáúãóÇáõ
ÈöÇáúÊöÒóÇãöåóÇ¡ æóãóÇ ÕóáõÍó ãóåúÑðÇ ÕóáõÍó ÈóÏóáðÇ Ýöí ÇáúÎõáúÚö¡
ÝóÅöÐóÇ ÈóØóáó ÇáúÈóÏóáõ Ýöí ÇáúÎõáúÚö ßóÇäó ÈóÇÆöäðÇ æóÝöí ÇáØøóáóÇÞö
íóßõæäõ ÑóÌúÚöíøðÇ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
æóíóÕöÍøõ ãóÚó ÛöíÈóÊöåóÇ¡ ÝóÅöÐóÇ ÈóáóÛóåóÇ ßóÇäó áóåóÇ ÎöíóÇÑõ
ÇáúÞóÈõæáö Ýöí ãóÌúáöÓö ÚöáúãöåóÇ.
æóíóÌõæÒõ ÊóÚúáöíÞõåõ ÈöÇáÔøóÑúØö æóÇáúÅöÖóÇÝóÉö Åöáóì ÇáúæóÞúÊö
ßóÞóæúáöåö: ÅöÐóÇ ÞóÏöãó ÝõáóÇäñ Ãóæú ÅöÐóÇ ÌóÇÁó ÝõáóÇäñ ÝóÞóÏú
ÎóÇáóÚúÊõßö Úóáóì ÃóáúÝò¡ íóÕöÍøõ¡ æóÇáúÞóÈõæáõ ÅöáóíúåóÇ ÅöÐóÇ ÞóÏõãó
ÝõáóÇäñ Ãóæú ÌóÇÁó ÛóÏðÇ¡ æóÇáúÎõáúÚõ ãöäú ÌóÇäöÈöåóÇ Êóãúáöíßñ ÈöÚöæóÖò
ßóÇáúÈóíúÚö ÝóíóÕöÍøõ ÑõÌõæÚõåóÇ ÞóÈúáó ÞóÈõæáöåö æóíóÈúØõáõ
ÈöÞöíóÇãöåóÇ ãöäó ÇáúãóÌúáöÓö¡ æóáóÇ íóÊóæóÞøóÝõ ÍóÇáó ÛóíúÈóÊöåö¡ æóáóÇ
íóÌõæÒõ ÇáÊøóÚúáöíÞõ ãöäúåóÇ ÈöÔóÑúØò æóáóÇ ÇáúÅöÖóÇÝóÉõ Åöáóì æóÞúÊò¡
æóáóæú ÎóÇáóÚóåóÇ ÈöÃóáúÝò Úóáóì Ãóäøóåõ ÈöÇáúÎöíóÇÑö ËóáóÇËóÉó ÃóíøóÇãò
ÝóÇáúÎöíóÇÑõ ÈóÇØöáñ¡ æóÅöäú ÞóÇáó: Úóáóì ÃóäøóåóÇ ÈöÇáúÎöíóÇÑö
ÝóßóÐóáößó ÚöäúÏóåõãóÇ áöÃóäøó ÇáúÎõáúÚó ØóáóÇÞñ æóíóãöíäñ æóáóÇ ÎöíóÇÑó
ÝöíåöãóÇ. æóÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó ÇáúÎöíóÇÑõ áóåóÇ ÕóÍöíÍñ¡ ÝóÅöäú
ÑóÏøóÊúåõ Ýöí ÇáËøóáóÇËö ÈóØóáó ÇáúÎõáúÚõ¡ áöÃóäøó ÇáúÎõáúÚó ØóáóÇÞñ
ãöäú ÌóÇäöÈöåö Êóãúáöíßñ ãöäú ÌóÇäöÈöåóÇ ÝóíóÌõæÒõ ÇáúÎöíóÇÑõ áóåóÇ
Ïõæäóåõ.
ÞóÇáó: (æóíõßúÑóåõ Ãóäú íóÃúÎõÐó ãöäúåóÇ ÔóíúÆðÇ Åöäú ßóÇäó åõæó
ÇáäøóÇÔöÒó) ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {æóÅöäú ÃóÑóÏúÊõãõ ÇÓúÊöÈúÏóÇáó ÒóæúÌò
ãóßóÇäó ÒóæúÌò æóÂÊóíúÊõãú ÅöÍúÏóÇåõäøó ÞöäúØóÇÑðÇ ÝóáÇ ÊóÃúÎõÐõæÇ
ãöäúåõ ÔóíúÆðÇ} [ÇáäÓÇÁ: 20] ÝóÍóãóáúäóÇåõ Úóáóì ÇáúßóÑóÇåöíóÉö ÚóãóáðÇ
ÈöÇáäøóÕøö ÇáúÃóæøóáö¡ æóÞöíáó åöíó äóåúíõ ÊóæúÈöíÎò áóÇ ÊóÍúÑöíãò¡
(æóÅöäú ßóÇäóÊú åöíó ÇáäøóÇÔöÒóÉó ßõÑöåó áóåõ Ãóäú íóÃúÎõÐó ÃóßúËóÑó
ãöãøóÇ ÃóÚúØóÇåóÇ) áöãóÇ Ñõæöíó «Ãóäøó ÌóãöíáóÉó ÈöäúÊó ÚóÈúÏö Çááøóåö
Èúäö ÃõÈóíøö ÇÈúäö Óóáõæáò¡ æóÞöíáó ÍóÈöíÈóÉõ ÈöäúÊõ Óóåúáò ßóÇäóÊú
ÊóÍúÊó ËóÇÈöÊö Èúäö ÞóíúÓö Èúäö ÔóãøóÇÓò¡ ÝóÃóÊóÊú ÑóÓõæáó Çááøóåö -
Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÝóÞóÇáóÊú: íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö áóÇ
ÃóäóÇ æóáóÇ åõæó¡ ÝóÃóÑúÓóáó ÑóÓõæáõ Çááøóåö Åöáóì ËóÇÈöÊò¡ ÝóÞóÇáó:
ÞóÏú ÃóÚúØóíúÊõåóÇ ÍóÏöíÞóÉð¡ ÝóÞóÇáó áóåóÇ: " ÃóÊóÑõÏøöíäó Úóáóíúåö
ÍóÏöíÞóÊóåõ æóÊóãúáößöíäó ÃóãúÑóßö¿ ÝóÞóÇáóÊú äóÚóãú æóÒöíóÇÏóÉñ¡ ÞóÇáó:
ÃóãøóÇ ÇáÒøöíóÇÏóÉõ ÝóáóÇ¡ ÝóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -:
íóÇ ËóÇÈöÊõ ÎõÐú ãöäúåóÇ ãóÇ ÃóÚúØóíúÊóåóÇ æóáóÇ ÊóÒúÏóÏú æóÎóáøö
ÓóÈöíáóåóÇ. ÝóÝóÚóáó æóÃóÎóÐó ÇáúÍóÏöíÞóÉó¡ ÝóäóÒóáó Þóæúáå ÊóÚóÇáóì:
{æóáÇ íóÍöáøõ áóßõãú Ãóäú ÊóÃúÎõÐõæÇ ãöãøóÇ ÂÊóíúÊõãõæåõäøó ÔóíúÆðÇ}
[ÇáÈÞÑÉ: 229] Åöáóì Þóæúáöåö: {ÝóáÇ ÌõäóÇÍó ÚóáóíúåöãóÇ ÝöíãóÇ ÇÝúÊóÏóÊú
Èöåö} [ÇáÈÞÑÉ: 229] » .
(æóÅöäú ÃóÎóÐó ãöäúåóÇ ÃóßúËóÑó ãöãøóÇ ÃóÚúØóÇåóÇ Íóáøó áóåõ) ÈöãõØúáóÞö
ÇáúÂíóÉö.
ÞóÇáó: (æóßóÐóáößó Åöäú ØóáøóÞóåóÇ Úóáóì ãóÇáò ÝóÞóÈöáóÊú æóÞóÚó
ÇáØøóáóÇÞõ ÈóÇÆöäðÇ) áöãóÇ ÞõáúäóÇ¡ (æóíóáúÒóãõåóÇ ÇáúãóÇáõ
ÈöÇáúÊöÒóÇãöåóÇ) æóáöÃóäøóåõ ãóÇ ÑóÖöíó ÈöÇáØøóáóÇÞö ÅöáøóÇ áöíõÓóáøóãó
áóåõ ÇáúãóÇáõ ÇáúãõÓóãøóì¡ æóÞóÏú æóÑóÏó ÇáÔøóÑúÚõ Èöåö ÝóíóáúÒóãõåóÇ.
ÞóÇáó: (æóãóÇ ÕóáõÍó ãóåúÑðÇ ÕóáõÍó ÈóÏóáðÇ Ýöí ÇáúÎõáúÚö) áöÃóäøó
ÇáúÈõÖúÚó ÍóÇáó ÇáÏøõÎõæáö ãõÊóÞóæøöãñ Ïõæäó ÍóÇáö ÇáúÎõÑõæÌö¡ ÝóÅöÐóÇ
ÕóáõÍó ÈóÏóáðÇ áöáúãõÊóÞóæøöãö ÝóáöÃóäú íóÕúáõÍó áöÛóíúÑö ÇáúãõÊóÞóæøöãö
Ãóæúáóì.
ÞóÇáó: (ÝóÅöÐóÇ ÈóØóáó ÇáúÈóÏóáõ Ýöí ÇáúÎõáúÚö ßóÇäó ÈóÇÆöäðÇ¡ æóÝöí
ÇáØøóáóÇÞö íóßõæäõ ÑóÌúÚöíøðÇ) æóÐóáößó ãöËúáó Ãóäú íõÎóÇáöÚóåóÇ Úóáóì
ÎóãúÑò Ãóæú ÎöäúÒöíÑò Ãóæú ãóíúÊóÉò æóäóÍúæöåö¡ ÃóãøóÇ æõÞõæÚõ
ÇáØøóáóÇÞö ÝóáöÃóäøóåõ ÚóáøóÞóåõ ÈöÞóÈõæáöåóÇ æóÞóÏú æõÌöÏó¡ æóÃóãøóÇ
ÇáúÈóíúäõæäóÉõ Ýöí ÇáúÎõáúÚö ÝóáöÃóäøóåõ ßöäóÇíóÉñ¡ æóÇáÑøóÌúÚöíøõ Ýöí
ÇáØøóáóÇÞö
(3/157)
æóÅöäú ÞóÇáóÊú: ÎóÇáöÚúäöí Úóáóì ãóÇ Ýöí
íóÏöí æóáóíúÓó Ýöí íóÏöåóÇ ÔóíúÁñ ÝóáóÇ ÔóíúÁó ÚóáóíúåóÇ¡ æóáóæú
ÞóÇáóÊú: Úóáóì ãóÇ Ýöí íóÏöí ãöäú ãóÇáò¡ Ãóæú Úóáóì ãóÇ Ýöí ÈóíúÊöí ãöäú
ãóÊóÇÚò æóáóÇ ÔóíúÁó Ýöí íóÏöåóÇ æóáóÇ ãóÊóÇÚó Ýöí ÈóíúÊöåóÇ ÑóÏøóÊú
Úóáóíúåö ãóåúÑóåóÇ¡ æóáóæú ÎóáóÚó ÇÈúäóÊóåõ ÇáÕøóÛöíÑóÉó Úóáóì ãóÇ áóåóÇ
áóÇ íóáúÒóãõåóÇ ÔóíúÁñ¡ æóÝöí ÇáúßóÈöíÑóÉö íóÊóæóÞøóÝõ Úóáóì ÞóÈõæáöåóÇ¡
æóáóæú Öóãöäó ÇáúãóÇáó áóÒöãóåõ Ýöí ÇáúãóÓúÃóáóÊóíúäö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
áöÃóäøóåõ ÕóÑöíÍñ æóáóÇ íóÌöÈõ áöáÒøóæúÌö ÚóáóíúåóÇ ÔóíúÁñ¡ áöÃóäøó
ÇáúÈõÖúÚó áóÇ ÞöíãóÉó áóåõ ÚöäúÏó ÇáúÎõÑõæÌö æóåöíó ãóÇ ÓóãøóÊú áóåõ
ãóÇáðÇ ÝóíóÛúÊóÑøõ Èöåö¡ æóáöÃóäøóåõ áóÇ ÓóÈöíáó Åöáóì ÇáúãõÓóãøóì
áöáúÅöÓúáóÇãö æóáóÇ Åöáóì ÛóíúÑöåö áöÚóÏóãö ÇáöÇáúÊöÒóÇãö¡ ÈöÎöáóÇÝö
ÇáäøößóÇÍö¡ áöÃóäøó ÇáúÈõÖúÚó ãõÊóÞóæøöãñ ÍóÇáóÉó ÇáÏøõÎõæáö¡ æóãóåúÑõ
ÇáúãöËúáö ßóÇáúãõÓóãøóì ÔóÑúÚðÇ¡ æóÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅöÐóÇ ÎóÇáóÚóåóÇ Úóáóì
åóÐóÇ ÇáÏøóäøö ãöäó ÇáúÎóáøö ÝóÅöÐóÇ åõæó ÎóãúÑñ áöÃóäøóåóÇ ÓóãøóÊú áóåõ
ãóÇáðÇ ÝóÇÛúÊóÑøó Èöåö¡ æóÈöÎöáóÇÝö ÇáúÚöÊúÞö æóÇáúßöÊóÇÈóÉö Úóáóì
ÎóãúÑò ÍóíúËõ ÊóÌöÈõ ÞöíãóÉõ ÇáúÚóÈúÏö áöÃóäøóåõ ãöáúßñ ãõÊóÞóæøöãñ
æóãóÇ ÑóÖöíó ÈöÎõÑõæÌöåö ÈöÛóíúÑö ÚöæóÖò¡ æóáóÇ ßóÐóáößó ÇáúÈõÖúÚõ
ÍóÇáóÉó ÇáúÎõÑõæÌö Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ æóáóæú ÎóáóÚóåóÇ Úóáóì ÚóÈúÏò
ÝóÅöÐóÇ åõæó ÍõÑøñ ÑóÌóÚó ÈöÇáúãóåúÑö. æóÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó
ÈöÞöíãóÊöåö áóæú ßóÇäó ÚóÈúÏðÇ.
æóáóæú ÎóáóÚóåóÇ Úóáóì ËóæúÈò æóáóãú íõÓóãøö ÌöäúÓóåõ¡ Ãóæú Úóáóì
ÏóÇÈøóÉò Ýóáóåõ ÇáúãóåúÑõ¡ æóÝöí ÇáúÚóÈúÏö ÇáúæóÓóØõ ßóãóÇ Ýöí
ÇáúãóåúÑö¡ æóßóÐóÇ Úóáóì ËóæúÈò åóÑóæöíøò ÝóØóáóÚó ãóÑóæöíøðÇ íóÑúÌöÚõ
ÈöåóÑóæöíøò æóÓóØò¡ æóáóæú ÎóáóÚóåóÇ Úóáóì ÏóÑóÇåöãó ãõÚóíøóäóÉò ÝóÅöÐóÇ
åöíó ÓóÊøõæÞóÉñ ÑóÌóÚó ÈöÇáúÌöíóÇÏö¡ æóáóÇ íõÑóÏøõ ÈóÏóáõ ÇáúÎõáúÚö
ÅöáøóÇ ÈöÚóíúÈò ÝóÇÍöÔò ßóãóÇ Ýöí ÇáúãóåúÑö¡ æóáóæú ÎóáóÚóåóÇ ÈöÛóíúÑö
ãóÇáò æóÞóÇáó: áóãú Ãóäúæö ÇáØøóáóÇÞó ÕõÏøöÞó áöÃóäøóåõ ßöäóÇíóÉñ¡ æóáóÇ
íõÕóÏøóÞõ ÅöÐóÇ ßóÇäó Úóáóì ãóÇáò¡ áöÃóäøó ÇáúÈóÏóáó áóÇ íóÌöÈõ ÅöáøóÇ
ÈöÇáúÈóíúäõæäóÉö.
(æóÅöäú ÞóÇáóÊú: ÎóÇáöÚúäöí Úóáóì ãóÇ Ýöí íóÏöí æóáóíúÓó Ýöí íóÏöåóÇ
ÔóíúÁñ ÝóáóÇ ÔóíúÁó ÚóáóíúåóÇ) æóßóÐóÇ áóæú ÞóÇáóÊú: Úóáóì ãóÇ Ýöí
ÈóíúÊöí æóáóÇ ÔóíúÁó Ýöí ÈóíúÊöåóÇ áöÃóäøóåóÇ áóãú ÊõÓóãøö ÇáúãóÇáó Ýáã
ÊóÛõÑøóåõ.
(æóáóæú ÞóÇáóÊú: Úóáóì ãóÇ Ýöí íóÏöí ãöäú ãóÇáò¡ Ãóæú Úóáóì ãóÇ Ýöí
ÈóíúÊöí ãöäú ãóÊóÇÚò¡ æóáóÇ ÔóíúÁó Ýöí íóÏöåóÇ æóáóÇ ãóÊóÇÚó Ýöí
ÈóíúÊöåóÇ ÑóÏøóÊú Úóáóíúåö ãóåúÑóåóÇ) ¡ æóÇáúÃóÕúáõ Ýöí Ðóáößó Ãóäøóåõ
ãóÊóì ÃóØúãóÚóÊúåõ Ýöí ãóÇáò ãõÊóÞóæøöãò Ýóáóãú íõÓóáøóãú áóåõ
áöÝóÞúÏöåö æóÚóÏóãöåö ÑóÌóÚó ÚóáóíúåóÇ ÈöÇáúãóåúÑö áöÃóäøóåóÇ ÛóÑøóÊúåõ
ÍóíúËõ ÃóØúãóÚóÊúåõ Ýöí ãóÇáò¡ æóÇáúãóÛúÑõæÑõ íóÑúÌöÚõ Úóáóì ÇáúÛóÇÑøö
ÈöÇáúãõÈúÏóáö¡ ÝóÅöÐóÇ ÝóÇÊó ÇáúãóÔúÑõæØõ ÇáúãõØúãóÚõ Ýöíåö ÒóÇáó
ãöáúßõåõ ãóÌøóÇäðÇ ÝóíóáúÒóãõåóÇ ÃóÏóÇÁõ ÇáúãõÈúÏóáö æóåõæó ãöáúßõ
ÇáúÈõÖúÚö¡ æóÞóÏú ÚóÌóÒóÊú Úóäú ÑóÏøöåö ÝóíóáúÒóãõåóÇ ÑóÏøõ ÞöíãóÊöåö
æóåõæó ÇáúãóåúÑõ¡ æóáóæú ÎóÇáóÚóåóÇ ÈöãóÇ áóåóÇ Úóáóíúåö ãöäó ÇáúãóåúÑö
æóáóãú íóÈúÞó áóåóÇ Úóáóíúåö ÔóíúÁñ ãöäó ÇáúãóåúÑö áóÒöãóåóÇ ÑóÏøõ
ÇáúãóåúÑö¡ æóÅöäú Úóáöãó ÇáÒøóæúÌõ Ãóäú áóÇ ãóåúÑó áóåóÇ Úóáóíúåö æóáóÇ
ãóÊóÇÚó áóåóÇ Ýöí ÇáúÈóíúÊö áóÇ íóáúÒóãõåóÇ ÔóíúÁñ¡ æóáóæú ÞóÇáóÊú:
Úóáóì ãóÇ Ýöí íóÏöí ãöäú ÏóÑóÇåöãó Ãóæú ãöäó ÇáÏøóÑóÇåöãö æóáóÇ ÔóíúÁó
Ýöí íóÏöåóÇ áóÒöãóåóÇ ËóáóÇËóÉõ ÏóÑóÇåöãó áöÃóäøóåóÇ ÓóãøóÊö
ÇáÏøóÑóÇåöãó æóÃóÞóáøõ ÇáúÌóãúÚö ËóáóÇËóÉñ.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÎóáóÚó ÇÈúäóÊóåõ ÇáÕøóÛöíÑóÉó Úóáóì ãóÇ áóåóÇ áóÇ
íóáúÒóãõåóÇ ÔóíúÁñ) áöÃóäøóåõ áóÇ äóÙóÑó áóåóÇ Ýöíåö¡ ÅöÐö ÇáúÈóÏóáõ
ãõÊóÞóæøöãñ æóÇáúãõÈúÏóáõ áóÇ ÞöíãóÉó áóåõ Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ (æóÝöí
ÇáúßóÈöíÑóÉö íóÊóæóÞøóÝõ Úóáóì ÞóÈõæáöåóÇ) áöÃóäøóåõ áóÇ æóáóÇíóÉó áóåõ
ÚóáóíúåóÇ ÝóÕóÇÑó ßóÇáúÝõÖõæáöíøö¡ (æóáóæú Öóãöäó ÇáúãóÇáó áóÒöãóåõ Ýöí
ÇáúãóÓúÃóáóÊóíúäö) áöÃóäøó ÔóÑúØó ÈóÏóáö ÇáúÎõáúÚö Úóáóì ÇáúÃóÌúäóÈöíøö
ÌóÇÆöÒñ ÝóÚóáóì ÇáúÃóÈö Ãóæúáóì¡ æóáóæö ÇÎúÊóáóÚóÊö ÇáÕøóÛöíÑóÉõ
äóÝúÓóåóÇ Úóáóì ÕóÏóÇÞöåóÇ æóÞóÚó
(3/158)
æóáóæú ÞóÇáóÊú: ØóáøöÞúäöí ËóáóÇËðÇ
ÈöÃóáúÝò ÝóØóáøóÞóåóÇ æóÇÍöÏóÉð ÝóÚóáóíúåóÇ ËõáõËõ ÇáúÃóáúÝö¡ æóáóæú
ÞóÇáóÊú Úóáóì ÃóáúÝò ÝóØóáøóÞóåóÇ æóÇÍöÏóÉð ÝóáóÇ ÔóíúÁó ÚóáóíúåóÇ (Óã)
æóåöíó ÑóÌúÚöíøóÉñ¡ æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ËóáóÇËðÇ
ÈöÃóáúÝò Ãóæú Úóáóì ÃóáúÝò ÝóØõáøöÞóÊú æóÇÍöÏóÉð áóãú íóÞóÚú ÔóíúÁñ¡
æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÚóáóíúßö ÃóáúÝñ ÝóÞóÈöáóÊú ØóáõÞóÊú
æóáóÇ ÔóíúÁó ÚóáóíúåóÇ (Óóãøñ) ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÇáØøóáóÇÞõ áöÃóäøóåõ ÚóáøóÞóåõ ÈöÞóÈõæáöåóÇ¡ æóáóÇ íóÓúÞõØõ ÇáÕøóÏóÇÞõ
áöÃóäøóåóÇ áóíúÓóÊú ãöäú Ãóåúáö ÇáöÇáúÊöÒóÇãö áöãóÇ Ýöíåö ãöäó ÇáÖøõÑøö¡
æóáóæú ÎóáóÚóåóÇ ÃóÈõæåóÇ Úóáóì ÕóÏóÇÞöåóÇ áóÇ íóÓúÞõØõ¡ Ëõãøó Åöäú
ÞóÈöáóÊö ÇáÕøóÛöíÑóÉõ ÇáúÎõáúÚó æóÞóÚó ÇáØøóáóÇÞõ¡ æóÅöäú ÞóÈöáó ÇáúÃóÈõ
Ýöíåö ÑöæóÇíóÊóÇäö: Ýöí ÑöæóÇíóÉò áóÇ íóÞóÚõ áöÃóäøóåõ ßóÇáúÃóÌúäóÈöíøö
ÅöÐóÇ áóãú íõÖöÝö ÇáúÈóÏóáó Åöáóì äóÝúÓöåö¡ æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøó ÇáúÎõáúÚó
ãóÖóÑøóÉñ ÈöåóÇ ÝóáóÇ íóÞõæãõ ÞóÈõæáõåõ ãóÞóÇãó ÞóÈõæáöåóÇ.
æóÝöí ÑöæóÇíóÉò íóÞóÚõ áöÃóäøóåõ äóÝúÚñ ãóÍúÖñ ÈöÇáúÎóáóÇÕö Úóäú
ÚõåúÏóÊöåö ÝóÕóÇÑó ßóÞóÈõæáö ÇáúåöÈóÉö¡ æóáóæú Öóãöäó ÇáúÃóÈõ ÇáÕøóÏóÇÞó
ÑóÌóÚó ÇáÒøóæúÌõ Úóáóíúåö æóÅöáøóÇ ÝóáóÇ¡ æóßóÐóáößó ÇáúÃóÌúäóÈöíøõ
áöÃóäøóåõ ãóÊóì Öóãöäó ÇáúÈóÏóáó ÝóÇáúÎõáúÚõ íóÊöãøõ ÈöÞóÈõæáöåö áóÇ
ÈöÞóÈõæáöåóÇ áöÃóäøóåõ íóÌöÈõ ÇáúÈóÏóáõ Úóáóíúåö ÈöÇáúÊöÒóÇãöåö ãöäú
ãöáúßöåö æóáóÇ íóÌöÈõ Úóáóíúåö ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ æóÞóÚó ÇáúÚóÞúÏõ ãóÚóåõ.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÞóÇáóÊú: ØóáøöÞúäöí ËóáóÇËðÇ ÈöÃóáúÝò ÝóØóáøóÞóåóÇ
æóÇÍöÏóÉð ÝóÚóáóíúåóÇ ËõáõËõ ÇáúÃóáúÝö¡ æóáóæú ÞóÇáóÊú: Úóáóì ÃóáúÝò
ÝóØóáøóÞóåóÇ æóÇÍöÏóÉð ÝóáóÇ ÔóíúÁó ÚóáóíúåóÇ æóåöíó ÑóÌúÚöíøóÉñ) ¡
æóÞóÇáóÇ: åõãóÇ ÓóæóÇÁñ áöÃóäøó " Úóáóì " ßóÇáúÈóÇÁö Ýöí
ÇáúãõÚóÇæóÖóÇÊö¡ áöÃóäøó Þóæúáóåõ ÇÍúãöáú åóÐóÇ ÈöÏöÑúåóãò æóÚóáóì
ÏöÑúåóãò ÓóæóÇÁñ. æóáöÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøó ÍóÑúÝó ÇáúÈóÇÁö
áöáúãõÚóÇæóÖóÉö æóåöíó ÊóÕúÍóÈõ ÇáúÃóÚúæóÇÖó ÝóíóäúÞóÓöãõ ÇáúÚöæóÖõ
Úóáóì ÇáúãõÚóæøóÖö¡ æóÅöÐóÇ æóÌóÈó ÇáúãóÇáõ ßóÇäóÊú ÈóÇÆöäóÉð¡ ÃóãøóÇ "
Úóáóì " ÝóÅöäøóåóÇ áöáÔøóÑúØö ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {íõÈóÇíöÚúäóßó Úóáóì Ãóäú
áÇ íõÔúÑößúäó ÈöÇááøóåö ÔóíúÆðÇ} [ÇáããÊÍäÉ: 12] Ãóíú ÈöåóÐóÇ ÇáÔøóÑúØö¡
æóßóÐóÇ áóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ Úóáóì Ãóäú ÊóÏúÎõáöí ÇáÏøóÇÑó ßóÇäó
ÔóÑúØðÇ¡ æóÇáúãóÔúÑõæØõ áóÇ íóäúÞóÓöãõ Úóáóì ÃóÌúÒóÇÁö ÇáÔøóÑúØö¡
áöÃóäøó æõÌõæÈó ÇáúÃóáúÝö ÕóÇÑó ãõÚóáøóÞðÇ ÈöÇáÊøóØúáöíÞö ËóáóÇËðÇ ÝóáóÇ
íóáúÒóãõ ÞóÈúáóåõ¡ áöÃóäøó ÇáúãõÚóáøóÞó ÚóÏóãñ ÞóÈúáó æõÌõæÏö ÇáÔøóÑúØö¡
æóÅöÐóÇ áóãú íóÌöÈö ÇáúãóÇáõ ÝóÞóÏú ØóáøóÞóåóÇ ÈöÕóÑöíÍö ÇáØøóáóÇÞö
ÝóßóÇäóÊú ÑóÌúÚöíøóÉð.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ØóáøöÞöí äóÝúÓóßö ËóáóÇËðÇ ÈöÃóáúÝò Ãóæú Úóáóì
ÃóáúÝò ÝóØóáøóÞóÊú æóÇÍöÏóÉð áóãú íóÞóÚú ÔóíúÁñ) áöÃóäøóåõ ãóÇ ÑóÖöíó
ÈöÇáúÈóíúäõæäóÉö ÅöáøóÇ áöíõÓóáøóãó áóåõ ÌóãöíÚõ ÇáúÃóáúÝö ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúãóÓúÃóáóÉö ÇáúÃõæáóì áöÃóäøóåóÇ áóãøóÇ ÑóÖöíóÊú ÈöÇáúÈóíúäõæäóÉö
ÈöÇáúÃóáúÝö ÝóáöÃóäú ÊóÑúÖóì ÈöÈóÚúÖöåóÇ ßóÇäó Ãóæúáóì.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ æóÚóáóíúßö ÃóáúÝñ ÝóÞóÈöáóÊú
ØóáõÞóÊú æóáóÇ ÔóíúÁó ÚóáóíúåóÇ) æóßóÐóáößó Åöäú áóãú ÊóÞúÈóáú¡
æóÞóÇáóÇ: Åöäú ÞóÈöáóÊú ÝóÚóáóíúåóÇ ÇáúÃóáúÝõ¡ æóÅöáøóÇ áóÇ ÔóíúÁó
ÚóáóíúåóÇ¡ áöÃóäøó åóÐóÇ ÇáúßóáóÇãó íõÓúÊóÚúãóáõ áöáúãõÚóÇæóÖóÉö¡
íõÞóÇáõ: ÇÚúãóáú åóÐóÇ æóáóßó ÏöÑúåóãñ ßóÞóæúáöåö ÈöÏöÑúåóãò¡ æóáóåõ
Ãóäøó Þóæúáóåõ æóÚóáóíúßö ÃóáúÝñ áóÇ ÇÑúÊöÈóÇØó áóåõ ÈöãóÇ ÞóÈúáóåõ¡
ÅöÐö ÇáúÃóÕúáõ Ðóáößó æóáóÇ ÏóáóÇáóÉó Úóáóì ÇáöÇÑúÊöÈóÇØö¡ áöÃóäøó
ÇáØøóáóÇÞó íõæÌóÏõ ÈöÏõæäö ÇáúãóÇáö¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÈóíúÚö æóÇáúÅöÌóÇÑóÉö
ÝóÅöäøóåõãóÇ áóÇ íóäúÝóßøóÇäö Úóäú æõÌõæÈö ÇáúãóÇáö¡ æóáóæú ÞóÇáó
áöÚóÈúÏöåö: ÃóäúÊó ÍõÑøñ æóÚóáóíúßó ÃóáúÝñ ÝóÚóáóì ÇáúÎöáóÇÝö.
æóáóæú ÞóÇáóÊú áóåõ: ÇÎúáóÚúäöí Úóáóì ÃóáúÝò ÝóÞóÇáó ãõÌöíÈðÇ áóåóÇ:
ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ßóÇäó ßóÞóæúáöåö ÎóáóÚúÊõßö¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÈöÚúÊõ ãöäúßö
ØóáóÇÞóßö ÈöãóåúÑößö¡ ÝóÞóÇáóÊú: ØóáøóÞúÊõ äóÝúÓöí ÈóÇäóÊú ãöäúåõ
ÈöãóåúÑöåóÇ ÈöãóäúÒöáóÉö ÞóæúáöåóÇ ÇÔúÊóÑóíúÊõ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÈöÚúÊõ
ãöäúßö ÊóØúáöíÞóÉð¡ ÝóÞóÇáóÊö
(3/159)
æóÇáúãõÈóÇÑóÃóÉõ ßóÇáúÎõáúÚö íõÓúÞöØóÇäö
ßõáøó (Óóãøö) ÍóÞøò áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäó ÇáÒøóæúÌóíúäö Úóáóì ÇáúÂÎóÑö
ãöãøóÇ íóÊóÚóáøóÞõ ÈöÇáäøößóÇÍö ÍóÊøóì áóæú ßóÇäó ÞóÈúáó ÇáÏøõÎõæáö
æóÞóÏú ÞóÈóÖóÊö ÇáúãóåúÑó áóÇ íóÑúÌöÚõ ÚóáóíúåóÇ ÈöÔóíúÁò æóíõÚúÊóÈóÑõ
ÎõáúÚõ ÇáúãóÑöíÖóÉö ãöäó ÇáËøõáõËö.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÇÔúÊóÑóíúÊõ ÊóÞóÚõ æóÇÍöÏóÉñ ÑóÌúÚöíøóÉñ ãóÌøóÇäðÇ áöÃóäøóåõ ÕóÑöíÍñ.
ÞóÇáó: (æóÇáúãõÈóÇÑóÃóÉõ ßóÇáúÎõáúÚö íõÓúÞöØóÇäö ßõáøó ÍóÞøò áößõáøö
æóÇÍöÏò ãöäó ÇáÒøóæúÌóíúäö Úóáóì ÇáúÂÎóÑö ãöãøóÇ íóÊóÚóáøóÞõ
ÈöÇáäøößóÇÍö ÍóÊøóì áóæú ßóÇäó ÞóÈúáó ÇáÏøõÎõæáö æóÞóÏú ÞóÈóÖóÊö
ÇáúãóåúÑó áóÇ íóÑúÌöÚõ ÚóáóíúåóÇ ÈöÔóíúÁò) æóáóæú áóãú ÊóÞúÈöÖú ÔóíúÆðÇ
áóÇ ÊóÑúÌöÚõ Úóáóíúåö ÈöÔóíúÁò¡ æóáóæú ÎóÇáóÚóåóÇ Úóáóì ãóÇáò ÂÎóÑó
áóÒöãóåóÇ æóÓóÞóØó ÇáÕøóÏóÇÞõ. æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ: áóÇ íóÓúÞõØõ ÝöíåöãóÇ
ÅöáøóÇ ãóÇ ÓóãøóíóÇåõ æóÃóÈõæ íõæÓõÝó ãóÚóåõ Ýöí ÇáúÎõáúÚö æóãóÚó
ÔóíúÎöåö Ýöí ÇáúãõÈóÇÑóÃóÉö. áöãõÍóãøóÏò Ãóäøóåõ ÊóÚóÐøóÑó ÇáúÚóãóáõ
ÈöÍóÞöíÞóÉö ÇááøóÝúÙóíúäö Úóáóì ãóÇ íóÃúÊöí ÝóÌõÚöáóÇ ßöäóÇíóÉð Úóäö
ÇáØøóáóÇÞö Úóáóì ãóÇáò ÝóáóÇ íóÌöÈõ ÅöáøóÇ ãóÇ ÓóãøóíóÇåõ. æóáöÃóÈöí
íõæÓõÝó Ãóäøó ÇáúãõÈóÇÑóÃóÉó ãõÝóÇÚóáóÉñ ãöäó ÇáúÈóÑóÇÁóÉö
æóÞóÖöíøóÊõåóÇ ÇáúÈóÑóÇÁóÉõ ãöäó ÇáúÌóÇäöÈóíúäö ãõØúáóÞðÇ¡ ÅöáøóÇ ÃóäøóÇ
ÇÞúÊóÕóÑúäóÇ Úóáóì ãóÇ æóÞóÚóÊö ÇáúãõÈóÇÑóÃóÉõ áöÃóÌúáöåö æóåõæó ÍõÞõæÞõ
ÇáäøößóÇÍö. ÃóãøóÇ ÇáúÎõáúÚõ ÝóíóÞúÊóÖöí ÇáöÇäúÎöáóÇÚó¡ æóÞóÏú ÍóÕóáó
ÇáöÇäúÎöáóÇÚõ ãöäó ÇáäøößóÇÍö ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åöáóì ÍõÞõæÞöåö. æóáöÃóÈöí
ÍóäöíÝóÉó Ãóäøó ÇáúÎõáúÚó ÚöÈóÇÑóÉñ Úóäö ÇáöÇäúÎöáóÇÚö æóÇáöÇäúÊöÒóÇÚö
Úóáóì ãóÇ ãóÑøó Ýöí Ãóæøóáö ÇáúÈóÇÈö¡ æóÇáúãõÈóÇÑóÃóÉõ ßóãóÇ ÞóÇáó ÃóÈõæ
íõæÓõÝó ÊóÞúÊóÖöí ÇáöÇäúÎöáóÇÚó æóÇáúÈóÑóÇÁóÉó ãöäó ÇáúÌóÇäöÈóíúäö¡
æóäóÝúÓõ ÇáäøößóÇÍö áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáöÇäúÎöáóÇÚó æóÇáúÈóÑóÇÁóÉó¡
æóÍõÞõæÞõåõ ÊóÞúÈóáõ Ðóáößó ÝóÊóÞóÚõ ÇáúÈóÑóÇÁóÉõ ÚóäúåóÇ áöíóÍúÕõáó ãóÇ
åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúÎõáúÚö æóåõæó ÇäúÞöØóÇÚõ ÇáúãõÔóÇÌóÑóÉö Èóíúäó
ÇáÒøóæúÌóíúäö¡ Ãóæú äóÞõæáõ: íõÚúãóáõ ÈöÅöØúáóÇÞöåöãóÇ Ýöí ÇáäøößóÇÍö
æóÃóÍúßóÇãöåö æóÍõÞõæÞöåö ÈöÏóáóÇáóÉö ÇáúÚöæóÖö.
æóáóæú æóÞóÚó ÇáúÎõáúÚõ ÈöáóÝúÙö ÇáúÈóíúÚö æóÇáÔøöÑóÇÁö ÝóÇáúÃóÕóÍøõ
Ãóäøóåõ íõæÌöÈõ ÇáúÈóÑóÇÁóÉó ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó æóáóæö ÇÎúÊóáóÚóÇ
æóáóãú íóÐúßõÑóÇ ÇáúãóåúÑó æóáóÇ ÈóÏóáðÇ ÂÎóÑó ÝóÇáÕøóÍöíÍõ Ãóäøóåõ
íóÓúÞõØõ ãóÇ ÈóÞöíó ãöäó ÇáúãóåúÑö æóãóÇ ÞóÈóÖóÊúåõ Ýóåõæó áóåóÇ¡ æóÅöäú
ÐóßóÑóÇ äóÝóÞóÉó ÇáúÚöÏøóÉö ÓóÞóØóÊú æóÅöáøóÇ ÝóáóÇ áöÃóäøóåóÇ áóãú
ÊóÌöÈú ÈóÚúÏõ¡ æóáóÇ ÊóÞóÚõ ÇáúÈóÑóÇÁóÉõ Úóäú äóÝóÞóÉö ÇáúæóáóÏö æóåöíó
ãóÆõæäóÉõ ÇáÑøóÖóÇÚö ÅöáøóÇ ÈöÇáÔøóÑúØö áöÃóäøóåóÇ áóãú ÊóÌöÈú áóåóÇ¡
ÝóÅöäú ÔóÑóØóÇ ÇáúÈóÑóÇÁóÉó ãöäúåóÇ Ýöí ÇáúÎõáúÚö æóæóÞøóÊóÇ ÈöÃóäú
ÞóÇáó: Åöáóì ÓóäóÉò Ãóæú ÓóäóÊóíúäö ÓóÞóØóÊú¡ ÝóÅöäú ãóÇÊó ÇáúæóáóÏõ
ÞóÈúáó ÊóãóÇãö ÇáúãõÏøóÉö ÑóÌóÚó ÚóáóíúåóÇ ÈöãóÇ ÈóÞöíó ãöäú ÃóÌúÑö
ãöËúáö ÇáÑøóÖóÇÚö Åöáóì ÊóãóÇãö ÇáúãõÏøóÉö¡ æóÇáúÍöíáóÉõ áöÚóÏóãö
ÇáÑøõÌõæÚö Ãóäú íóÞõæáó: ÎóÇáóÚúÊõßö Úóáóì ßóÐóÇ¡ Ãóæú Úóáóì äóÝóÞóÉö
ÇáúæóáóÏö Åöáóì ÓóäóÊóíúäö¡ ÝóÅöäú ãóÇÊó Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúãõÏøóÉö ÝóáóÇ
ÑõÌõæÚó áöí Úóáóíúßö.
ÞóÇáó: (æóíõÚúÊóÈóÑõ ÎõáúÚõ ÇáúãóÑöíÖóÉö ãöäó ÇáËøõáõËö) áöÃóäøóåõ áóÇ
ÞöíãóÉó áöáúÈõÖúÚö ÚöäúÏó ÇáúÎõÑõæÌö¡ æóáóíúÓó ãöäó ÇáúÍóæóÇÆöÌö
ÇáúÃóÕúáöíøóÉö ÝóßóÇäó ßóÇáúæóÕöíøóÉö¡ æóåóÐóÇ ÅöÐóÇ ãóÇÊóÊú ÈóÚúÏó
ÇáúÚöÏøóÉö Ãóæú ÞóÈúáó ÇáÏøõÎõæáö¡ ÝóÃóãøóÇ ÅöÐóÇ ãóÇÊóÊú æóåöíó Ýöí
ÇáúÚöÏøóÉö ÝóáöáÒøóæúÌö ÇáúÃóÞóáøõ ãöäó ÇáúãöíÑóÇËö æóãöäó ÇáúãóåúÑö
Åöäú ßóÇäó íóÎúÑõÌõ ãöäó ÇáËøõáõËö¡ æóÅöäú áóãú íóÎúÑõÌú Ýóáóåõ
ÇáúÃóÞóáøõ ãöäú ãöíÑóÇËöåóÇ æóãöäó ÇáËøõáõËö.
ÝóÕúáñ ÅöÐóÇ ÇÎúÊóáóÚóÊö ÇáúãõßóÇÊóÈóÉõ áóÒöãóåóÇ ÇáúãóÇáõ ÈóÚúÏó
ÇáúÚöÊúÞöº áöÃóäøóåõ ÊóÈóÑøõÚñ¡ æóÓóæóÇÁñ ßóÇäó ÈöÅöÐúäö Çáúãóæúáóì Ãóæú
ÈöÛóíúÑö
(3/160)
ÈóÇÈõ ÇáÙøöåóÇÑö
æóåõæó Ãóäú íõÔóÈøöåó ÇãúÑóÃóÊóåõ Ãóæú ÚõÖúæðÇ íõÚóÈøóÑõ Èöåö Úóäú
ÈóÏóäöåóÇ Ãóæú ÌõÒúÁðÇ ÔóÇÆöÚðÇ ãöäúåóÇ ÈöÚõÖúæò áóÇ íóÍöáøõ ÇáäøóÙóÑõ
Åöáóíúåö ãöäú ÃóÚúÖóÇÁö ãóäú áóÇ íóÍöáøõ áóåõ äößóÇÍõåóÇ Úóáóì
ÇáÊøóÃúÈöíÏö. æóÍõßúãõåõ: ÍõÑúãóÉõ ÇáúÌöãóÇÚö æóÏóæóÇÚöíåö ÍóÊøóì
íõßóÝøöÑó¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÅöÐúäöåöº áöÃóäøóåóÇ ãóÍúÌõæÑóÉñ Úóäö ÇáÊøóÈóÑøõÚóÇÊö¡ æóáóæö
ÇÎúÊóáóÚóÊö ÇáúÃóãóÉõ æóÃõãøõ ÇáúæóáóÏö ÈöÅöÐúäö Çáúãóæúáóì áóÒöãóåóÇ
áöáúÍóÇáö¡ æóÅöÐóÇ ÎóáóÚó ÇáúÃóãóÉó ãóæúáóÇåóÇ ãöäú ÒóæúÌöåóÇ ÇáúÍõÑøö
Úóáóì ÑóÞóÈóÊöåóÇ ÕóÍøó ÇáúÎõáúÚõ ÈöÛóíúÑö ÔóíúÁò.
æóáóæ ßóÇäó ÇáÒøóæúÌõ ãßÇÊóÈðÇ ÚóÈúÏðÇ Ãóæú ãõÏóÈøóÑðÇ ÌóÇÒó ÇáúÎõáúÚõ
æóÕóÇÑóÊú ÃóãóÉð áöáÓøóíøöÏö¡ æóÇáúÝóÑúÞõ ÃóäøóåóÇ ÊóÕöíÑõ ãóãúáõæßóÉð
áöáúãóæúáóì ÝóáóÇ íóäúÝóÓöÎõ ÇáäøößóÇÍõ¡ æóÝöí ÇáúÍõÑøö áóæú ÕóÇÑóÊú
ãóãúáõæßóÉð áóåõ ÈóØóáó ÇáäøößóÇÍõ ÝóíóÈúØõáõ ÇáúÎõáúÚõ.
ÃóãóÊóÇäö ÊóÍúÊó ÍõÑøò ÎóáóÚóåõãóÇ Çáúãóæúáóì Úóáóì ÑóÞóÈóÉö
ÅöÍúÏóÇåõãóÇ ÈöÚóíúäöåóÇ ÈóØóáó ÇáúÎõáúÚõ ÝöíåóÇ æóÕóÍøó Ýöí ÇáúÃõÎúÑóì
æóíõÞóÓøóãõ ÇáËøóãóäõ Úóáóì ãóåúÑöåöãóÇ¡ ÝóãóÇ ÃóÕóÇÈó ãóåúÑó ÇáøóÊöí
ÕóÍøó ÎõáúÚõåóÇ Ýóåõæó áöáÒøóæúÌö ãöäú ÑóÞóÈóÉö ÇáúÃõÎúÑóì¡ æóáóæú
ÎóáóÚó ßõáøó æóÇÍöÏóÉò ãöäúåõãóÇ Úóáóì ÑóÞóÈóÉö ÇáúÃõÎúÑóì æóÞóÚó
ÇáØøóáóÇÞóÇäö ÈóÇÆöäóíúäö ÈöÛóíúÑö ÔóíúÁò¡ áöÃóäøóåõ ÞóÇÑóäó æõÞõæÚõ
ÇáØøóáóÇÞö Úóáóì ßõáøö æóÇÍöÏóÉò æõÞõæÚó Çáúãöáúßö Ýöí ÑóÞóÈóÊöåóÇ
ÝóÊóÚóÐøóÑó ÅöíÌóÇÈõ ÇáúÚöæóÖö¡ æóáóæú ØóáøóÞó ßõáøó æóÇÍöÏóÉò Úóáóì
ÑóÞóÈóÉö ÕóÇÍöÈóÊöåóÇ íóÞóÚõ ÑóÌúÚöíøðÇ.
[ÈóÇÈõ ÇáÙøöåóÇÑ]
ö æóåõæó Ýöí ÇááøõÛóÉö ãõÔúÊóÞøñ ãöäú áóÝúÙö ÇáÙøóåúÑö¡ íõÞóÇáõ: ÙóÇåóÑó
íõÙóÇåöÑõ ÙöåóÇÑðÇ¡ æóÃóÕúáõåõ Þóæúáõ ÇáÑøóÌõáö áöÇãúÑóÃóÊöåö: ÃóäúÊö
Úóáóíøó ßóÙóåúÑö Ãõãøöí¡ Ëõãøó ÇäúÊóÞóáó Åöáóì ÛóíúÑöåö ãöäó
ÇáúÃóÚúÖóÇÁö¡ æóÅöáóì ÛóíúÑöåóÇ ãöäó ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö.
(æóåõæó Ãóäú íõÔóÈøöåó ÇãúÑóÃóÊóåõ Ãóæú ÚõÖúæðÇ íõÚóÈøóÑõ Èöåö Úóäú
ÈóÏóäöåóÇ) ßóÇáÑøóÃúÓö æóÇáúæóÌúåö¡ (Ãóæú ÌõÒúÁðÇ ÔóÇÆöÚðÇ ãöäúåóÇ)
ßóÇáËøõáõËö æóÇáÑøõÈõÚö¡ (ÈöÚõÖúæò áóÇ íóÍöáøõ ÇáäøóÙóÑõ Åöáóíúåö)
ßóÇáÙøóåúÑö æóÇáúÝóÎúÐö æóÇáúÈóØúäö æóÇáúÝóÑúÌö¡ áöÃóäøó Çáúßõáøó Ýöí
ãóÚúäóì ÇáÙøóåúÑö Ýöí ÇáúÍõÑúãóÉö (ãöäú ÃóÚúÖóÇÁö ãóäú áóÇ íóÍöáøõ áóåõ
äößóÇÍõåóÇ Úóáóì ÇáÊøóÃúÈöíÏö) ßóÃõãøöåö æóÈöäúÊöåö æóÌóÏøóÊöåö
æóÚóãøóÊöåö æóÎóÇáóÊöåö æóÃõÎúÊöåö æóÛóíúÑöåöäøó ãöäó ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö
Úóáóì ÇáÊøóÃúÈöíÏö¡ áöÃóäøó Çáúßõáøó ßóÇáúÃõãøö Ýöí ÊóÃúÈöíÏö
ÇáúÍõÑúãóÉö.
(æóÍõßúãõåõ: ÍõÑúãóÉõ ÇáúÌöãóÇÚö æóÏóæóÇÚöíåö ÍóÊøóì íõßóÝøöÑó)
ÊóÍóÑøõÒðÇ Úóäö ÇáúæõÞõæÚö Ýöíåö ßóãóÇ Ýöí ÇáúÅöÍúÑóÇãö¡ ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúÍóíúÖö ÝóÅöäøóåõ íóßúËõÑõ æõÞõæÚõåõ ÝóíõÍúÑöÌõ æóáóÇ ßóÐóáößó
ÇáÙøöåóÇÑõ¡ æóßóÇäó Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ØóáóÇÞðÇ ÝóÌóÚóáóåõ ÇáÔøóÑúÚõ
ãõæÌöÈðÇ ÍõÑúãóÉð ãõÊóäóÇåöíóÉð ÈöÇáúßóÝøóÇÑóÉö.
æóÇáúÃóÕúáõ Ýöíåö «ÍóÏöíËõ ÎóæúáóÉó ÈöäúÊö ËóÚúáóÈóÉó¡ æóÞöíáó ÈöäúÊö
ÎõæóíúáöÏò ßóÇäóÊú ÊóÍúÊó ÃóæúÓö Èúäö ÇáÕøóÇãöÊö æóßóÇäóÇ ãöäó
ÇáúÃóäúÕóÇÑö ÝóÃóÑóÇÏóåóÇ ÝóÃóÈóÊú Úóáóíúåö¡ ÝóÞóÇáó: ÃóäúÊö Úóáóíøó
ßóÙóåúÑö Ãõãøöí ÝóßóÇäó Ãóæøóáó ÙöåóÇÑò Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ Ëõãøó äóÏöãó
æóßóÇäó ÇáÙøöåóÇÑõ ØóáóÇÞðÇ Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ ÝóÞóÇáó: ãóÇ ÃóÙõäøõßö
ÅöáøóÇ ÞóÏú ÍóÑõãúÊö Úóáóíøó¡ ÝóÞóÇáóÊú: æóÇááøóåö ãóÇ ÐóÇßó ÈöØóáóÇÞò¡
ÝóÃóÊóÊú ÑóÓõæáó Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -
ÝóÞóÇáóÊú: Åöäøó ÃóæúÓðÇ ÊóÒóæøóÌóäöí æóÃóäóÇ ÔóÇÈøóÉñ ÛóäöíøóÉñ ÐóÇÊõ
ãóÇáò æóÃóåúáò¡ ÍóÊøóì
(3/161)
ÝóÅöäú ÌóÇãóÚó ÞóÈúáó ÇáÊøóßúÝöíÑö
ÇÓúÊóÛúÝóÑó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì¡ æóÇáúÚóæúÏõ ÇáóÐöí ÊóÌöÈõ Èöåö
ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ Ãóäú íóÚúÒöãó Úóáóì æóØúÆöåóÇ¡ æóíóäúÈóÛöí áóåóÇ Ãóäú
ÊóãúäóÚó äóÝúÓóåóÇ ãöäúåõ æóÊõØóÇáöÈóåõ ÈöÇáúßóÝøóÇÑóÉö æóíõÌúÈöÑõåõ
ÇáúÞóÇÖöí ÚóáóíúåóÇ¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö Úóáóíøó ãöËúáõ Ãõãøöí Ãóæú
ßóÃõãøöí¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÅöÐóÇ Ãóßóáó ãóÇáöí æóÃóÝúäóì ÔóÈóÇÈöí æóÊóÝóÑøóÞó Ãóåúáöí æóßóÈõÑóÊú
Óöäøöíö ÙóÇåóÑó ãöäøöí æóÞóÏú äóÏöãó¡ Ýóåóáú ãöäú ÔóíúÁò íóÌúãóÚõäöí
æóÅöíøóÇåõ ÊõäúÚöÔõäöí Èöåö¡ ÝóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ
-: " ÍóÑõãúÊö Úóáóíúåö¡ ÝóÌóÚóáóÊú ÊõÑóÇÌöÚõ ÑóÓõæáó Çááøóåö - Õóáøóì
Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -¡ æóÅöÐóÇ ÞóÇáó áóåóÇ: ÍóÑõãúÊö Úóáóíúåö
åóÊóÝóÊú æóÞóÇáóÊú: ÃóÔúßõæ Åöáóì Çááøóåö ÝóÇÞóÊöí æóÔöÏøóÉó ÍóÇáöí¡
æóÅöäøó áöí ÕöÈúíóÉð ÕöÛóÇÑðÇ Åöäú ÖóãóãúÊõåõãú Åöáóíúåö ÖóÇÚõæÇ¡ æóÅöäú
ÖóãóãúÊõåõãú Åöáóíøó ÌóÇÚõæÇ¡ æóÌóÚóáóÊú ÊóÞõæáõ: Çááøóåõãøó Åöäøöí
ÃóÔúßõæ Åöáóíúßó¡ Çááøóåõãøó ÝóÃóäúÒöáú Úóáóì áöÓóÇäö äóÈöíøößó¡
ÝóÊóÛóÔøóì ÑóÓõæáó Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -
ÇáúæóÍúíõ ßóãóÇ ßóÇäó íóÊóÛóÔøóÇåõ¡ ÝóáóãøóÇ ÓõÑøöíó Úóäúåõ ÞóÇáó: íóÇ
ÎóæúáóÉõ ÞóÏú ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Ýöíßö æóÝöí ÃóæúÓò ÞõÑúÂäðÇ æóÊóáóÇ:
{ÞóÏú ÓóãöÚó Çááøóåõ Þóæúáó ÇáøóÊöí ÊõÌóÇÏöáõßó Ýöí ÒóæúÌöåóÇ}
[ÇáãÌÇÏáÉ: 1] ÇáúÂíóÇÊö» ¡ æóÇáÙøöåóÇÑõ ÌóÇÆöÒñ ãöãøóäú íóÌõæÒõ
ØóáóÇÞõåõ ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó áöÃóäøó ßõáøó æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ íõæÌöÈõ
ÍõÑúãóÉó ÇáÒøóæúÌóÉö¡ æóáóÇ íóßõæäõ ãöäó ÇáúãõØóáøóÞóÉö ÈóÇÆöäðÇ
áöÃóäøóåóÇ ÍóÑóÇãñ Úóáóíúåö.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ÌóÇãóÚó ÞóÈúáó ÇáÊøóßúÝöíÑö ÇÓúÊóÛúÝóÑó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì)
áöãóÇ Ñóæóì ÇÈúäõ ÚóÈøóÇÓò - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ - «Ãóäøó ÑóÌõáðÇ
ÙóÇåóÑó ãöäö ÇãúÑóÃóÊöåö ÝóÑóÃóì ÎóáúÎóÇáóåóÇ Ýöí ÇáúÞóãóÑö ÝóæóÞóÚó
ÚóáóíúåóÇ¡ Ëõãøó ÌóÇÁó Åöáóì ÇáäøóÈöíøö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö
æóÓóáøóãó - ÝóÐóßóÑó Ðóáößó¡ ÝóÞóÇáó áóåõ: ÇÓúÊóÛúÝöÑö Çááøóåó ÊóÚóÇáóì
æóáóÇ ÊóÚõÏú ÍóÊøóì ÊõßóÝøöÑó» ¡ æóáöÃóäøóåõ ÝóÚóáó ÝöÚúáðÇ ãõÍóÑøóãðÇ
æóÇáúÃóÝúÚóÇáõ ÇáúãõÍóÑøóãóÉõ ÊõæÌöÈõ ÇáöÇÓúÊöÛúÝóÇÑó æóáóÇ ÔóíúÁó
Úóáóíúåö ÛóíúÑõåõ¡ áöÃóäøóåõ áóæú ßóÇäó áóÈóíøóäóåõ - Úóáóíúåö
ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -¡ æóáóÇ íóÍöáøõ ÞõÑúÈóÇäõåóÇ ÈóÚúÏó ÒóæúÌò
ÂÎóÑó æóáóÇ Èöãöáúßö Çáúíóãöíäö ÍóÊøóì íõßóÝøöÑó áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
{ÝóÊóÍúÑöíÑõ ÑóÞóÈóÉò ãöäú ÞóÈúáö Ãóäú íóÊóãóÇÓøóÇ} [ÇáãÌÇÏáÉ: 3] .
ÞóÇáó: (æóÇáúÚóæúÏõ ÇáøóÐöí ÊóÌöÈõ Èöåö ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ Ãóäú íóÚúÒöãó
Úóáóì æóØúÆöåóÇ) áöÞóæúáöåö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «æóáóÇ
ÊóÚõÏú ÍóÊøóì ÊõßóÝøöÑó» ¡ äóåóì Úóäö ÇáúæóØúÁö Åöáóì ÛóÇíóÉö
ÇáÊøóßúÝöíÑö ÝóÊóäúÊóåöíó ÍõÑúãóÉõ ÇáúæóØúÁö ÈöÇáÊøóßúÝöíÑö¡
(æóíóäúÈóÛöí áóåóÇ Ãóäú ÊóãúäóÚó äóÝúÓóåóÇ ãöäúåõ áöÃóäøóåõ ÍóÑóÇãñ
æóÊõØóÇáöÈóåõ ÈöÇáúßóÝøóÇÑóÉö æóíóÌúÈöÑóåõ ÇáúÞóÇÖöí ÚóáóíúåóÇ) ÅöíÝóÇÁð
áöÍóÞøöåóÇ¡ æóßõáøõ ãóÇ áóÇ íõÕóÏøöÞõåõ ÇáúÞóÇÖöí Ýöíåö áóÇ íóÓóÚõ
ÇáúãóÑúÃóÉó Ãóäú ÊõÕóÏøöÞóåõ Ýöíåö¡ Ýóáóæú ÞóÇáó: ÃóÑóÏúÊõ ÇáúÅöÎúÈóÇÑó
ÚóãøóÇ ãóÖóì ÈößóÐöÈò áóãú íõÕóÏøóÞú ÞóÖóÇÁð æóÕõÏøöÞó ÏöíóÇäóÉð¡ æóáóæú
ÞóÇáó: ÃóäóÇ ãöäúßö ãõÙóÇåöÑñ¡ Ãóæú ÙóÇåóÑúÊõ ãöäúßö íóÕöíÑõ ãõÙóÇåöÑðÇ
áöÃóäøóåõ ÕóÑöíÍñ Ýöíåö¡ æóáóæú ÔóÈøóåóåóÇ ÈöÇãúÑóÃóÉò Òóäóì ÈöåóÇ
ÃóÈõæåõ Ãóæö ÇÈúäõåõ Ãóæú ÈöÇÈúäóÉö ãóÒúäöíøóÊöåö Ýóåõæó ãõÙóÇåöÑñ
ÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó ÎöáóÇÝðÇ áöãõÍóãøóÏò¡ ÈöäóÇÁð Úóáóì Ãóäøó
ÇáúÞóÇÖöíó ÅöÐóÇ ÞóÖóì ÈöÌóæóÇÒö äößóÇÍöåóÇ íõäóÝøóÐõ ÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò
ÎöáóÇÝðÇ áöÃóÈöí íõæÓõÝó.
æóÓõÆöáó ãõÍóãøóÏñ Úóäö ÇáúãóÑúÃóÉö ÊóÞõæáõ áöÒóæúÌöåóÇ: ÃóäúÊó Úóáóíøó
ßóÙóåúÑö Ãõãøöí¡ ÞóÇáó: áóíúÓó ÈöÔóíúÁò¡ áöÃóäøó ÇáúãóÑúÃóÉó áóÇ
Êóãúáößõ ÇáÊøóÍúÑöíãó ßóÇáØøóáóÇÞö. æóÓõÆöáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó ÝóÞóÇáó:
ÚóáóíúåóÇ ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ¡ áöÃóäøó ÇáÙøöåóÇÑó ÊóÍúÑöíãñ íóÑúÊóÝöÚõ
ÈöÇáúßóÝøóÇÑóÉö æóåöíó ãöäú Ãóåúáö ÇáúßóÝøóÇÑóÉö ÝóÕóÍøó Ãóäú ÊõæÌöÈóåóÇ
Úóáóì äóÝúÓöåóÇ. æóÓõÆöáó ÇáúÍóÓóäõ Èúäõ ÒöíóÇÏò ÝóÞóÇáó: åõãóÇ ÔóíúÎóÇ
ÇáúÝöÞúåö ÃóÎúØóÆÇ¡ ÚóáóíúåóÇ ßóÝøóÇÑóÉõ íóãöíäò¡ áöÃóäøó ÇáÙøöåóÇÑó
íóÞúÊóÖöí ÇáÊøóÍúÑöíãó ÝóßóÃóäøóåóÇ ÞóÇáóÊú áöÒóæúÌöåóÇ: ÃóäúÊó Úóáóíøó
ÍóÑóÇãñ¡ ÝóíóÌöÈõ ÚóáóíúåóÇ ßóÝøóÇÑóÉõ íóãöíäò ÅöÐóÇ æóØöÆóåóÇ.
(æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö Úóáóíøó ãöËúáõ Ãõãøöí Ãóæú ßóÃõãøöí)
(3/162)
ÝóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáúßóÑóÇãóÉó ÕõÏøöÞó¡
æóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáÙøöåóÇÑó ÝóÙöåóÇÑñ¡ æóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáØøóáóÇÞó
ÝóæóÇÍöÏóÉñ ÈóÇÆöäóÉñ¡ æóÅöäú áóãú íóßõäú áóåõ äöíøóÉñ ÝóáóíúÓó
ÈöÔóíúÁò¡ æóáóæú ÞóÇáó áöäöÓóÇÆöåö: ÃóäúÊõäøó Úóáóíøó ßóÙóåúÑö Ãõãøöí
ÝóÚóáóíúåö áößõáøö æóÇÍöÏóÉò ßóÝøóÇÑóÉñ¡ æóÅöäú ÙóÇåóÑó ãöäúåóÇ ãöÑóÇÑðÇ
Ýöí ãóÌúáöÓò æóÇÍöÏò Ãóæú Ýöí ãóÌóÇáöÓó ÝóÚóáóíúåö áößõáøö ÙöåóÇÑò
ßóÝøóÇÑóÉñ.
æóÇáúßóÝøóÇÑóÉõ ÚöÊúÞõ ÑóÞóÈóÉò íõÌúÒöÆõ ÝöíåóÇ ãõØúáóÞõ ÇáÑøóÞóÈóÉö
ÇáÓøóáöíãóÉö¡ æóáóÇ íõÌúÒöÆõ ÇáúãõÏóÈøóÑõ æóÃõãøõ ÇáúæóáóÏö
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
Ýóåõæó ßöäóÇíóÉñ íóÑúÌöÚõ Åöáóì äöíøóÊöåö (ÝóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáúßóÑóÇãóÉó
ÕõÏøöÞó) áöÃóäøó Ðóáößó ãöäú ãõÍúÊóãóáóÇÊö ßóáóÇãöåö æóåõæó ãóÔúåõæÑñ
Èóíúäó ÇáäøóÇÓö (æóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáÙøöåóÇÑó ÝóÙöåóÇÑñ) áöÃóäøóåõ
ÔóÈøóåóåóÇ ÈöÌóãöíÚöåóÇ¡ æóÝöí Ðóáößó ÊóÔúÈöíåñ ÈöÇáúÚõÖúæö ÇáúãõÍóÑøóãö
ÝóíóÕöÍøõ ÚöäúÏó äöíøóÊöåö¡ (æóÅöäú ÃóÑóÇÏó ÇáØøóáóÇÞó ÝóæóÇÍöÏóÉñ
ÈóÇÆöäóÉñ) æóíóÕöíÑõ ÊóÔúÈöíåðÇ áóåóÇ Ýöí ÇáúÍõÑúãóÉö ßóÃóäøóåõ ÞóÇáó:
ÃóäúÊö Úóáóíøó ÍóÑóÇãñ (æóÅöäú áóãú íóßõäú áóåõ äöíøóÉñ ÝóáóíúÓó
ÈöÔóíúÁò) áöÃóäøóåõ ßöäóÇíóÉñ íóÍúÊóãöáõ æõÌõæåðÇ ÝóáóÇ íóÊóÚóíøóäõ
ÃóÍóÏõåóÇ ÅöáøóÇ ÈöãõÑóÌøöÍò. æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ: åõæó ÙöåóÇÑñ áöÃóäøóåõ
ÊóÔúÈöíåñ ÍóÞöíÞóÉð æóÇáÊøóÔúÈöíåõ ÈöÇáúÚõÖúæö ÙöåóÇÑñ¡ ÝóÇáÊøóÔúÈöíåõ
ÈöÇáúßõáøö Ãóæúáóì. æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó Åöäú ßóÇäó Ýöí ÍóÇáóÉö
ÇáúÛóÖóÈö Ýóåõæó ÙöåóÇÑñ¡ æóÅöäú Úóäóì Èöåö ÇáÊøóÍúÑöíãó Ýóåõæó ÅöíáóÇÁñ
ÅöËúÈóÇÊðÇ áöÃóÏúäóì ÇáúÍõÑúãóÊóíúäö. æóÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò ÙöåóÇÑñ¡
æóÞöíáó ÙöåóÇÑñ ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö. æóÅöäú äóæóì ÇáúßóÐöÈó ÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ
Ýöí äóæóÇÏöÑö åöÔóÇãò: íóÏöíäõ ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáúÛóÖóÈö
Ýóåõæó íóãöíäñ¡ æóÅöäú ÞóÇáó: ÃóäúÊö Úóáóíøó ÍóÑóÇãñ ßóÃõãøöí æóäóæóì
ÙöåóÇÑðÇ ÝóÙöåóÇÑñ áöáÊøóÔúÈöíåö¡ æóÅöäú äóæóì ØóáóÇÞðÇ ÝóØóáóÇÞñ
áöáÊøóÍúÑöíãö¡ æóÅöäú äóæóì ÇáÊøóÍúÑöíãó ÝóÙöåóÇÑñ¡ æóÅöäú áóãú íóßõäú
áóåõ äöíøóÉñ ÝóÅöíáóÇÁñ. æóÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò ÙöåóÇÑñ¡ æóÞóÏú ãóÑøó
æóÌúåõåóÇ.
(æóáóæú ÞóÇáó áöäöÓóÇÆöåö: ÃóäúÊõäøó Úóáóíøó ßóÙóåúÑö Ãõãøöí ÝóÚóáóíúåö
áößõáøö æóÇÍöÏóÉò ßóÝøóÇÑóÉñ) áöÃóäøóåõ íóÕöíÑõ ãõÙóÇåöÑðÇ ãöäú ßõáøö
æóÇÍöÏóÉò ãöäúåõäøó ÈöÅöÖóÇÝóÉö ÇáÙøöåóÇÑö Åöáóíúåöäøó¡ ßóãóÇ ÅöÐóÇ
ÞóÇáó: ÃóäúÊõäøó ØóæóÇáöÞõ ÊóØúáõÞõ ßõáøõ æóÇÍöÏóÉò ãöäúåõäøó¡ æóÅöÐóÇ
ßóÇäó ãõÙóÇåöÑðÇ ãöäú ßõáøö æóÇÍöÏóÉò ãöäúåõäøó ÊóËúÈõÊõ ÇáúÍõÑúãóÉõ Ýöí
ßõáøö æóÇÍöÏóÉò æóÇáúßóÝøóÇÑóÉõ áöÅöäúåóÇÁö ÇáúÍõÑúãóÉö ÝóÊóÊóÚóÏøóÏõ
ÈöÊóÚóÏøõÏö ÇáúÍõÑúãóÉö.
(æóÅöäú ÙóÇåóÑó ãöäúåóÇ ãöÑóÇÑðÇ Ýöí ãóÌúáöÓò æóÇÍöÏò Ãóæú Ýöí ãóÌóÇáöÓó
ÝóÚóáóíúåö áößõáøö ÙöåóÇÑò ßóÝøóÇÑóÉñ) ßóãóÇ Ýöí ÊóßúÑóÇÑö Çáúíóãöíäö.
æóÑóæóì ÇáúÍóÓóäõ Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó: ÅöÐóÇ ÞóÇáó áöÇãúÑóÃóÊöåö:
ÃóäúÊö Úóáóíøó ßóÙóåúÑö Ãõãøöí ãöÇÆóÉó ãóÑøóÉò æóÌóÈóÊú Úóáóíúåö ãöÇÆóÉõ
ßóÝøóÇÑóÉò æóåõæó ÍóÇáöÝñ ãöÇÆóÉó ãóÑøóÉò.
[ÝÕá ßÝÇÑÉ ÇáÙøöåóÇÑ]
ÝóÕúáñ (æóÇáúßóÝøóÇÑóÉõ ÚöÊúÞõ ÑóÞóÈóÉò) ÞóÈúáó ÇáúãóÓöíÓö áöáäøóÕøö
(íõÌúÒöÆõ ÝöíåóÇ ãõØúáóÞõ ÇáÑøóÞóÈóÉö ÇáÓøóáöíãóÉö) ÝóíóäúØóáöÞõ Úóáóì
ÇáúãõÓúáöãö æóÇáúßóÇÝöÑö æóÇáÐøóßóÑö æóÇáúÃõäúËóì æóÇáÕøóÛöíÑö
æóÇáúßóÈöíÑö ÚóãóáðÇ ÈöÇáúÅöØúáóÇÞö¡ æóåõæó Þóæúáå ÊóÚóÇáóì:
{ÝóÊóÍúÑöíÑõ ÑóÞóÈóÉò} [ÇáäÓÇÁ: 92] ¡ æóÇáÑøóÞóÈóÉõ ÚöÈóÇÑóÉñ Úóäö
ÇáÐøóÇÊö ÇáúãóÑúÞõæÞóÉõ ÇáúãóãúáõæßóÉõ ãöäú ßõáøö æóÌúåò¡ æóÚöäúÏó
ÇáúÅöØúáóÇÞö íóäúÕóÑöÝõ Åöáóì ÇáÓøóáöíãóÉö¡ Ýóãóäú ÞóíøóÏóåóÇ ÈöæóÕúÝò
ÒóÇÆöÏò ÝóÞóÏú ÒóÇÏó Úóáóì ÇáäøóÕøö ÝóíõÑóÏøõ Úóáóíúåö.
ÞóÇáó: (æóáóÇ íõÌúÒöÆõ ÇáúãõÏóÈøóÑõ æóÃõãøõ ÇáúæóáóÏö) áöÃóäøó ÇáÑøöÞøó
Ýöíåöãú äóÇÞöÕñ áöÇÓúÊöÍúÞóÇÞöåöãõ ÇáúÚöÊúÞó ÈöÌöåóÉò ÃõÎúÑóì
(3/163)
æóÇáúãõßóÇÊóÈõ ÇáóÐöí ÃóÏøóì ÈóÚúÖó
ßöÊóÇÈóÊöåö¡ æóáóÇ ãóÞúØõæÚõ ÇáúíóÏóíúäö Ãóæú ÅöÈúåóÇãóíúåöãóÇ Ãóæö
ÇáÑøöÌúáóíúäö¡ æóáóÇ ÇáúÃóÚúãóì æóáóÇ ÇáúÃóÕóãøõ æóáóÇ ÇáúÃóÎúÑóÓõ æóáóÇ
ÇáúãóÌúäõæäõ ÇáúãõØúÈóÞõ æóáóÇ ãõÚúÊóÞõ ÇáúÈóÚúÖö¡ æóÅöäö ÇÔúÊóÑóì
ÃóÈóÇåõ Ãóæö ÇÈúäóåõ íóäúæöí ÇáúßóÝøóÇÑóÉó ÃóÌúÒóÃóåõ¡ æóÅöäú ÃóÚúÊóÞó
äöÕúÝó ÚóÈúÏöåö Ëõãøó ÌóÇãóÚóåóÇ Ëõãøó ÃóÚúÊóÞó ÈóÇÞöíóåõ áóãú íõÌúÒöåö
(Óã) æóÅöäú áóãú íõÌóÇãöÚú Èóíúäó ÇáúÅöÚúÊóÇÞóíúäö ÃóÌúÒóÃóåõ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
(æ) áóÇ (ÇáúãõßóÇÊóÈõ ÇáøóÐöí ÃóÏøóì ÈóÚúÖó ßöÊóÇÈóÊöåö) áöÃóäøóåõ
íõÔúÈöåõ ÇáúÚöÊúÞó ÈöÈóÏóáò¡ æóíóÌõæÒõ ÇáúãõßóÇÊóÈõ ÇáøóÐöí áóãú íõÄóÏøö
ÔóíúÆðÇ¡ áöÃóäøó ÇáÑøöÞøó ÞóÇÆöãñ Èöåö¡ ÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÇáúãõßóÇÊóÈõ ÚóÈúÏñ ãóÇ ÈóÞöíó Úóáóíúåö ÏöÑúåóãñ» ¡
æóãóÇ ÐóßóÑúäóÇåõ ãöäó ÇáúãóÚúäóì Ýöíãóäú ÃóÏøóì ÇáúÈóÚúÖó ãõäúÊóÝò¡
Úóáóì Ãóäøóåõ Ñõæöíó Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøóåõ íóÌõæÒõ ãóäú ÃóÏøóì
ÇáúÈóÚúÖó ÃóíúÖðÇ áöÃóäøóåõ ÚóÈúÏñ ÈöÇáúÍóÏöíËö ÍóÊøóì áóæú ÝõÓöÎóÊö
ÇáúßöÊóÇÈóÉõ ÚóÇÏó ÑóÞöíÞðÇ¡ ÈöÎöáóÇÝö Ãõãøö ÇáúæóáóÏö æóÇáúãõÏóÈøóÑö
ÝóÅöäøó Ðóáößó áóÇ íõÝúÓóÎõ ÃóÕúáðÇ.
ÞóÇáó: (æóáóÇ ãóÞúØõæÚõ ÇáúíóÏóíúäö Ãóæú ÅöÈúåóÇãóíúåöãðÇ Ãóæö
ÇáÑøöÌúáóíúäö¡ æóáóÇ ÇáúÃóÚúãóì æóáóÇ ÇáúÃóÕóãøõ æóáóÇ ÇáúÃóÎúÑóÓõ æóáóÇ
ÇáúãóÌúäõæäõ ÇáúãõØúÈöÞõ) áöÃóäøó ÌöäúÓó ÇáúãóäúÝóÚóÉö ÊóÝõæÊõ Ýöí
åóÄõáóÇÁö¡ æóåõæó ÇáúÈóØúÔõ æóÇáÓøóÚúíõ æóÇáÓøóãúÚõ æóÇáúÈóÕóÑõ
æóÇáöÇäúÊöÝóÇÚõ ÈöÇáúÌóæóÇÑöÍö ÈöÇáúÚóÞúáö¡ æóÇáúãóÌúäõæäõ ÝóÇÆöÊõ
ÇáúãóäúÝóÚóÉö¡ æóÈóØúÔõ ÇáúíóÏóíúäö ÈöÇáúÅöÈúåóÇãóíúäö ÝóÈöÝóæúÊöåöãóÇ
ÊóÝõæÊõ ÌöäúÓõ ÇáúãóäúÝóÚóÉö æóÃóäøóåõ ãóÇäöÚñ¡ áöÃóäøó ÞöíóÇãó
ÇáÑøóÞóÈóÉö ÈöÞöíóÇãö ÇáúãóäúÝóÚóÉö æóÅöÐóÇ ÝóÇÊó ÌöäúÓõ ÇáúãóäúÝóÚóÉö
ÕóÇÑóÊö ÇáÑøóÞóÈóÉõ åóÇáößóÉð ãöäú æóÌúåò ÝóßóÇäóÊú äóÇÞöÕóÉð ÝóáóÇ
íóÊóäóÇæóáõåóÇ ÇáöÇÓúãõ¡ ÃóãøóÇ ÅöÐóÇ ÇÎúÊóáøóÊö ÇáúãóäúÝóÚóÉõ ÝóáóíúÓó
ÈöãóÇäöÚò¡ áöÃóäøó ÇáúÚóíúÈó ÇáúÞóáöíáó áóíúÓó ÈöãóÇäöÚò áöÊóÚóÐøõÑö
ÇáöÇÍúÊöÑóÇÒö Úóäúåõ¡ æóÐóáößó ßóÇáúÃóÚúæóÑö æóãóÞúØõæÚö ÅöÍúÏóì
ÇáúíóÏóíúäö Ãóæú ÅöÍúÏóì ÇáÑøöÌúáóíúäö ãöäú ÎöáóÇÝò¡ æóáóÇ íóÌõæÒõ ÅöÐóÇ
ÞõØöÚóÇ ãöäú ÌóÇäöÈò æóÇÍöÏò áöÝóæóÇÊö ÌöäúÓö ãóäúÝóÚóÉö ÇáÔøóíúÁö¡
æóáóÇ íóÌõæÒõ ÇáúãóÚúÊõæåõ æóÇáúãóÝúáõæÌõ ÇáúíóÇÈöÓõ ÇáÔøöÞøö áöãóÇ
ÈóíøóäøóÇ¡ æóËóáóÇËóÉõ ÃóÕóÇÈöÚó ãöäó ÇáúíóÏö áóåóÇ Íõßúãõ Çáúßõáøö¡
æóíóÌõæÒõ ÚöÊúÞõ ÇáúÎóÕöíøö æóÇáúãóÌõÈõæÈö áöÃóäøó Ðóáößó íóÒöíÏõ
ÇáúÞöíãóÉó áóÇ íõäúÞöÕõåóÇ¡ æóíóÌõæÒõ ãóÞúØõæÚõ ÇáúÃõÐõäóíúäö áöÃóäøóåõ
áóÇ ÖóÑóÑó Ýöíåö¡ æóíóÌõæÒõ ãóÞúØõæÚõ ÇáÔøóÝóÊóíúäö Åöäú ßóÇäó íóÞúÏöÑõ
Úóáóì ÇáúÃóßúáö æóÅöáøóÇ ÝóáóÇ.
(æóáóÇ) íóÌõæÒõ (ãõÚóÊóÞõ ÇáúÈóÚúÖö) áöÃóäøóåõ áóíúÓó ÈöÑóÞóÈóÉò
ßóÇãöáóÉò.
ÞóÇáó: (æóÅöäö ÇÔúÊóÑóì ÃóÈóÇåõ Ãóæö ÇÈúäóåõ íóäúæöí ÇáúßóÝøóÇÑóÉó
ÃóÌúÒóÃóåõ) áöÃóäøó ÔöÑóÇÁó ÇáúÞóÑöíÈö ÅöÚúÊóÇÞñ¡ ÞóÇáó - Úóáóíúåö
ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «áóäú íÌúÒöÆ æóáóÏñ æóÇáöÏóåõ ÅöáøóÇ Ãóäú
íóÌöÏóåõ ãóãúáõæßðÇ ÝóíóÔúÊóÑöíóåõ ÝóíõÚúÊöÞóåõ» ¡ ÃóÎúÈóÑó - Úóáóíúåö
ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - Ãóäøó ÇáöÇÈúäó ÞóÇÏöÑñ Úóáóì ÅöÚúÊóÇÞö ÇáúÃóÈö
Ýóíóßõæäõ ÞóÇÏöÑðÇ ÊóÕúÏöíÞðÇ áóåõ ÝöíãóÇ ÃóÎúÈóÑó¡ æóáóÇ íóÞúÏöÑõ Úóáóì
ÅöÚúÊóÇÞöåö ÞóÈúáó ÇáÔøöÑóÇÁö áöÚóÏóãö Çáúãöáúßö æóáóÇ ÈóÚúÏó ÇáÔøöÑóÇÁö
áöÃóäøóåõ íóÚúÊöÞõ Úóáóíúåö ÈöÇáÔøöÑóÇÁö¡ Ýóíóßõæäõ äóÝúÓõ ÇáÔøöÑóÇÁö
ÅöÚúÊóÇÞðÇ¡ ÝóÅöÐóÇ äóæóì ÈöÇáÔøöÑóÇÁö ÇáúßóÝøóÇÑóÉó íóÕöíÑõ ÅöÚúÊóÇÞðÇ
Úóäö ÇáúßóÝøóÇÑóÉö ÝóíóÕöÍøõ æóíõÌúÒöÆõåõ.
(æóÅöäú ÃóÚúÊóÞó äöÕúÝó ÚóÈúÏöåö Ëõãøó ÌóÇãóÚóåóÇ Ëõãøó ÃóÚúÊóÞó
ÈóÇÞöíóåõ áóãú íõÌúÒöåö) ÚöäúÏóåõ. æóÚöäúÏóåõãóÇ íõÌúÒöÆõåõ ÈöäóÇÁð
Úóáóì ÊóÌúÒöíÁö ÇáúÅöÚúÊóÇÞö¡ ÝóÚöäúÏóåõãóÇ áóãøóÇ ÃóÚúÊóÞó äöÕúÝóåõ
ßóÇäó ÅöÚúÊóÇÞðÇ áöáúÌóãöíÚö¡ æóÚöäúÏóåõ áóÇ¡ ÝóÞóÏú ÃóÚúÊóÞó ÇáäøöÕúÝó
ÞóÈúáó ÇáúãóÓöíÓö æóÇáäøöÕúÝó ÈóÚúÏóåõ¡ æóÇáÔøóÑúØõ Ãóäú íóßõæäó
ÇáúÅöÚúÊóÇÞõ ÞóÈúáó ÇáúãóÓöíÓö ÝóáóÇ íõÌúÒöÆõåõ ÝóíóÓúÊóÃúäöÝõ ÚöÊúÞó
ÑóÞóÈóÉò ÃõÎúÑóì.
(æóÅöäú áóãú íõÌóÇãöÚú Èóíúäó ÇáúÅöÚúÊóÇÞóíúäö ÃóÌúÒóÃóåõ)
ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö¡ ÃóãøóÇ ÚöäúÏóåõãóÇ ÝóÙóÇåöÑñ¡
(3/164)
æóÇáúÚóÈúÏõ áóÇ íõÌúÒöÆõåõ Ýöí ÇáÙøöåóÇÑö
ÅöáøóÇ ÇáÕøóæúãõ. ÝóÅöäú áóãú íóÌöÏú ãóÇ íóÚúÊöÞõ ÕóÇãó ÔóåúÑóíúäö
ãõÊóÊóÇÈöÚóíúäö áóíúÓó ÝöíåöãóÇ ÑóãóÖóÇäõ æóíóæúãóÇ ÇáúÚöíÏö æóÃóíøóÇãõ
ÇáÊøóÔúÑöíÞö¡ ÝóÅöäú ÌóÇãóÚóåóÇ Ýöí ÇáÔøóåúÑóíúäö áóíúáðÇ Ãóæú äóåóÇÑðÇ
ÚóÇãöÏðÇ Ãóæú äóÇÓöíðÇ ÈöÚõÐúÑò Ãóæú ÈöÛóíúÑö ÚõÐúÑò ÇÓúÊóÞúÈóáó (Ó) ¡
ÝóÅöäøó áóãú íóÓúÊóØöÚö ÇáÕøöíóÇãó ÃóØúÚóãó ÓöÊøöíäó ãöÓúßöíäðÇ¡
æóíõØúÚöãõ ßóãóÇ ÐóßóÑúäóÇ Ýöí ÕóÏóÞóÉö ÇáúÝöØúÑö Ãóæú ÞöíãóÉó Ðóáößó¡
ÝóÅöäú ÛóÏøóÇåõãú æóÚóÔøóÇåõãú ÌóÇÒó¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
æóÃóãøóÇ ÚöäúÏóåõ ÝóáöÃóäøóåõ ÃóÚúÊóÞóåõ ÈößóáóÇãóíúäö¡ æóãóÇ ÍóÕóáó
Ýöíåö ãöäó ÇáäøóÞúÕö ÍóÕóáó ÈöÓóÈóÈö ÇáúÅöÚúÊóÇÞö áöáúßóÝøóÇÑóÉö
æóÃóäøóåõ ÛóíúÑõ ãóÇäöÚò¡ ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÃóÕóÇÈóÊö ÇáÓøößøöíäõ Úóíúäó ÔóÇÉö
ÇáúÃõÖúÍöíøóÉö æóÞóÏú ÃóÖúÌóÚóåóÇ áöáÐøóÈúÍö¡ æóÚóáóì åóÐóÇ áóæú
ÃóÚúÊóÞó äöÕúÝó ÚóÈúÏò ãõÔúÊóÑóßò áóÇ íõÌúÒöÆõåõ ãõæÓöÑðÇ ßóÇäó Ãóæú
ãõÚúÓöÑðÇ ÈöäóÇÁð Úóáóì ãóÇ ãóÑøó¡ æóÚöäúÏóåõãóÇ Åöäú ßóÇäó ãõæÓöÑðÇ
ÃóÌúÒóÃóåõ¡ áöÃóäøóåõ íóãúáößõ äóÕöíÈó ÔóÑöíßöåö ÈöÇáÖøóãóÇäö æóßóÇäó
ãõÚúÊöÞðÇ áöáúßõáøö¡ æóÅöäú ßóÇäó ãõÚúÓöÑðÇ áóÇ íõÌúÒöÆõåõ¡ áöÃóäøó
ÇáÓøöÚóÇíóÉó æóÌóÈóÊú áöáÔøóÑöíßö Ýöí äóÕöíÈöåö Ýóáóãú íõæÌóÏú ãöäúåõ
ÚöÊúÞõ ÇáúÌóãöíÚö.
ÞóÇáó: (æóÇáúÚóÈúÏõ áóÇ íõÌúÒöÆõåõ Ýöí ÇáÙøöåóÇÑö ÅöáøóÇ ÇáÕøóæúãõ)
áöÃóäøóåõ ÚóÇÌöÒñ Úóäö ÇáúÅöÚúÊóÇÞö æóÇáúÅöØúÚóÇãö áöÃóäøóåõ áóÇ
íóãúáößõ ÔóíúÆðÇ¡ ÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «áóÇ
íóãúáößõ ÇáúÚóÈúÏõ ÅöáøóÇ ÇáØøóáóÇÞó» .
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú áóãú íóÌöÏú) ÇáúãõÙóÇåöÑõ (ãóÇ íóÚúÊöÞõ ÕóÇãó ÔóåúÑóíúäö
ãõÊóÊóÇÈöÚóíúäö) áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {Ýóãóäú áóãú íóÌöÏú ÝóÕöíóÇãõ
ÔóåúÑóíúäö ãõÊóÊóÇÈöÚóíúäö ãöäú ÞóÈúáö Ãóäú íóÊóãóÇÓøóÇ} [ÇáãÌÇÏáÉ: 4] .
ÞóÇáó: (áóíúÓó ÝöíåöãóÇ ÑóãóÖóÇäõ æóíóæúãóÇ ÇáúÚöíÏö æóÃóíøóÇãõ
ÇáÊøóÔúÑöíÞö) ¡ ÃóãøóÇ ÑóãóÖóÇäõ ÝóáöÃóäøóåõ íóÞóÚõ Úóäö ÇáúÝóÑúÖö
áöÊóÚóíøõäöåö Úóáóì ãóÇ ãóÑøó Ýöí ÇáÕøóæúãö ÝóáóÇ íóÞóÚõ Úóäú ÛóíúÑöåö¡
æóÃóãøóÇ ÇáúÈóÇÞöí ÝóáöÃóäøó ÇáÕøóæúãó ÝöíåóÇ ÍóÑóÇãñ ÝóßóÇäó äóÇÞöÕðÇ
ÝóáóÇ íóÊóÃóÏøóì Èöåö ÇáúæóÇÌöÈõ.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ÌóÇãóÚóåóÇ Ýöí ÇáÔøóåúÑóíúäö áóíúáðÇ Ãóæú äóåóÇÑðÇ
ÚóÇãöÏðÇ Ãóæú äóÇÓöíðÇ ÈöÚõÐúÑò Ãóæú ÈöÛóíúÑö ÚõÐúÑò ÇÓúÊóÞúÈóáó)
áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {ãöäú ÞóÈúáö Ãóäú íóÊóãóÇÓøóÇ} [ÇáãÌÇÏáÉ: 4]
æóÞóÇáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó: Åöäú ÌóÇãóÚó áóíúáðÇ ÚóÇãöÏðÇ Ãóæú äóåóÇÑðÇ
äóÇÓöíðÇ áóãú íóÓúÊóÃúäöÝú áöÃóäøó Ðóáößó áóÇ íóãúäóÚõ ÇáÊøóÊóÇÈõÚó
ÍóÊøóì áóÇ íóÝúÓóÏó Èöåö ÇáÕøóæúãõ. æóÌóæóÇÈõåõ Ãóäøó ÇáäøóÕøó ÔóÑóØó
ßóæúäóåõ ÞóÈúáó ÇáúãóÓöíÓö¡ æóÃóäøóåõ íóäúÚóÏöãõ ÈöÇáúãóÓöíÓö
ÝóíóÓúÊóÃúäöÝõ.
æóáóæú ÍóÇÖóÊö ÇáúãóÑúÃóÉõ Ýöí ßóÝøóÇÑóÉö ÇáÕøóæúãö áóÇ ÊóÓúÊóÞúÈöáõ¡
æóÅöäú ÃóÝúØóÑóÊú áöãóÑóÖò ÇÓúÊóÞúÈóáóÊú¡ æóáóæú ÍóÇÖóÊú Ýöí ßóÝøóÇÑóÉö
Çáúíóãöíäö ÇÓúÊóÞúÈóáóÊú¡ áöÃóäøó ÇáúÍóíúÖó íóÊóßóÑøóÑõ Ýöí ßõáøö ÔóåúÑò
æóáóÇ ßóÐóáößó ÇáúãóÑóÖõ. æóÚóäú ãõÍóãøóÏò: áóæú ÕóÇãóÊú ÔóåúÑðÇ Ëõãøó
ÍóÇÖóÊú Ëõãøó ÃóíöÓóÊö ÇÓúÊóÞúÈóáóÊú. æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó: áóæú
ÍóÈöáóÊú Ýöí ÇáÔøóåúÑö ÇáËøóÇäöí ÈóäóÊú¡ æóãóäú áóåõ Ïóíúäñ áóíúÓó áóåõ
ÛóíúÑõåõ æóáóÇ íóÞúÏöÑõ Úóáóì ÇÓúÊöÎúáóÇÕöåö ßóÝøóÑó ÈöÇáÕøóæúãö¡ æóáóæú
ÍóäöËó ãõæÓöÑðÇ Ëõãøó ÃóÚúÓóÑó Ãóæú ÈöÇáúÚóßúÓö ÝóÇáúãõÚúÊóÈóÑõ ÍóÇáóÉõ
ÇáÊøóßúÝöíÑö¡ æóáóæú ÃóíúÓóÑó Ýöí ÎöáóÇáö ÇáÕøóæúãö ÃóÚúÊóÞó
ßóÇáúãõÊóíóãøöãö ÅöÐóÇ æóÌóÏó ÇáúãóÇÁó Ýöí ÕóáóÇÊöåö.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú áóãú íóÓúÊóØöÚö ÇáÕøöíóÇãó ÃóØúÚóãó ÓöÊøöíäó ãöÓúßöíäðÇ)
áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {Ýóãóäú áóãú íóÓúÊóØöÚú ÝóÅöØúÚóÇãõ ÓöÊøöíäó
ãöÓúßöíäðÇ} [ÇáãÌÇÏáÉ: 4] .
(æóíõØúÚöãõ ßóãóÇ ÐóßóÑúäóÇ Ýöí ÕóÏóÞóÉö ÇáúÝöØúÑö) áöÞóæúáöåö -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - Ýöí ÍóÏöíËö Óóåúáö Èúäö ÕóÎúÑò Ãóæú
ÃóæúÓö Èúäö ÇáÕøóÇãöÊö: «áößõáøö ãöÓúßöíäò äöÕúÝõ ÕóÇÚò ãöäú ÈõÑøò»
æóáöÃóäøóåõ áöÍóÇÌóÉö ÇáúãöÓúßöíäö Ýöí Çáúíóæúãö ÝóÇÚúÊõÈöÑóÊú
ÈöÕóÏóÞóÉö ÇáúÝöØúÑö. ÞóÇáó: (Ãóæú ÞöíãóÉõ Ðóáößó) áöãóÇ ãóÑøó Ýöí
ÏóÝúÚö ÇáúÞöíóãö Ýöí ÇáÒøóßóÇÉö. ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ÛóÏøóÇåõãú æóÚóÔøóÇåõãú
ÌóÇÒó) ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {ÝóÅöØúÚóÇãõ ÓöÊøöíäó ãöÓúßöíäðÇ} [ÇáãÌÇÏáÉ: 4]
æóåõæó ÇáÊøóãúßöíäõ
(3/165)
æóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÔöÈóÚöåöãú Ýöí
ÇáúÃóßúáóÊóíúäö¡ æóáóÇ ÈõÏøó ãöäó ÇáúÅöÏóÇãö Ýöí ÎõÈúÒö ÇáÔøóÚöíÑö Ïõæäó
ÇáúÍöäúØóÉö¡ æóáóæú ÃóØúÚóãó ãöÓúßöíäðÇ ÓöÊøöíäó íóæúãðÇ ÃóÌúÒóÃóåõ¡
æóÅöäú ÃóÚúØóÇåõ Ýöí íóæúãò æóÇÍöÏò Úóäö Çáúßõáøö ÃóÌúÒóÃóåõ Úóäú íóæúãò
æóÇÍöÏò¡ ÝóÅöäú ÌóÇãóÚóåóÇ Ýöí ÎöáóÇáö ÇáúÅöØúÚóÇãö áóãú íóÓúÊóÃúäöÝú¡
æóãóäú ÃóÚúÊóÞó ÑóÞóÈóÊóíúäö Ãóæú ÕóÇãó ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò Ãóæú
ÃóØúÚóãó ãöÇÆóÉð æóÚöÔúÑöíäó ãöÓúßöíäðÇ Úóäú ßóÝóÇÑóÊóíú ÙöåóÇÑò
ÃóÌúÒóÃóåõ ÚóäúåõãóÇ æóÅöäú áóãú íõÚóíøöäú¡ æóÅöäú ÃóØúÚóãó ÓöÊøöíäó
ãöÓúßöíäðÇ ßõáøó ãöÓúßöíäò ÕóÇÚðÇ ãöäú ÈõÑøò Úóäú ßóÝóÇÑóÊóíúäö áóãú
íõÌúÒöåö ÅöáøóÇ Úóäú æóÇÍöÏóÉò (ã) ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ãöäó ÇáØøóÚúãö (æóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÔöÈóÚöåöãú Ýöí ÇáúÃóßúáóÊóíúäö)
ÇÚúÊöÈöÇÑðÇ áöáúÚóÇÏóÉö (æóáóÇ ÈõÏøó ãöäó ÇáúÅöÏóÇãö Ýöí ÎõÈúÒö
ÇáÔøóÚöíÑö Ïõæäó ÇáúÍöäúØóÉö) áöÃóäøóåõ áóÇ íóÊóãóßøóäõ ãöäó ÇáÔøöÈóÚö
Ýöí ÎõÈúÒö ÇáÔøóÚöíÑö Ïõæäó ÇáúÅöÏóÇãö ÝóÅöäøóåõ ÞóáøóãóÇ íóäúÓóÇÛõ
Ïõæäóåõ¡ æóáóÇ ßóÐóáößó ÎõÈúÒõ ÇáúÍöäúØóÉö. æóÚóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó -
ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -: áóæú ÛóÏøóÇåõãú æóÚóÔøóÇåõãú ÎõÈúÒðÇ æóÅöÏóÇãðÇ Ãóæú
ÎõÈúÒðÇ ÈöÛóíúÑö ÅöÏóÇãò Ãóæú ÎõÈúÒó ÇáÔøóÚöíÑö Ãóæú ÓóæöíÞðÇ Ãóæú
ÊóãúÑðÇ - ÌóÇÒó¡ æóáóæú ÛóÏøóì ÓöÊøöíäó æóÚóÔøóì ÓöÊøöíäó ÛóíúÑóåõãú
áóãú íõÌúÒöåö ÅöáøóÇ Ãóäú íõÚöíÏó Úóáóì ÓöÊøöíäó ãöäúåõãú ÛóÏóÇÁð Ãóæú
ÚóÔóÇÁð¡ æóíóÌõæÒõ ÛóÏóÇÁóÇäö Ãóæú ÚóÔóÇÁóÇäö Ãóæú ÚóÔóÇÁñ æóÓóÍõæÑñ¡
æóßóÐóÇ áóæú ÛóÏøóÇåõãú íóæúãðÇ æóÚóÔøóÇåõãú íóæúãðÇ ÂÎóÑó áöæõÌõæÏö
ÃóßúáóÊóíúäö ãõÔúÈöÚóÊóíúäö¡ æóáóæú ÚóÔøóÇåõãú Ýöí ÑóãóÖóÇäó áößõáøö
ãöÓúßöíäò áóíúáóÊóíúäö ÃóÌúÒóÃóåõ¡ æóÇáúãõÓúÊóÍóÈøõ ÛóÏóÇÁñ æóÚóÔóÇÁñ¡
æóáóæú ÃóØúÚóãó ßõáøó ãöÓúßöíäò ãõÏøðÇ ÝóÚóáóíúåö Ãóäú íõÚúØöíóåõ ãõÏøðÇ
ÂÎóÑó¡ æóáóÇ íóÌõæÒó Ãóäú íõÚúØöíóåõ ÛóíúÑóåõãú áöÃóäøó ÇáúæóÇÌöÈó
ÔóíúÆóÇäö: ãõÑóÇÚóÇÉõ ÚóÏóÏö ÇáúãóÓóÇßöíäö¡ æóÇáúãöÞúÏóÇÑõ Ýöí
ÇáúæóÙöíÝóÉö áößõáøö ÇáúãóÓóÇßöíäö.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÃóØúÚóãó ãöÓúßöíäðÇ) æóÇÍöÏðÇ (ÓöÊøöíäó íóæúãðÇ
ÃóÌúÒóÃóåõ) áöÃóäøó ÇáúãõÚúÊóÈóÑó ÏóÝúÚõ ÍóÇÌóÉö ÇáúãöÓúßöíäö æóÃóäøóåóÇ
ÊóÊóÌóÏøóÏõ ÈöÊóÌóÏøõÏö Çáúíóæúãö¡ (æóÅöäú ÃóÚúØóÇåõ Ýöí íóæúãò æóÇÍöÏò
Úóäö Çáúßõáøö ÃóÌúÒóÃóåõ Úóäú íóæúãò æóÇÍöÏò) áöÇäúÏöÝóÇÚö ÇáúÍóÇÌóÉö
ÈöÇáúãóÑøóÉö ÇáúÃõæáóì¡ æóåóÐóÇ áóÇ ÎöáóÇÝó Ýöíåö Ýöí ÇáúÅöÈóÇÍóÉö¡
ÝóÃóãøóÇ ÇáÊøóãúáöíßõ ãöäúåõ Ýöí íóæúãò æóÇÍöÏò Ýöí ÏõÝúÚóÇÊò¡ Þöíáó:
áóÇ íõÌúÒöÆõåõ¡ æóÞöíáó: íõÌúÒöÆõåõ áöÃóäøó ÇáúÍóÇÌóÉó Åöáóì
ÇáÊøóãúáöíßö ÊóÊóÌóÏøóÏõ Ýöí Çáúíóæúãö ãóÑøóÇÊò¡ æóáóæú ÏóÝóÚó Çáúßõáøó
Åöáóíúåö ãóÑøóÉð æóÇÍöÏóÉð áóÇ íóÌõæÒõ áöÃóäøó ÇáÊøóÝúÑöíÞó æóÇÌöÈñ
ÈöÇáäøóÕøö.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ÌóÇãóÚóåóÇ Ýöí ÎöáóÇáö ÇáúÅöØúÚóÇãö áóãú íóÓúÊóÃúäöÝú)
áöÃóäøó ÇáäøóÕøó áóãú íóÔúÑõØú Ýöí ÇáúÅöØúÚóÇãö ÞóÈúáó ÇáúãóÓöíÓö¡
ÅöáøóÇ ÃóäøóÇ ÃóæúÌóÈúäóÇåõ ÞóÈúáó ÇáúãóÓöíÓö áöÇÍúÊöãóÇáö ÇáúÞõÏúÑóÉö
Úóáóì ÇáúÅöÚúÊóÇÞö Ãóæö ÇáÕøóæúãö ÝóíóÞóÚóÇäö ÈóÚúÏó ÇáúãóÓöíÓö¡
æóÇáúãóäúÚõ áöãóÚúäðì Ýöí ÛóíúÑöåö áóÇ íõäóÇÝöí ÇáúãóÔúÑõæÚöíøóÉó.
ÞóÇáó: (æóãóäú ÃóÚúÊóÞó ÑóÞóÈóÊóíúäö¡ Ãóæú ÕóÇãó ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò¡
Ãóæú ÃóØúÚóãó ãöÇÆóÉð æóÚöÔúÑöíäó ãöÓúßöíäðÇ Úóäú ßóÝóÇÑóÊóíú ÙöåóÇÑò
ÃóÌúÒóÃóåõ ÚóäúåõãóÇ æóÅöäú áóãú íõÚóíøöäú) áöÃóäøó ÇáúÌöäúÓó ãõÊøóÍöÏñ
ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åöáóì ÇáÊøóÚúíöíäö. æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -:
áóÇ íóÌõæÒõ Úóäú æóÇÍöÏóÉò ãöäúåõãóÇ ãóÇ áóãú íóÚúÊöÞú Úóäú ßõáøö
æóÇÍöÏóÉò æóÇÍöÏóÉð áöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÃóÚúÊóÞó ÚóäúåõãóÇ ÇäúÞóÓóãó ßõáøõ
ÅöÚúÊóÇÞò ÚóáóíúåöãóÇ ÝóíóÞóÚõ ÇáúÚöÊúÞõ ÃóÔúÞóÇÕðÇ Úóäú ßõáøö
æóÇÍöÏóÉò¡ ÝóáóÇ íóÌõæÒõ ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÇÎúÊóáóÝó ÇáúÌöäúÓõ. æóáóäóÇ Ãóäøó
ÇáúæóÇÌöÈó Êóßúãöíáõ ÇáúÚóÏóÏö Ïõæäó ÇáÊøóÚúíöíäö¡ ÅöÐö ÇáÊøóÚúíöíäõ áóÇ
íõÝöíÏõ Ýöí ÇáúÌöäúÓö ÇáúæóÇÍöÏö Úóáóì ãóÇ ÚõÑöÝó¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇÎúÊöáóÇÝö
ÇáúÌöäúÓö¡ áöÃóäøó ÇáÊøóÚúíöíäó ãõÝöíÏñ Ýöíåö ÝóíõÔúÊóÑóØõ.
(æóÅöäú ÃóØúÚóãó ÓöÊøöíäó ãöÓúßöíäðÇ ßõáøó ãöÓúßöíäò ÕóÇÚðÇ ãöäú ÈõÑøò
Úóäú ßóÝøóÇÑóÊóíúäö áóãú íõÌúÒåö ÅöáøóÇ Úóäú æóÇÍöÏóÉò) æóÞóÇáó
ãõÍóãøóÏñ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -: ÚóäúåõãóÇ¡ æóÅöäú ÃóØúÚóãó
(3/166)
æóÅöäú ÃóÚúÊóÞó æóÕóÇãó Úóäú ßóÝøóÇÑóÊóíú
ÙöåóÇÑò Ýóáóåõ Ãóäú íóÌúÚóáó Ðóáößó Úóäú ÃóíøöåöãóÇ ÔóÇÁó.
ÈóÇÈõ ÇááøöÚóÇäö æóíóÌöÈõ ÈöÞóÐúÝö ÇáÒøóæúÌóÉö ÈöÇáÒøöäóÇ Ãóæú ÈöäóÝúíö
ÇáúæóáóÏö ÅöÐóÇ ßóÇäóÇ ãöäú Ãóåúáö ÇáÔøóåóÇÏóÉö æóåöíó ãöãøóäú íõÍóÏøõ
ÞóÇÐöÝõåóÇ æóØóÇáóÈóÊúåõ ÈöÐóáößó¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
Ðóáößó Úóäú ÙöåóÇÑò æóÅöÝúØóÇÑò ÃóÌúÒóÃóåõ ÚóäúåõãóÇ ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö¡
æóÚóáóíúåö ÞöíóÇÓõ ãõÍóãøóÏò - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -¡ æóåóÐóÇ áöÃóäøó
ÈöÇáúãõÄóÏøóì æóÝóÇÁð ÈöåöãóÇ¡ æóÇáúãóÕúÑõæÝõ Åöáóíúåö ãóÍóáøñ áóåõãóÇ
ÝóíóÞóÚõ ÚóäúåõãóÇ æóÕóÇÑó ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÝóÑøóÞó ÇáÏøóÝúÚó. æóáóåõãóÇ
Ãóäøó ÇáäøöíøóÉó ÊõÚúÊóÈóÑõ Ýöí ÇáúÌöäúÓóíúäö áóÇ Ýöí ÌöäúÓò æóÇÍöÏò¡
æóÅöÐóÇ áóÛóÊö ÇáäøöíøóÉõ Ýöí ÇáúÌöäúÓö ÇáúæóÇÍöÏö ÈóÞöíó ÃóÕúáõ
ÇáäøöíøóÉö ÝóíõÌúÒöí Úóäö ÇáúæóÇÍöÏóÉö ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÞóÇáó Úóäú ßóÝøóÇÑóÉö
ÙöåóÇÑò.
(æóÅöäú ÃóÚúÊóÞó æóÕóÇãó Úóäú ßóÝóÇÑóÊóíú ÙöåóÇÑò Ýóáóåõ Ãóäú íóÌúÚóáó
Ðóáößó Úóäú ÃóíøöåöãóÇ ÔóÇÁó) áöÃóäøó ÇáäøöíøóÉó ãõÚúÊóÈóÑóÉñ ÚöäúÏó
ÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÌöäúÓö.
[ÈóÇÈõ ÇááøöÚóÇäö]
æóåõæó ãóÕúÏóÑõ áóÇÚóäó íõáóÇÚöäõ ãõáóÇÚóäóÉð ßóÞóÇÊóáó íõÞóÇÊöáõ
ãõÞóÇÊóáóÉð¡ æóÇáúãõáóÇÚóäóÉõ ãõÝóÇÚóáóÉñ ãöäó ÇááøóÚúäö¡ æóáóÇ íóßõæäõ
åóÐóÇ ÇáúæóÒúäõ ÅöáøóÇ Èóíúäó ÇËúäóíúäö¡ ÅöáøóÇ ãóÇ ÔóÐøó ßóÑóÇåóÞúÊõ
ÇáúÍõáõãó æóØóÇÑóÞúÊõ ÇáäøóÚúáó æóÚóÇÞóÈúÊõ ÇááøöÕøó æóäóÍúæöåö¡ æóåõæó
áóÝúÙñ ÚóÇãøñ.
æóÝöí ÇáÔøóÑúÚö: åõæó ãõÎúÊóÕøñ ÈöãõáóÇÚóäóÉò ÊóÌúÑöí Èóíúäó
ÇáÒøóæúÌóíúäö ÈöÓóÈóÈò ãóÎúÕõæÕò ÈöÕöÝóÉò ãóÎúÕõæÕóÉò Úóáóì ãóÇ
íóÃúÊöíßó Åöäú ÔóÇÁó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì¡ æóåõæó ÔóåóÇÏóÇÊñ ãõÄóßøóÏóÇÊñ
ÈöÇáúÃóíúãóÇäö ãõæóËøóÞóÉñ ÈöÇááøóÚúäö æóÇáúÛóÖóÈö ãöäó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì
ßóãóÇ äóØóÞó Èöåö ÇáúßöÊóÇÈõ¡ æóÞóÏú ßóÇäó ãõæÌóÈõ ÇáúÞóÐúÝö Ýöí
ÇáúÍóÏøö Ýöí ÇáúÃóÌúäóÈöíøóÉö æóÇáÒøóæúÌóÉö ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
{æóÇáøóÐöíäó íóÑúãõæäó ÇáúãõÍúÕóäóÇÊö} [ÇáäæÑ: 4] ÇáúÂíóÉóº ÝóäõÓöÎó Ýöí
ÇáÒøóæúÌóÇÊö Åöáóì ÇááøöÚóÇäö ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {æóÇáøóÐöíäó
íóÑúãõæäó ÃóÒúæóÇÌóåõãú} [ÇáäæÑ: 6] ÇáúÂíóÉó¡ æóÓóÈóÈõ Ðóáößó ãóÇ Ñóæóì
ÇÈúäõ ÚóÈøóÇÓò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -: «Ãóäøó åöáóÇáó Èúäó ÃõãóíøóÉó
ÞóÐóÝó ÇãúÑóÃóÊóåõ ÎóæúáóÉó ÈöÔõÑóíúßö ÇÈúäö ÓóÍúãóÇÁó ÚöäúÏó ÑóÓõæáö
Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -¡ ÝóÞóÇáó: ÑóÃóíúÊõ
ÈöÚóíúäöí æóÓóãöÚúÊõ ÈöÃõÐõäöí¡ ÝóÇÔúÊóÏøó Ðóáößó Úóáóì ÑóÓõæáö Çááøóåö
- Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -¡ ÝóÞóÇáó ÓóÚúÏõ Èúäõ ÚõÈóÇÏóÉó:
ÇáúÂäó íõÖúÑóÈõ åöáóÇáñ æóÊõÑóÏøõ ÔóåóÇÏóÊõåõ¡ Ëõãøó ÞóÇáó - Úóáóíúåö
ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: ÇáúÈóíøöäóÉõ Ãóæú ÍóÏøñ Ýöí ÙóåúÑößó¡
ÝóÞóÇáó: íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö ÅöÐóÇ ÑóÃóì ÃóÍóÏõäóÇ Úóáóì ÇãúÑóÃóÊöåö
ÑóÌõáðÇ íóäúØóáöÞõ íóáúÊóãöÓõ ÇáúÈóíøöäóÉó¡ ÝóÌóÚóáó - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - íóÞõæáõ: ÇáúÈóíøöäóÉõ Ãóæú ÍóÏøñ Ýöí ÙóåúÑößó¡
ÝóÞóÇáó åöáóÇáñ: æóÇáøóÐöí ÈóÚóËóßó ÈöÇáúÍóÞøö Åöäøöí áóÕóÇÏöÞñ
æóáóíõäúÒöáóäøó Çááøóåõ ãóÇ íõÈóÑøöÆõ ÙóåúÑöí ãöäó ÇáúÍóÏøö¡ ÝóäóÒóáó:
{æóÇáøóÐöíäó íóÑúãõæäó ÃóÒúæóÇÌóåõãú} [ÇáäæÑ: 6] Åöáóì Þóæúáöåö: {Åöäú
ßóÇäó ãöäó ÇáÕøóÇÏöÞöíäó} [ÇáäæÑ: 9] ÝóáóÇÚóäó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ - ÈóíúäóåõãóÇ¡ æóÞóÇáó ÚöäúÏó ÐößúÑö ÇááøóÚúäóÉö
æóÇáúÛóÖóÈö: Âãöíäó¡ æóÞóÇáó ÇáúÞóæúãõ: Âãöíäó» ¡ ÞóÇáó: (æóíóÌöÈõ
ÈöÞóÐúÝö ÇáÒøóæúÌóÉö ÈöÇáÒøöäóÇ) áöãóÇ ÊóáóæúäóÇ (Ãóæú ÈöäóÝúíö
ÇáúæóáóÏö) áöÃóäøóåõ Ýöí ãóÚúäóÇåõ. ÞóÇáó: (ÅöÐóÇ ßóÇäóÇ ãöäú Ãóåúáö
ÇáÔøóåóÇÏóÉö æóåöíó ãöãøóäú íõÍóÏøõ ÞóÇÐöÝõåóÇ æóØóÇáóÈóÊúåõ ÈöÐóáößó)
áöÃóäøó ÇáÑøõßúäó Ýöíåö ÇáÔøóåóÇÏóÉõ. ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì:
(3/167)
ÝóÅöäö ÇãúÊóäóÚó ãöäúåõ ÍõÈöÓó ÍóÊóì
íõáóÇÚöäó Ãóæú íõßóÐøöÈó äóÝúÓóåõ ÝóíõÍóÏøó¡ ÝóÅöÐóÇ áóÇÚóäó æóÌóÈó
ÚóáóíúåóÇ ÇááøöÚóÇäõ¡ æóÊõÍúÈóÓõ ÍóÊøóì ÊõáóÇÚöäó Ãóæú ÊõÕóÏøöÞóåõ¡
æóÅöÐóÇ áóãú íóßõäö ÇáÒøóæúÌõ ãöäú Ãóåúáö ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÝóÚóáóíúåö
ÇáúÍóÏøõ¡ æóÅöäú ßóÇäó ãöäú Ãóåúáö ÇáÔøóåóÇÏóÉö æóåöíó ãöãøóäú áóÇ
íõÍóÏøõ ÞóÇÐöÝõåóÇ ÝóáóÇ ÍóÏøó Úóáóíúåö æóáóÇ áöÚóÇäó æóíõÚóÒøóÑõ.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
{æóáóãú íóßõäú áóåõãú ÔõåóÏóÇÁõ ÅöáÇ ÃóäúÝõÓõåõãú ÝóÔóåóÇÏóÉõ
ÃóÍóÏöåöãú} [ÇáäæÑ: 6] . æóÇáÔøóåóÇÏóÉõ áóÇ Êóßõæäõ ãõÚúÊóÈóÑóÉñ ÅöáøóÇ
ÅöÐóÇ ÕóÏóÑóÊú ãöäú ÃóåúáöåóÇ¡ ÝóæõÌõæÈõ ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÚóáóíúåöãóÇ
ÇÔúÊöÑóÇØõ ßóæúäöåöãóÇ ãöäú Ãóåúáö ÇáÔøóåóÇÏóÉö¡ æóáóÇ ÈõÏøó ãöäú Ãóäú
Êóßõæäó ãöãøóäú íõÍóÏøõ ÞóÇÐöÝõåóÇ¡ áöÃóäøó ÇááøöÚóÇäó Ýöí ÍóÞøöåóÇ
ßóÍóÏøö ÇáúÞóÐúÝö áöãóÇ Ãóäøó ÇááøöÚóÇäó ÚõÞõæÈóÉñ¡ ÝóÅöäú ßóÇäó
ßóÇÐöÈðÇ ÇáúÊóÍóÞó Èöåö ßóÇáúÍóÏøö ÍóÊøóì áóÇ äÞúÈóáó ÔóåóÇÏóÊåõ ÈóÚúÏó
ÇááøöÚóÇäö ÃóÈóÏðÇ¡ æóåõæó Ýöí ÍóÞøöåóÇ ßóÍóÏøö ÇáÒøöäóÇ áöÃóäøó
ÇáúÛóÖóÈó Ýöí ÍóÞøöåóÇ ãöäó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÚõÞõæÈóÉñ ÔóÏöíÏóÉñ
íóáúÊóÍöÞõ ÈöåóÇ Åöäú ßóÇäóÊú ßóÇÐöÈóÉð ÝóÞóÇãó ãóÞóÇãó ÍóÏøö ÇáÒøöäóÇ¡
æóáöåóÐóÇ áóÇ íóËúÈõÊõ ÇááøöÚóÇäõ ÈöÇáÔøóåóÇÏóÉö Úóáóì ÇáÔøóåóÇÏóÉö¡
æóáóÇ ÈößöÊóÇÈö ÇáúÞóÇÖöí¡ æóáóÇ ÈöÔóåóÇÏóÉö ÇáäøöÓóÇÁö ßóÇáúÍõÏõæÏö¡
æóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ØóáóÈöåóÇ áóåóÇ áöÃóäøó ÇáúÍóÞøó ßóãóÇ Ýöí ÍóÏøö
ÇáúÞóÐúÝö. æóÔóÑúØõ ÇááøöÚóÇäö ÞöíóÇãõ ÇáÒøóæúÌöíøóÉö ÈóíúäóåõãóÇ
ÈöäößóÇÍò ÕóÍöíÍò Ïõæäó ÇáúÝóÇÓöÏö¡ áöÃóäøó ãõØúáóÞó ÇáÒøóæúÌöíøóÉö
íóäúÕóÑöÝõ Åöáóì ÇáÕøóÍöíÍö.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäö ÇãúÊóäóÚó ãöäúåõ ÍõÈöÓó ÍóÊøóì íõáóÇÚöäó) áöÃóäøóåõ ÍóÏøñ
æóÌóÈó Úóáóíúåö ÝóíõÍúÈóÓõ Ýöíåö áöÞõÏúÑóÊöåö Úóáóíúåö (Ãóæú íõßóÐøöÈó
äóÝúÓóåõ ÝóíõÍóÏøó) áöÃóäøóåõ ÅöÐóÇ ÃóßúÐóÈó äóÝúÓóåõ ÓóÞóØó ÇááøöÚóÇäõ¡
æóÅöÐóÇ ÓóÞóØó ÇááøöÚóÇäõ æóÌóÈó Úóáóíúåö ÇáúÍóÏøõ¡ áöÃóäøó ÇáúÞóÐúÝó
áóÇ íóÎúáõæ Úóäú ãõæÌóÈò¡ ÝóÅöÐóÇ ÓóÞóØó ÇááøöÚóÇäõ ÕöÑúäóÇ Åöáóì ÍóÏøö
ÇáúÞóÐúÝö¡ ÅöÐú åõæó ÇáúÃóÕúáõ.
(ÝóÅöÐóÇ áóÇÚóäó æóÌóÈó ÚóáóíúåóÇ ÇááøöÚóÇäõ) ÈöÇáäøóÕøö¡ (æóÊõÍúÈóÓõ
ÍóÊøóì ÊõáóÇÚöäó) áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ (Ãóæú ÊõÕóÏøöÞóåõ) ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó
Åöáóì ÇááøöÚóÇäö¡ æóáóÇ íóÌöÈõ ÚóáóíúåóÇ ÍóÏøõ ÇáÒøöäóÇ¡ áöÃóäøó ãöäú
ÔóÑúØöåö ÇáúÃóÞóÇÑöíÑõ ÇáúÃóÑúÈóÚóÉõ ÚöäúÏóäóÇ Úóáóì ãóÇ íóÃúÊöí
ÈóíóÇäõåõ¡ æóáöåóÐóÇ ÞóÇáó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -: ÊõÍóÏøõ
áöÃóäøó ÇáÒøóÇäöíó íõÍóÏøõ ÚöäúÏóåõ ÈöÇáúÅöÞúÑóÇÑö ãóÑøóÉð æóÇÍöÏóÉð
æóíóÈúÊóÏöÆõ Ýöí ÇááøöÚóÇäö ÈöÇáÒøóæúÌö áöÃóäøóåõ åõæó ÇáúãõÏøóÚöí¡
æóáöÃóäøóåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - ÈóÏóÃó ÈöÇáÒøóæúÌö¡
ÝóáóãøóÇ ÇáúÊóÚäóÇ ÝóÑøóÞó ÈóíúäóåõãóÇ¡ ÝóÅöäö ÇáúÊóÚóäóÊö ÇáúãóÑúÃóÉõ
ÃóæøóáðÇ Ëõãøó ÇáÒøóæúÌõ ÃóÚóÇÏóÊú áöíóßõæäó Úóáóì ÇáÊøóÑúÊöíÈö
ÇáúãóÔúÑõæÚö¡ ÝóÅöäú ÝóÑøóÞó ÈóíúäóåõãóÇ ÞóÈúáó ÇáúÅöÚóÇÏóÉö ÌóÇÒó
áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ÊóáóÇÚõäõåõãóÇ æóÞóÏú æõÌöÏó.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ áóãú íóßõäö ÇáÒøóæúÌõ ãöäú Ãóåúáö ÇáÔøóåóÇÏóÉö) ÈöÃóäú
ßóÇäó ÚóÈúÏðÇ Ãóæú ãóÍúÏõæÏðÇ Ýöí ÞóÐúÝò Ãóæú ßóÇÝöÑðÇ (ÝóÚóáóíúåö
ÇáúÍóÏøõ) áöÃóäøó ÇááøöÚóÇäó ÇãúÊóäóÚó áöãóÚúäðì ãöäú ÌöåóÊöåö¡
ÝóíóÑúÌöÚõ Åöáóì ÇáúãõæÌóÈö ÇáúÃóÕúáöíøö (æóÅöäú ßóÇäó ãöäú Ãóåúáö
ÇáÔøóåóÇÏóÉö æóåöíó ãöãøóäú áóÇ íõÍóÏøõ ÞóÇÐöÝõåóÇ) ÈöÃóäú ßóÇäóÊú
ÃóãóÉð Ãóæú ßóÇÝöÑóÉð Ãóæú ãóÍúÏõæÏóÉð Ýöí ÞóÐúÝò Ãóæú ÕóÈöíøóÉò Ãóæú
ãóÌúäõæäóÉò Ãóæú ÒóÇäöíóÉò (ÝóáóÇ ÍóÏøó Úóáóíúåö æóáóÇ áöÚóÇäó) áöÃóäøó
ÇáúãóÇäöÚó ãöäú ÌöåóÊöåóÇ ÝóÕóÇÑó ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÕóÏøóÞóÊúåõ¡ (æóíõÚóÒøóÑõ)
áöÃóäøóåõ ÂÐóÇåóÇ æóÃóáúÍóÞó ÇáÔøóíúäó ÈöåóÇ æóáóãú íóÌöÈö ÇáúÍóÏøõ
ÝóíóÌöÈõ ÇáÊøóÚúÒöíÑõ ÍóÓúãðÇ áöåóÐóÇ ÇáúÈóÇÈö¡ æóáóæú ßóÇäóÇ
ãóÍúÏõæÏóíúäö Ýöí ÞóÐúÝò ÍõÏøó áöÃóäøó ÇááøöÚóÇäó ÇãúÊóäóÚó ãöäú
ÌöåóÊöåö áöÃóäøóåõ íõÈúÏóÃõ Èöåö æóåõæó áóíúÓó ãöäú Ãóåúáö ÇáÔøóåóÇÏóÉö¡
æóÇáúÃóÕúáõ Ýöíåö Þóæúáõåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -:
«ÃóÑúÈóÚóÉñ áóÇ áöÚóÇäó Èóíúäóåõãú æóÈóíúäó äöÓóÇÆöåöãú: ÇáúíóåõæÏöíøóÉõ
æóÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉõ ÊóÍúÊó ÇáúãõÓúáöãö¡ æóÇáúãóãúáõæßóÉõ ÊóÍúÊó
ÇáúÍõÑøö¡ æóÇáúÍõÑøóÉõ ÊóÍúÊó Çáúãóãúáõæßö» ¡ æóÝöí ÑöæóÇíóÉò: "
æóÇáúãõÓúáöãõ ÊóÍúÊóåõ ßóÇÝöÑóÉñ¡ æóÇáúßóÇÝöÑõ
(3/168)
æóÕöÝóÉõ ÇááøöÚóÇäö Ãóäú íóÈúÊóÏöÆó
ÇáúÞóÇÖöí ÈöÇáÒøóæúÌö ÝóíóÔúåóÏõ ÃóÑúÈóÚó ãóÑøóÇÊò íóÞõæáõ Ýöí ßõáøö
ãóÑøóÉò: ÃóÔúåóÏõ ÈöÇááøóåö Åöäøöí áóãöäó ÇáÕøóÇÏöÞöíäó ÝöíãóÇ
ÑóãóíúÊõßö Èöåö ãöäó ÇáÒøöäóÇ¡ æóíóÞõæáõ Ýöí ÇáúÎóÇãöÓóÉö: áóÚúäóÉõ
Çááøóåö Úóáóíúåö Åöäú ßóÇäó ãöäó ÇáúßóÇÐöÈöíäó ÝöíãóÇ ÑóãóíúÊõßö Èöåö
ãöäó ÇáÒøöäóÇ¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇáúÞóÐúÝõ ÈöæóáóÏò íóÞõæáõ: ÝöíãóÇ
ÑóãóíúÊõßö Èöåö ãöäú äóÝúíö ÇáúæóáóÏö. æóÅöäú ßóÇäó ÈöåöãóÇ íóÞõæáõ:
ÝöíãóÇ ÑóãóíúÊõßö Èöåö ãöäó ÇáÒøöäóÇ æóãöäú äóÝúíö ÇáúæóáóÏö. Ëõãó
ÊóÔúåóÏõ ÇáúãóÑúÃóÉõ ÃóÑúÈóÚó ãóÑøóÇÊò ÊóÞõæáõ Ýöí ßõáøö ãóÑøóÉò:
ÃóÔúåóÏõ ÈöÇááøóåö Åöäøóåõ áóãöäó ÇáúßóÇÐöÈöíäó ÝöíãóÇ ÑóãóÇäöí Èöåö
ãöäó ÇáÒøöäóÇ¡ æóÊóÞõæáõ Ýöí ÇáúÎóÇãöÓóÉö: ÛóÖóÈõ Çááøóåö ÚóáóíúåóÇ Åöäú
ßóÇäó ãöäó ÇáÕøóÇÏöÞöíäó ÝöíãóÇ ÑóãóÇäöí Èöåö ãöäó ÇáÒøöäóÇ¡ æóÝöí
äóÝúíö ÇáúæóáóÏö ÊóÐúßõÑõåõ¡ ÝóÅöÐóÇ ÇáúÊóÚóäóÇ ÝóÑøóÞó ÇáúÍóÇßöãõ
ÈóíúäóåõãóÇ¡ ÝóÅöÐóÇ ÝóÑøóÞó ÈóíúäóåõãóÇ ßóÇäóÊú ÊóØúáöíÞóÉð ÈóÇÆöäóÉð
(Ó) ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÊóÍúÊóåõ ãõÓúáöãóÉñ "¡ æóÕõæÑóÊõåõ: ÅöÐóÇ ßóÇäóÇ ßóÇÝöÑóíúäö
ÝóÃóÓúáóãóÊú ÝóÞóÐóÝóåóÇ ÞóÈúáó ÚóÑúÖö ÇáúÅöÓúáóÇãö Úóáóíúåö.
(æóÕöÝóÉõ ÇááøöÚóÇäö Ãóäú íóÈúÊóÏöÆó ÇáúÞóÇÖöí ÈöÇáÒøóæúÌö ÝóíóÔúåóÏõ
ÃóÑúÈóÚó ãóÑøóÇÊò íóÞõæáõ Ýöí ßõáøö ãóÑøóÉò: ÃóÔúåóÏõ ÈöÇááøóåö Åöäøöí
áóãöäó ÇáÕøóÇÏöÞöíäó ÝöíãóÇ ÑóãóíúÊõßó Èöåö ãöäó ÇáÒøöäóÇ¡ æóíóÞõæáõ Ýöí
ÇáúÎóÇãöÓóÉö: áóÚúäóÉõ Çááøóåö Úóáóíúåö Åöäú ßóÇäó ãöäó ÇáúßóÇÐöÈöíäó
ÝöíãóÇ ÑóãóíúÊõßö Èöåö ãöäó ÇáÒøöäóÇ¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇáúÞóÐúÝõ ÈöæóáóÏò
íóÞõæáõ: ÝöíãóÇ ÑóãóíúÊõßö Èöåö ãöäú äóÝúíö ÇáúæóáóÏö¡ æóÅöäú ßóÇäó
ÈöåöãóÇ íóÞõæáõ: ÝöíãóÇ ÑóãóíúÊõßö Èöåö ãöäó ÇáÒøöäóÇ æóãöäú äóÝúíö
ÇáúæóáóÏö) áöÃóäøóåõ ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÈöÇáúíóãöíäö.
(Ëõãøó ÊóÔúåóÏõ ÇáúãóÑúÃóÉõ ÃóÑúÈóÚó ãóÑøóÇÊò ÊóÞõæáõ Ýöí ßõáøö ãóÑøóÉò:
ÃóÔúåóÏõ ÈöÇááøóåö Åöäøóåõ áóãöäó ÇáúßóÇÐöÈöíäó ÝöíãóÇ ÑóãóÇäöí Èöåö
ãöäó ÇáÒøöäóÇ¡ æóÊóÞõæáõ Ýöí ÇáúÎóÇãöÓóÉö: ÛóÖóÈõ Çááøóåö ÚóáóíúåóÇ Åöäú
ßóÇäó ãöäó ÇáÕøóÇÏöÞöíäó ÝöíãóÇ ÑóãóÇäöí Èöåö ãöäó ÇáÒøöäóÇ¡ æóÝöí
äóÝúíö ÇáúæóáóÏö ÊóÐúßõÑõåõ) ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó.
(ÝóÅöÐóÇ ÇáúÊóÚäóÇ ÝóÑøóÞó ÇáúÍóÇßöãõ ÈóíúäóåõãóÇ) æóáóÇ ÊóÞóÚõ
ÇáúÝõÑúÞóÉõ ÞóÈúáó ÇáúÍõßúãö ÍóÊøóì áóæú ãóÇÊó ÃóÍóÏõåõãóÇ ÞóÈúáó
ÇáÊøóÝúÑöíÞö æóÑöËóåõ ÇáúÂÎóÑõ. æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ: ÊóÞóÚõ ÇáúÝõÑúÞóÉõ
ÈóíúäóåõãóÇ ÈöÇáÊøóáóÇÚõäö áöæõÞõæÚö ÇáúÍõÑúãóÉö ÇáúãõÄóÈøóÏóÉö
ÈóíúäóåõãóÇ ÈöÇáäøóÕøö æóåõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúÝõÑúÞóÉö. æóáóäóÇ ãóÇ
Ñõæöíó: «Ãóäøó ÇáäøóÈöíøó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - áóãøóÇ
áóÇÚóäó ÈóíúäóåõãóÇ ÞóÇáó ÇáÒøóæúÌõ: ßóÐóÈúÊõ ÚóáóíúåóÇ Åöäú
ÃóãúÓóßúÊõåóÇ åöíó ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ» . ÞóÇáó ÇáÑøóÇæöí: ÝóÝóÇÑóÞóåóÇ
ÞóÈúáó Ãóäú íóÃúãõÑóåõ ÑóÓõæáõ Çááøóåö ÈöÝöÑóÇÞöåóÇ¡ ÝóÃóãúÖóì Úóáóíúåö
Ðóáößó ÝóÕóÇÑó ÓõäøóÉó ÇáúãõÊóáóÇÚöäóíúäö¡ æóáóæú æóÞóÚóÊö ÇáúÝõÑúÞóÉõ
ÈöÊóáóÇÚõäöåöãóÇ áóãú íóÞóÚö ÇáØøóáóÇÞõ¡ æóáóãóÇ ÃóãúÖóÇåõ - Úóáóíúåö
ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - æóáóÈóíøóäó áóåõ ÈõØóáóÇäó ÇÚúÊöÞóÇÏöåö Ýöí
æõÞõæÚö ÇáØøóáóÇÞö¡ æóáöÃóäøó ÍõÑúãóÉó ÇáöÇÓúÊöãúÊóÇÚö ÊóËúÈõÊõ
ÈöÇááøöÚóÇäö¡ áöÃóäøó ÇááøóÚúäó æóÇáúÛóÖóÈó äóÒóáó ÈöÃóÍóÏöåöãóÇ
ÈöíóÞöíäò æóÃóËóÑõåõ ÈõØóáóÇäõ ÇáäøöÚúãóÉö¡ æóÍöáøõ ÇáöÇÓúÊöãúÊóÇÚö
äöÚúãóÉñ æóÇáÒøóæúÌöíøóÉõ äöÚúãóÉñ¡ æóÍöáøõ ÇáöÇÓúÊöãúÊóÇÚö ÃóÞóáøõåõãóÇ
ÝóíóÍúÑõãõ¡ æóåóÐöåö ÇáúÍõÑúãóÉõ ÌóÇÁóÊú ãöäú ÞöÈóáöåö áöÃóäøóåóÇ
ÈöÓóÈóÈö ÞóÐúÝöåö¡ ÝóÞóÏú ÝóæøóÊó ÚóáóíúåóÇ ÇáúÅöãúÓóÇßó ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö
ÝóíóÌöÈõ Úóáóíúåö ÇáÊøóÓúÑöíÍõ ÈöÇáúÅöÍúÓóÇäö¡ ÝóÅöÐóÇ áóãú íõÓóÑøöÍúåóÇ
æóåõæó ÞóÇÏöÑñ Úóáóíúåö ßóÇäó ÙóÇáöãðÇ áóåóÇ ÝóíóäõæÈõ ÇáúÞóÇÖöí
ãóäóÇÈóåõ ÏóÝúÚðÇ áöáÙøõáúãö.
(ÝóÅöÐóÇ ÝóÑøóÞó ÈóíúäóåõãóÇ ßóÇäóÊú ÊóØúáöíÞóÉð ÈóÇÆöäóÉð) áöÃóäøóåõ
ßóÝöÚúáö ÇáÒøóæúÌö ßóãóÇ Ýöí ÇáúÌóÈøö æóÇáúÚõäøóÉö. æóÞóÇáó ÃóÈõæ
íõæÓõÝó: åõæó ÊóÍúÑöíãñ ãõÄóÈøóÏñ¡ æóËóãóÑóÊõåõ ÅöÐóÇ ÃóßúÐóÈó
(3/169)
ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúÞóÐúÝõ ÈöæóáóÏò äóÝóì
ÇáúÞóÇÖöí äóÓóÈóåõ æóÃóáúÍóÞóåõ ÈöÃõãøöåö¡ æóÅöÐóÇ ÞóÇáó: Íóãúáõßö
áóíúÓó ãöäøöí ÝóáóÇ áöÚóÇäó (Óã) .
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
äóÝúÓóåõ ÍóÏøóåõ ÇáúÞóÇÖöí æóÚóÇÏó ÎóÇØöÈðÇ¡ æóÚöäúÏóåõ áóÇ áöÞóæúáöåö -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÇáúãõÊóáóÇÚöäóÇäö áóÇ íóÌúÊóãöÚóÇäó
ÃóÈóÏðÇ» ¡ æóáóäóÇ Ãóäøóåõ ÅöÐóÇ ÃóßúÐóÈó äóÝúÓóåõ áóãú íóÕöíÑóÇ
ãõÊóáóÇÚöäóíúäö æóáóÇ íóÈúÞóì Íõßúãõåõ¡ æóáöåóÐóÇ æóÌóÈó Úóáóíúåö
ÇáúÍóÏøõ ÈöÇáúÅößúÐóÇÈö¡ æóáöÃóäøó ÇááøöÚóÇäó ÔóåóÇÏóÉñ æóåöíó ÊóÈúØõáõ
ÈöÊóßúÐöíÈö ÇáÔøóÇåöÏö äóÝúÓóåõ Ýóáóãú íóÈúÞóíóÇ ãõÊóáóÇÚöäóíúäö áóÇ
ÍóÞöíÞóÉð æóáóÇ ÍõßúãðÇ Ýóáóãú íóÊóäóÇæóáúåõãóÇ ÇáäøóÕøõ.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúÞóÐúÝõ ÈöæóáóÏò äóÝóì ÇáúÞóÇÖöí äóÓóÈóåõ
æóÃóáúÍóÞóåõ ÈöÃõãøöåö) áöÃóäøóåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -
äóÝóì æóáóÏó ÇãúÑóÃóÉö åöáóÇáò æóÃóáúÍóÞóåõ ÈöÃõãøöåö.
æóÅöÐóÇ ÞóÐóÝó ÇáúÃóÚúãóì ÇãúÑóÃóÊóåõ ÇáúÚóãúíóÇÁó Ãóæö ÇáúÝóÇÓöÞõ
ÇãúÑóÃóÊóåõ íóÌöÈõ ÇááøöÚóÇäõ áöÃóäøóåõãóÇ ãöäú Ãóåúáö ÇáÔøóåóÇÏóÉö¡
æóáóæú ßóÇäó ÃóÍóÏõåõãóÇ ÃóÎúÑóÓó áóÇ ÍóÏøó æóáóÇ áöÚóÇäó áöÃóäøóåõ
áóíúÓó ãöäú Ãóåúáö ÇáÔøóåóÇÏóÉö¡ æóáóæú ÎóÑöÓó ÃóÍóÏõåõãóÇ Ãóæö ÇÑúÊóÏøó
Ãóæú ÃóßúÐóÈó äóÝúÓóåõ Ãóæú ÞóÐóÝó ÃóÍóÏõåõãóÇ ÅöäúÓóÇäðÇ ÝóÍõÏøó
áöáúÞóÐúÝö¡ Ãóæú æõØöÆóÊú ÍóÑóÇãðÇ ÈóÚúÏó ÇááøöÚóÇäö ÞóÈúáó ÇáÊøóÝúÑöíÞö
ÈóØóáó ÇááøöÚóÇäõ æóáóÇ ÍóÏøó æóáóÇ ÊóÝúÑöíÞó¡ áöÃóäøó ãóÇ ãóäóÚó
ÇáúæõÌõæÈó ãóäóÚó ÇáúÅöãúÖóÇÁó áöæõÌõæÏö ÇáÔøõÈúåóÉö¡ æóáóæú æõØöÆóÊú
ÈöÔõÈúåóÉò ÝóÞóÐóÝóåóÇ ÒóæúÌõåóÇ áóÇ áöÚóÇäó Úóáóíúåö æóáóÇ ÍóÏøó Úóáóì
ÞóÇÐöÝöåóÇ. æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó Ãóäøóåõ ÑóÌóÚó æóÞóÇáó: íóÌöÈõ
ÇááøöÚóÇäõ æóÇáúÍóÏøõ áöÃóäøóåõ æóØúÁñ íóÌöÈõ Ýöíåö ÇáúãóåúÑõ æóíóËúÈõÊõ
ÇáäøóÓóÈõ. æóÌúåõ ÇáÙøóÇåöÑö Ãóäøóåõ æóØúÁñ Ýöí ÛóíúÑö ãöáúßò ÝóÃóÔúÈóåó
ÇáÒøöäóÇ æóÕóÇÑó ÔõÈúåóÉð Ýöí ÅöÓúÞóÇØö ÇáúÍóÏøö Úóäö ÇáúÞóÇÐöÝö.
æóáóæú ÞóÐóÝóåóÇ Ëõãøó æõØöÆóÊú ÍóÑóÇãðÇ áóÇ áöÚóÇäó ÈóíúäóåõãóÇ áöãóÇ
ÈóíøóäøóÇ¡ æóáóæú áóãú íõÝóÑøöÞö ÇáúÍóÇßöãõ ÈóíúäóåõãóÇ ÍóÊøóì ÚõÒöáó
Ãóæú ãóÇÊó ÝóÇáúÍóÇßöãõ ÇáËøóÇäöí íóÓúÊóÞúÈöáõ ÇááøöÚóÇäó ÈóíúäóåõãóÇ.
æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ: áóÇ íóÓúÊóÞúÈöáõ áöÃóäøó ÇááøöÚóÇäó ÞóÇÆöãñ ãõÞóÇãó
ÇáúÍóÏøö ÝóÕóÇÑó ßóÅöÞóÇãóÉö ÇáúÍóÏøö ÍóÞöíÞóÉð¡ æóÐóáößó áóÇ íõÄóËøöÑõ
Ýöíåö ÚóÒúáõ ÇáúÍóÇßöãö æóãóæúÊõåõ. æóáóåõãóÇ Ãóäøó ÊóãóÇãó ÇáúÅöãúÖóÇÁö
Ýöí ÇáÊøóÝúÑöíÞö æóÇáúÅöäúåóÇÁö ÝóáóÇ íóÊóäóÇåóì ÞóÈúáóåõ ÝóíóÌöÈõ
ÇáöÇÓúÊöÞúÈóÇáõ¡ æóáóæú ØóáøóÞóåóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÞóÐúÝö ËóáóÇËðÇ Ãóæú
ÈóÇÆöäðÇ ÝóáóÇ ÍóÏøó æóáóÇ áöÚóÇäó¡ æóáóæú ßóÇäó ÑóÌúÚöíøðÇ áóÇÚóäó
áöÞöíóÇãö ÇáÒøóæúÌöíøóÉö¡ æóáóæú ÊóÒóæøóÌóåóÇ ÈóÚúÏó ÇáØøóáóÇÞö
ÇáúÈóÇÆöäö ÝóáóÇ áöÚóÇäó æóáóÇ ÍóÏøó ÈöÐóáößó ÇáúÞóÐúÝö.
æóáóæú ÞóÇáó: ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ íóÇ ÒóÇäöíóÉõ ÝóÚóáóíúåö ÇáúÍóÏøõ
Ïõæäó ÇááøöÚóÇäö áöÃóäøóåõ ÞóÐóÝó ÃóÌúäóÈöíøóÉð¡ æóáóæú ÞóÇáó: íóÇ
ÒóÇäöíóÉõ ÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ËóáóÇËðÇ ÝóáóÇ ÍóÏøó æóáóÇ áöÚóÇäó¡ áöÃóäøóåõ
ØóáøóÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ ÈóÚúÏó æõÌõæÈö ÇááøöÚóÇäö ÝóÓóÞóØó ÈöÇáúÈóíúäõæäóÉö¡
æóáóæú ÞóÐóÝó ÃóÑúÈóÚó äöÓúæóÉò áóÇÚóäó ãóÚó ßõáøö æóÇÍöÏóÉò ãöäúåõäøó¡
æóáóæú ÞóÐóÝó ÃóÑúÈóÚó ÃóÌúäóÈöíøóÇÊò ÍõÏøó áóåõäøó ÍóÏøðÇ æóÇÍöÏðÇ¡
æóÇáúÝóÑúÞõ Ãóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó Ýöí ÇáËøóÇäöíóÉö ÇáÒøóÌúÑõ¡ æóåõæó
íóÍúÕõáõ ÈöÍóÏøò æóÇÍöÏò¡ ÃóãøóÇ ÇáúÃóæøóáõ ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ ÈöÇááøöÚóÇäö
ÏóÝúÚõ ÇáúÚóÇÑö Úóäö ÇáúãóÑúÃóÉö æóÅöÈúØóÇáõ äößóÇÍöåóÇ Úóáóíúåö
æóÐóáößó áóÇ íóÍúÕõáõ ÈöáöÚóÇäò æóÇÍöÏò.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÞóÇáó: áóíúÓó Íóãúáõßö ãöäøöí ÝóáóÇ áöÚóÇäó) æóÞóÇáóÇ:
Åöäú æóáóÏóÊú áöÃóÞóáøó ãöäú ÓöÊøóÉö ÃóÔúåõÑò ãöäú íóæúãö ÇáúÞóÐúÝö
íóÌöÈõ ÇááøöÚóÇäõ áöÃóäøóÇ ÊóíóÞøóäøóÇ ÈöÞöíóÇãö ÇáúÍóãúáö íóæúãóÆöÐò¡
æóáóåõ Ãóäøóåõ íóæúãóÆöÐò áóãú íóÊóíóÞøóäú ÈöÞöíóÇãö ÇáúÍóãúáö Ýóáóãú
íóÕöÑú ÞóÇÐöÝðÇ¡ æóÅöÐóÇ áóãú íóßõäú ÞóÇÐöÝðÇ Ýöí ÇáúÍóÇáö íóÕöíÑõ
ßóÃóäøóåõ ÞóÇáó: Åöäú ßóÇäó Èößö Íóãúáñ ÝóáóíúÓó ãöäøöí æóáóÇ íóËúÈõÊõ
Íõßúãõ ÇáúÞóÐúÝö ÅöÐóÇ ßóÇäó ãõÚóáøóÞðÇ ÈöÇáÔøóÑúØö¡ æóÃóÌúãóÚõæÇ
Ãóäøóåõ áóÇ íóäúÊóÝöí äóÓóÈõ ÇáúÍóãúáö ÞóÈúáó ÇáúæöáóÇÏóÉö áöÃóäøóåõ
Íõßúãñ Úóáóíúåö æóáóÇ Íõßúãó Úóáóì ÇáúÌóäöíäö ÞóÈúáó ÇáúæöáóÇÏóÉö
ßóÇáúÅöÑúËö æóÇáúæóÕöíøóÉö¡ æóáóæú äóÝóì æóáóÏó ÒóæúÌóÊöåö ÇáúÍõÑøóÉö
ÝóÕóÏøóÞóÊúåõ
(3/170)
æóíóÕöÍøõ äóÝúíõ ÇáúæóáóÏö ÚóÞöíÈó
ÇáúæöáóÇÏóÉö æóÝöí ÍóÇáóÉö ÇáÊøóåúäöÆóÉö æóÇÈúÊöíóÇÚö ÂáóÉö ÇáúæöáóÇÏóÉö
ÝóíõáóÇÚöäõ æóíóäúÝöíåö ÇáúÞóÇÖöí¡ æóÈóÚúÏó Ðóáößó íóËúÈõÊõ äóÓóÈõåõ
æóíõáóÇÚöäõ¡ æóÅöäú ßóÇäó ÛóÇÆöÈðÇ ÝóÚóáöãó ÝóßóÃóäøóåóÇ æóáóÏóÊú ÍóÇáó
Úöáúãöåö¡ æóãóäú æóáóÏóÊú æóáóÏóíúäö Ýöí ÈóØúäò æóÇÍöÏò ÝóÇÚúÊóÑóÝó
ÈöÇáúÃóæøóáö æóäóÝóì ÇáËøóÇäöíó ËóÈóÊó äóÓóÈõåõãóÇ æóáóÇÚóäó¡ æóÅöäú
ÚóßóÓó ÝóäóÝóì ÇáúÃóæøóáó æóÇÚúÊóÑóÝó ÈöÇáËøóÇäöí ËóÈóÊó äóÓóÈõåõãóÇ
æóÍõÏøó.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÝóáóÇ ÍóÏøó æóáóÇ áöÚóÇäó æóåõæó ÇÈúäõåõãóÇ áóÇ íõÕóÏøóÞóÇäö Úóáóì
äóÝúíöåö¡ áöÃóäøó ÇáäøóÓóÈó ÍóÞøõ ÇáúæóáóÏö æóÇáúÃõãøõ áóÇ Êóãúáößõ
ÅöÓúÞóÇØó ÍóÞøö æóáóÏöåóÇ ÝóáóÇ íóäúÊóÝöí ÈöÊóÕúÏöíÞöåóÇ¡ æóÅöäøóãóÇ
áóãú íóÌöÈö ÇáúÍóÏøõ æóÇááøöÚóÇäõ áöÊóÕúÏöíÞöåóÇ áöÃóäøóåõ áóÇ íóÌõæÒõ
áóåóÇ Ãóäú ÊóÔúåóÏó Ãóäøóåõ áóãöäó ÇáúßóÇÐöÈöíäó æóÞóÏú ÞóÇáóÊú Åöäøóåõ
áóÕóÇÏöÞñ¡ æóÅöÐóÇ ÊóÚóÐøóÑó ÇááøöÚóÇäõ áóÇ íóäúÊóÝöí ÇáäøóÓóÈõ.
ÞóÇáó: (æóíóÕöÍøõ äóÝúíõ ÇáúæóáóÏö ÚóÞöíÈó ÇáúæöáóÇÏóÉö æóÝöí ÍóÇáóÉö
ÇáÊøóåúäöÆóÉö æóÇÈúÊöíóÇÚö ÂáóÉö ÇáúæöáóÇÏóÉö ÝóíõáóÇÚöäõ æóíóäúÝöíåö
ÇáúÞóÇÖöí¡ æóÈóÚúÏó Ðóáößó íóËúÈõÊõ äóÓóÈõåõ æóíõáóÇÚöäõ) æóÑóæóì
ÇáúÍóÓóäõ Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøóåõ ãõÞóÏøóÑñ ÈöÓóÈúÚóÉö ÃóíøóÇãò
áöÃóäøó ÃóËóÑó ÇáúæöáóÇÏóÉö æóÇáÊøóåúäöÆóÉö ÝöíåóÇ ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ
ÈöÇáúÚóÞöíÞóÉö¡ æóÞóÇáóÇ: íóÕöÍøõ äóÝúíõåõ Ýöí ãõÏøóÉö ÇáäøöÝóÇÓö
áöÃóäøóåõ ÃóËóÑõ ÇáúæöáóÇÏóÉö¡ æóáóåõ Ãóäøó ÇáÒøóæúÌó áóæú äóÝóÇåõ
ÚóÞöíÈó ÇáúæöáóÇÏóÉö ÇäúÊóÝóì ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö¡ æóáóæú áóãú íóäúÝöåö
ÍóÊøóì ØóÇáóÊö ÇáúãõÏøóÉõ áóãú íóßõäú áóåõ äóÝúíõåõ ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö ÝóáóÇ
ÈõÏøó ãöäú ÍóÏøò ÝóÇÕöáò¡ æóãóÚúáõæãñ Ãóäøó ÇáúÅöäúÓóÇäó áóÇ íõÔúåóÏõ
Úóáóíúåö ÈöäóÓóÈö æóáóÏöåö¡ æóÅöäøóãóÇ íõÓúÊóÏóáøõ Úóáóì Ðóáößó
ÈöÞóÈõæáöåö ÇáÊøóåúäöÆóÉ æóÇÈúÊöíóÇÚö ãóÊóÇÚö ÇáúæöáóÇÏóÉö æóÞóÈõæáö
åóÏöíøóÉö ÇáúÃóÕúÏöÞóÇÁö¡ ÝóÅöÐóÇ ÝóÚóáó Ðóáößó Ãóæú ãóÖóì ãõÏøóÉñ
íõÝúÚóáõ Ýöíåö Ðóáößó ÚóÇÏóÉð æóåõæó ãõãúÓößñ ßóÇäó ÇÚúÊöÑóÇÝðÇ ÙóÇåöÑðÇ
ÝóáóÇ íóÕöÍøõ äóÝúíõåõ ÈóÚúÏóåõ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ßóÇäó ÛóÇÆöÈðÇ ÝóÚóáöãó ÝóßóÃóäøóåóÇ æóáóÏóÊú ÍóÇáó
Úöáúãöåö) ãóÚúäóÇåõ: Ãóäøóåõ íóÕöÍøõ äóÝúíõåõ ÚöäúÏóåõãóÇ Ýöí ãõÏøóÉö
ÇáäøöÝóÇÓö ÈóÚúÏó ÇáúÚöáúãö. æóÚöäúÏóåõ ãõÏøóÉõ ÇáÊøóåúäöÆóÉö Úóáóì ãóÇ
ÈóíøóäøóÇ¡ áöÃóäøóåõ áóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íóáúÒóãóåõ ÇáäøóÓóÈõ ãóÚó ÚóÏóãö
Úöáúãöåö ÝóÕóÇÑó ÍóÇáó Úöáúãöåö ßóÍóÇáóÉö ÇáúæöáóÇÏóÉö Úóáóì
ÇáúÃóÕúáóíúäö. æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó Åöäú Úóáöãó ÞóÈúáó ÇáúÝöÕóÇáö Ýóåõæó
ãõÞóÏøóÑñ ÈöãõÏøóÉö ÇáäøöÝóÇÓö æóÈóÚúÏóåõ áóíúÓó áóåõ Ãóäú íóäúÝöíóåõ¡
áöÃóäøó ÞóÈúáó ÇáúÝöÕóÇáö ßóãõÏøóÉö ÇáäøöÝóÇÓö ÍóíúËõ áóãú íóäúÊóÞöáú
Úóäú ÛöÐóÇÆöåö ÇáúÃóæøóáö æóÈóÚúÏóåõ íóäúÊóÞöáõ æóíóÎúÑõÌõ Úóäú ÍóÇáóÉö
ÇáÕøöÛóÑö ÝóíóÞúÈõÍõ äóÝúíõåõ ßóãóÇ áóæú ÈóÞöíó ÔóíúÎðÇ.
ÞóÇáó: (æãóäú æóáóÏóÊú æóáóÏóíúäö Ýöí ÈóØúäò æóÇÍöÏò ÝóÇÚúÊóÑóÝó
ÈöÇáúÃóæøóáö æóäóÝóì ÇáËøóÇäöíó ËóÈóÊó äóÓóÈõåõãóÇ æóáóÇÚóäó¡ æóÅöäú
ÚóßóÓó ÝóäóÝóì ÇáúÃóæøóáó æóÇÚúÊóÑóÝó ÈöÇáËøóÇäöí ËóÈóÊó äóÓóÈõåõãóÇ
æóÍõÏøó) ÃóãøóÇ ËõÈõæÊõ ÇáäøóÓóÈö ÝóáöÃóäøóåõãóÇ ÊóæúÃóãóÇäö ÎõáöÞóÇ
ãöäú ãóÇÁò æóÇÍöÏò¡ ÝóãóÊóì ËóÈóÊó äóÓóÈõ ÃóÍóÏöåöãóÇ ÈöÇÚúÊöÑóÇÝöåö
ËóÈóÊó äóÓóÈõ ÇáúÂÎóÑö ÖóÑõæÑóÉð. æóÃóãøóÇ ÇááøöÚóÇäõ Ýöí ÇáúÃõæáóì
æóÇáúÍóÏøõ Ýöí ÇáËøóÇäöíóÉö ÝóáöÃóäøóåõ áóãøóÇ äóÝóì ÇáËøóÇäöíó áóãú
íóßõäú ãõßóÐøöÈðÇ äóÝúÓóåõ ÝóíõáóÇÚöäõ¡ æóÝöí ÇáËøóÇäöíóÉö áóãøóÇ äóÝóì
ÇáúÃóæøóáó ÕóÇÑó ãõßóÐøöÈðÇ äóÝúÓóåõ ÈöÇÚúÊöÑóÇÝöåö ÇáËøóÇäöí ÝóíõÍóÏøõ¡
æóáóæú ÞóÇáó Ýöí ÇáúãóÓúÃóáóÉö ÇáËøóÇäöíóÉö: åõãóÇ ÇÈúäóÇíó áóÇ íõÍóÏøõ
æóáóÇ íóßõæäõ ÊóßúÐöíÈðÇ áöÃóäøóåõ ÕóÇÏöÞñ áöÃóäøóåõãóÇ áóÒöãóÇåõ ãöäú
ØóÑöíÞö ÇáúÍõßúãö ÝóßóÇäó ãõÎúÈöÑðÇ ÚóãøóÇ ËóÈóÊó ÈöÇáúÍõßúãö.
(3/171)
ÈóÇÈõ ÇáúÚöÏøóÉö ÚöÏøóÉõ ÇáúÍõÑøóÉö
ÇáøóÊöí ÊóÍöíÖõ Ýöí ÇáØøóáóÇÞö æóÇáúÝóÓúÎö ÈóÚúÏó ÇáÏøõÎõæáö ËóáóÇËõ
ÍöíóÖò¡ æóÇáÕøóÛöíÑóÉö æóÇáúÂíöÓóÉö ËóáóÇËóÉõ ÃóÔúåõÑò¡ æóÚöÏøóÊõåõäøó
Ýöí ÇáúæóÝóÇÉö ÃóÑúÈóÚóÉõ ÃóÔúåõÑò æóÚóÔóÑóÉõ ÃóíøóÇãò¡ æóÚöÏøóÉõ
ÇáúÃóãóÉö Ýöí ÇáØøóáóÇÞö ÍóíúÖóÊóÇäö¡ æóÝöí ÇáÕøöÛóÑö æóÇáúÅöíóÇÓö
ÔóåúÑñ æóäöÕúÝñ¡ æóÚöÏøóÊõåóÇ Ýöí ÇáúæóÝóÇÉö ÔóåúÑóÇäö æóÎóãúÓóÉõ
ÃóíøöÇãò¡ æóÚöÏøóÉõ Çáúßõáøö Ýöí ÇáúÍóãúáö æóÖúÚõåõ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
[ÈóÇÈõ ÇáúÚöÏøóÉö]
æóåõæó ãóÕúÏóÑõ ÚóÏøóåõ íóÚõÏøõåõ¡ «æóÓõÆöáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ -: ãóÊóì Êóßõæäõ ÇáúÞöíóÇãóÉõ¿ ÞóÇáó: ÅöÐóÇ ÊóßóÇãóáóÊö
ÇáúÚöÏøóÊóÇäö» Ãóíú ÚöÏøóÉõ Ãóåúáö ÇáúÌóäøóÉö æóÚöÏøóÉõ Ãóåúáö ÇáäøóÇÑö:
Ãóíú ÚóÏóÏõåõãú¡ æóÓõãøöíó ÇáÒøóãóÇäõ ÇáøóÐöí ÊóÊóÑóÈøóÕõ Ýöíåö
ÇáúãóÑúÃóÉõ ÚóÞöíÈó ÇáØøóáóÇÞö æóÇáúãóæúÊö ÚöÏøóÉñ áöÃóäøóåóÇ ÊóÚõÏøõ
ÇáúÃóíøóÇãó ÇáúãóÖúÑõæÈóÉó ÚóáóíúåóÇ æóÊóäúÊóÙöÑõ ÃóæóÇäó ÇáúÝóÑóÌö
ÇáúãóæúÚõæÏö áóåóÇ.
æóÇáúÃóÕúáõ Ýöí æõÌõæÈöåóÇ Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: {æóÇáúãõØóáøóÞóÇÊõ
íóÊóÑóÈøóÕúäó ÈöÃóäúÝõÓöåöäøó ËóáÇËóÉó ÞõÑõæÁò} [ÇáÈÞÑÉ: 228] ¡ æÞóæúáå
ÊóÚóÇáóì: {æóÇáøóÐöíäó íõÊóæóÝøóæúäó ãöäúßõãú æóíóÐóÑõæäó ÃóÒúæóÇÌðÇ
íóÊóÑóÈøóÕúäó ÈöÃóäúÝõÓöåöäøó ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò æóÚóÔúÑðÇ} [ÇáÈÞÑÉ:
234] ¡ æóÞóæúáõåõ: {æóÇááÇÆöí íóÆöÓúäó ãöäó ÇáúãóÍöíÖö ãöäú äöÓóÇÆößõãú
Åöäö ÇÑúÊóÈúÊõãú ÝóÚöÏøóÊõåõäøó ËóáÇËóÉõ ÃóÔúåõÑò æóÇááÇÆöí áóãú
íóÍöÖúäó æóÃõæáÇÊõ ÇáÃóÍúãóÇáö ÃóÌóáõåõäøó Ãóäú íóÖóÚúäó Íóãúáóåõäøó}
[ÇáØáÇÞ: 4] æÞóæúáå ÊóÚóÇáóì: {ÝóØóáøöÞõæåõäøó áöÚöÏøóÊöåöäøó æóÃóÍúÕõæÇ
ÇáúÚöÏøóÉó} [ÇáØáÇÞ: 1] .
æóåöíó ËóáóÇËóÉõ ÃóäúæóÇÚò: ÇáúÍóíúÖõ¡ æóÇáÔøõåõæÑõ¡ æóæóÖúÚõ ÇáúÍóãúáö¡
æóÈößõáøö Ðóáößó äóØóÞó ÇáúßöÊóÇÈö.
æóÊóÌöÈõ ÈöËóáóÇËóÉö ÃóÔúíóÇÁó: ÈöÇáØøóáóÇÞö¡ æóÈöÇáúæóÝóÇÉö¡
æóÈöÇáúæóØúÁö Úóáóì ãóÇ äõÈóíøöäõåõ Åöäú ÔóÇÁó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì.
ÞóÇáó: (ÚöÏøóÉõ ÇáúÍõÑøóÉö ÇáøóÊöí ÊóÍöíÖõ Ýöí ÇáØøóáóÇÞö æóÇáúÝóÓúÎö
ÈóÚúÏó ÇáÏøõÎõæáö ËóáóÇËõ ÍöíóÖò¡ æóÇáÕøóÛöíÑóÉö æóÇáúÂíöÓóÉö ËóáóÇËóÉõ
ÃóÔúåõÑò¡ æóÚöÏøóÊõåõäøó Ýöí ÇáúæóÝóÇÉö ÃóÑúÈóÚóÉõ ÃóÔúåõÑò æóÚóÔóÑóÉõ
ÃóíøóÇãò) áöãóÇ ÊóáóæúäóÇ ãöäó ÇáúÂíóÇÊö¡ æóÇáúÝõÑúÞóÉõ ÈöÇáúÝóÓúÎö
ßóÇáØøóáóÇÞö¡ áöÃóäøó ÇáúÚöÏøóÉó áöáÊøóÚóÑøõÝö Úóäú ÈóÑóÇÁóÉö ÇáÑøóÍöãö
æóÃóäøóåõ íóÔúãóáõåõãóÇ.
(æóÚöÏøóÉõ ÇáúÃóãóÉö Ýöí ÇáØøóáóÇÞö ÍóíúÖóÊóÇäö) áöÞóæúáöåö - Úóáóíúåö
ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ØóáóÇÞõ ÇáúÃóãóÉö ËöäúÊóÇäö æóÚöÏøóÊõåóÇ
ÍóíúÖóÊóÇäö» ¡ (æóÝöí ÇáÕøöÛóÑö æóÇáúÅöíóÇÓö ÔóåúÑñ æóäöÕúÝñ) áöÃóäøó
ÇáÑøöÞøó ãõäóÕøóÝñ ÅöáøóÇ Ãóäøó ÇáúÍóíúÖóÉó áóÇ ÊóÊóÌóÒøóÃõ ÝóßõãøöáóÊö
ÇÍúÊöíóÇØðÇ¡ æóÞóÏú ÞóÇáó ÚõãóÑõ - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -: áóæö
ÇÓúÊóØóÚúÊõ áóÌóÚóáúÊõåóÇ ÍóíúÖóÉð æóäöÕúÝðÇ. ÃóãøóÇ ÇáÔøóåúÑõ
ÝóíóÊóÌóÒøóÃõ ÝóÌóÚóáúäóÇåõ ÔóåúÑðÇ æóäöÕúÝðÇ¡ (æóÚöÏøóÊõåóÇ Ýöí
ÇáúæóÝóÇÉö ÔóåúÑóÇäö æóÎóãúÓóÉõ ÃóíøóÇãò) áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ.
(æóÚöÏøóÉõ Çáúßõáøö Ýöí ÇáúÍóãúáö æóÖúÚõåõ) áöÚõãõæãö Þóæúáå ÊóÚóÇáóì:
{æóÃõæáÇÊõ ÇáÃóÍúãóÇáö ÃóÌóáõåõäøó Ãóäú íóÖóÚúäó Íóãúáóåõäøó} [ÇáØáÇÞ:
4] ¡ æóáöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ÇáÊøóÚóÑøõÝõ Úóäú ÈóÑóÇÁóÉö ÇáÑøóÍöãö æóáóÇ
ÈóÑóÇÁóÉó ãóÚó æõÌõæÏö ÇáúÍóãúáö æóáóÇ ÔõÛúáó ÈóÚúÏó æóÖúÚöåö¡
æóÅöáóíúåö ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ ÈöÞóæúáö ÚõãóÑó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -: áóæú
æóÖóÚóÊú æóÒóæúÌõåóÇ Úóáóì ÓóÑöíÑöåö áóÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊõåóÇ æóÍóáøó
áóåóÇ Ãóäú ÊóÊóÒóæøóÌó¡ æóÚóäö ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ
-: ãóäú ÔóÇÁó ÈóÇåóáúÊõåõ Ãóäøó ÓõæÑóÉó ÇáäøöÓóÇÁö ÇáúÞõÕúÑóì - íóÚúäöí
ÓõæÑóÉó ÇáØøóáóÇÞö Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: {æóÃõæáÇÊõ ÇáÃóÍúãóÇáö ÃóÌóáõåõäøó
Ãóäú íóÖóÚúäó Íóãúáóåõäøó} [ÇáØáÇÞ: 4]- äóÒóáóÊú ÈóÚúÏó ÇáøóÊöí
(3/172)
æóáóÇ ÚöÏøóÉó Ýöí ÇáØøóáóÇÞö ÞóÈúáó
ÇáÏøõÎõæáö¡ æóáóÇ Úóáóì ÇáÐøöãøöíøóÉö Ýöí ØóáóÇÞö ÇáÐøöãøöíøö¡ æóÚöÏøóÉõ
Ãõãøö ÇáúæóáóÏö ãöäú ãóæúÊö ÓóíøöÏöåóÇ æóÇáúÅöÚúÊóÇÞö ËóáóÇËõ ÍöíóÖò
Ãóæú ËóáóÇËóÉõ ÃóÔúåõÑö¡ æóÇáúÚöÏøóÉõ Ýöí ÇáäøößóÇÍö ÇáúÝóÇÓöÏö
æóÇáúæóØúÁö ÈöÔõÈúåóÉò ÈöÇáúÍóíúÖö Ýöí ÇáúãóæúÊö æóÇáúÝõÑúÞóÉö¡
æóÚöÏøóÉõ ÇãúÑóÃóÉö ÇáúÝóÇÑøö ÃóÈúÚóÏõ ÇáúÃóÌóáóíúäö Ýöí ÇáúÈóÇÆöäö (Óõ)
¡ æóÚöÏøóÉõ ÇáúæóÝóÇÉö Ýöí ÇáÑøóÌúÚöíøö¡ æóáóæú ÃõÚúÊöÞóÊö ÇáúÃóãóÉõ Ýöí
ÇáúÚöÏøóÉö ãöäú ØóáóÇÞò ÑóÌúÚöíøò ÇäúÊóÞóáóÊú ÚöÏøóÊõåóÇ Åöáóì ÚöÏøóÉö
ÇáúÍóÑóÇÆöÑö æóÝöí ÇáúÈóÇÆöäö áóÇ¡ æóáóæö ÇÚúÊóÏøóÊö ÇáúÂíöÓóÉõ
ÈöÇáúÃóÔúåõÑö Ëõãøó ÑóÃóÊö ÇáÏøóãó
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö: íóÚúäöí {æóÇáøóÐöíäó íõÊóæóÝøóæúäó ãöäúßõãú
æóíóÐóÑõæäó} [ÇáÈÞÑÉ: 234] ÇáúÂíóÉó.
æóÅöäú ÃóÓúÞóØóÊú ÓöÞúØðÇ ÇÓúÊóÈóÇäó ÈóÚúÖõ ÎóáúÞöåö ÇäúÞóÖóÊö
ÇáúÚöÏøóÉõ æóÅöáøóÇ ÝóáóÇ áöÃóäøóåõ ÅöÐóÇ ÇÓúÊóÈóÇäó Ýóåõæó æóáóÏñ¡
æóÅöÐóÇ áóãú íóÓúÊóÈöäú ÌóÇÒó Ãóäú íóßõæäó æóáóÏðÇ æóÛóíúÑó æóáóÏò ÝóáóÇ
ÊóäúÞóÖöí ÇáúÚöÏøóÉõ ÈöÇáÔøóßøö.
ÞóÇáó: (æóáóÇ ÚöÏøóÉó Ýöí ÇáØøóáóÇÞö ÞóÈúáó ÇáÏøõÎõæáö) áöÞóæúáöåö
ÊóÚóÇáóì Ýöíåö: {ÝóãóÇ áóßõãú Úóáóíúåöäøó ãöäú ÚöÏøóÉò ÊóÚúÊóÏøõæäóåóÇ}
[ÇáÃÍÒÇÈ: 49] ¡ ÞóÇáó: (æóáóÇ Úóáóì ÇáÐøöãøöíøóÉö) æóÞóÏú ãóÑøó Ýöí
ÇáäøößóÇÍö¡ æóáóÇ ÚöÏøóÉó Ýöí äößóÇÍö ÇáúÝõÖõæáöíøö ÞóÈúáó ÇáúÅöÌóÇÒóÉö¡
áöÃóäøó ÇáäøóÓóÈó áóÇ íóËúÈõÊõ Ýöíåö áöÃóäøóåõ ãóæúÞõæÝñ Ýóáóãú
íóäúÚóÞöÏú Ýöí ÍóÞøö Íõßúãöåö ÝóáóÇ íõæóÑøöËõ ÔõÈúåóÉó Çáúãöáúßö
æóÇáúÍöáøö¡ æóÇáúÚöÏøóÉõ æóÌóÈóÊú ÕöíóÇäóÉð áöáúãóÇÁö ÇáúãõÍúÊóÑóãö Úóäö
ÇáúÎóáúØö æóÇÍúÊöÑóÇÒðÇ Úóäö ÇÔúÊöÈóÇåö ÇáúÃóäúÓóÇÈö.
ÞóÇáó: (æóÚöÏøóÉõ Ãõãøö ÇáúæóáóÏö ãöäú ãóæúÊö ÓóíøöÏöåóÇ æóÇáúÅöÚúÊóÇÞö
ËóáóÇËõ ÍöíóÖò Ãóæú ËóáóÇËóÉõ ÃóÔúåõÑò) Åöäú ßóÇäóÊú ãöãøóäú áóÇ
ÊóÍöíÖõ¡ áöãóÇ Ñõæöíó Ãóäøó ãóÇÑöíóÉó ÇáúÞöÈúØöíøóÉó Ãõãøó æóáóÏö
ÑóÓõæáö Çááøóåö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - ÇÚúÊóÏøóÊú ÈóÚúÏó
æóÝóÇÊöåö ÈöËóáóÇËóÉö ÃóÞúÑóÇÁò¡ æóáóãú íõäúßöÑú ÚóáóíúåóÇ ÃóÍóÏñ ãöäó
ÇáÕøóÍóÇÈóÉö - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú -¡ ÝóÅöãøóÇ ÃóäøóåóÇ äóÞóáóÊúåõ
Úóäö ÇáäøóÈöíøö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -¡ æóÅöãøóÇ Ãóäú
íóßõæäó ÅöÌúãóÇÚðÇ ãöäúåõãú¡ æóßõáøõ Ðóáößó ÍõÌøóÉñ. æóÚóäú ÚõãóÑó -
ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - Ãóäøóåõ ÞóÇáó: ÚöÏøóÉõ Ãõãøö ÇáúæóáóÏö ËóáóÇËõ
ÍöíóÖò¡ æóáóæú ÒóæøóÌóåóÇ Çáúãóæúáóì Ëõãøó ãóÇÊó ÝóáóÇ ÚöÏøóÉó ÚóáóíúåóÇ
áöÃóäøó ÇáúÝöÑóÇÔó ÇäúÊóÞóáó Åöáóì ÇáÒøóæúÌö¡ ÝóÅöäú ØóáøóÞóåóÇ
ÇáÒøóæúÌõ æóÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊõåóÇ Ëõãøó ãóÇÊó Çáúãóæúáóì ÝóÚóáóíúåóÇ
ÇáúÚöÏøóÉõ áöÃóäøó ÇáúÝöÑóÇÔó ÚóÇÏó Åöáóíúåö æóÞóÏú ÒóÇáó ÈöÇáúãóæúÊö.
ÞóÇáó: (æóÇáúÚöÏøóÉõ Ýöí ÇáäøößóÇÍö ÇáúÝóÇÓöÏö æóÇáúæóØúÁö ÈöÔõÈúåóÉò
ÈöÇáúÍóíúÖö Ýöí ÇáúãóæúÊö æóÇáúÝõÑúÞóÉö) áöÃóäøóåõ áöáÊøóÚóÑøõÝö Úóäú
ÈóÑóÇÁóÉö ÇáÑøóÍöãö æóáóÇ ÊóÌöÈõ ÚöÏøóÉõ ÇáúæóÝóÇÉö áöÃóäøóåóÇ áóíúÓóÊú
ÈöÒóæúÌóÉò.
ÞóÇáó: (æóÚöÏøóÉõ ÇãúÑóÃóÉö ÇáúÝóÇÑøö ÃóÈúÚóÏõ ÇáúÃóÌóáóíúäö Ýöí
ÇáúÈóÇÆöäö æóÚöÏøóÉõ ÇáúæóÝóÇÉö Ýöí ÇáÑøóÌúÚöíøö) æóåöíó ÅöÐóÇ
ØóáøóÞóåóÇ æóåõæó ãóÑöíÖñ ÝóæóÑöËóÊú æóåöíó Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö. æóÞóÇáó
ÃóÈõæ íõæÓõÝó: ÚöÏøóÊõåóÇ ËóáóÇËõ ÍöíóÖò Ýöí ÇáúÈóÇÆöäö áöÃóäøó
ÇáäøößóÇÍó ÇäúÞóØóÚó ÈöÇáØøóáóÇÞö æóáóÒöãóÊúåóÇ ÇáúÚöÏøóÉõ ÈöÇáúÍóíúÖö¡
ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ ÈóÞöíó ÃóËóÑõåõ Ýöí ÇáúÅöÑúËö áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ áóÇ Ýöí
ÊóÛúíöíÑö ÇáúÚöÏøóÉö¡ æóÈöÎöáóÇÝö ÇáÑøóÌúÚöíøö áöÃóäøó ÇáäøößóÇÍó ÈóÇÞò
ãöäú ßõáøö æóÌúåò. æóáóåõãóÇ Ãóäøóåõ ÈóÞöíó Ýöí ÍóÞøö ÇáúÅöÑúËö ÝóáóÃóäú
íóÈúÞóì Ýöí ÍóÞøö ÇáúÚöÏøóÉö Ãóæúáóì¡ áöÃóäøó ÇáúÚöÏøóÉó ãöãøóÇ
íõÍúÊóÇØõ ÝöíåóÇ ÝóíóÌöÈõ ÃóÈúÚóÏõ ÇáúÃóÌóáóíúäö.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÃõÚúÊöÞóÊö ÇáúÃóãóÉõ Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö ãöäú ØóáóÇÞò
ÑóÌúÚöíøò ÇäúÊóÞóáóÊú ÚöÏøóÊõåóÇ Åöáóì ÚöÏøóÉö ÇáúÍóÑóÇÆöÑö¡ æóÝöí
ÇáúÈóÇÆöäö áóÇ) áöÃóäøó ÇáäøößóÇÍó ÞóÇÆöãñ ãöäú ßõáøö æóÌúåò Ýöí
ÇáÑøóÌúÚöíøö Ïõæäó ÇáúÈóÇÆöäö¡ æóãóæúÊõåõ ßóÇáúÈóíúäõæäóÉö.
ÞóÇáó: (æóáóæö ÇÚúÊóÏøóÊö ÇáúÂíöÓóÉõ ÈöÇáúÃóÔúåõÑö Ëõãøó ÑóÃóÊö ÇáÏøóãó
(3/173)
ÈóÚúÏó Ðóáößó Ãóæö ÇáÕøóÛöíÑóÉõ Ëõãó
ÑóÃóÊúåõ Ýöí ÎöáóÇáö ÇáÔøóåúÑö ÇÓúÊóÃúäóÝóÊú ÈöÇáúÍóíúÖö¡ æóáóæö
ÇÚúÊóÏøóÊú ÈöÍóíúÖóÉò Ãóæú ÍóíúÖóÊóíúäö Ëõãøó ÃóíöÓóÊö ÇÓúÊóÃúäóÝóÊú
ÈöÇáÔøõåõæÑö.
æóÇÈúÊöÏóÇÁõ ÚöÏøóÉö ÇáØøóáóÇÞö ÚóÞöíÈóåõ æóÇáúæóÝóÇÉö ÚóÞöíÈóåóÇ¡
æóÊóäúÞóÖöí ÈöãõÖöíøö ÇáúãõÏøóÉö æóÅöäú áóãú ÊóÚúáóãú ÈöåöãóÇ.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÈóÚúÏó Ðóáößó Ãóæö ÇáÕøóÛöíÑóÉõ Ëõãøó ÑóÃóÊúåõ Ýöí ÎöáóÇáö ÇáÔøóåúÑö
ÇÓúÊóÃúäóÝóÊú ÈöÇáúÍóíúÖö) ÃóãøóÇ ÇáúÂíöÓóÉõ ÝóáöÃóäøó ÈöÇáúÚóæúÏö
ÚóáöãúäóÇ ÃóäøóåóÇ ÛóíúÑõ ÂíöÓóÉò æóÃóäøó ÚöÏøóÊóåóÇ ÇáúÍóíúÖõ æóÕóÇÑóÊú
ßóÇáúãõãúÊóÏøö ØõåúÑõåóÇ ÝóÊóÓúÊóÃúäöÝõ¡ æóÃóãøóÇ ÇáÕøóÛöíÑóÉõ ÝóáöÃóäøó
ÇáúÌóãúÚó Ýöí ÚöÏøóÉò æóÇÍöÏóÉò Èóíúäó ÇáúÍóíúÖö æóÇáúÃóÔúåõÑö
ãõãúÊóäöÚñ¡ áöãóÇ Ýöíåö ãöäó ÇáúÌóãúÚö Èóíúäó ÇáúÈóÏóáö æóÇáúãõÈúÏóáö¡
æóáöÃóäøóåõ áóãú íóÑöÏú Èöåö ÃóËóÑñ æóáóãú íóÞõáú Èöåö ÈóÔóÑñ¡ æóÞóÏú
ÊóÚóÐøóÑó ÇáöÇÚúÊöÏóÇÏõ ÈöÇáúÃóÔúåõÑö ÝóÊóÚóíøóäó ÇáúÍóíúÖõ¡ Ãóæú
äóÞõæáõ: ÇáúÃóÔúåõÑõ ÎóáóÝñ Úóäö ÇáúÍóíúÖö æóÞóÏú ÞõÏøöÑóÊú Úóáóì
ÇáúÃóÕúáö ÞóÈúáó ÍõÕõæáö ÇáúãóÞúÕõæÏö ÈöÇáúÎõáúÝö ÝóíóÌöÈõ ÚóáóíúåóÇ
ßóÇáúãõÊóíóãøöãö ÅöÐóÇ æóÌóÏó ÇáúãóÇÁó Ýöí ÕóáóÇÊöåö (æóáóæö ÇÚúÊóÏøóÊú
ÈöÍóíúÖóÉò Ãóæú ÍóíúÖóÊóíúäö Ëõãøó ÃóíöÓóÊö ÇÓúÊóÃúäóÝóÊú ÈöÇáÔøõåõæÑö)
áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ.
[ÝÕá Ýí ÇáÃÞÑÇÁ æåí ÇáÍíÖ]
ÝóÕúáñ
ÇáúÃóÞúÑóÇÁõ: ÇáúÍíÖõ¡ æóåõæó Þóæúáõ ÃóÈöí ÈóßúÑò æóÚõãóÑó æóÚóáöíøò
æóÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò æóÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò æóÃóÈöí ÇáÏøóÑúÏóÇÁó æóÇÈúäö
ÇáÕøóÇãöÊö¡ æóÌóãóÇÚóÉò ãöäó ÇáÊøóÇÈöÚöíäó - ÑöÖúæóÇäõ Çááøóåö
Úóáóíúåöãú ÃóÌúãóÚöíäó -. æóÞóÇáó ÒóíúÏõ Èúäõ ËóÇÈöÊò æóÚóÈúÏõ Çááøóåö
Èúäõ ÚõãóÑó æóÚóÇÆÔÉ - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú -: ÅöäøóåóÇ ÇáúÃóØúåóÇÑõ¡
æóÍóÇÕöáõåõ Ãóäøó ÇÓúãó ÇáúÞõÑúÁö íóÞóÚõ Úóáóì ÇáúÍóíúÖö æóÇáØøõåúÑö
ÌóãöíÚðÇ áõÛóÉð ÍóÞöíÞóÉð¡ íõÞóÇáõ: ÃóÞóÑóÃóÊö ÇáúãóÑúÃóÉõ: ÅöÐóÇ
ÍóÇÖóÊú¡ æóÃóÞúÑóÃóÊú: ÅöÐóÇ ØóåõÑóÊú¡ æóÃóÕúáõåõ ÇáúæóÞúÊõ áöãóÌöíÁö
ÇáÔøóíúÁö æóÐóåóÇÈöåö¡ íõÞóÇáõ: ÑóÌóÚó ÝõáóÇäñ áöÞõÑúÆöåö: Ãóíú
áöæóÞúÊöåö ÇáøóÐöí íóÑúÌöÚõ Ýöíåö.
æóËóãóÑóÉõ ÇáúÎöáóÇÝö ÊóÙúåóÑõ Ýöí ÇäúÞöÖóÇÁö ÇáúÚöÏøóÉö¡ Ýóãóäú ÞóÇáó
ÅöäøóåóÇ ÇáúÍíÖõ íóÞõæáõ: áóÇ ÊóäúÞóÖöí ÅöáøóÇ ÈöÇÓúÊößúãóÇáö ËóáóÇËö
ÍöíóÖò¡ æóãóäú ÞóÇáó ÅöäøóåóÇ ÇáúÃóØúåóÇÑõ íóÞõæáõ: ÅöÐóÇ ÔóÑóÚóÊú Ýöí
ÇáúÍóíúÖóÉö ÇáËøóÇáöËóÉö ÇäúÞóÖóÊö ÇáúÚöÏøóÉõ¡ æóÇáúÍóãúáõ Úóáóì ÇáúÍíÖö
Ãóæúáóì ÈöÇáäøóÕøö æóÇáúãóÚúÞõæáö. ÃóãøóÇ ÇáäøóÕøõ ÝóÞóæúáõåõ - Úóáóíúåö
ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - áöáúãõÓúÊóÍóÇÖóÉö: «ÏóÚöí ÇáÕøóáóÇÉó ÃóíøóÇãó
ÃóÞúÑóÇÆößö» ¡ æóÅöäøóãóÇ ÊóÊúÑõßõ ÇáÕøóáóÇÉó ÃóíøóÇãó ÇáúÍóíúÖö
ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö¡ æóÞóæúáõåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -:
«ÚöÏøóÉõ ÇáúÃóãóÉö ÍóíúÖóÊóÇäö» ¡ æóÇáúãóÚúÞõæáõ Ãóäøóåõ ÐóßóÑóåõ
ÈöáóÝúÙö ÇáúÌóãúÚö¡ Ýóãóäú ÞóÇáó Åöäøóåõ ááúÍíÖö ÞóÇáó: áóÇ ÈõÏøó ãöäú
ËóáóÇËö ÍöíóÖò ÝóíóÊóÍóÞøóÞõ ÇáúÌóãúÚõ¡ æóãóäú ÞóÇáó Åöäøóåõ
ÇáúÃóØúåóÇÑõ áóÇ íóÊóÍóÞøóÞõ ÇáúÌóãúÚõ Úóáóì Þóæúáöåö¡ áöÃóäøó
ÇáØøóáóÇÞó áóæú æóÞóÚó Ýöí ÂÎöÑö ÇáØøõåúÑö ÇäúÞóÖóÊö ÇáúÚöÏøóÉõ
ÈöØõåúÑóíúäö ÂÎóÑóíúäö æóÈöÇáÔøõÑõæÚö Ýöí ÇáËøóÇáöËö ÝóáóÇ íõæÌóÏõ
ÇáúÌóãúÚõ¡ æóÇáúÚóãóáõ ÈöãóÇ íõæóÇÝöÞõ áóÝúÙó ÇáäøóÕøö Ãóæúáóì.
ÞóÇáó: (æóÇÈúÊöÏóÇÁõ ÚöÏøóÉö ÇáØøóáóÇÞö ÚóÞöíÈóåõ æóÇáúæóÝóÇÉö ÚóÞöíÈåóÇ
æóÊóäúÞóÖöí ÈöãõÖöíøö ÇáúãõÏøóÉö æóÅöäú áóãú ÊóÚúáóãú ÈöåöãóÇ) áöÃóäøó
ÇáØøóáóÇÞó æóÇáúæóÝóÇÉó åõæó ÇáÓøóÈóÈõ ÝóíõÚúÊóÈóÑõ ÇÈúÊöÏóÇÄõåóÇ ãöäú
æóÞúÊö æõÌõæÏö ÇáÓøóÈóÈö¡ æóÅöäú ÃóÞóÑøó Ãóäøóåõ ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ
ãöäú æóÞúÊö ßóÐóÇ ÝóßóÐøóÈóÊúåõ Ãóæú ÞóÇáóÊú áóÇ ÃóÏúÑöí æóÌóÈóÊö
ÇáúÚöÏøóÉõ ãöäú æóÞúÊö ÇáúÅöÞúÑóÇÑö æóíõÌúÚóáõ åóÐóÇ ÅöäúÔóÇÁð
ÇÍúÊöíóÇØðÇ¡ æóÅöäú ÕóÏøóÞóÊúåõ Ýóãöäú æóÞúÊö
(3/174)
æóÇÈúÊöÏóÇÁõ ÚöÏøóÉò ÇáäøößóÇÍö
ÇáúÝóÇÓöÏö ÚóÞöíÈó ÇáÊøóÝúÑöíÞö Ãóæú ÚóÒúãöåö Úóáóì ÊóÑúßö ÇáúæóØúÁö (Ò)
¡ æóÅöÐóÇ æõØöÆóÊö ÇáúãõÚúÊóÏøóÉõ ÈöÔõÈúåóÉò ÝóÚóáóíúåóÇ ÚöÏøóÉñ
æóÃõÎúÑóì æóíóÊóÏóÇÎóáóÇäö¡ ÝóÅöäú ÍóÇÖóÊú ÍóíúÖóÉð Ëõãøó æõØöÆóÊú
ßóãøóáóåóÇ ÈöËóáóÇËò ÃõÎóÑó¡ æóÃóÞóáøõ ãõÏøóÉö ÇáúÚöÏøóÉö ÔóåúÑóÇäö (Óã)
¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÇáØøóáóÇÞö. æóÇÎúÊöíóÇÑõ ÇáúãóÔóÇíöÎö Ãóäøóåõ íóÌöÈõ ãöäú æóÞúÊö
ÇáúÅöÞúÑóÇÑö ÊóÍóÑøõÒðÇ Úóäö ÇáúãõæóÇÖóÚóÉö æóÒóÌúÑðÇ áóåõ Úóäú
ßöÊúãóÇäö ØóáóÇÞöåóÇ áöÃóäøóåõ íóÕöíÑõ ãõÓóÈøöÈðÇ áöæõÞõæÚöåóÇ Ýöí
ÇáúãõÍóÑøóãö æóáóÇ ÊóÌöÈõ áóåóÇ äóÝóÞóÉõ ÇáúÚöÏøóÉö¡ æóáóåóÇ Ãóäú
ÊóÃúÎõÐó ãöäúåõ ãóåúÑðÇ ËóÇäöíðÇ Åöäú æõÌöÏó ÇáÏøõÎõæáõ ãöäú æóÞúÊö
ÇáØøóáóÇÞö Åöáóì æóÞúÊö ÇáúÅöÞúÑóÇÑö áöÃóäøóåõ ÃóÞóÑøó ÈöÐóáößó æóÞóÏú
ÕóÏøóÞóÊúåõ.
ÞóÇáó: (æóÇÈúÊöÏóÇÁõ ÚöÏøóÉö ÇáäøößóÇÍö ÇáúÝóÇÓöÏö ÚóÞöíÈó ÇáÊøóÝúÑöíÞö
Ãóæú ÚóÒúãöåö Úóáóì ÊóÑúßö ÇáúæóØúÁö) ¡ æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ: ãöäú ÂóÎöÑö
ÇáúæóØúÆóÇÊö áöÃóäøó ÇáúæóØúÁó åõæó ÇáúãõæÌöÈõ áöáúÚöÏøóÉö. æóáóäóÇ
Ãóäøó ÇáÊøóãúßöíäó ãöäó ÇáúæóØúÁö Úóáóì æóÌúåö ÇáÔøõÈúåóÉö ÃõÞöíãó
ãóÞóÇãó ÍóÞöíÞóÉö ÇáúæóØúÁö áöÎóÝóÇÆöåö ÝóíõÌúÚóáõ æóÇØöÆðÇ ÍõßúãðÇ
Åöáóì ÍóÇáóÉö ÇáÊøóÝúÑöíÞö Ãóæú ÚóÒúãö ÇáÊøóÑúßö ÝóÊóÌöÈõ ÇáúÚöÏøóÉõ
ãöäú Íöíäö ÇäúÞöØóÇÚö ÇáúæóØúÁö ÍóÞöíÞóÉð æóÔóÑúÚðÇ ÃóÎúÐðÇ
ÈöÇáöÇÍúÊöíóÇØö.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ æõØöÆóÊö ÇáúãõÚúÊóÏøóÉõ ÈöÔõÈúåóÉò ÝóÚóáóíúåóÇ ÚöÏøóÉñ
ÃõÎúÑóì) áöæõÌõæÏö ÇáÓøóÈóÈö (æóíóÊóÏóÇÎóáóÇäö¡ ÝóÅöäú ÍóÇÖóÊú ÍóíúÖóÉð
Ëõãøó æõØöÆóÊú ßóãøóáóÊúåóÇ ÈöËóáóÇËò ÃõÎóÑó) ¡ æóÊõÍúÓóÈõ ÍóíúÖóÊóÇäö
ãöäó ÇáúÚöÏøóÊóíúäö æóÊõßóãøóáõ ÇáúÃõæáóì æóÇáËøóÇáöËóÉõ ÊóÊöãøóÉð
áöáËøóÇäöíóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ãöäó ÇáúÚöÏøóÉö ÇáÊøóÚóÑøõÝõ Úóäú
ÈóÑóÇÁóÉö ÇáÑøóÍöãö¡ æóÃóäøóåõ ÍóÇÕöáñ ÈöÇáúÚöÏøóÉö ÇáúæóÇÍöÏóÉö
áöÃóäøóåõ áóÇ ÈõÏøó ãöäú ËóáóÇËö ÍöíóÖò ÈóÚúÏó ÇáúæóØúÁö ÇáËøóÇäöí
æóÈöåö ÊõÊóÚóÑøóÝõ ÈóÑóÇÁóÉõ ÇáÑøóÍöãö¡ æóáöáËøóÇäöí Ãóäú íóÊóÒóæøóÌóåóÇ
ÈóÚúÏó ÇÓúÊößúãóÇáö ÇáúÃõæáóì áöÃóäøóåóÇ Ýöí ÚöÏøóÊöåö¡ æóáóæú æõØöÆóÊö
ÇáúãõÚúÊóÏøóÉõ Úóäú æóÝóÇÉò ÊóãøóãóÊúåóÇ¡ æóãóÇ ÊóÑóÇåõ ãöäó ÇáúÍóíúÖö
ÝöíåóÇ íõÍúÊóÓóÈõ ãöäó ÇáËøóÇäöíóÉö¡ ÝóÅöäö ÇÓúÊóßúãóáóÊú ÝöíåóÇ ËóáóÇËó
ÍöíóÖò ÝóÞóÏö ÇäúÞóÖóÊóÇ ãóÚðÇ æóÅöáøóÇ ÊóãøóãóÊö ÇáËøóÇäöíóÉó ÈöãóÇ
ÈóÞöíó ãöäú ÍóíúÖöåóÇ áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ.
ÞóÇáó: (æóÃóÞóáøõ ãõÏøóÉö ÇáúÚöÏøóÉö ÔóåúÑóÇäö) Ãóíú ãõÏøóÉñ ÊóäúÞóÖöí
ÝöíåóÇ ËóáóÇËõ ÍöíóÖò. æóÞóÇáóÇ: ÃóÞóáøõåóÇ ÊöÓúÚóÉñ æóËóáóÇËõæäó
íóæúãðÇ æóËóáóÇËõ ÓóÇÚóÇÊò áöÃóäøóåõãóÇ íõÚúÊóÈóÑóÇäö ÃóÞóáøó ãõÏøóÉö
ÇáúÍóíúÖö æóåöíó ËóáóÇËóÉõ ÃóíøóÇãò¡ æóÃóÞóáøõ ÇáØøõåúÑö æóåõæó ÎóãúÓóÉó
ÚóÔóÑó íóæúãðÇ¡ Ëõãøó íõÞóÏøóÑõ Ãóäøó æõÞõæÚó ÇáØøóáóÇÞö ÞóÈúáó ÃóæóÇäö
ÇáúÍóíúÖö ÈöÓóÇÚóÉò ÝóËóáóÇËóÉõ ÃóíøóÇãò ÍóíúÖñ¡ æóÎóãúÓóÉó ÚóÔóÑó
ØõåúÑñ¡ Ëõãøó ËóáóÇËóÉñ ÍóíúÖñ¡ Ëõãøó ÎóãúÓóÉó ÚóÔóÑó ØõåúÑñ¡ Ëõãøó
ËóáóÇËóÉñ ÍóíúÖñ ÝóßóãõáóÊö ÇáúÚöÏøóÉõ. æóÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó íõÎúÑöÌõåõ
ãöäú ØóÑöíÞóíúäö¡ ÃóÍóÏõåõãóÇ: íóÚúÊóÈöÑõ ÃóßúËóÑó ÇáúÍóíúÖö
ÇÍúÊöíóÇØðÇ¡ ÝóíóÈúÏóÃõ ÈöÇáúÍóíúÖö ÚóÔúÑóÉð¡ Ëõãøó ÎóãúÓóÉó ÚóÔóÑó
ØõåúÑñ¡ Ëõãøó ÚóÔúÑóÉñ ÍóíúÖñ¡ Ëõãøó ÎóãúÓóÉó ÚóÔóÑó ØõåúÑñ¡ Ëõãøó
ÚóÔúÑóÉñ ÍóíúÖñ ÝóÐóáößó ÓöÊøõæäó íóæúãðÇ¡ æóåóÐöåö ÑöæóÇíóÉõ ãõÍóãøóÏò¡
æóÇáúÂÎóÑõ æóåõæó ÑöæóÇíóÉõ ÇáúÍóÓóäö Èúäö ÒöíóÇÏò Ãóäøóåõ íóÚúÊóÈöÑõ
ÇáúæóÓóØó ãöäó ÇáúÍóíúÖö æóåõæó ÎóãúÓóÉõ ÃóíøóÇãò¡ æóíóÌúÚóáõ ãóÈúÏóÃó
ÇáØøóáóÇÞö Ýöí Ãóæøóáö ÇáØøõåúÑö ÚóãóáðÇ ÈöÇáÓøõäøóÉö¡ ÝóÎóãúÓóÉó ÚóÔóÑó
íóæúãðÇ ØõåúÑñ æóÎóãúÓóÉñ ÍóíúÖñ¡ åóßóÐóÇ ËóáóÇËõ ãóÑøóÇÊò íóßõæäõ
ÓöÊøöíäó íóæúãðÇ¡ æóÇáúÃóãóÉõ ÊõÕóÏøóÞõ ÚöäúÏóåõãóÇ Ýöí ÃóÍóÏò
æóÚöÔúÑöíäó íóæúãðÇ¡ ÓöÊøóÉõ ÃóíøóÇãò ÍóíúÖóÊóÇäö¡ æóÎóãúÓóÉó ÚóÔóÑó
íóæúãðÇ ØõåúÑñ ÈóíúäóåõãóÇ. æóÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Úóáóì ÑöæóÇíóÉö
ÇáúÍóÓóäö ÃóÑúÈóÚöíäó íóæúãðÇ¡ æóÚóáóì ÑöæóÇíóÉö ãõÍóãøóÏò ÎóãúÓóÉñ
æóËóáóÇËöíäó.
æóáóæú ßóÇäóÊú ÍóÇãöáðÇ æóÞóÏú ÚóáøóÞó ØóáóÇÞóåóÇ ÈöÇáúæöáóÇÏóÉö¡
ÝóÚóáóì ÞöíóÇÓö ÑöæóÇíóÉö ãõÍóãøóÏò Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó áóÇ íõÕóÏøóÞõ
Ýöí ÃóÞóáøó ãöäú ÎóãúÓóÉò æóËóãóÇäöíäó íóæúãðÇ¡ æóÚóáóì ÞöíóÇÓö
ÑöæóÇíóÉö ÇáúÍóÓóäö ãöÇÆóÉõ íóæúãò¡
(3/175)
æóáóÇ íóäúÈóÛöí Ãóäú ÊõÎúØóÈó
ÇáúãõÚúÊóÏøóÉõ¡ æóáóÇ ÈóÃúÓó ÈöÇáÊøóÚúÑöíÖö.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
æóÚóáóì ÞöíóÇÓö Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó ÎóãúÓóÉñ æóÓöÊøõæäó¡ æóÝöí
ÇáúÃóãóÉö Úóáóì ÑöæóÇíóÉö ãõÍóãøóÏò ÎóãúÓóÉñ æóÓöÊøõæäó¡ æóÑöæóÇíóÉö
ÇáúÍóÓóäö ÎóãúÓóÉñ æóÓóÈúÚõæäó¡ æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó ÓóÈúÚóÉñ
æóÃóÑúÈóÚõæäó¡ æóÚóäú ãõÍóãøóÏò ÓöÊøóÉñ æóËóáóÇËõæäó æóËóáóÇËõ ÓóÇÚóÇÊò¡
æóíõÚúÑóÝõ Ðóáößó áöãóäú íóÊóÃóãøóáõåõ ÈöÊóæúÝöíÞö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì.
Ëõãøó Åöäú æóÞóÚó ÇáØøóáóÇÞõ áöáúÂíöÓóÉö æóÇáÕøóÛöíÑóÉö Ãóæö ÇáúãóæúÊõ
ÛõÑøóÉó ÇáÔøóåúÑö ÇÚúÊóÈóÑóÊö ÇáÔøõåõæÑó ÈöÇáúÃóåöáøóÉö ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö
æóÅöäú äóÞõÕó ÚóÏóÏõåóÇ¡ æóÅöäú æóÞóÚó Ðóáößó Ýöí æóÓóØö ÇáÔøóåúÑö
ÊóÚúÊóÈöÑõ ÈöÇáúÃóíøóÇãö ÝóÊóÚúÊóÏøõ Ýöí ÇáØøóáóÇÞö ÈöÊöÓúÚöíäó íóæúãðÇ¡
æóÝöí ÇáúæóÝóÇÉö ãöÇÆóÉñ æóËóáóÇËöíäó íóæúãðÇ æóåõæó ÑöæóÇíóÉñ Úóäú
ÃóÈöí íõæÓõÝó¡ æóÑõæöíó Úóäúåõ æóåõæó Þóæúáõ ãõÍóãøóÏò: ÊóÚúÊóÏøõ
ÈóÞöíøóÉó ÇáÔøóåúÑö ÈöÇáúÃóíøóÇãö æóÊõßóãøöáõåõ ãöäó ÇáÔøóåúÑö
ÇáÑøóÇÈöÚö¡ æóÊóÚúÊóÏøõ ÈöÔóåúÑóíúäö ÝöíãóÇ ÈóíúäóåõãóÇ ÈöÇáúÃóåöáøóÉö¡
áöÃóäøó ÇáúÃóÕúáó ÇÚúÊöÈóÇÑõ ÇáÔøõåõæÑö ÈöÇáúÃóåöáøóÉö ÅöáøóÇ ÚöäúÏó
ÇáÊøóÚóÐøõÑö¡ æóÞóÏú ÊóÚóÐøóÑó Ýöí ÇáúÃóæøóáö ÝóíõÚúãóáõ Ýöíåö
ÈöÇáúÃóíøóÇãö áöÃóäøóåóÇ ßóÇáúÈóÏóáö Úóäö ÇáúÃóåöáøóÉö¡ æóíõÚúãóáõ Ýöí
ÇáúÈóÇÞöí ÈöÇáúÃóÕúáö. æóáöÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøóåõ áóÇ íõÏúÎóáõ
ÇáÔøóåúÑõ ÇáËøóÇäöí æóáóÇ íõÚóÏøõ ÅöáøóÇ ÈóÚúÏó ÇäúÞöÖóÇÁö ÇáúÃóæøóáö¡
æóáóÇ ÇäúÞöÖóÇÁó áöáúÃóæøóáö ÅöáøóÇ ÈóÚúÏó ÇÓúÊößúãóÇáöåö Ýóíõßóãøóáõ
ÇáúÃóæøóáõ ãöäó ÇáËøóÇäöí¡ æóåóßóÐóÇ ÇáËøóÇäöí ãóÚó ÇáËøóÇáöËö
ÝóÊóÚóÐøóÑó ÇÚúÊöÈóÇÑõ ÇáúÃóåöáøóÉö Ýöí Çáúßõáøö¡ æóÚóáóì åóÐóÇ ãõÏøóÉõ
ÇáúÅöíáóÇÁö æóÇáúíóãöíäö ÅöÐóÇ ÍóáóÝó áóÇ íóÝúÚóáõ ßóÐóÇ ÓóäóÉð
æóÇáúÅöÌóÇÑóÇÊõ æóäóÍúæõåóÇ.
æóÅöÐóÇ ÞóÇáóÊú: ÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊöí ÕõÏøöÞóÊú áöÃóäøóåóÇ ÃóãöíäóÉñ
ÝóÅöäú ßóÐøóÈóåóÇ ÇáÒøóæúÌõ ÍóáóÝóÊú ßóÇáúãõæÏóÚö.
æóÇÎúÊóáóÝó ÃóÕúÍóÇÈõäóÇ Ýöí ÍóÏøö ÇáúÅöíóÇÓö¡ ÞóÇáó ÈóÚúÖõåõãú:
íõÚúÊóÈóÑõ ÈöÃóÞúÑóÇäöåóÇ ãöäú ÞóÑóÇÈóÊöåóÇ¡ æóÞöíáó íõÚúÊóÈóÑõ
ÈöÊóÑúßöíÈöåóÇ áöÃóäøóåõ íóÎúÊóáöÝõ ÈöÇáÓøöãóäö æóÇáúåõÒóÇáö. æóÚóäú
ãõÍóãøóÏò Ãóäøóåõ ÞóÏøóÑóåõ ÈöÓöÊøöíäó ÓóäóÉò. æóÚóäúåõ Ýöí
ÇáÑøõæãöíøóÇÊö ÈöÎóãúÓò æóÎóãúÓöíäó¡ æóÝöí ÇáúãõæóáøóÏóÇÊö ÓöÊøöíäó¡
æóÞöíáó ÎóãúÓöíäó ÓóäóÉð¡ æóÇáúÝóÊúæóì Úóáóì ÎóãúÓò æóÎóãúÓöíäó ãöäú
ÛóíúÑö ÝóÕúáò æóåõæó ÑöæóÇíóÉõ ÇáúÍóÓóäö Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡ æóÚóäúåõ
ÃóíúÖðÇ ãóÇ Èóíúäó ÎóãúÓò æóÎóãúÓöíäó Åöáóì ÓöÊøöíäó. æóÐóßóÑó ãõÍóãøóÏñ
Ýöí äóæóÇÏöÑö ÇáÕøóáóÇÉö: ÇáúÚóÌõæÒõ ÇáúßóÈöíÑóÉõ ÅöÐóÇ ÑóÃóÊö ÇáÏøóãó
ãõÏøóÉó ÇáúÍóíúÖö Ýóåõæó ÍóíúÖñ ÅöÐóÇ áóãú íóßõäú Úóäú ÂÝóÉò. æóÞóÇáó
ãõÍóãøóÏõ Èúäõ ãõÞóÇÊöáò ÇáÑøóÇÒöíøõ: åóÐóÇ ÅöÐóÇ áóãú íõÍúßóãú
ÈöÅöíóÇÓöåóÇ¡ ÝóÃóãøóÇ ÅöÐóÇ Íõßöãó ÈöÅöíóÇÓöåóÇ Ëõãøó ÑóÃóÊö ÇáÏøóãó
áóÇ íóßõæäõ ÍóíúÖðÇ æóåõæó ÇáÕøóÍöíÍõ.
æóÇáúãóÑúÃóÉõ ÅöÐóÇ áóãú ÊóÍöÖú ÃóÈóÏðÇ ÍóÊøóì ÈóáóÛóÊú ãóÈúáóÛðÇ áóÇ
íóÍöíÖõ Ýöíåö ÃóãúËóÇáõåóÇ ÛóÇáöÈðÇ Íõßöãó ÈöÅöíóÇÓöåóÇ. æóÐóßóÑó Ýöí
ÇáúÌóÇãöÚö ÇáÕøóÛöíÑö: ÅöÐóÇ ÈóáóÛóÊú ËóáóÇËöíäó ÓóäóÉð æóáóãú ÊóÍöÖú
Íõßöãó ÈöÅöíóÇÓöåóÇ.
ÞóÇáó: (æóáóÇ íóäúÈóÛöí Ãóäú ÊõÎúØóÈó ÇáúãõÚúÊóÏøóÉõ) áöÞóæúáöåö
ÊóÚóÇáóì: {æóáÇ ÌõäóÇÍó Úóáóíúßõãú ÝöíãóÇ ÚóÑøóÖúÊõãú Èöåö ãöäú ÎöØúÈóÉö
ÇáäøöÓóÇÁö} [ÇáÈÞÑÉ: 235] ÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö ÇáúãõÚúÊóÏøóÇÊõ
ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö¡ áöÃóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì äóÝóì ÇáúÌõäóÇÍó Ýöí
ÇáÊøóÚúÑöíÖö æóÃóäøóåõ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÊóÑúßóåõ Ãóæúáóì ÝóíóáúÒóãõ
ßóÑóÇåóÉõ ÇáÊøóÕúÑöíÍö ÈöØóÑöíÞö ÇáúÃóæúáóì.
(æóáóÇ ÈóÃúÓó ÈöÇáÊøóÚúÑöíÖö) áöÃóäøóåõ ÊóÚóÇáóì äóÝóì ÇáúÌõäóÇÍó
ÝóÅöäøóåõ Ïóáöíáõ ÇáúÅöÈóÇÍóÉö. æóÑõæöíó: «Ãóäøóåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ - ÏóÎóáó Úóáóì Ãõãøö ÓóáóãóÉó æóåöíó Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö
ÝóÐóßóÑó ãóäúÒöáóÊóåõ ãöäó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì æóåõæó ãõÊóÍóÇãöáñ Úóáóì
íóÏöåö ÍóÊøóì ÃóËøóÑó ÇáúÍóÕöíÑõ Úóáóì íóÏöåö ãöäú ÔöÏøóÉö ÊóÍóÇãõáöåö
ÚóáóíúåóÇ» æóÃóäøóåõ ÊóÚúÑöíÖñ.
æóÇáÊøóÚúÑöíÖõ ãöËúáõ Ãóäú íóÞõæáó: Åöäøöí Ýöíßö áóÑóÇÛöÈñ¡ æóÃóæóÏøõ
Ãóäú ÃóÊóÒóæøóÌóßö¡ æóÅöäú ÊóÒóæøóÌúÊõßö áóÃõÍúÓöäóäøó Åöáóíúßö¡
æóãöËúáõßö ãóäú íõÑúÛóÈõ Ýöíåö æóíóÕúáõÍõ áöáÑøöÌóÇáö æóäóÍúæöåö. æóÚóäö
ÇáäøóÎóÚöíøö áóÇ ÈóÃúÓó ÈöÃóäú íóåúÏöíó ÅöáóíúåóÇ æóíóÞõæãó ÈöÔõÛúáöåóÇ
Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö
(3/176)
æóÚóáóì ÇáúãõÚúÊóÏøóÉö ãöäú äößóÇÍò
ÕóÍöíÍò Úóäú æóÝóÇÉò Ãóæú ØóáóÇÞò ÈóÇÆöäò ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÈóÇáöÛóÉð
ãõÓúáöãóÉð ÍõÑøóÉð Ãóæú ÃóãóÉð ÇáúÍöÏóÇÏõ¡ æóåõæó ÊóÑúßõ ÇáØøöíÈö
æóÇáÒøöíäóÉö æóÇáúßõÍúáö æóÇáÏøõåúäö æóÇáúÍöäøóÇÁö ÅöáøóÇ ãöäú ÚõÐúÑò¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
Åöäú ßóÇäóÊú ãöäú ÔóÃúäöåö¡ æóÇáÊøóÕúÑöíÍõ Þóæúáõåõ: ÃóäúßöÍõßö¡
æóÃóÊóÒóæøóÌõ Èößö æóäóÍúæõåõ. æóÃóäøóåõ ãóßúÑõæåñ¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì:
{æóáóßöäú áÇ ÊõæóÇÚöÏõæåõäøó ÓöÑøðÇ} [ÇáÈÞÑÉ: 235] ÞóÇáó - Úóáóíúåö
ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÇáÓøöÑøõ ÇáäøößóÇÍõ» ¡ æóåóÐóÇ ßõáøõåõ Ýöí
ÇáúãóÈúÊõæÊóÉö æóÇáúãõÊóæóÝøóì ÚóäúåóÇ ÒóæúÌõåóÇ. ÃóãøóÇ ÇáúãõØóáøóÞóÉõ
ÇáÑøóÌúÚöíøóÉõ ÝóáóÇ íóÌõæÒõ ÇáÊøóÕúÑöíÍõ æóáóÇ ÇáÊøóáúæöíÍõ áöÃóäøó
äößóÇÍó ÇáúÃóæøóáö ÞóÇÆöãñ Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ.
[ÝÕá Ýí ÇáÍÏÇÏ]
ÝóÕúáñ (æóÚóáóì ÇáúãõÚúÊóÏøóÉö ãöäú äößóÇÍò ÕóÍöíÍò Úóäú æóÝóÇÉò Ãóæú
ØóáóÇÞò ÈóÇÆöäò ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÈóÇáöÛóÉð ãõÓúáöãóÉð ÍõÑøóÉð Ãóæú ÃóãóÉð
ÇáúÍöÏóÇÏõ) æóíõÞóÇáõ ÇáúÅöÍúÏóÇÏõ. æóÇáúÃóÕúáõ Ýöíåö ãóÇ Ñõæöíó: «Ãóäøó
ÇãúÑóÃóÉð ãóÇÊó ÚóäúåóÇ ÒóæúÌõåóÇ ÝóÌóÇÁóÊú Åöáóì ÑóÓõæáö Çááøóåö -
Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÊóÓúÊóÃúÐöäõåõ Ýöí ÇáöÇäúÊöÞóÇáö
ÝóÞóÇáó: ßóÇäóÊú ÅöÍúÏóÇßõäøó ÊóãúßõËõ Ýöí ÃóÔóÑøö ÃóÍúáóÇÓöåóÇ Åöáóì
ÇáúÍóæúáö¡ ÃóÝóáóÇ ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò æóÚóÔúÑðÇ¿» ¡ ÝóÏóáøó Ãóäøóåõ
íóáúÒóãõåóÇ Ãóäú ÊõÞöíãó Ýöí ÔóÑøö ÃóÍúáóÇÓöåóÇ ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò
æóÚóÔúÑðÇ. æóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «áóÇ íóÍöáøõ
áöÇãúÑóÃóÉò ÊõÄúãöäõ ÈöÇááøóåö æóÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö Ãóäú ÊõÍöÏøó Úóáóì
ãóíøöÊò ËóáóÇËóÉó ÃóíøóÇãò ÝóãóÇ ÝóæúÞóåóÇ ÅöáøóÇ Úóáóì ÒóæúÌöåóÇ
ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò æóÚóÔúÑðÇ» ¡ æóÑõæöíó «Ãóäøóåõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ -: äóåóì ÇáúãõÚúÊóÏøóÉó Ãóäú ÊóÎúÊóÖöÈó ÈöÇáúÍöäøóÇÁö
æóÞóÇáó: ÇáúÍöäøóÇÁõ ØöíÈñ» ¡ æóÃóäøóåõ ÚóÇãøñ Ýöí ßõáøö ãõÚúÊóÏøóÉò¡
æóáöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÍóÑõãó ÚóáóíúåóÇ ÇáäøößóÇÍõ Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö ÃõãöÑóÊú
ÈöÊóÌóäøõÈö ÇáÒøöíäóÉö ÍóÊøóì áóÇ Êóßõæäó ÈöÕöÝóÉö ÇáúãõáúÊóãöÓóÉö
áöáúÃóÒúæóÇÌö æóÃóäøóåõ íóÚõãøõ ÇáúÝóÕúáóíúäö¡ æóáöÃóäøóåóÇ æóÌóÈóÊú
ÅöÙúåóÇÑðÇ áöáÊøóÃóÓøõÝö Úóáóì ÝóæúÊö äöÚúãóÉö ÇáäøößóÇÍö ÇáøóÐöí ßóÇäó
ÓóÈóÈó ãóÆõæäóÊöåóÇ æóßöÝóÇíóÊöåóÇ ãöäó ÇáäøóÝóÞóÉö æóÇáÓøõßúäóì
æóÛóíúÑö Ðóáößó¡ æóÃóäøóåõ ãóæúÌõæÏñ Ýöí ÇáúãóÈúÊõæÊóÉö æóÇáúãõÊóæóÝøóì
ÚóäúåóÇ.
ÞóÇáó: (æóåõæó ÊóÑúßõ ÇáØøöíÈö æóÇáÒøöíäóÉö æóÇáúßõÍúáö æóÇáÏøõåúäö
æóÇáúÍöäøóÇÁö ÅöáøóÇ ãöäú ÚõÐúÑò) áöäóåúíöåö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ - Úóäö ÇáúÍöäøóÇÁö¡ æóÞóæúáöåö: «ÇáúÍöäøóÇÁõ ØöíÈñ» ¡
ÝóÏóáøó Úóáóì Ãóäøó ÇáØøöíÈó ãóÍúÙõæÑñ ÚóáóíúåóÇ¡ æóíóÏúÎõáõ Ýöíåö
ÇáËøóæúÈõ ÇáúãõØóíøóÈõ æóÇáúãõÚóÕúÝóÑõ æóÇáúãõÒóÚúÝóÑõ ÍóÊøóì ÞóÇáõæÇ:
áóæú ßóÇäó ÛóÓöíáðÇ áóÇ íóäúÝóÖøõ ÌóÇÒó áöÃóäøóåõ áóãú íóÈúÞó áóåõ
ÑóÇÆöÍóÉñ¡ ÝóÅöäú áóãú íóßõäú áóåóÇ ÅöáøóÇ ËóæúÈñ æóÇÍöÏñ ãóÕúÈõæÛñ áóÇ
ÈóÃúÓó Èöåö áöÃóäøóåõ ÚõÐúÑñ¡ æóáóÇ ÊóãúÊóÔöØõ áöÃóäøóåõ ÒöíäóÉñ¡ ÝóÅöäú
ßóÇäó ÝóÇáúÃóÓúäóÇäõ ÇáúãõäúÝóÑöÌóÉõ Ïõæäó ÇáúãóÖúãõæãóÉö¡ æóáóÇ
ÊóáúÈóÓõ ÍõáöíøðÇ áöÃóäøóåõ ÒöíäóÉñ¡ æóáóÇ ÊóáúÈóÓõ ÞóÕóÈðÇ æóáóÇ ÎóÒøðÇ
áöÃóäøóåõ ÒöíäóÉñ. æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó áóÇ ÈóÃúÓó ÈöÇáúÞóÕóÈö
æóÇáúÎóÒøö ÇáúÃóÍúãóÑö. ÝóÇáúÍóÇÕöáõ Ãóäøó Ðóáößó íõáúÈóÓõ áöáúÍóÇÌóÉö
æóíõáúÈóÓõ áöáÒøöíäóÉö ÝóíõÚúÊóÈóÑõ ÇáúÞóÕúÏõ Ýöí áõÈúÓöåö¡ æóÞóÏú ÕóÍøó
«Ãóäøó ÇáäøóÈöíøó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - áóãú íóÃúÐóäú
áöáúãóÈúÊõæÊóÉö Ýöí ÇáöÇßúÊöÍóÇáö» ÈöÎöáóÇÝö ÍóÇáóÉö ÇáÊøóÏóÇæöí
áöÃóäøóåõ ÚõÐúÑñ¡
(3/177)
æóáóÇ ÊóÎúÑõÌõ ÇáúãóÈúÊõæÊóÉõ ãöäú
ÈóíúÊöåóÇ áóíúáðÇ æóáóÇ äóåóÇÑðÇ¡ æóÇáúãõÚúÊóÏøóÉõ Úóäú æóÝóÇÉò ÊóÎúÑõÌõ
äóåóÇÑðÇ æóÈóÚúÖó Çááøóíúáö æóÊóÈöíÊõ Ýöí ãóäúÒöáóåóÇ¡ æóÇáúÃóãóÉõ
ÊóÎúÑõÌõ áöÍóÇÌóÉö Çáúãóæúáóì Ýöí ÇáúÚöÏøóÊóíúäö Ýöí ÇáúæóÞúÊóíúäö
ÌóãöíÚðÇ¡ æóÊóÚúÊóÏøõ Ýöí ÇáúÈóíúÊö ÇáøóÐöí ßóÇäóÊú ÊóÓúßõäõåõ ÍóÇáó
æõÞõæÚö ÇáúÝõÑúÞóÉö ÅöáøóÇ Ãóäú íóäúåóÏöãó Ãóæú ÊõÎúÑóÌó ãöäúåõ Ãóæú áóÇ
ÊóÞúÏöÑó Úóáóì ÃõÌúÑóÊöåö ÝóÊóäúÊóÞöáó.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÝóßóÇäó ÖóÑõæÑóÉð Ïõæäó ÇáÊøóÒóíøõäö¡ æóßóÐóÇ ÅöÐóÇ ÎóÇÝóÊú ãöäú ÊóÑúßö
ÇáÏøõåúäö æóÇáúßõÍúáö ÍõÏõæËó ãóÑóÖò ÈöÃóäú ßóÇäóÊú ãõÚúÊóÇÏóÉð áöÐóáößó
íõÈóÇÍõ áóåóÇ Ðóáößó.
æóáóÇ ÅöÍúÏóÇÏó Úóáóì ÕóÛöíÑóÉò æóáóÇ ãóÌúäõæäóÉò áöÚóÏóãö ÇáúÎöØóÇÈö
æóáöÃóäøóåóÇ ÚöÈóÇÏóÉñ ÍóÊøóì áóÇ ÊóÌöÈó Úóáóì ÇáúßóÇÝöÑóÉö¡ ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúÃóãóÉö áöÃóäøóåóÇ Ãóåúáñ áöáúÚöÈóÇÏóÇÊö æóáóíúÓó ÝöíåóÇ ÅöÈúØóÇáõ
ÍóÞøö Çáúãóæúáóì¡ æóáóíúÓó Ýöí ÚöÏøóÉö ÇáäøößóÇÍö ÇáúÝóÇÓöÏö ÅöÍúÏóÇÏñ
áöÃóäøóåõ áóÇ íõÊóÃóÓøóÝõ Úóáóì ÒóæóÇáöåö áöÃóäøóåõ æóÇÌöÈõ ÇáÒøóæóÇáö
æóáöÃóäøóåõ äöÞúãóÉñ ÝóÒóæóÇáõåõ äöÚúãóÉñ.
ÞóÇáó: (æóáóÇ ÊóÎúÑõÌõ ÇáúãóÈúÊõæÊóÉõ ãöäú ÈóíúÊöåóÇ áóíúáðÇ æóáóÇ
äóåóÇÑðÇ) áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {áÇ ÊõÎúÑöÌõæåõäøó ãöäú ÈõíõæÊöåöäøó æóáÇ
íóÎúÑõÌúäó} [ÇáØáÇÞ: 1] ¡ æóáöÃóäøó äóÝóÞóÊóåóÇ æóÇÌöÈóÉñ Úóáóì
ÇáÒøóæúÌö ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó áóåóÇ Åöáóì ÇáúÎõÑõæÌö ßóÇáÒøóæúÌóÉö¡ ÍóÊøóì
áóæú ÇÎúÊóáóÚóÊú Úóáóì Ãóäú áóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ Þöíáó ÊóÎúÑõÌõ äóåóÇÑðÇ
áöãóÚóÇÔöåóÇ¡ æóÞöíáó áóÇ æóåõæó ÇáúÃóÕóÍøõ¡ áöÃóäøóåóÇ ÇÎúÊóÇÑóÊú
ÅöÓúÞóÇØó äóÝóÞóÊöåóÇ ÝóáóÇ íõÄóËøöÑõ Ýöí ÅöÈúØóÇáö ÍóÞøö
ÇáúãõÎúÊóáöÚóÉö ÚóáóíúåóÇ Úóáóì Ãóäú áóÇ Óõßúäóì áóåóÇ áóÇ íóÌõæÒõ áóåóÇ
ÇáúÎõÑõæÌõ.
ÞóÇáó: (æóÇáúãõÚúÊóÏøóÉõ Úóäú æóÝóÇÉò ÊóÎúÑõÌõ äóåóÇÑðÇ æóÈóÚúÖó
Çááøóíúáö æóÊóÈöíÊõ Ýöí ãóäúÒöáöåóÇ) áöÃóäøóåõ áóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ
ÝóÊóÖúØóÑøõ Åöáóì ÇáúÎõÑõæÌö áöÅöÕúáóÇÍö ãóÚóÇÔöåóÇ æóÑõÈøóãóÇ ÇãúÊóÏøó
Ðóáößó Åöáóì Çááøóíúáö. æóÚóäú ãõÍóãøóÏò áóÇ ÈóÃúÓó ÈöÃóäú ÊóÈöíÊó Ýöí
ÛóíúÑö ãóäúÒöáöåóÇ ÃóÞóáøó ãöäú äöÕúÝö Çááøóíúáö áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ.
(æóÇáúÃóãóÉõ ÊóÎúÑõÌõ áöÍóÇÌóÉö Çáúãóæúáóì Ýöí ÇáúÚöÏøóÊóíúäö Ýöí
ÇáúæóÞúÊóíúäö ÌóãöíÚðÇ) áöãóÇ Ýöí ÇáúãóäúÚö ãöäú ÅöÈúØóÇáö ÍóÞøöåö¡
æóÍóÞøõ ÇáúÚóÈúÏö ãõÞóÏøóãñ Úóáóì ÍóÞøö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóÅöäú ßóÇäó
Çáúãóæúáóì ÈóæøóÃóåóÇ áóãú ÊóÎúÑõÌú ãóÇ ÏóÇãóÊú Úóáóì Ðóáößó ÅöáøóÇ Ãóäú
íõÎúÑöÌóåóÇ Çáúãóæúáóì¡ æóßóÐóáößó ÇáúãõßóÇÊóÈóÉõ æóÇáúßöÊóÇÈöíøóÉõ
ÊóÎúÑõÌõ ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ ãóäóÚóåóÇ ÇáÒøóæúÌõ áöÕöíóÇäóÉö ãóÇÆöåö¡
æóÇáúãóÌúäõæäóÉõ æóÇáúãóÚúÊõæåóÉõ ßóÇáÐøöãøöíøóÉö¡ æóÇáÕøóÈöíøóÉõ
ÊóÎúÑõÌõ áöÃóäøóåóÇ áóÇ íóáúÒóãõåóÇ ÇáúÚöÈóÇÏóÇÊõ¡ æóáóÇ ÍóÞøó
áöáÒøóæúÌö áöÃóäøóåõ áöÍöÝúÙö ÇáúæóáóÏö¡ æóáóÇ æóáóÏó ÅöáøóÇ Ýöí
ÇáØøóáóÇÞö ÇáÑøóÌúÚöíøö¡ ÝóáóÇ ÊóÎúÑõÌõ ÅöáøóÇ ÈöÅöÐúäö ÇáÒøóæúÌö
áöÈóÞóÇÁö ÇáÒøóæúÌöíøóÉö Úóáóì ãóÇ ãóÑøó.
(æóÊóÚúÊóÏøõ Ýöí ÇáúÈóíúÊö ÇáøóÐöí ßóÇäóÊú ÊóÓúßõäõåõ ÍóÇáó æõÞõæÚö
ÇáúÝõÑúÞóÉö) áöÃóäøóåõ ÇáúÈóíúÊõ ÇáúãõÖóÇÝõ Åöáóíúåö ÈöÞóæúáöåö
ÊóÚóÇáóì: {ãöäú ÈõíõæÊöåöäøó} [ÇáØáÇÞ: 1] áöÃóäøóåõ åõæó ÇáøóÐöí
ÊóÓúßõäõåõ¡ «æóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - áöáøóÊöí
ÞõÊöáó ÒóæúÌõåóÇ: ÇÓúßõäöí Ýöí ÈóíúÊößö ÍóÊøóì íóÈúáõÛó ÇáúßöÊóÇÈõ
ÃóÌóáóåõ» .
ÞóÇáó: (ÅöáøóÇ Ãóäú íóäúåóÏöãó Ãóæú ÊóÎúÑõÌó ãöäúåõ Ãóæú áóÇ ÊóÞúÏöÑó
Úóáóì ÃõÌúÑóÊöåö ÝóÊóäúÊóÞöáõ) áöãóÇ íóáúÍóÞõåóÇ ãöäó ÇáÖøóÑóÑö Ýöí
Ðóáößó. ÃóãøóÇ ÅöÐóÇ ÇäúåóÏóãó ÝóáöÃóäøó ÇáÓøõßúäóì Ýöí ÇáúÎóÑöÈóÉö áóÇ
ÊóÃúãóäõ Úóáóì äóÝúÓöåóÇ æóãóÇáöåóÇ¡ Ëõãøó Þöíáó ÊóäúÊóÞöáõ ÍóíúËõ
ÔóÇÁóÊú ÅöáøóÇ Ãóäú Êóßõæäó ãóÈúÊõæÊóÉð ÝóÊóäúÊóÞöáõ Åöáóì ÍóíúËõ ÔóÇÁó
ÇáÑøóÌõáó áöÃóäøóåõ ÇáúãõÎóÇØóÈõ ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {ÃóÓúßöäõæåõäøó}
[ÇáØáÇÞ: 6] æóÅöÐóÇ ÍóæøóáóåóÇ ÇáúæóÑóËóÉõ Ãóæú ÕóÇÍöÈõ ÇáúãóäúÒöáö
Ýóåöíó ãóÚúÐõæÑóÉñ Ýöí Ðóáößó. æóÑõæöíó Úóäú Úóáöíøö Èúäö ÃóÈöí ØóÇáöÈò
- ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - Ãóäøóåõ äóÞóáó ÇÈúäóÊóåõ Ãõãøó ßõáúËõæãò
áóãøóÇ ÞõÊöáó ÚõãóÑõ - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - áöÃóäøóåóÇ ßóÇäóÊú Ýöí
ÏóÇÑö ÇáúÅöãóÇÑóÉö¡ æóÚóÇÆöÔóÉõ - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåóÇ - äóÞóáóÊú
ÃõÎúÊóåóÇ áóãøóÇ ÞõÊöáó ØóáúÍóÉõ ÑóÖöíó Çááøóåõ
(3/178)
ÝóÕúáñ ÃóÞóáøõ ãõÏøóÉö ÇáúÍóãúáö ÓöÊøóÉõ
ÃóÔúåõÑò æóÃóßúËóÑõåóÇ ÓóäóÊóÇäö¡ æóÅöÐóÇ ÃóÞóÑøóÊú ÈöÇäúÞöÖóÇÁö
ÇáúÚöÏøóÉö Ëõãó ÌóÇÁóÊú ÈöæóáóÏò áöÃóÞóáøó ãöäú ÓöÊøóÉö ÃóÔúåõÑò ËóÈóÊó
äóÓóÈõåõ¡ æóáöÓöÊøóÉö ÃóÔúåõÑò áóÇ¡ æóíóËúÈõÊõ äóÓóÈõ æóáóÏö
ÇáúãõØóáøóÞóÉö ÇáÑóÌúÚöíøóÉö æóÅöäú ÌóÇÁóÊú Èöåö áóÃóßúËóÑó ãöäú
ÓóäóÊóíúäö ãóÇ áóãú ÊõÞöÑøó ÈöÇäúÞöÖóÇÁö ÇáúÚöÏøóÉö¡ ÝóÅöäú ÌóÇÁóÊú Èöåö
áöÃóÞóáøó ãöäú ÓóäóÊóíúäö ÈóÇäóÊú æóíóËúÈõÊõ ÇáäøóÓóÈõ æóáóÇ íóÕöíÑõ
ãõÑóÇÌöÚðÇ¡ æóÅöäú ÌóÇÁóÊú Èöåö áöÓóäóÊóíúäö Ãóæú ÃóßúËóÑó ßóÇäó
ÑóÌúÚóÉð¡ æóíóËúÈõÊõ äóÓóÈõ æóáóÏö ÇáúãóÈúÊõæÊóÉö æóÇáúãõÊóæóÝøóì
ÚóäúåóÇ ÒóæúÌõåóÇ áöÃóÞóáøó ãöäú ÓóäóÊóíúäö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
Úóäúåõ¡ æóáóæú ØõáöÈó ãöäúåóÇ ÃóßúËóÑõ ãöäú ÃõÌúÑóÉö ÇáúãöËúáö ÝóáöãóÇ
íóáúÍóÞõåóÇ ãöäó ÇáÖøóÑóÑö¡ æóÕóÇÑó ßóËóãóäö ÇáúãóÇÁö áöáúãõÓóÇÝöÑö
íóÌõæÒõ áóåõ ÇáÊøóíóãøõãõ ÅöÐóÇ ßóÇäó ÈöÃóßúËóÑó ãöäú Ëóãóäö ÇáúãöËúáö¡
æóáóæú ÃóÈóÇäóåóÇ æóÇáúãóäúÒöáñ æóÇÍöÏñ íóÌúÚóáõ Èóíúäóåõ æóÈóíúäóåóÇ
ÓöÊúÑóÉð¡ æóßóÐóáößó ÇáúæóÑóËóÉõ Ýöí ÇáúæóÝóÇÉö¡ ÝóÅöäú áóãú íóÌúÚóáõæÇ
ÇäúÊóÞóáóÊú ÊóÍóÑøõÒðÇ Úóäö ÇáúÝöÊúäóÉö¡ æóÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáúãõØóáøöÞõ
ÛóÇÆöÈðÇ æóØóáóÈó Ãóåúáõ ÇáúãóäúÒöáö ÇáúÃõÌúÑóÉó ÃóÚúØóÊúåõãú ÈöÅöÐúäö
ÇáúÞóÇÖöí æóíóÕöíÑõ ÏóíúäðÇ Úóáóì ÇáÒøóæúÌö.
[ÝÕá ÃóÞóáøõ ÇáúÍóãúáö æóÃóßúËóÑõåõ]
ÝóÕúáñ (ÃóÞóáøõ ãõÏøóÉö ÇáúÍóãúáö ÓöÊøóÉõ ÃóÔúåõÑò) áöãóÇ Ñõæöíó Ãóäøó
ÑóÌõáðÇ ÊóÒóæøóÌó ÇãúÑóÃóÉð ÝóÌóÇÁóÊú ÈöæóáóÏò áöÓöÊøóÉö ÃóÔúåõÑò
Ýóåóãøó ÚõËúãóÇäõ ÈöÑóÌúãöåóÇ¡ ÝóÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóÈøóÇÓò: áóæú
ÎóÇÕóãóÊúßõãú ÈößöÊóÇÈö Çááøóåö áóÎóÕöãóÊßõãú¡ ÝóÅöäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì
íóÞõæáõ: {æóÍóãúáõåõ æóÝöÕóÇáõåõ ËóáÇËõæäó ÔóåúÑðÇ} [ÇáÃÍÞÇÝ: 15] ¡
æóÞóÇáó: {æóÇáúæóÇáöÏóÇÊõ íõÑúÖöÚúäó ÃóæúáÇÏóåõäøó Íóæúáóíúäö
ßóÇãöáóíúäö} [ÇáÈÞÑÉ: 233] ÝóÈóÞöíó áöãõÏøóÉö ÇáúÍóãúáö ÓöÊøóÉõ
ÃóÔúåõÑò. .
ÞóÇáó: (æóÃóßúËóÑõåóÇ ÓóäóÊóÇäö) áöãóÇ Ñõæöíó Úóäú ÚóÇÆöÔóÉó ÃóäøóåóÇ
ÞóÇáóÊú: áóÇ íóÈúÞóì ÇáúæóáóÏõ Ýöí ÑóÍöãö Ãõãøöåö ÃóßúËóÑó ãöäú
ÓóäóÊóíúäö æóáóæú ÈöÝóÑúßóÉö ãóÛúÒöáò¡ æóÐóáößó áóÇ íõÚúÑóÝõ ÅöáøóÇ
ÊóæúÞöíÝðÇ ÅöÐú áóíúÓó áöáúÚóÞúáö Ýöíåö ãóÌóÇáñ¡ ÝóßóÃóäøóåóÇ ÑóæóÊúåõ
Úóäö ÇáäøóÈöíøö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÃóÞóÑøóÊú ÈöÇäúÞöÖóÇÁö ÇáúÚöÏøóÉö Ëõãøó ÌóÇÁóÊú ÈöæóáóÏò
áöÃóÞóáøó ãöäú ÓöÊøóÉö ÃóÔúåõÑò ËóÈóÊó äóÓóÈõåõ) áöÃóäøóåõ ÙóåóÑó
ßóÐöÈõåóÇ ÈöíóÞöíäò ÝóÕóÇÑó ßóÃóäøóåóÇ áóãú ÊõÞöÑøó Èöåö¡ (æ) Åöäú
ÌóÇÁóÊú Èöåö (áöÓöÊøóÉö ÃóÔúåõÑò áóÇ) íóËúÈõÊõ¡ áöÃóäøóåõ áóãú íóÙúåóÑú
ßóÐöÈõåóÇ Ýóíóßõæäõ ãöäú Íóãúáò ÍóÇÏöËò ÈóÚúÏóåõ ÝóáóÇ íóËúÈõÊõ
äóÓóÈõåõ.
ÞóÇáó: (æóíóËúÈõÊõ äóÓóÈõ æóáóÏö ÇáúãõØóáøóÞóÉö ÇáÑøóÌúÚöíøóÉö¡ æóÅöäú
ÌóÇÁóÊú Èöåö áöÃóßúËóÑó ãöäú ÓóäóÊóíúäö ãóÇ áóãú ÊõÞöÑøó ÈöÇäúÞöÖóÇÁö
ÇáúÚöÏøóÉö) áöÇÍúÊöãóÇáö ÇáúæóØúÁö æóÇáúÚõáõæÞö Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö áöÌóæóÇÒö
Ãóäú Êóßõæäó ãõãúÊóÏøóÉó ÇáØøõåúÑö¡ (ÝóÅöäú ÌóÇÁóÊú Èöåö áöÃóÞóáøó ãöäú
ÓóäóÊóíúäö ÈóÇäóÊú) áöÇäúÞöÖóÇÁö ÇáúÚöÏøóÉö¡ (æóíóËúÈõÊõ ÇáäøóÓóÈõ)
áöæõÌõæÏö ÇáúÚõáõæÞö Ýöí ÇáäøößóÇÍö Ãóæú Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö¡ (æóáóÇ íóÕöíÑõ
ãõÑóÇÌöÚðÇ) áöÃóäøóåõ íõÍúÊóãóáõ ÇáúÚõáõæÞõ ÞóÈúáó ÇáØøóáóÇÞö¡
æóíõÍúÊóãóáõ ÈóÚúÏóåõ ÝóáóÇ íóÕöíÑõ ãõÑóÇÌöÚðÇ ÈöÇáÔøóßøö.
(æóÅöäú ÌóÇÁóÊú Èöåö áöÓóäóÊóíúäö Ãóæú ÃóßúËóÑó ßóÇäó ÑóÌúÚóÉð) áöÃóäøó
ÇáúÚóáõæÞó ÈóÚúÏó ÇáØøóáóÇÞö¡ æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøóåõ ãöäúåõ æóÃóäøóåõ
æóØöÆóåóÇ Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö ÍóãúáðÇ áöÍóÇáöåöãóÇ Úóáóì ÇáúÃóÍúÓóäö
æóÇáúÃóÕúáóÍö.
ÞóÇáó: (æóíóËúÈõÊõ äóÓóÈõ æóáóÏö ÇáúãóÈúÊõæÊóÉö æóÇáúãõÊóæóÝøóì ÚóäúåóÇ
ÒóæúÌõåóÇ áöÃóÞóáøó ãöäú ÓóäóÊóíúäö) áöÇÍúÊöãóÇáö Ãóäøó ÇáúÍóãúáó
(3/179)
æóáóÇ íóËúÈõÊõ áöÃóßúËóÑó ãöäú Ðóáößó
ÅöáøóÇ Ãóäú íóÏøóÚöíóåõ (Ò) ¡ æóáóÇ íóËúÈõÊõ äóÓóÈõ æóáóÏö
ÇáúãõÚúÊóÏøóÉö ÅöáøóÇ ÈöÔóåóÇÏóÉö ÑóÌõáóíúäö (Óã) ¡ Ãóæú ÑóÌõáò
æóÇãúÑóÃóÊóíúäö¡ Ãóæú ÍóÈóáò ÙóÇåöÑò¡ Ãóæö ÇÚúÊöÑóÇÝö ÇáÒøóæúÌö¡ Ãóæú
ÊóÕúÏöíÞö ÇáúæóÑóËóÉö¡ æóáóÇ íóËúÈõÊõ äóÓóÈõ æóáóÏö ÇáúãõØóáøóÞóÉö
ÇáÕøóÛöíÑóÉö ÑóÌúÚöíøóÉð (Ó) ßóÇäóÊú Ãóæú ãóÈúÊõæÊóÉð (Ó) ÅöáøóÇ Ãóäú
ÊóÃúÊöíó Èöåö áöÃóÞóáøó ãöäú ÊöÓúÚóÉö ÃóÔúåõÑò¡ æóÝöí ÚöÏøóÉö ÇáúæóÝóÇÉö
áöÃóÞóáøó ãöäú ÚóÔóÑóÉö ÃóÔúåõÑò æóÚóÔóÑóÉö ÃóíøóÇãò ÈöÓóÇÚóÉò¡ æóáóæú
ÞóÇáó áóåóÇ: Åöäú æóáóÏúÊö ÝóÃóäóÊö ØóÇáöÞñ ÝóÔóåöÏóÊö ÇãúÑóÃóÉñ
ÈöÇáúæöáóÇÏóÉö áóãú ÊóØúáõÞú (Óóãøö) ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ßóÇäó ÞóÇÆöãðÇ æóÞúÊó ÇáØøóáóÇÞö ÝóáóÇ íóßõæäõ ÇáúÝöÑóÇÔõ ÒóÇÆöáðÇ
ÈöíóÞöíäò ÝóíóËúÈõÊõ ÇáäøóÓóÈõ ÇÍúÊöíóÇØðÇ.
(æóáóÇ íóËúÈõÊõ áöÃóßúËóÑó ãöäú Ðóáößó ÅöáøóÇ Ãóäú íóÏøóÚöíóåõ) áöÃóäøóÇ
ÊóíóÞøóäøóÇ ÈöÍõÏõæËö ÇáúÍóãúáö ÈóÚúÏó ÇáØøóáóÇÞö ÝóáóÇ íóßõæäõ ãöäúåõ
ÅöáøóÇ Ãóäú íóÏøóÚöíóåõ ÝóíõÌúÚóáõ ßóÃóäøóåõ æóØöÆóåóÇ ÈöÔõÈúåóÉö
ÇáúÚöÏøóÉö. æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ Ýöí ÚöÏøóÉö ÇáúæóÝóÇÉö: ÅöÐóÇ ÌóÇÁóÊú Èöåö
ÈóÚúÏó ÇäúÞöÖóÇÆöåóÇ áöÓöÊøóÉö ÃóÔúåõÑò áóÇ íóËúÈõÊõ¡ áöÃóäøó ÇáÔøóÑúÚó
Íóßóãó ÈöÇäúÞöÖóÇÆöåóÇ ÈöÇáúÃóÔúåõÑö ÝóÕóÇÑó ßóÅöÞúÑóÇÑöåóÇ. æóÌóæóÇÈõåõ
Ãóäøóåõ áöÇäúÞöÖóÇÁö ÇáúÚöÏøóÉö æóÌúåñ ÂÎóÑõ æóåõæó æóÖúÚõ ÇáúÍóãúáö¡
ÈöÎöáóÇÝö ÇáÕøóÛöíÑóÉö áöÃóäøó ÇáúÃóÕúáó ÚóÏóãõ ÇáúÍóãúáö ÝöíåóÇ
áöÚóÏóãö ÇáúãóÍóáøöíøóÉö ÝóæóÞóÚó ÇáÔøóßøõ Ýöí ÇáúÈõáõæÛö.
ÞóÇáó: (æóáóÇ íóËúÈõÊõ äóÓóÈõ æóáóÏö ÇáúãõÚúÊóÏøóÉö ÅöáøóÇ ÈöÔóåóÇÏóÉö
ÑóÌõáóíúäö¡ Ãóæú ÑóÌõáò æóÇãúÑóÃóÊóíúäö¡ Ãóæú ÍóÈóáò ÙóÇåöÑò¡ Ãóæö
ÇÚúÊöÑóÇÝö ÇáÒøóæúÌö¡ Ãóæú ÊóÕúÏöíÞö ÇáúæóÑóËóÉö) ¡ æóÞóÇáóÇ: íóËúÈõÊõ
ÈöÔóåóÇÏóÉö ÇãúÑóÃóÉò æóÇÍöÏóÉò áöÃóäøó ÇáúÝöÑóÇÔó ÞóÇÆöãñ áöÞöíóÇãö
ÇáúÚöÏøóÉö¡ æóåõæó ãõáúÒöãñ áöáäøóÓóÈö ßóÞöíóÇãö ÇáäøößóÇÍö. æóáöÃóÈöí
ÍóäöíÝóÉó ÃóäøóåóÇ áóæú ÃóÞóÑøóÊú ÈöæóÖúÚö ÇáúÍóãúáö ÇäúÞóÖóÊö
ÇáúÚöÏøóÉõ¡ æóÇáúãõäúÞóÖöí áóÇ íóßõæäõ ÍõÌøóÉð ÝóíõÍúÊóÇÌõ Åöáóì
ÅöËúÈóÇÊö ÇáäøóÓóÈö ÝóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÍõÌøóÉò ßóÇãöáóÉò. ÃóãøóÇ ÅöÐóÇ
ÙóåóÑó ÇáúÍóÈóáõ Ãóæö ÇÚúÊóÑóÝó Èöåö ÇáÒøóæúÌõ ÝóÇáäøóÓóÈõ ËóÇÈöÊñ
ÞóÈúáó ÇáúæöáóÇÏóÉö æóÇáúÍóÇÌóÉö Åöáóì ÇáÊøóÚúíöíäö æóÃóäøóåõ íóËúÈõÊõ
ÈöÔóåóÇÏóÊöåóÇ¡ æóßóÐóÇ ÅöÐóÇ ÇÚúÊóÑóÝó Èöåö ÇáúæóÑóËóÉõ ÈóÚúÏó
ÇáúãóæúÊö. æóåóÐóÇ Ýöí ÍóÞøö ÇáúÅöÑúËö ÙóÇåöÑñ áöÃóäøóåõ ÍóÞøõåõãú.
æóÃóãøóÇ ÇáäøóÓóÈõ ÝóÅöäú ßóÇäõæÇ ãöäú Ãóåúáö ÇáÔøóåóÇÏóÉö ËóÈóÊó
ÈöÔóåóÇÏóÊöåöãú¡ æóáóÇ íóËúÈõÊõ Ýöí ÍóÞøöåöãú ÈöÇÚúÊöÑóÇÝöåöãú
æóíóËúÈõÊõ Ýöí ÍóÞøö ÛóíúÑöåöãú ÊóÈóÚðÇ áöáËøõÈõæÊö Ýöí ÍóÞøöåöãú.
ÞóÇáó: (æóáóÇ íóËúÈõÊõ äóÓóÈõ æóáóÏö ÇáúãõØóáøóÞóÉö ÇáÕøóÛöíÑóÉö
ÑóÌúÚöíøóÉð ßóÇäóÊú Ãóæú ãóÈúÊõæÊóÉð ÅöáøóÇ Ãóäú ÊóÃúÊöíó Èöåö áöÃóÞóáøó
ãöäú ÊöÓúÚóÉö ÃóÔúåõÑò¡ æóÝöí ÚöÏøóÉö ÇáúæóÝóÇÉö áöÃóÞóáøó ãöäú ÚóÔóÑóÉö
ÃóÔúåõÑò æóÚóÔóÑóÉö ÃóíøóÇãò ÈöÓóÇÚóÉò) ¡ æóÞóÇáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó Ýöí
ÇáúãóÈúÊõæÊóÉö: íóËúÈõÊõ Åöáóì ÓóäóÊóíúäö áöÃóäøóåóÇ ãõÚúÊóÏøóÉñ áóãú
ÊõÞöÑøó ÈöÇäúÞöÖóÇÁö ÇáúÚöÏøóÉö¡ æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú Êóßõæäó ÍóÇãöáðÇ
æóÕóÇÑóÊú ßóÇáúÈóÇáöÛóÉö. æóáóåõãóÇ Ãóäøóåõ ÊóÚóíøóäó áöÇäúÞöÖóÇÁö
ÚöÏøóÊöåóÇ ÌöåóÉñ æóÇÍöÏóÉñ æóåöíó ÇáúÃóÔúåõÑõ¡ ÝóÅöÐóÇ ãóÖóÊú Íóßóãó
ÇáÔøóÑúÚõ ÈöÇäúÞöÖóÇÆöåóÇ æóåõæó ÃóÞúæóì ãöäó ÇáúÅöÞúÑóÇÑö áöÇÍúÊöãóÇáö
ÇáúÎõáúÝö Ýöí ÇáúÅöÞúÑóÇÑö Ïõæäóåõ. æóÃóãøóÇ ÇáÑøóÌúÚöíøõ¡ ÞóÇáó ÃóÈõæ
íõæÓõÝó: íóËúÈõÊõ Åöáóì ÓóÈúÚóÉò æóÚöÔúÑöíäó ÔóåúÑðÇ áöÃóäøóåõ íõÌúÚóáõ
æóÇØöÆðÇ Ýöí ÂÎöÑö ÇáúÚöÏøóÉö æóåöíó ËóáóÇËóÉõ ÃóÔúåõÑò Ëõãøó ÊóÃúÊöí
Èöåö áöÃóßúËóÑö ãõÏøóÉö ÇáúÍóãúáö æóåöíó ÓóäóÊóÇäö¡ æóáóæö ÇÏøóÚóÊö
ÇáÕøóÛöíÑóÉõ ÇáúÍóÈóáó Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö Ýóåöíó ßóÇáúßóÈöíÑóÉö Ýöí
ÇáúÍõßúãö áöÃóäøóåõ ËóÈóÊó ÈõáõæÛõåóÇ ÈöÅöÞúÑóÇÑöåóÇ.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ: Åöäú æóáóÏúÊö ÝóÃóäúÊö ØóÇáöÞñ ÝóÔóåöÏóÊö ÇãúÑóÃóÉñ
ÈöÇáúæöáóÇÏóÉö áóãú ÊóØúáõÞú) æóÞóÇáóÇ: ÊóØúáõÞõ áöÞóæúáöåö - Úóáóíúåö
ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -:
(3/180)
æóÅöäö ÇÚúÊóÑóÝó ÈöÇáúÍóÈóáö ÊóØúáõÞõ
ÈöãõÌóÑøóÏö ÞóæúáöåóÇ (Óã) ¡ æóáóæú ÞóÇáó áöÃóãóÊöåö: Åöäú ßóÇäó Ýöí
ÈóØúäößö æóáóÏñ Ýóåõæó ãöäøöí ÝóÔóåöÏóÊö ÇãúÑóÃóÉñ ÈöÇáúæöáóÇÏóÉö Ýóåöíó
Ãõãøõ æóáóÏöåö.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
«ÔóåóÇÏóÉõ ÇáäøöÓóÇÁö ÌóÇÆöÒóÉñ ÝöíãóÇ áóÇ íóØøóáöÚõ Úóáóíúåö
ÇáÑøöÌóÇáõ» ÝóßóÇäóÊú ÔóåóÇÏóÊõåóÇ ÍõÌøóÉð Ýöí ÇáúæöáóÇÏóÉö¡ ÝóÊóßõæäõ
ÍõÌøóÉð ÝöíãóÇ íõÈúÊóäóì Úóáóíúåö æóåõæó ÇáØøóáóÇÞõ. æóáöÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó
ÃóäøóåóÇ ÇÏøóÚóÊú Úóáóì ÒóæúÌöåóÇ ÇáúÍöäúËó ÝóáóÇ íóËúÈõÊõ ÅöáøóÇ
ÈöÈóíøöäóÉò ßóÇãöáóÉò¡ æóÔóåóÇÏóÊõåóÇ ÖóÑõæÑöíøóÉñ Ýöí ÇáúæöáóÇÏóÉö
ÝóáóÇ ÊóÊóÚóÏøóì Åöáóì ÇáØøóáóÇÞö áöÃóäøóåõ íóäúÝóßøõ Úóäúåõ.
ÞóÇáó: (æóÅöäö ÇÚúÊóÑóÝó ÈöÇáúÍóÈóáö ÊóØúáõÞõ ÈöãõÌóÑøóÏö ÞóæúáöåóÇ) ¡
æóÞóÇáóÇ: áóÇ ÈõÏøó ãöäú ÔóåóÇÏóÉö ÇãúÑóÃóÉò ÊóÔúåóÏõ ÈöÇáúæöáóÇÏóÉö
áöÃóäøóåóÇ ÇÏøóÚóÊú ÝóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÍõÌøóÉò. æóáóåõ Ãóäøóåõ ÃóÞóÑøó
ÈöÇáúÍóÈóáö Ýóíóßõæäõ ÅöÞúÑóÇÑðÇ ÈöÇáúæöáóÇÏóÉö áöÃóäøóåõ íõÝúÖöí
Åöáóíúåö¡ æóáöÃóäøóåõ ÃóÞóÑøó ÈößóæúäöåóÇ ÃóãöíäóÉð ÝóíõÞúÈóáõ ÞóæúáõåóÇ
Ýöí ÑóÏøö ÇáúÃóãóÇäóÉö. ÞóÇáó: (æóáóæú ÞóÇáó áöÃóãóÊöåö: Åöäú ßóÇäó Ýöí
ÈóØúäößö æóáóÏñ Ýóåõæó ãöäøöí ÝóÔóåöÏóÊö ÇãúÑóÃóÉñ ÈöÇáúæöáóÇÏóÉö Ýóåöíó
Ãõãøõ æóáóÏöåö) áöÃóäøó ÇáúÍóÇÌóÉó Åöáóì ÊóÚúíöíäö ÇáúæóáóÏö¡ æóÃóäøóåõ
íóËúÈõÊõ ÈöÇáúÞóÇÈöáóÉö ÅöÌúãóÇÚðÇ. .
Êóãøó ÇáúÌõÒúÁõ ÇáËøóÇáöËõ ãöäú " ÇáöÇÎúÊöíóÇÑö áöÊóÚúáöíáö ÇáúãõÎúÊóÇÑö
"
æóíóáöíåö:
ÇáúÌõÒúÁõ ÇáÑøóÇÈöÚõ¡ æóÃóæøóáõåõ: ÈóÇÈõ ÇáäøóÝóÞóÉö
(3/181)
«ãóäú íõÑöÏö Çááøóåõ Èöåö ÎóíúÑðÇ
íõÝóÞøöåúåõ Ýöí ÇáÏøöíäö» [ÍóÏöíËñ ÔóÑöíÝñ]
ÈöÓúãö Çááøóåö ÇáÑøóÍúãóäö ÇáÑøóÍöíãö ÈóÇÈõ ÇáäøóÝóÞóÉö [äóÝóÞóÉõ
ÇáÒøóæúÌóÉö] æóÊóÌöÈõ áöáÒøóæúÌóÉö Úóáóì ÒóæúÌöåóÇ ÅöÐóÇ ÓóáøóãóÊú
Åöáóíúåö äóÝúÓóåóÇ Ýöí ãóäúÒöáöåö äóÝóÞóÊõåóÇ æóßöÓúæóÊõåóÇ æóÓõßúäóÇåóÇ
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
[ÈóÇÈõ ÇáäøóÝóÞóÉö] [äóÝóÞóÉõ ÇáÒøóæúÌóÉö]
ÈöÓúãö Çááøóåö ÇáÑøóÍúãóäö ÇáÑøóÍöíãö ÈóÇÈõ ÇáäøóÝóÞóÉö ÇáúÃóÕúáõ Ýöí
æõÌõæÈöåóÇ Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: {ÃóÓúßöäõæåõäøó ãöäú ÍóíúËõ ÓóßóäúÊõãú ãöäú
æõÌúÏößõãú æóáÇ ÊõÖóÇÑøõæåõäøó áöÊõÖóíøöÞõæÇ Úóáóíúåöäøó} [ÇáØáÇÞ: 6] ¡
Ëõãøó ÞóÇáó: {áöíõäúÝöÞú Ðõæ ÓóÚóÉò ãöäú ÓóÚóÊöåö} [ÇáØáÇÞ: 7] ¡
æóÞóÑóÃó ÇÈúäõ ãóÓúÚõæÏò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - (ÃóÓúßöäõæåõäøó ãöäú
ÍóíúËõ ÓóßóäúÊõãú æóÃóäúÝöÞõæÇ Úóáóíúåöäøó ãöäú æõÌúÏößõãú)
æóÞöÑóÇÁóÊõåõ ßóÑöæóÇíóÊöåö Úóäú ÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -¡ æóÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {æóÚóáóì ÇáúãóæúáõæÏö áóåõ
ÑöÒúÞõåõäøó æóßöÓúæóÊõåõäøó ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö} [ÇáÈÞÑÉ: 233] ¡ æóÞóÇáó
ÊóÚóÇáóì: {ÇáÑøöÌóÇáõ ÞóæøóÇãõæäó Úóáóì ÇáäøöÓóÇÁö} [ÇáäÓÇÁ: 34] ¡ Ëõãøó
ÞóÇáó: {æóÈöãóÇ ÃóäúÝóÞõæÇ ãöäú ÃóãúæóÇáöåöãú} [ÇáäÓÇÁ: 34] ¡ æóÑóæóì
ÃóÈõæ ÍóãúÒóÉó ÇáÑøóÞóÇÔöíøõ Úóäú Úóãøöåö ÞóÇáó: «ßõäúÊõ ÂÎöÐñ ÈöÒöãóÇãö
äóÇÞóÉö ÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÃóæúÓóØó
ÃóíøóÇãö ÇáÊøóÔúÑöíÞö ÅöÐú æóÏøóÚóåõ ÇáäøóÇÓõ ÝóÞóÇáó: ÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó
Ýöí ÇáäøöÓóÇÁö» æóÐóßóÑó ÇáúÍóÏöíËó Åöáóì Ãóäú ÞóÇáó: «æóáóåõäøó
Úóáóíúßõãú ÑöÒúÞõåõäøó æóßöÓúæóÊõåõäøó ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö» ¡ æóÞóÇáó -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - áöåöäúÏò ÇãúÑóÃóÉö ÃóÈöí ÓõÝúíóÇäó:
«ÎõÐöí ãöäú ãóÇáö ÒóæúÌößö ãóÇ íóßúÝöíßö æóæóáóÏóßö ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö» ¡
æóáóæúáóÇ æõÌõæÈõåóÇ Úóáóíúåö áóãóÇ ÃóãóÑóåóÇ ÈöÐóáößó.
æóÓóÈóÈõ æõÌõæÈöåóÇ ÇÍúÊöÈóÇÓõåóÇ ÚöäúÏó ÇáÒøóæúÌö ÅöÐóÇ ßóÇäó
íóÊóåóíøóÃõ áóåõ ÇáöÇÓúÊöãúÊóÇÚõ æóØúÆðÇ Ãóæú ÏóæóÇÚöíóåõ Ãóæö
ÇáÊøóÍúÕöíäó áöãóÇÆöåö ÈóÚúÏó ÒóæóÇáö ÇáäøößóÇÍö áöÃóäøóåóÇ áóãøóÇ
ÕóÇÑóÊú ãóÍúÈõæÓóÉð ÚöäúÏóåõ Ýöí ÍóÞøöåö ÚóÌóÒóÊú Úóäö ÇáöÇßúÊöÓóÇÈö
æóÇáúÅöäúÝóÇÞö Úóáóì äóÝúÓöåóÇ¡ Ýóáóæú áóãú ÊóÓúÊóÍöÞøó ÇáäøóÝóÞóÉó
Úóáóíúåö áóãóÇÊóÊú ÌõæÚðÇ.
ÞóÇáó: (æóÊóÌöÈõ áöáÒøóæúÌóÉö Úóáóì ÒóæúÌöåóÇ ÅöÐóÇ ÓóáøóãóÊú Åöáóíúåö
äóÝúÓóåóÇ Ýöí ãóäúÒöáöåö äóÝóÞóÊõåóÇ æóßöÓúæóÊõåóÇ æóÓõßúäóÇåóÇ)
(4/3)
ÊõÚúÊóÈóÑõ ÈöÞóÏúÑö ÍóÇáöåö¡ æóåõæó
ãõÞóÏøóÑñ ÈößöÝóÇíóÊöåóÇ ÈöáóÇ ÊóÞúÊöíÑò æóáóÇ ÅöÓúÑóÇÝò¡ æóíõÝúÑóÖõ
áóåóÇ äóÝóÞóÉõ ßõáøö ÔóåúÑò æóÊõÓóáøóãõ ÅöáóíúåóÇ¡ æóÇáúßöÓúæóÉõ ßõáøõ
ÓöÊøóÉö ÃóÔúåõÑò¡ æóíõÝúÑóÖõ áóåóÇ äóÝóÞóÉõ ÎóÇÏöãò æóÇÍöÏò (Ó) ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
áöãóÇ ãóÑøó ãöäó ÇáÏøóáóÇÆöáö (ÊõÚúÊóÈóÑõ ÈöÞóÏúÑö ÍóÇáöåö) áöÞóæúáöåö
ÊóÚóÇáóì: {áöíõäúÝöÞú Ðõæ ÓóÚóÉò ãöäú ÓóÚóÊöåö æóãóäú ÞõÏöÑó Úóáóíúåö
ÑöÒúÞõåõ ÝóáúíõäúÝöÞú ãöãøóÇ ÂÊóÇåõ Çááøóåõ} [ÇáØáÇÞ: 7] ßóÐóÇ
ÇÎúÊóÇÑóåõ ÇáúßóÑúÎöíøõ¡ æóÇÎúÊóÇÑó ÇáúÎóÕøóÇÝõ ÇáöÇÚúÊöÈóÇÑó
ÈöÍóÇáöåöãóÇ¡ ÝóÅöäú ßóÇäóÇ ãõæÓöÑóíúäö áóåóÇ äóÝóÞóÉõ ÇáúãõæÓöÑö¡
æóÅöäú ßóÇäóÇ ãõÚúÓöÑóíúäö ÝóäóÝóÞóÉõ ÇáúãõÚúÓöÑö¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú
ãõæÓöÑóÉð æóåõæó ãõÚúÓöÑñ ÝóáóåóÇ ÝóæúÞó äóÝóÞóÉö ÇáúãõÚúÓöÑóÉö¡ æóÅöäú
ßóÇäó ÈöÇáúÚóßúÓö ÝóÏõæäó äóÝóÞóÉö ÇáúãõæÓöÑóÉö¡ æóÅöäú ßóÇäó
ÃóÍóÏõåõãóÇ ãõÝúÑöØðÇ Ýöí ÇáúíóÓóÇÑö æóÇáúÂÎóÑõ ãõÝúÑöØðÇ Ýöí
ÇáúÅöÚúÓóÇÑö íõÞúÖóì Úóáóíúåö ÈöäóÝóÞóÉö ÇáúæóÓóØö¡ æóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõåõ
Ýöí ÅöÚúÓóÇÑöåö Ýöí ÍóÞøö ÇáäøóÝóÞóÉö áöÃóäøóåõ ãõäúßöÑñ æóÇáúÈóíøöäóÉõ
ÈóíøöäóÊõåóÇ áöÃóäøóåóÇ ãõÏøóÚöíóÉñ.
ÞóÇáó: (æóåõæó ãõÞóÏøóÑñ ÈößöÝóÇíóÊöåóÇ ÈöáóÇ ÊóÞúÊöíÑò æóáóÇ ÅöÓúÑóÇÝò)
áöãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäú ÍóÏöíËö åöäúÏò¡ æóáóíúÓó ÝöíåóÇ ÊóÞúÏöíÑñ áóÇÒöãñ
áöÇÎúÊöáóÇÝö Ðóáößó ÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÃóæúÞóÇÊö æóÇáØøöÈóÇÚö æóÇáÑøõÎúÕö
æóÇáúÛóáóÇÁö¡ æóÇáúæóÓóØõ ÎõÈúÒõ ÇáúÈõÑøö æóÇáúÅöÏóÇãõ ÈöÞóÏúÑö
ßöÝóÇíóÊöåóÇ.
(æóíõÝúÑóÖõ áóåóÇ äóÝóÞóÉõ ßõáøö ÔóåúÑò æóÊõÓóáøóãõ ÅöáóíúåóÇ) áöÃóäøóåõ
íóÊóÚóÐøóÑõ ÇáúÞóÖóÇÁõ ÈöåóÇ ßõáøó ÓóÇÚóÉò¡ æóíóÊóÚóÐøóÑõ áöÌóãöíÚö
ÇáúãõÏøóÉö ÝóÞóÏøóÑúäóÇåõ ÈöÇáÔøóåúÑö áöÃóäøóåõ ÇáúæóÓóØõ æóåõæó
ÃóÞúÑóÈõ ÇáúÂÌóÇáö.
(æóÇáúßöÓúæóÉõ ßõáøó ÓöÊøóÉö ÃóÔúåõÑò) áöÃóäøóåõ íõÍúÊóÇÌõ ÅöáóíúåóÇ Ýöí
ßõáøö ÓöÊøóÉö ÃóÔúåõÑò ÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÍóÑøö æóÇáúÈóÑúÏö. æóáöáÒøóæúÌö
Ãóäú íóáöíó ÇáúÅöäúÝóÇÞó ÈöäóÝúÓöåö¡ ÅöáøóÇ Ãóäú íóÙúåóÑó ÚöäúÏó
ÇáúÞóÇÖöí Ãóäøóåõ áóÇ íõäúÝöÞõ ÚóáóíúåóÇ ÝóíóÝúÑöÖõ áóåóÇ ßõáøó ÔóåúÑò
Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ æóíõÞóÏøöÑõ ÇáäøóÝóÞóÉó ÈöÞóÏúÑö ÇáúÛóáóÇÁö
æóÇáÑøõÎúÕö Ýöí ßõáøö æóÞúÊò¡ æóáóÇ íõÞóÏøöÑõ ÈöÇáÏøóÑóÇåöãö
æóÇáÏøóäóÇäöíÑö¡ æóáóæú ÕóÇáóÍóÊúåõ ãöäó ÇáäøóÝóÞóÉö Úóáóì ãóÇ áóÇ
íóßúÝöíåóÇ ßóãøóáóåóÇ ÇáúÞóÇÖöí Åöäú ØóáóÈóÊú Ðóáößó¡ æóÅöäú ßóÇäó
ÇáÑøóÌõáõ ÕóÇÍöÈó ãóÇÆöÏóÉò áóÇ íóÝúÑöÖõ Úóáóíúåö ÇáäøóÝóÞóÉó æóíóÝúÑöÖõ
ÇáúßöÓúæóÉó.
ÞóÇáó: (æóíõÝúÑóÖõ áóåóÇ äóÝóÞóÉõ ÎóÇÏöãò æóÇÍöÏò) æóáóíúÓó áóåõ Ãóäú
íõÚúØöíóåóÇ ãöäú ÎóÏóãöåõ ãóäú íóÎúÏõãõåóÇ ÈöÛóíúÑö ÑöÖóÇåóÇ. æóÞóÇáó
ÃóÈõæ íõæÓõÝó: íõÝúÑóÖõ áöÎóÇÏöãóíúäö áöÃóäøóåóÇ ÊóÍúÊóÇÌõ Åöáóì
ÃóÍóÏöåöãóÇ áöÏóÇÎöáö ÇáúÈóíúÊö æóÇáúÂÎóÑö áöÎóÇÑöÌöåö. æóáóåõãóÇ Ãóäøó
ÇáúæóÇÍöÏó íóßúÝöí áöÐóáößó ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åöáóì ÇËúäóíúäö ÍóÊøóì Þöíáó
áóæú ßóÝóÇåóÇ ÈöäóÝúÓöåö áóãú íóáúÒóãúåõ äóÝóÞóÉõ ÎóÇÏöãò¡ æóÞöíáó Åöäú
ßóÇäóÊú ãöäú ÈóäóÇÊö ÇáúÃóÔúÑóÇÝö ÝóáóåóÇ äóÝóÞóÉõ ÎóÇÏöãóíúäö
ÃóÍóÏõåõãóÇ áöáúÎöÏúãóÉö æóÇáúÂÎóÑõ áöáÑøöÓóÇáóÉö æóÃõãõæÑö ÎóÇÑöÌö
ÇáúÈóíúÊö. æóÑóæóì ÇáúÍóÓóäõ Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó: Åöäú ßóÇäó ÇáÒøóæúÌõ
ãõÚúÓöÑðÇ áóÇ íõÝúÑóÖõ áóåóÇ äóÝóÞóÉõ ÎóÇÏöãò ÃóÕúáðÇ¡ æóÅöäú áóãú
íóßõäú áóåóÇ ÎóÇÏöãñ áóÇ íõÝúÑóÖõ áóåóÇ äóÝóÞóÉõ ÎóÇÏöãò¡ æóßóÐóÇ ÅöÐóÇ
ßóÇäóÊú ÝóÞöíÑóÉð æóÊóÎúÏõãõ äóÝúÓóåóÇ¡ ÑóæóÇåõ ÇáúÍóÓóäõ Úóäú ÃóÈöí
ÍóäöíÝóÉó¡ æóßöÓúæóÉõ ÇáÕøóíúÝö ÞóãöíÕñ æóãõÞóäøóÚóÉñ æóãöáúÍóÝóÉñ¡
æóÝöí ÇáÔøöÊóÇÁö ãóÚó Ðóáößó ÌõÈøóÉñ æóÓóÑóÇæöíáõ Úóáóì ÞóÏúÑö ÍóÇáöåö¡
æóÚóáóì ÇáúãõæÓöÑö ÏöÑúÚñ ÓóÇÈõæÑöíøñ æóÎöãóÇÑñ ÅöÈúÑóíúÓóãñ
æóãöáúÍóÝóÉñ ßöÊøóÇäñ¡ æóÊõÒóÇÏõ Ýöí ÇáÔøöÊóÇÁö ÌõÈøóÉð æóáöÍóÇÝðÇ¡
æóÅöäú ØóáóÈóÊú ÝöÑóÇÔðÇ ÊóäóÇãõ Úóáóíúåö áóåóÇ Ðóáößó¡ áöÃóäøó
Çáäøóæúãó Úóáóì ÇáúÃóÑúÖö ÑõÈøóãóÇ íõÄúÐöíåóÇ æóíõãúÑöÖõåóÇ¡ æóãóÇ
ÊõÛóØøóì Èöåö ÏóÝúÚðÇ áöáúÍóÑøö æóÇáúÈóÑúÏö æóíóÎúÊóáöÝõ Ðóáößó
ÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÚóÇÏóÇÊö æóÇáúÈöÞóÇÚö¡ æóáöÎóÇÏöãöåóÇ ÞóãöíÕñ ßöÑúÈóÇÓñ
æóÅöÒóÇÑñ Ýöí ÇáÕøóíúÝö¡ æóÝöí ÇáÔøöÊóÇÁö ÞóãöíÕñ æóÅöÒóÇÑñ æóÌõÈøóÉñ
æóßöÓóÇÁñ æóÎõÝøóÇäö¡ ÝóÅöäö ÇãúÊóäóÚóÊö ÇáúÎóÇÏöãóÉõ Úóäö ÇáúÎöÏúãóÉö
áóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ¡
(4/4)
ÝóÅöäú äóÔóÒóÊö ÇáúãóÑúÃóÉõ ÝóáóÇ
äóÝóÞóÉó áóåóÇ¡ æóÅöäú ãóäóÚóÊú äóÝúÓóåóÇ ÍóÊøóì íõæóÝøöíóåóÇ ãóåúÑóåóÇ
ÝóáóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ¡ æóáóæú ßóÇäóÊú ßóÈöíÑóÉð æóÇáÒøóæúÌõ ÕóÛöíÑñ
ÝóáóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ¡ æóÈöÇáúÚóßúÓö áóÇ¡ æóáóæú ßóÇäóÇ ÕóÛöíÑóíúäö ÝóáóÇ
äóÝóÞóÉó áóåóÇ¡ æóáóæú ÍóÌøóÊú Ãóæú ÍõÈöÓóÊú ÈöÏóíúäò Ãóæú ÛóÕóÈóåóÇ
ÛóÇÕöÈñ ÝóÐóåóÈó ÈöåóÇ ÝóáóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ¡ æóÅöäú ÍóÌøó ãóÚóåóÇ
ÝóáóåóÇ äóÝóÞóÉõ ÇáúÍóÖóÑö¡ æóÅöäú ãóÑöÖóÊú Ýöí ãóäúÒöáöåö ÝóáóåóÇ
ÇáäøóÝóÞóÉõ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
áöÃóäøóåóÇ ãõÞóÇÈóáóÉñ ÈöÇáúÎöÏúãóÉö¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáÒøóæúÌóÉö áöÃóäøóåóÇ
ãõÞóÇÈóáóÉñ ÈöÇáúÍóÈúÓö áóÇ ÛóíúÑõ.
æóáóÇ ÊõÌúÈóÑõ ÇáúãóÑúÃóÉõ Úóáóì ÇáØøóÈúÎö æóÇáúÎóÈúÒö ÅöÐóÇ
ÇãúÊóäóÚóÊú¡ æóíóÃúÊöíåóÇ Èöãóäú íóÎúÈöÒõ æóíóØúÈõÎõ¡ áöÃóäøó ÇáúæóÇÌöÈó
Úóáóíúåö ÇáØøóÚóÇãõ¡ ÞóÇáõæÇ: æóåóÐóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú áóÇ ÊóÞúÏöÑõ Úóáóì
Ðóáößó¡ Ãóæú ßóÇäóÊú ãöäú ÈóäóÇÊö ÇáúÃóÔúÑóÇÝö¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú ÊóÞúÏöÑõ
æóÊóÎúÏõãõ äóÝúÓóåóÇ ÊõÌúÈóÑõ Úóáóíúåö áöÃóäøóåóÇ ãõÊóÚóäøöÊóÉñ.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú äóÔóÒóÊö ÇáúãóÑúÃóÉõ ÝóáóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ) áöãóÇ Ñõæöíó:
«Ãóäøó ÝóÇØöãóÉó ÈöäúÊó ÞóíúÓò äóÔóÒóÊú Úóáóì ÃóÍúãóÇÆöåóÇ ÝóäóÞóáóåóÇ -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - Åöáóì ÈóíúÊö ÇÈúäö Ãõãøö ãóßúÊõæãò
æóáóãú íóÌúÚóáú áóåóÇ äóÝóÞóÉð æóáóÇ Óõßúäóì» ¡ æóáöÃóäøó ÇáúãõæÌöÈó
áöáäøóÝóÞóÉö ÇáöÇÍúÊöÈóÇÓõ æóÞóÏú ÒóÇáó¡ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅöÐóÇ ÇãúÊóäóÚóÊú
ãöäó ÇáÊøóãúßöíäö áöÃóäøóåõ áóÇ íóÝõæÊõ ÇáöÇÍúÊöÈóÇÓõ æóåõæó íóÞúÏöÑõ
Úóáóíúåö ßóÑúåðÇ¡ ÝóÅöäú ÚóÇÏóÊú Åöáóì ãóäúÒöáöåö ÚóÇÏóÊö ÇáäøóÝóÞóÉõ
áöÚóæúÏö ÇáöÇÍúÊöÈóÇÓö.
(æóÅöäú ãóäóÚóÊú äóÝúÓóåóÇ ÍóÊøóì íõæóÝøöíóåóÇ ãóåúÑóåóÇ ÝóáóåóÇ
ÇáäøóÝóÞóÉõ) áöÃóäøó áóåóÇ ÇáöÇãúÊöäóÇÚó áöÊóÓúÊóæúÝöíó ÍóÞøóåóÇ¡ Ýóáóæú
ÓóÞóØóÊö ÇáäøóÝóÞóÉõ ÊóÊóÖóÑøóÑõ¡ æóÇáÖøóÑóÑõ íóÌöÈõ ÅöáúÍóÇÞõåõ
ÈöÇáÒøóæúÌö ÇáÙøóÇáöãö ÇáúãõãúÊóäöÚö Úóäú ÅöíÝóÇÁö ÍóÞøöåóÇ¡ æóáöÃóäøó
ÇáúãóäúÚó ÈöÓóÈóÈò ãöäú ÌöåóÊöåö ÝóÕóÇÑó ßóÇáúÚóÏóãö¡ æóÓóæóÇÁñ ßóÇäó
ÞóÈúáó ÇáÏøõÎõæáö Ãóæú ÈóÚúÏóåõ¡ æóÞóÇáóÇ: Åöäú ßóÇäó ÈóÚúÏó ÇáÏøõÎõæáö
ÝóáóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ áöÃóäøóåóÇ ÓóáøóãóÊö ÇáúãõÚóæøóÖó ÝóáóíúÓó áóåóÇ
Ãóäú ÊóãúäóÚóåõ áöÞóÈúÖö ÇáúÚöæóÖö ßóÇáúÈóÇÆöÚö ÅöÐóÇ Óóáøóãó
ÇáúãóÈöíÚó. æóáöÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó ÃóäøóåóÇ ÓóáøóãóÊú ÈóÚúÖó ÇáúãõÚóæøóÖö
áöÃóäøó ÇáúãóåúÑó ãõÞóÇÈóáñ ÈöÌóãöíÚö ÇáúæóØúÆóÇÊö Úóáóì ãóÇ ÊóÞóÑøóÑó
Ýöí ßöÊóÇÈö ÇáäøößóÇÍö¡ ÝóÇáúÈóÇÆöÚõ ÅöÐóÇ Óóáøóãó ÈóÚúÖó ÇáúãóÈöíÚö
áóåõ ÍóÈúÓõ ÇáúÈóÇÞöí¡ ßóÐóÇ åóÐóÇ.
(æóáóæú ßóÇäóÊú ßóÈöíÑóÉð æóÇáÒøóæúÌõ ÕóÛöíÑñ ÝóáóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ¡
æóÈöÇáúÚóßúÓö áóÇ) ¡ ÃóãøóÇ ÇáúÃóæøóáõ ÝóáöÃóäøóåóÇ ÓóáøóãóÊú äóÝúÓóåóÇ
æóÇáúÚóÌúÒõ ãöäú ÌöåóÊöåö ÝóÕóÇÑó ßóÇáúãóÌúÈõæÈö æóÇáúÚöäøöíäö¡ æóÃóãøóÇ
ÇáËøóÇäöí ÝóÇáúãóÑúÃóÉõ ÕóÛöíÑóÉñ áóÇ íóÓúÊóãúÊöÚõ ÈöåóÇ áöÃóäøó
ÇáúãõÑóÇÏó ãöäó ÇáöÇÍúÊöÈóÇÓö ãóÇ íóßõæäõ æóÓöíáóÉð Åöáóì ÇáúãóÞúÕõæÏö
ãöäó ÇáäøößóÇÍö æóÃóäøóåõ ãõãúÊóäöÚñ ÈöÓóÈóÈò ãöäúåóÇ ÝóÕóÇÑó
ßóÇáúÚóÏóãö.
(æóáóæú ßóÇäóÇ ÕóÛöíÑóíúäö ÝóáóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ) áöãóÇ ãóÑøó¡ æóáóæú
Óóßóäó ÏóÇÑðÇ ÛóÕúÈðÇ ÝóÇãúÊóäóÚóÊú Ãóäú ÊóÓúßõäó ãóÚóåõ ÝóáóíúÓóÊú
ÈöäóÇÔöÒóÉò áöÃóäøóåóÇ ÇãúÊóäóÚóÊú ÈöÍóÞøò¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú ÓóÇßöäóÉð Ýöí
ÏóÇÑöåóÇ ÝóãóäóÚóÊúåõ ãöäú ÏõÎõæáöåóÇ æóÞóÇáóÊú: Íóæøöáúäöí Åöáóì
ãóäúÒöáößó Ãóæö ÇßúÊóÑö áöí ÏóÇÑðÇ ÝóáóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÍóÌøóÊú Ãóæú ÍõÈöÓóÊú ÈöÏóíúäò Ãóæú ÛóÕóÈóåóÇ ÛóÇÕöÈñ
ÝóÐóåóÈó ÈöåóÇ ÝóáóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ) áöÒóæóÇáö ÇáöÇÍúÊöÈóÇÓö áóÇ ãöäú
ÌöåóÊöåö. æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó Ãóäøó ÇáúÍóÌøó ÇáúÝóÑúÖó áóÇ íõÓúÞöØõ
ÇáäøóÝóÞóÉó¡ ÐóßóÑóåõ Ýöí ÇáúÃóãóÇáöí áöÃóäøóåõ ÚõÐúÑñ¡ áóßöäú ÊóÌöÈõ
äóÝóÞóÉõ ÇáúÍóÖóÑö áöÃóäøóåóÇ ÇáúãõÓúÊóÍöÞøóÉõ ÝóíõÚúØöíåóÇ äóÝóÞóÉó
ÔóåúÑò æóÇáúÈóÇÞöí ÅöÐóÇ ÑóÌóÚóÊú.
(æóÅöäú ÍóÌøó ãóÚóåóÇ ÝóáóåóÇ äóÝóÞóÉõ ÇáúÍóÖóÑö) áöÃóäøóåóÇ
ßóÇáúãõÞöíãóÉö Ýöí ãóäúÒöáöåö æóáóÇ íóÌöÈõ Úóáóíúåö ÇáúßöÑóÇÁõ.
(æóÅöäú ãóÑöÖóÊú Ýöí ãóäúÒöáöåö ÝóáóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ) æóßóÐóáößó ÅöÐóÇ
ÌóÇÁóÊú Åöáóíúåö ãóÑöíÖóÉð áöÃóäøó ÇáöÇÍúÊöÈóÇÓó ãóæúÌõæÏñ ÝóÅöäøóåõ
íóÓúÊóÃúäöÓõ ÈöåóÇ æóÊóÍúÝóÙõ ãóÊóÇÚóåõ æóíóÓúÊóãúÊöÚõ ÈöåóÇ áóãúÓðÇ
æóÛóíúÑóåõ¡
(4/5)
æóáöáúÃóãóÉö æóÇáúãõÏóÈøóÑóÉö æóÃõãøö
ÇáúæóáóÏö ÇáäøóÝóÞóÉõ Åöäú ÈóæøóÃóåóÇ ãóæúáóÇåóÇ ÈóíúÊó ÇáÒøóæúÌö
æóÅöáóÇ ÝóáóÇ¡ ÝóÅöäú ÈóæøóÃóåóÇ Ëõãøó ÇÓúÊóÎúÏóãóåóÇ ÓóÞóØóÊú¡ æóãóäú
ÃóÚúÓóÑó ÈöÇáäøóÝóÞóÉö áóãú íõÝóÑøóÞú ÈóíúäóåõãóÇ æóÊõÄúãóÑõ
ÈöÇáöÇÓúÊöÏóÇäóÉö¡ æóÅöÐóÇ ÞõÖöíó áóåóÇ ÈöäóÝóÞóÉö ÇáúÅöÚúÓóÇÑö Ëõãøó
ÃóíúÓóÑó Êóãøóãó áóåóÇ äóÝóÞóÉó ÇáúãõæÓöÑö¡ æóÅöÐóÇ ãóÖóÊú ãõÏøóÉñ
æóáóãú íõäúÝöÞú ÚóáóíúåóÇ ÓóÞóØóÊú¡ ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÞõÖöíó ÈöåóÇ
Ãóæú ÕóÇáóÍóÊúåõ Úóáóì ãöÞúÏóÇÑöåóÇ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
æóãóäúÚõ ÇáúæóØúÁö áöÚóÇÑöÖò ßóÇáúÍóíúÖö æóÇáäøöÝóÇÓö. æóÇáúÞöíóÇÓõ Ãóäú
áóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäó ãóÑóÖðÇ íóãúäóÚõ ÇáúÌöãóÇÚó
ßóÇáÕøóÛöíÑóÉö. æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó Åöäú ãóÑöÖóÊú ÚöäúÏóåõ áóåóÇ
ÇáäøóÝóÞóÉõ áöÃóäøóåõ ÕóÍøó ÇáÊøóÓúáöíãõ¡ æóáóæú ÓõáøöãóÊú Åöáóíúåö
ãóÑöíÖóÉð áóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ áöÃóäøó ÇáÊøóÓúáöíãó ãóÇ ÕóÍøó¡ æóÞóæúáõåõ:
ãóÑöÖóÊú Ýöí ãóäúÒöáöåö ÅöÔóÇÑóÉñ Åöáóíúåö¡ æóÅöÐóÇ ØóÇáóÈóÊúåõ
ÈöÇáäøóÝóÞóÉö ÞóÈúáó Ãóäú íõÍóæøöáóåóÇ Åöáóì ãóäúÒöáöåö æóåöíó ÈóÇáöÛóÉñ
ÝóáóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ ÅöÐóÇ áóãú íõØóÇáöÈúåóÇ ÈöÇáäøõÞúáóÉö¡ áöÃóäøó
ÇáäøõÞúáóÉó ÍóÞøõåõ æóÇáäøóÝóÞóÉó ÍóÞøõåóÇ¡ ÝóáóÇ íóÓúÞõØõ ÍóÞøõåóÇ
ÈöÊóÑúßöåö ÍóÞøóåõ¡ ÝóÅöäú ØóÇáóÈóåóÇ ÈöÇáäøõÞúáóÉö ÝóÇãúÊóäóÚóÊú ÝóáóÇ
äóÝóÞóÉó áóåóÇ ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÈöÍóÞøò Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ.
ÞóÇáó: (æóáöáúÃóãóÉö æóÇáúãõÏóÈøóÑóÉö æóÃõãøö ÇáúæóáóÏö ÇáäøóÝóÞóÉõ Åöäú
ÈóæøóÃóåóÇ ãóæúáóÇåóÇ ÈóíúÊó ÇáÒøóæúÌö) áöæõÌõæÏö ÇáöÇÍúÊöÈóÇÓö
(æóÅöáøóÇ ÝóáóÇ) áöÚóÏóãöåö (ÝóÅöäú ÈóæøóÃóåóÇ Ëõãøó ÇÓúÊóÎúÏóãóåóÇ
ÓóÞóØóÊö) ÇáäøóÝóÞóÉõ áöÝóæóÇÊö ÇáöÇÍúÊöÈóÇÓö.
ÞóÇáó: (æóãóäú ÃóÚúÓóÑó ÈöÇáäøóÝóÞóÉö áóãú íõÝóÑøóÞú ÈóíúäóåõãóÇ
æóÊõÄúãóÑõ ÈöÇáöÇÓúÊöÏóÇäóÉö) áöÊõÍöíáó Úóáóíúåö áöÃóäøó Ýöí
ÇáÊøóÝúÑöíÞö ÅöÈúØóÇáó ÍóÞøöåö æóÝöí ÇáöÇÓúÊöÏóÇäóÉö ÊóÃúÎöíÑó ÍóÞøöåóÇ¡
æóÇáúÅöÈúØóÇáõ ÃóÖóÑøõ ÝóßóÇäó ÏóÝúÚõåõ Ãóæúáóì¡ ÝóÅöÐóÇ ÝóÑóÖó áóåóÇ
ÇáúÞóÇÖöí æóÃóãóÑóåóÇ ÈöÇáöÇÓúÊöÏóÇäóÉö ÕóÇÑóÊú ÏóíúäðÇ Úóáóíúåö
ÝóíóÊóãóßøóäõ ãöäó ÇáúÅöÍóÇáóÉö Úóáóíúåö æóÇáÑøõÌõæÚö Ýöí ÊóÑößóÊöåö
áóæú ãóÇÊó¡ æóáóæö ÇÓúÊóÏóÇäóÊú ÈöÛóíúÑö ÃóãúÑö ÇáúÞóÇÖöí Êóßõæäõ
ÇáúãõØóÇáóÈóÉõ ÚóáóíúåóÇ æóáóÇ íõãúßöäõåóÇ ÇáúÅöÍóÇáóÉõ Úóáóíúåö æóáóÇ
ÊóÑúÌöÚõ Ýöí ÊóÑößóÊöåö áöÃóäøóåóÇ áóÇ æóáóÇíóÉó áóåóÇ Úóáóíúåö¡
ÝóáöåóÐóÇ ÞóÇáó: ÊõÄúãóÑõ ÈöÇáöÇÓúÊöÏóÇäóÉö Úóáóíúåö¡ æóãóÚúäóì
ÇáöÇÓúÊöÏóÇäóÉö Ãóäú ÊóÔúÊóÑöíó ÈöÇáÏøóíúäö.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÞõÖöíó áóåóÇ ÈöäóÝóÞóÉö ÇáúÅöÚúÓóÇÑö Ëõãøó ÃóíúÓóÑó
Êóãøóãó áóåóÇ äóÝóÞóÉó ÇáúãõæÓöÑö) áöÃóäøóåóÇ ÊóÎúÊóáöÝõ ÈöÇÎúÊöáóÇÝö
ÇáúÃóÍúæóÇáö¡ æóãóÇ ÝõÑöÖó ÊóÞúÏöíÑñ áöäóÝóÞóÉò áóãú ÊóÌöÈú ÈóÚúÏõ¡
ÝóÅöÐóÇ ÊóÈóÏøóáóÊú ÍóÇáõåõ áóåóÇ ÇáúãõØóÇáóÈóÉõ ÈöÞóÏúÑöåóÇ¡ æóßóÐóáößó
áóæú ÞõÖöíó ÈöäóÝóÞóÉö ÇáúíóÓóÇÑö Ëõãøó ÃóÚúÓóÑó ÝõÑöÖó áóåóÇ äóÝóÞóÉõ
ÇáúãõÚúÓöÑö áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ãóÖóÊú ãõÏøóÉñ æóáóãú íõäúÝöÞú ÚóáóíúåóÇ ÓóÞóØóÊú ÅöáøóÇ
Ãóäú íóßõæäó ÞõÖöíó ÈöåóÇ Ãóæú ÕóÇáóÍóÊúåõ Úóáóì ãöÞúÏóÇÑöåóÇ) ÝóíõÞúÖóì
áóåóÇ ÈöäóÝóÞóÉö ãóÇ ãóÖóì áöÃóäøó ÇáäøóÝóÞóÉó áóãú ÊóÌöÈú ÚöæóÖðÇ Úóäö
ÇáúÈõÖúÚö¡ áöÃóäøó ÇáúãóåúÑó æóÌóÈó ÚöæóÖðÇ Úóäúåõ¡ æóÇáúÚóÞúÏõ
ÇáúæóÇÍöÏõ áóÇ íõæÌöÈõ ÚöæóÖóíúäö Úóäú ÔóíúÁò æóÇÍöÏò æóáóÇ ÚöæóÖðÇ Úóäö
ÇáöÇÓúÊöãúÊóÇÚö¡ áöÃóäøó ÇáöÇÓúÊöãúÊóÇÚó ÊóÕóÑøõÝñ Ýöí ãöáúßöåö¡
æóÇáúÅöäúÓóÇäõ áóÇ íóÌöÈõ Úóáóíúåö ÔóíúÁñ ÈöÇáÊøóÕóÑøõÝö Ýöí ãöáúßöåö¡
ÝóÈóÞöíó æõÌõæÈõåõ ÌóÒóÇÁð Úóäö ÇáöÇÍúÊöÈóÇÓö ÕöáóÉð æóÑöÒúÞðÇ áóÇ
ÚöæóÖðÇ¡ áöÃóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÓóãøóÇåõ ÑöÒúÞðÇ ÈöÞóæúáöåö: {æóÚóáóì
ÇáúãóæúáõæÏö áóåõ ÑöÒúÞõåõäøó} [ÇáÈÞÑÉ: 233] ¡ æóÇáÑøöÒúÞõ ÇÓúãñ áöãóÇ
íõÐúßóÑõ ÕöáóÉð¡ æóÇáÕøöáóÇÊõ áóÇ Êõãúáóßõ ÅöáøóÇ ÈöÇáÊøóÓúáöíãö
ÍóÞöíÞóÉð Ãóæú ÈöÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí ßóãóÇ Ýöí ÇáúåöÈóÉö Ãóæú
ÈöÇáúÊöÒóÇãöåö ÈöÇáÊøóÑóÇÖöí¡ áöÃóäøóåõ áóãøóÇ áóÒöãóåõ ÈöÞóÖóÇÁö
ÇáúÞóÇÖöí ÝóáóÃóäú íóáúÒóãóåõ ÈöÇáúÊöÒóÇãöåö ßóÇäó Ãóæúáóì¡ áöÃóäøó
æóáóÇíóÊóåõ Úóáóì äóÝúÓöåö ÃóÞúæóì.
(4/6)
ÝóÅöäú ãóÇÊó ÃóÍóÏõåõãóÇ ÈóÚúÏó
ÇáúÞóÖóÇÁö Ãóæö ÇáöÇÕúØöáóÇÍö ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö ÓóÞóØóÊú¡ æóÅöäú
ÃóÓúáóÝóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉó Ãóæö ÇáúßöÓúæóÉó Ëõãøó ãóÇÊó ÃóÍóÏõåõãóÇ áóãú
íóÑúÌöÚú ÈöÔóíúÁò æóÅöÐóÇ ßóÇäó áöáúÛóÇÆöÈö ãóÇáñ ÍóÇÖöÑñ Ýöí ãóäúÒöáöåö
Ãóæú æóÏöíÚóÉñ Ãóæú ãõÖóÇÑóÈóÉñ Ãóæú Ïóíúäñ æóÚóáöãó ÇáúÞóÇÖöí Èöåö
æóÈöÇáäøößóÇÍö¡ Ãóæö ÇÚúÊóÑóÝó ÈöåöãóÇ ãóäö ÇáúãóÇáõ Ýöí íóÏöåö íõÝúÑóÖõ
Ýöíåö äóÝóÞóÉõ ÒóæúÌóÊöåö æóæóÇáöÏóíúåö æóæóáóÏöåö ÇáÕøóÛöíÑö¡ æóåóÐóÇ
ÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáúãóÇáõ ãöäú ÌöäúÓö ÇáäøóÝóÞóÉö æóíõÍóáøöÝõåóÇ ÃóäøóåóÇ ãóÇ
ÃóÎóÐóÊúåóÇ æóíóÃúÎõÐõ ãöäúåóÇ ßóÝöíáðÇ ÈöåóÇ¡ æóÅöäú áóãú íóÚúáóãö
ÇáúÞóÇÖöí ÈöÐóáößó æóÃóäúßóÑó ãóäú Ýöí íóÏöåö ÇáúãóÇáõ ÇáÒøóæúÌöíøóÉó
Ãóæö ÇáúãóÇáó áóãú ÊõÞúÈóáú ÈóíøöäóÊõåóÇ Úóáóíúåö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ãóÇÊó ÃóÍóÏõåõãóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÞóÖóÇÁö Ãóæö ÇáöÇÕúØöáóÇÍö
ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö ÓóÞóØóÊú) áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ ÃóäøóåóÇ ÕöáóÉñ¡ æóÇáÕøöáóÉõ
ÊóÓúÞõØõ ÈöÇáúãóæúÊö ßóÇáúåöÈóÉö ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ÃóÓúáóÝóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉó Ãóæö ÇáúßöÓúæóÉó Ëõãøó ãóÇÊó
ÃóÍóÏõåõãóÇ áóãú íóÑúÌöÚú ÈöÔóíúÁò) ¡ æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ: íõÍúÊóÓóÈõ
áóåóÇ äóÝóÞóÉõ ãóÇ ãóÖóì æóãóÇ ÈóÞöíó áöáÒøóæúÌö áöÃóäøóåóÇ
ÇÓúÊóÚúÌóáóÊú ÚöæóÖðÇ ÚóãøóÇ ÊóÓúÊóÍöÞøõåõ Úóáóíúåö ÈöÇáöÇÍúÊöÈóÇÓö¡
æóÞóÏú ÈóØóáó ÇÓúÊöÍúÞóÇÞõåóÇ ÈöÇáúãóæúÊö ÝóíóÈúØõáõ ãöäó ÇáúÚöæóÖö
ÈöÞóÏúÑöåö. æóáóåõãóÇ ãóÇ ÈóíøóäøóÇ ÃóäøóåóÇ ÕöáóÉñ¡ æóÞóÏö ÇÊøóÕóáó
ÇáúÞóÈúÖõ ÈöåóÇ ÝóíóÈúØõáõ ÇáÑøõÌõæÚõ ÈöÇáúãóæúÊö ßóãóÇ Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡
ÃóáóÇ ÊóÑóì áóæú åóáóßóÊú ãöäú ÛóíúÑö ÇÓúÊöåúáóÇßò áóÇ íóÑúÌöÚõ ÈöÔóíúÁò
ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ßóÇäó áöáúÛóÇÆöÈö ãóÇáñ ÍóÇÖöÑñ Ýöí ãóäúÒöáöåö Ãóæú
æóÏöíÚóÉñ Ãóæú ãõÖóÇÑóÈóÉñ Ãóæú Ïóíúäñ Úóáöãó ÇáúÞóÇÖöí Èöåö
æóÈöÇáäøößóÇÍö Ãóæö ÇÚúÊóÑóÝó ÈöåöãóÇ ãöäó ÇáúãóÇáö Ýöí íóÏöåö íóÝúÑöÖõ
Ýöíåö äóÝóÞóÉó ÒóæúÌóÊöåö æóæóÇáöÏóíúåö æóæóáóÏöåö ÇáÕøóÛöíÑö) áöÃóäøó
ÇáøóÐöí Ýöí íóÏöåö ÇáúãóÇáõ Ãóæú Úóáóíúåö áóãøóÇ ÃóÞóÑøó
ÈöÇáÒøóæúÌöíøóÉö ÝóÞóÏú ÃóÞóÑøó ÈöËõÈõæÊö ÍóÞøöåóÇ Ýöíåö¡ áöÃóäøó áóåóÇ
Ãóäú ÊóÃúÎõÐó ãöäú ãóÇáö ÒóæúÌöåóÇ ÍóÞøðÇ ãöäú ÛóíúÑö ÑöÖóÇåõ¡
æóÅöÞúÑóÇÑõ ÕóÇÍöÈö ÇáúíóÏö Ýöí ÍóÞøö äóÝúÓöåö ÕóÍöíÍñ ÝóíóÞúÖöí
ÇáúÞóÇÖöí Úóáóíúåö ÈöÇÚúÊöÑóÇÝöåö¡ ÝóíóÞóÚõ ÇáúÞóÖóÇÁõ Úóáóíúåö ÃóæøóáðÇ
Ëõãøó íóÓúÑöí Åöáóì ÇáúÛóÇÆöÈö¡ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅöÐóÇ ÌóÍóÏó ÃóÍóÏó
ÇáúÃóãúÑóíúäö áöÃóäøóåõ Åöäú ÌóÍóÏó ÇáÒøóæúÌöíøóÉó áóÇ ÊõÓúãóÚõ
ÇáúÈóíøöäóÉõ Úóáóíúåö áöÃóäøóåõ áóíúÓó ÈöÎóÕúãò Ýöí ÇáÒøóæúÌöíøóÉö¡
æóÅöäú ÌóÍóÏó ÇáúãóÇáó Ýóåöíó áóíúÓóÊú ÎóÕúãðÇ Ýöí ÅöËúÈóÇÊöåö¡ æóÚóáöãó
ÇáúÞóÇÖöí ÍõÌøóÉð íóÌõæÒõ áóåõ ÇáúÞóÖóÇÁõ Èöåö Ýöí ãóÍóáøö æóáóÇíóÊöåö
Úóáóì ãóÇ ÚõÑöÝó. æóäóÝóÞóÉõ ÇáúæóÇáöÏóíúäö æóÇáúæóáóÏö ÇáÕøóÛöíÑö
ßóäóÝóÞóÉö ÇáÒøóæúÌóÉö áöÃóäøóåóÇ ÊóÌöÈõ ÈöÛóíúÑö ÞóÖóÇÁò¡ ÈöÎöáóÇÝö
ÛóíúÑöåöãú ãöäó ÇáúÃóÞóÇÑöÈö ÍóíúËõ áóÇ ÊóÌöÈõ äóÝóÞóÊõåõãú ÅöáøóÇ
ÈöÇáúÞóÖóÇÁö áöãóÇ Ãóäøó æõÌõæÈóåóÇ ãõÎúÊóáóÝñ Ýöíåö.
ÞóÇáó: (æóåóÐóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáúãóÇáõ ãöäú ÌöäúÓö ÇáäøóÝóÞóÉö)
ßóÇáÏøóÑóÇåöãö æóÇáÏøóäóÇäöíÑö æóÇáØøóÚóÇãö æóÇáúßöÓúæóÉö áöÃóäøó áóåóÇ
Ãóäú ÊóÃúÎõÐóåõ ÈöÛóíúÑö ÑöÖóÇåõ¡ ÃóãøóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäó ãöäú ÎöáóÇÝö
ÌöäúÓöåóÇ áóÇ íõÝúÑóÖõ Ýöíåö ÇáäøóÝóÞóÉõ áöÃóäøóåõ íóÍúÊóÇÌõ Åöáóì
ÈóíúÚöåö æóáóÇ ÈóíúÚó Úóáóì ÇáúÛóÇÆöÈö. ÃóãøóÇ ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó
ÝóáöÃóäøóåõ áóÇ íõÈóÇÚõ Úóáóì ÇáúÍóÇÖöÑö ÝóßóÐóÇ Úóáóì ÇáúÛóÇÆöÈö.
æóÃóãøóÇ ÚöäúÏóåõãóÇ ÝóáöÃóäøóåõ ÅöäøóãóÇ íõÈóÇÚõ Úóáóì ÇáúÍóÇÖöÑö
áöÙõåõæÑö Ùõáúãöåö ÈöÇãúÊöäóÇÚöåö æóáóÇ ßóÐóáößó Ýöí ÇáúÛóÇÆöÈö.
ÞóÇáó: (æóíõÍóáøöÝõåóÇ ÃóäøóåóÇ ãóÇ ÃóÎóÐóÊúåóÇ æóíóÃúÎõÐõ ãöäúåóÇ
ßóÝöíáðÇ ÈöåóÇ) äóÙóÑðÇ áöáúÛóÇÆöÈö æóÇÍúÊöíóÇØðÇ áóåõ áöÇÍúÊöãóÇáö
ÍõÖõæÑöåö ÝóíõÞöíãõ ÇáúÈóíøöäóÉó Úóáóì ÇáØøóáóÇÞö Ãóæú Úóáóì Ãóäøóåõ
ÃóÓúáóÝóåóÇ.
(æóÅöäú áóãú íóÚúáóãö ÇáúÞóÇÖöí ÈöÐóáößó æóÃóäúßóÑó ãóäú Ýöí íóÏöåö
ÇáúãóÇáõ ÇáÒøóæúÌöíøóÉó Ãóæö ÇáúãóÇáó áóãú ÊõÞúÈóáú ÈóíøöäóÊõåóÇ
Úóáóíúåö) áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ æóÅöäú áóãú íóßõäú áóåõ ãóÇáñ¡ æóÃóÑóÇÏóÊú
Ãóäú ÊõÞöíãó ÇáúÈóíøöäóÉó Úóáóì ÇáÒøóæúÌöíøóÉö áöíóÝúÑöÖó áóåóÇ
(4/7)
æóÚóáóíúåö Ãóäú íõÓúßöäóåóÇ ÏóÇÑðÇ
ãõÝúÑóÏóÉð áóíúÓó ÝöíåóÇ ÃóÍóÏñ ãöäú Ãóåúáöåö¡ æóáóåõ Ãóäú íóãúäóÚó
ÃóåúáóåóÇ æóæóáóÏóåóÇ ãöäú ÛóíúÑöåö ÇáÏøõÎõæáó ÚóáóíúåóÇ¡ æóáóÇ
íóãúäóÚõåõãú ßóáóÇãóåóÇ æóÇáäøóÙóÑó ÅöáóíúåóÇ¡ æóáóÇ íóãúäóÚõåõãóÇ ãöäó
ÇáÏøõÎõæáö ÅöáóíúåóÇ ßõáøó ÌõãõÚóÉò æóÛóíúÑõåõãú ãöäó ÇáúÃóÞóÇÑöÈö ßõáøó
ÓóäóÉò.
æóáöáúãõØóáøóÞóÉö ÇáäøóÝóÞóÉõ æóÇáÓøõßúäóì Ýöí ÚöÏøóÊöåóÇ ÈóÇÆöäðÇ ßóÇäó
Ãóæú ÑóÌúÚöíøðÇ¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÇáúÞóÇÖöí ÇáäøóÝóÞóÉó æóíóÃúãõÑóåóÇ ÈöÇáöÇÓúÊöÏóÇäóÉö Úóáóíúåö áóÇ
ÊõÞúÈóáõ áöÃóäøóåõ ÞóÖóÇÁñ Úóáóì ÇáúÛóÇÆöÈö. æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ: ÊõÞúÈóáõ
æóíóÞúÖöí ÈöÇáäøóÝóÞóÉö¡ æóÇÓúÊóÍúÓóäõæÇ Ðóáößó áöáúÍóÇÌóÉö¡ æóÚóáóíúåö
ÇáúÞõÖóÇÉõ Çáúíóæúãó æóåõæó ãõÌúÊóåöÏñ Ýöíåö ÝóíõäóÝøóÐõ.
ÞóÇáó: (æóÚóáóíúåö Ãóäú íõÓúßöäóåóÇ ÏóÇÑðÇ ãõÝúÑóÏóÉð áóíúÓó ÝöíåóÇ
ÃóÍóÏñ ãöäú Ãóåúáöåö) ¡ ÃóãøóÇ æõÌõæÈõ ÇáÓøõßúäóì ÝóáöÃóäøóåóÇ ãöäó
ÇáúÍóæóÇÆöÌö ÇáúÃóÕúáöíøóÉö æóåöíó ãöäó ÇáúßöÝóÇíóÉö ÝóÊóÌöÈõ
ßóÇáØøóÚóÇãö æóÇáÔøóÑóÇÈö¡ æóÞóÏú ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {ÃóÓúßöäõæåõäøó}
[ÇáØáÇÞ: 6] ¡ ÝóßóÇäó æóÇÌöÈðÇ ÍóÞøðÇ áóåóÇ¡ æóÊóßõæäõ Èóíúäó Þóæúãò
ÕóÇáöÍöíäó áöíõÚöíäõæåóÇ Úóáóì ãóÕóÇáöÍö ÏõäúíóÇåóÇ æóíóãúäóÚõæåõ ãöäú
ÙõáúãöåóÇ áóæú ÃóÑóÇÏó¡ æóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íõÔúÑößó ãóÚóåóÇ ÛóíúÑóåóÇ¡
áöÃóäøóåõ ÞóÏú áóÇ ÊóÃúãóäõ Úóáóì ãóÊóÇÚöåóÇ æóáóÇ ÊóÊóÎóáøóì
áöÇÓúÊöãúÊóÇÚöåóÇ ÅöáøóÇ Ãóäú ÊóÎúÊóÇÑó Ðóáößó áöÃóäøóåóÇ ÑóÖöíóÊú
ÈöäóÞúÕö ÍóÞøöåóÇ¡ æóáóæú ßóÇäó Ýöí ÇáÏøóÇÑö ÈõíõæÊñ æóÃóÈóÊú Ãóäú
ÊóÓúßõäó ãóÚó ÖóÑøóÊöåóÇ Ãóæú ãóÚó ÃóÍóÏò ãöäú Ãóåúáöåö Åöäú ÃóÎúáóì
áóåóÇ ÈóíúÊðÇ ãöäúåóÇ æóÌóÚóáó áóåõ ãóÑóÇÝöÞó æóÛóáúÞðÇ Úóáóì ÍöÏóÉò -
áóíúÓó áóåóÇ Ãóäú ÊóØúáõÈó ÈóíúÊðÇ ÂÎóÑó¡ æóÅöäú áóãú íóßõäú ÅöáøóÇ
ÈóíúÊñ æóÇÍöÏñ ÝóáóåóÇ Ðóáößó.
ÞóÇáó: (æóáóåõ Ãóäú íóãúäóÚó ÃóåúáóåóÇ æóæóáóÏóåóÇ ãöäú ÛóíúÑöåö
ÇáÏøõÎõæáó ÚóáóíúåóÇ) áöÃóäøó ÇáúãóäúÒöáó ãöáúßõåõ¡ (æóáóÇ íóãúäóÚõåõãú
ßóáóÇãóåóÇ æóÇáäøóÙóÑó ÅöáóíúåóÇ) Ãóíøó æóÞúÊò ÔóÇÁó áöãóÇ Ýöíåö ãöäú
ÞóØöíÚóÉö ÇáÑøóÍöãö¡ æóáóÇ ÖóÑóÑó Ýöíåö ÅöäøóãóÇ ÇáÖøóÑóÑõ Ýöí
ÇáúãóÞóÇãö. æóÞöíáó áóÇ íóãúäóÚõåóÇ ãöäó ÇáúÎõÑõæÌö Åöáóì
ÇáúæóÇáöÏóíúäö¡ æóÞöíáó íóãúäóÚõ (æóáóÇ íóãúäóÚõåõãóÇ ãöäó ÇáÏøõÎõæáö
ÅöáóíúåóÇ ßõáøó ÌõãõÚóÉò æóÛóíúÑõåõãú ãöäó ÇáúÃóÞóÇÑöÈö ßõáøó ÓõäøóÉò)
æóåõæó ÇáúãõÎúÊóÇÑõ.
[ÝÕá äóÝóÞóÉõ ÇáãØáÞÉ]
ÝóÕúáñ (æóáöáúãõØóáøóÞóÉö ÇáäøóÝóÞóÉõ æóÇáÓøõßúäóì Ýöí ÚöÏøóÊöåóÇ
ÈóÇÆöäðÇ ßóÇäó Ãóæú ÑóÌúÚöíøðÇ) ÃóãøóÇ ÇáÑøóÌúÚöíøõ ÝóáóãøóÇ ÊóÞóÏøóãó
Ãóäøó ÇáäøößóÇÍó ÞóÇÆöãñ ÈóíúäóåõãóÇ ÍóÊøóì íóÍöáøó áóåõ ÇáúæóØúÁõ
æóÛóíúÑõåõ. æóÃóãøóÇ ÇáúÈóÇÆöäõ ÝóáöÃóäøóåóÇ ãóÍúÈõæÓóÉñ Ýöí ÍóÞøöåö¡
æóåõæó ÕöíóÇäóÉõ ÇáúæóáóÏö ÈöÍöÝúÙö ÇáúãóÇÁö Úóäö ÇáöÇÎúÊöáóÇØö¡
æóÇáúÍóÈúÓõ áöÍóÞøöåö ãõæÌöÈñ áöáäøóÝóÞóÉö ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó. æóÃóãøóÇ
ÍóÏöíËõ «ÝóÇØöãóÉó ÈöäúÊö ÞóíúÓò ÃóäøóåóÇ ÞóÇáóÊú: ØóáøóÞóäöí ÒóæúÌöí
ËóáóÇËðÇ Ýóáóãú íóÝúÑöÖú áöí ÑóÓõæáõ Çááøóåö Óõßúäóì æóáóÇ äóÝóÞóÉó»
ÑóÏøóåõ ÚõãóÑõ æóÒóíúÏõ Èúäõ ËóÇÈöÊò æóÌóÇÈöÑñ æóÚóÇÆöÔóÉõ¡ ÞóÇáó
ÚõãóÑõ: áóÇ äóÏóÚõ ßöÊóÇÈó ÑóÈøöäóÇ æóÓõäøóÉó äóÈöíøöäóÇ ÈöÞóæúáö
ÇãúÑóÃóÉò áóÇ äóÏúÑöí ÃóÕóÏóÞóÊú Ãóãú ßóÐóÈóÊú¡ ÍóÝöÙóÊú Ãóãú äóÓöíóÊú¡
ÓóãöÚúÊõ ÑóÓõæáó Çááøóåö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - íóÞõæáõ:
«áöáúãõØóáøóÞóÉö ÇáËøóáóÇËó ÇáäøóÝóÞóÉõ æóÇáÓøõßúäóì ãóÇ ÏóÇãóÊú Ýöí
ÇáúÚöÏøóÉö» ". æóíõÑúæóì: «ÇáúãóÈúÊõæÊóÉõ áóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ
æóÇáÓøõßúäóì» ¡ æóáöÃóäøóåõ æóÑóÏó ãõÎóÇáöÝðÇ Þóæúáå ÊóÚóÇáóì:
{ÃóÓúßöäõæåõäøó} [ÇáØáÇÞ: 6] æóãõÎóÇáöÝðÇ áöáúÅöÌúãóÇÚö Ýöí ÇáÓøõßúäóì¡
ÝóÅöäö ÇÏøóÚóÊú ÃóäøóåóÇ ÍóÇãöáñ ÃóäúÝóÞó ÚóáóíúåóÇ Åöáóì ÓóäóÊóíúäö
ãõäúÐõ ØóáøóÞóåóÇ ÇÍúÊöíóÇØðÇ áöáúÚöÏøóÉö¡ ÝóÅöäú ÞóÇáóÊú: ßõäúÊõ
(4/8)
æóáóÇ äóÝóÞóÉó áöáúãõÊóæóÝøóì ÚóäúåóÇ
ÒóæúÌõåóÇ¡ æóßõáøõ ÝõÑúÞóÉò ÌóÇÁóÊú ãöäú ÞöÈóáö ÇáúãóÑúÃóÉö ÈöãóÚúÕöíóÉò
ßóÇáÑøöÏøóÉö æóÊóÞúÈöíáö ÇÈúäö ÇáÒøóæúÌö ÝóáóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ¡ æóÅöäú
ÌóÇÁóÊú ÈöÛóíúÑö ãóÚúÕöíóÉò ßóÎöíóÇÑö ÇáúÚöÊúÞö æóÇáúÈõáõæÛö æóÚóÏóãö
ÇáúßóÝóÇÁóÉö ÝóáóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú ãöäú ÌöåóÉö ÇáÒøóæúÌö
ÝóáóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ Èößõáøö ÍóÇáò¡ æóÅöäú ØóáøóÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ Ëõãó
ÇÑúÊóÏøóÊú ÓóÞóØóÊö ÇáäøóÝóÞóÉõ¡ æóÅöäú ãóßøóäóÊö ÇÈúäó ÒóæúÌöåóÇ áóãú
ÊóÓúÞõØú.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÃóÊóæóåøóãõ Ãóäøöí ÍóÇãöáñ æóáóãú ÃóÍöÖú Åöáóì åóÐöåö ÇáúÛóÇíóÉö¡
íóÚúäöí ÃóäøóåóÇ ãõãúÊóÏøóÉõ ÇáØøõåúÑö æóØóáóÈóÊö ÇáäøóÝóÞóÉó - ÝóáóåóÇ
ÇáäøóÝóÞóÉõ ãóÇ áóãú ÊóÏúÎõáú Ýöí ÍóÏøö ÇáúÅöíóÇÓö áöÃóäøóåóÇ
ãõÚúÊóÏøóÉñ¡ ÝóÅöÐóÇ ÏóÎóáóÊú Ýöí ÍóÏøö ÇáúÅöíóÇÓö ÇÓúÊóÃúäóÝóÊö
ÇáúÚöÏøóÉó ËóáóÇËóÉó ÃóÔúåõÑò.
ÞóÇáó: (æóáóÇ äóÝóÞóÉó áöáúãõÊóæóÝøóì ÚóäúåóÇ ÒóæúÌõåóÇ) áöÃóäøóåóÇ
ãóÍúÈõæÓóÉñ áöÍóÞøö ÇáÔøóÑúÚö áóÇ áöáÒøóæúÌö ÝóáóÇ íóÌöÈõ Úóáóíúåö¡
ÃóáóÇ íóÑóì Ãóäøóåõ áóÇ íõÔúÊóÑóØõ ÝöíåóÇ ÇáúÍóíúÖõ ÇáøóÐöí ÊõÚúÑóÝõ
Èöåö ÈóÑóÇÁóÉõ ÇáÑøóÍöãö æóÇáúÍóãúáõ ÇáøóÐöí åõæó ÍóÞøõåõ¡ æóáöÃóäøó
ÇáúãóÇáó ÇäúÊóÞóáó Åöáóì ÇáúæóÑóËóÉö ÝóáóÇ ÊóÌöÈõ Ýöí ãóÇáöåöãú.
ÞóÇáó: (æóßõáøõ ÝõÑúÞóÉò ÌóÇÁóÊú ãöäú ÞöÈóáö ÇáúãóÑúÃóÉö ÈöãóÚúÕöíóÉò
ßóÇáÑøöÏøóÉö æóÊóÞúÈöíáö ÇÈúäö ÇáÒøóæúÌö ÝóáóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ¡ æóÅöäú
ÌóÇÁóÊú ÈöÛóíúÑö ãóÚúÕöíóÉò ßóÎöíóÇÑö ÇáúÚöÊúÞö æóÇáúÈõáõæÛö æóÚóÏóãö
ÇáúßóÝóÇÁóÉö ÝóáóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ æóÅöäú ßóÇäóÊö) ÇáúÝõÑúÞóÉõ (ãöäú
ÌöåóÉö ÇáÒøóæúÌö ÝóáóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ Èößõáøö ÍóÇáò) áöÃóäøó ÇáäøóÝóÞóÉó
ÕöáóÉñ Úóáóì ãóÇ ãóÑøó¡ æóÈöÚöÕúíóÇäö ÇáÒøóæúÌö áóÇ ÊõÍúÑóãõ ãöäó
ÇáäøóÝóÞóÉö æóÊõÍúÑóãõ ÈöÚöÕúíóÇäöåóÇ ãõÌóÇÒóÇÉð æóÚõÞõæÈóÉð¡
æóáöÃóäøóåóÇ ÍóÈóÓóÊú äóÝúÓóåóÇ ÈöÛóíúÑö ÍóÞøò ÝóÕóÇÑóÊú ßóÇáäøóÇÔöÒóÉö¡
ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäó ÈöÛóíúÑö ãóÚúÕöíóÉò áöÃóäøóåóÇ ÍóÈóÓóÊú
äóÝúÓóåóÇ ÈöÍóÞøò æóÐóáößó áóÇ íõÓúÞöØõ ÇáäøóÝóÞóÉó áöãóÇ ÊóÞóÏøóãó¡
æóßóÐóáößó Åöäú æóÞóÚóÊö ÇáúÝõÑúÞóÉõ ÈöÇááøöÚóÇäö Ãóæö ÇáúÅöíáóÇÁö Ãóæú
ÈöÇáúÌóÈøö æóÇáúÚõäøóÉö ÈóÚúÏó ÇáÏøõÎõæáö Ãóæö ÇáúÎóáúæóÉö áóåóÇ
ÇáäøóÝóÞóÉõ áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ æóÅöÐóÇ ØõáøöÞóÊö ÇáúÃóãóÉõ ÇáúãõÈóæøóÃóÉõ
áóåóÇ äóÝóÞóÉõ ÇáúÚöÏøóÉö¡ ÝóÅöäö ÇÓúÊóÎúÏóãóåóÇ Çáúãóæúáóì ÓóÞóØóÊú¡
æóßõáøõ ÇãúÑóÃóÉò áóÇ äóÝóÞóÉó áóåóÇ íóæúãó ÇáØøóáóÇÞö áóÇ äóÝóÞóÉó
áóåóÇ Ýöí ÇáúÚöÏøóÉö ßóÇáúãõÚúÊóÏøóÉö ãöäú äößóÇÍò ÝóÇÓöÏò¡ æóÇáúÃóãóÉõ
ÅöÐóÇ áóãú íõÈóæøöÆúåóÇ Çáúãóæúáóì ÈóíúÊðÇ ÅöáøóÇ ÇáäøóÇÔöÒóÉó
áöÃóäøóåóÇ ãóÍúÈõæÓóÉñ Ýöí ÍóÞøöåö¡ æóÇáúãõØóáøóÞóÉõ ÅöÐóÇ áóãú ÊóØúáõÈú
äóÝóÞóÊóåóÇ ÍóÊøóì ÇäúÞóÖóÊú ÚöÏøóÊõåóÇ ÓóÞóØóÊú ßóÇáúãóäúßõæÍóÉö.
(æóÅöäú ØóáøóÞóåóÇ ËóáóÇËðÇ Ëõãøó ÇÑúÊóÏøóÊú ÓóÞóØóÊö ÇáäøóÝóÞóÉõ)
áöÃóäøóåóÇ ÕóÇÑóÊú ãóÍúÈõæÓóÉð Ýöí ÍóÞøö ÇáÔøóÑúÚö¡ æóåóÐóÇ ÅöÐóÇ
ÎóÑóÌóÊú ãóäú ÈóíúÊö ÇáÒøóæúÌö áöáúÍóÈúÓö¡ æóãóÇ áóãú ÊóÎúÑõÌú ãöäú
ÈóíúÊöåö ÝóáóåóÇ ÇáäøóÝóÞóÉõ¡ (æóÅöäú ãóßøóäóÊö ÇÈúäó ÒóæúÌöåóÇ áóãú
ÊóÓúÞõØú) áöÃóäøó ÇáúÝõÑúÞóÉó ÊóËúÈõÊõ ÈöÇáØøóáóÇÞö ÇáËøóáóÇËö¡ æóáóÇ
ÃóËóÑó áöáÊøóãúßöíäö Ýöí Ðóáößó æóåöíó ãõÚúÊóÏøóÉñ ãóÍúÈõæÓóÉñ Ýöí
ÍóÞøöåö ÝóÊóÌöÈõ ÇáäøóÝóÞóÉõ¡ æóáóæú ßóÇäó ÇáØøóáóÇÞõ ÑóÌúÚöíøðÇ ÝóáóÇ
äóÝóÞóÉó áóåóÇ áöÃóäøó ÇáúÝõÑúÞóÉó ÌóÇÁóÊú ãöäú ÞöÈóáöåóÇ ÈöÇáÊøóãúßöíäö
æóåõæó ãóÚúÕöíóÉñ ÝóáóÇ ÊóÓúÊóÍöÞøõ ÇáäøóÝóÞóÉó áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ æóáóæú
ÕóÇáóÍó ÇãúÑóÃóÊóåõ Úóáóì äóÝóÞóÉö ÇáúÚöÏøóÉö Åöäú ßóÇäóÊú ÈöÇáÔøõåõæÑö
ÌóÇÒó áöÃóäøóåóÇ ãóÚúáõæãóÉñ¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú ÈöÇáúÍóíúÖö áóÇ íóÌõæÒõ
áöÃóäøóåóÇ ãóÌúåõæáóÉõ ÇáúãõÏøóÉö ÝóÊóßõæäõ ÇáäøóÝóÞóÉõ ãóÌúåõæáóÉð.
(4/9)
ÝóÕúáñ æóäóÝóÞóÉõ ÇáúÃóæúáóÇÏö ÇáÕøöÛóÇÑö
Úóáóì ÇáúÃóÈö ÅöÐóÇ ßóÇäõæÇ ÝõÞóÑóÇÁó¡ æóáóíúÓó Úóáóì ÇáúÃõãøö ÅöÑúÖóÇÚõ
ÇáÕøóÈöíøö ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ ÊóÚóíøóäóÊú¡ ÝóíóÌöÈõ ÚóáóíúåóÇ¡ æóíóÓúÊóÃúÌöÑõ
ÇáúÃóÈõ ãóäú ÊõÑúÖöÚõåõ ÚöäúÏóåóÇ¡ ÝóÅöäö ÇÓúÊóÃúÌóÑó ÒóæúÌóÊóåõ Ãóæú
ãõÚúÊóÏøóÊóåõ áöÊõÑúÖöÚó æóáóÏóåóÇ áóãú íóÌõÒú¡ æóÈóÚúÏó ÇäúÞöÖóÇÁö
ÇáúÚöÏøóÉö åöíó Ãóæúáóì ãöäó ÇáúÃóÌúäóÈöíøóÉö ÅöáøóÇ Ãóäú ÊóØúáõÈó
ÒöíóÇÏóÉó ÃõÌúÑóÉò¡ æóäóÝóÞóÉõ ÇáúÂÈóÇÁö æóÇáúÃóÌúÏóÇÏö ÅöÐóÇ ßóÇäõæÇ
ÝõÞóÑóÇÁó Úóáóì ÇáúÃóæúáóÇÏö ÇáÐøõßõæÑö æóÇáúÅöäóÇËöº
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
[ÝóÕúáñ: äóÝóÞóÉõ ÇáúÃóæúáóÇÏö ÇáÕøöÛóÇÑö]
ÝóÕúáñ (æóäóÝóÞóÉõ ÇáúÃóæúáóÇÏö ÇáÕøöÛóÇÑö Úóáóì ÇáúÃóÈö ÅöÐóÇ ßóÇäõæÇ
ÝõÞóÑóÇÁó) áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {æóÚóáóì ÇáúãóæúáõæÏö áóåõ ÑöÒúÞõåõäøó
æóßöÓúæóÊõåõäøó ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö} [ÇáÈÞÑÉ: 233] .
(æóáóíúÓó Úóáóì ÇáúÃõãøö ÅöÑúÖóÇÚõ ÇáÕøóÈöíøö) áöÃóäøó ÃõÌúÑóÉó
ÇáúÅöÑúÖóÇÚö ãöäú äóÝóÞóÊöåö æóåöíó Úóáóì ÇáúÃóÈö. ÞóÇáó: (ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ
ÊóÚóíøóäóÊú) ÈöÃóäú áóãú íóÌöÏú ÛóíúÑóåóÇ Ãóæú áóÇ íóÃúÎõÐõ ãöäú áóÈóäö
ÛóíúÑöåóÇ¡ (ÝóíóÌöÈõ ÚóáóíúåóÇ) ÍöíäóÆöÐò ÕöíóÇäóÉð áöáÕøóÛöíÑö Úóäö
ÇáúåóáóÇßö. ÞóÇáó: (æóíóÓúÊóÃúÌöÑõ ÇáúÃóÈõ ãóäú ÊõÑúÖöÚõåõ ÚöäúÏóåóÇ)
áöÃóäøó ÇáúÃõÌúÑóÉó Úóáóíúåö æóÇáúÍóÖóÇäóÉó áóåóÇ (ÝóÅöäö ÇÓúÊóÃúÌóÑó
ÒóæúÌóÊóåõ Ãóæú ãõÚúÊóÏøóÊóåõ áöÊõÑúÖöÚó æóáóÏóåóÇ áóãú íóÌõÒú) áöÃóäøó
ÇáúÅöÑúÖóÇÚó ãõÓúÊóÍóÞøñ ÚóáóíúåóÇ ÈöÇáúÃóÕúáö¡ áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
{æóÇáúæóÇáöÏóÇÊõ íõÑúÖöÚúäó ÃóæúáÇÏóåõäøó} [ÇáÈÞÑÉ: 233] ¡ ÝóÅöÐóÇ
ÇãúÊóäóÚóÊú ÍóãóáúäóÇåõ Úóáóì ÇáúÚóÌúÒö ÝóÌóÚóáúäóÇåõ ÚõÐúÑðÇ¡ ÝóÅöÐóÇ
ÃóÞúÏóãóÊú Úóáóíúåö ÈöÇáúÃóÌúÑö ÚóáöãúäóÇ ÞõÏúÑóÊóåóÇ ÝóßóÇäó æóÇÌöÈðÇ
ÚóáóíúåóÇ ÝóáóÇ íóÍöáøõ áóåóÇ ÃóÎóÐõ ÇáúÃóÌúÑö Úóáóì ÝöÚúáò æóÌóÈó
ÚóáóíúåóÇ¡ æóáóÇ ÎöáóÇÝó Ýöí ÇáúãõÚúÊóÏøóÉö ÇáÑøóÌúÚöíøóÉö.
æóÃóãøóÇ ÇáúãóÈúÊõæÊóÉõ ÝóßóÐóáößó Ýöí ÑöæóÇíóÉò áöÃóäøó ÇáäøößóÇÍó
ÞóÇÆöãñ ãöäú æóÌúåò¡ æóÞöíáó íóÌõæÒõ áöÃóäøó ÇáäøößóÇÍó ÞóÏú ÒóÇáó
ÈóíúäóåõãóÇ ÝóÕóÇÑóÊú ÃóÌúäóÈöíøóÉð. æóÐóßóÑó ÇáúÎóÕøóÇÝõ ÅöÐóÇ áóãú
íóßõäú áöáÕøóÈöíøö æóáóÇ áöÃóÈöíåö ãóÇáñ ÃõÌúÈöÑóÊö ÇáúÃõãøõ Úóáóì
ÇáúÅöÑúÖóÇÚö æóåõæó ÇáÕøóÍöíÍõ áöÃóäøóåóÇ ÐóÇÊõ íóÓóÇÑò Ýöí ÇááøóÈóäö¡
ÝóÅöäú ØóáóÈóÊú ãöäó ÇáúÞóÇÖöí Ãóäú íóÞúÖöíó áóåóÇ ÈöäóÝóÞóÉö
ÇáúÅöÑúÖóÇÚö ÍóÊøóì ÊóÑúÌöÚó ÈöåóÇ Úóáóì ÇáúÃóÈö ÅöÐóÇ ÃóíúÓóÑó ÝóÚóáó¡
ßóãóÇ áóæú ßóÇäó ãõÚúÓöÑðÇ æóåöíó ãõæÓöÑóÉñ ÊõÌúÈóÑõ Úóáóì ÇáúÅöäúÝóÇÞö
Úóáóì ÇáÕøóÛöíÑö Ëõãøó ÊóÑúÌöÚõ Úóáóì ÇáúÃóÈö ÅöÐóÇ ÃóíúÓóÑó¡ æóÅöäú
ßóÇäó áöáÕøóÈöíøö ãóÇáñ Ñõæöíó Úóäú ãõÍóãøóÏò Ãóäøóåõ íõÝúÑóÖõ áóåóÇ
äóÝóÞóÉõ ÇáúÅöÑúÖóÇÚö Ýöí ãóÇáö ÇáÕøóÈöíøö.
ÞóÇáó: (æóÈóÚúÏó ÇäúÞöÖóÇÁö ÇáúÚöÏøóÉö åöíó Ãóæúáóì ãöäó
ÇáúÃóÌúäóÈöíøóÉö) ÝóÅöäøóåóÇ ÃóÔúÝóÞõ æóÝöí Ðóáößó äóÙóÑñ áöáÕøóÛöíÑö¡
(ÅöáøóÇ Ãóäú ÊóØúáõÈó ÒöíóÇÏóÉó ÃõÌúÑóÉò) áöãóÇ Ýöíåö ãöäú ÖóÑóÑö
ÇáúÃóÈö¡ æóÞöíáó Ýöí Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: {áÇ ÊõÖóÇÑøó æóÇáöÏóÉñ
ÈöæóáóÏöåóÇ} [ÇáÈÞÑÉ: 233] åõæó Ãóäú ÊóÑúÖóì ÈöÃõÌúÑóÉö ÇáúãöËúáö ÝóáóÇ
íõÏúÝóÚõ ÅöáóíúåóÇ: {æóáÇ ãóæúáõæÏñ áóåõ ÈöæóáóÏöåö} [ÇáÈÞÑÉ: 233] Ãóäú
íõÄúÎóÐó ãöäúåõ ÃóßúËóÑõ ãöäú ÃóÌúÑö ÇáúãöËúáö.
ÞóÇáó: (æóäóÝóÞóÉõ ÇáúÂÈóÇÁö æóÇáúÃóÌúÏóÇÏö ÅöÐóÇ ßóÇäõæÇ ÝõÞóÑóÇÁó
Úóáóì ÇáúÃóæúáóÇÏö ÇáÐøõßõæÑö æóÇáúÅöäóÇËö) ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {ÝóáÇ ÊóÞõáú
áóåõãóÇ ÃõÝøò} [ÇáÅÓÑÇÁ: 23] äóåóÇåõ Úóäö ÇáúÅöÖúÑóÇÑö ÈöåöãóÇ ÈöåóÐóÇ
ÇáúÞóÏúÑö æóÊóÑúßõ ÇáúÅöäúÝóÇÞö ÚóáóíúåöãóÇ ÚöäúÏó ÍóÇÌóÊöåöãóÇ ÃóßúËóÑõ
ÅöÖúÑóÇÑðÇ ãöäú Ðóáößó. æóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -:
«ÃóäúÊó æóãóÇáõßó áöÃóÈöíßó» ¡ æóÞóÇáó: «Åöäøó ÃóØúíóÈó ãóÇ Ãóßóáó
ÇáÑøóÌõáõ
(4/10)
æóáóÇ ÊóÌöÈõ ÇáäøóÝóÞóÉõ ãóÚó ÇÎúÊöáóÇÝö
ÇáÏøöíäö ÅöáøóÇ áöáÒøóæúÌóÉö æóÞóÑóÇÈóÉö ÇáúæöáóÇÏö ÃóÚúáóì æóÃóÓúÝóáõ¡
æóäóÝóÞóÉõ Ðöí ÇáÑøóÍöãö Óöæóì ÇáúæóÇáöÏóíúäö æóÇáúæóáóÏö ÊóÌöÈõ Úóáóì
ÞóÏúÑö ÇáúãöíÑóÇËö¡ æóÅöäøóãóÇ ÊóÌöÈõ ÅöÐóÇ ßóÇäó ÝóÞöíÑðÇ Èöåö
ÒóãóÇäóÉñ áóÇ íóÞúÏöÑõ Úóáóì ÇáúßóÓúÈö¡ Ãóæú Êóßõæäõ ÃõäúËóì ÝóÞöíÑóÉð¡
æóßóÐóÇ ãóäú áóÇ íõÍúÓöäõ ÇáúßóÓúÈó áöÎõÑúÞöåö Ãóæú áößóæúäöåö ãöäó
ÇáúÈõíõæÊóÇÊö¡ Ãóæú ØóÇáöÈó Úöáúãò¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ãöäú ßóÓúÈöåö¡ æóÅöäøó æóáóÏóåõ ãöäú ßóÓúÈöåö¡ ÝóßõáõæÇ ãöäú ßóÓúÈö
ÃóæúáóÇÏößõãú» ¡ ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ãóÇáõ ÇáöÇÈúäö íõÖóÇÝõ Åöáóì ÇáúÃóÈö
ÈöÃóäøóåõ ßóÓúÈõåõ ÕóÇÑó ÛóäöíøðÇ Èöåö ÝóÊóÌöÈõ äóÝóÞóÊõåõ Ýöíåö¡
æóÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {æóæóÕøóíúäóÇ ÇáÅöäúÓóÇäó ÈöæóÇáöÏóíúåö ÍõÓúäðÇ}
[ÇáÚäßÈæÊ: 8] Ãóíú íõÍúÓöäõ ÅöáóíúåöãóÇ¡ æóáóíúÓó ÅöÍúÓóÇäðÇ ÊóÑúßõåõãóÇ
ãõÍúÊóÇÌóíúäö ãóÚó ÞõÏúÑóÊöåö Úóáóì ÏóÝúÚö ÍóÇÌóÊöåöãóÇ¡ æóÞóÇáó
ÊóÚóÇáóì Ýöí ÍóÞøö ÇáúæóÇáöÏóíúäö ÇáúßóÇÝöÑóíúäö {æóÕóÇÍöÈúåõãóÇ Ýöí
ÇáÏøõäúíóÇ ãóÚúÑõæÝðÇ} [áÞãÇä: 15] ¡ æóáóíúÓó ãöäó ÇáúãóÚúÑõæÝö
ÊóÑúßõåõãóÇ ÌóÇÆöÚóíúäö æóåõæó ÞóÇÏöÑñ Úóáóì ÅöÔúÈóÇÚöåöãóÇ¡ æóåõæó
Úóáóì ÇáÐøõßõæÑö æóÇáúÅöäóÇËö Úóáóì ÇáÓøóæóÇÁö Ýöí ÑöæóÇíóÉò¡ æóåõæó
ÇáúãõÎúÊóÇÑõ áöÇÓúÊöæóÇÆöåöãóÇ Ýöí ÇáúÚöáøóÉö æóÇáúÎöØóÇÈö¡ æóÞöíáó
Úóáóì ÞóÏúÑö ÇáúÅöÑúËö áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {æóÚóáóì ÇáúæóÇÑöËö ãöËúáõ
Ðóáößó} [ÇáÈÞÑÉ: 233] ¡ æóíõÔúÊóÑóØõ ÝóÞúÑõåõãú áöÃóäøó ÅöíÌóÇÈó
äóÝóÞóÉö ÇáúÛóäöíøö Ýöí ãóÇáöåö Ãóæúáóì.
ÑóÌõáñ ãõÚúÓöÑñ áóåõ ÃóæúáóÇÏñ ÕöÛóÇÑñ ãóÍóÇæöíÌõ æóáóåõ ÇÈúäñ ßóÈöíÑñ
ãõæÓöÑñ íõÌúÈóÑõ Úóáóì äóÝóÞóÊöåöãú.
ÞóÇáó: (æóáóÇ ÊóÌöÈõ ÇáäøóÝóÞóÉõ ãóÚó ÇÎúÊöáóÇÝö ÇáÏøöíäö ÅöáøóÇ
áöáÒøóæúÌóÉö æóÞóÑóÇÈóÉö ÇáúæöáóÇÏö ÃóÚúáóì æóÃóÓúÝóáó) áöÅöØúáóÇÞö
ÇáäøõÕõæÕö¡ æóáöÃóäøó äóÝóÞóÉó ÇáÒøóæúÌóÉö ÌóÒóÇÁõ ÇáöÇÍúÊöÈóÇÓö ßóãóÇ
ãóÑøó Ãóæú ÈöÇáúÚóÞúÏö ßóÇáúãóåúÑö¡ æóÐóáößó áóÇ íóÎúÊóáöÝõ ÈöÇÎúÊöáóÇÝö
ÇáÏøöíäö¡ æóáöåóÐóÇ ÊóÌöÈõ ãóÚó íóÓóÇÑöåóÇ¡ æóÃóãøóÇ ÞóÑóÇÈóÉõ
ÇáúæöáóÇÏö ÝóáöãóßóÇäö ÇáúÌõÒúÆöíøóÉö¡ ÅöÐö ÇáúÌõÒúÆöíøóÉõ Ýöí ãóÚúäóì
ÇáäøóÝúÓö¡ æóäóÝóÞóÉõ ÇáäøóÝúÓö ÊóÌöÈõ ãóÚó ÇáúßõÝúÑö ÝóßóÐóÇ ÇáúÌõÒúÁõ¡
æóåóÐóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäõæÇ ÐöãøóÉð¡ ÝóÅöäú ßóÇäõæÇ ÍóÑúÈðÇ áóÇ ÊóÌöÈõ æóÅöäú
ßóÇäõæÇ ãõÓúÊóÃúãóäöíäó áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {ÅöäøóãóÇ íóäúåóÇßõãõ
Çááøóåõ Úóäö ÇáøóÐöíäó ÞóÇÊóáõæßõãú Ýöí ÇáÏøöíäö} [ÇáããÊÍäÉ: 9]
ÇáúÂíóÉó¡ ÈöÎöáóÇÝö ÛóíúÑöåöãú ãöäú Ðóæöí ÇáúÃóÑúÍóÇãö¡ áöÃóäøó
ÇáúÅöÑúËó ãõäúÞóØöÚñ ÝöíãóÇ Èóíúäóåõãú æóáóÇ ÈõÏøó ãöäö ÇÚúÊöÈóÇÑöåö
ÈöÇáäøóÕøö.
ÞóÇáó: (æóäóÝóÞóÉõ Ðöí ÇáÑøóÍöãö Óöæóì ÇáúæóÇáöÏóíúäö æóÇáúæóáóÏö ÊóÌöÈõ
Úóáóì ÞóÏúÑö ÇáúãöíÑóÇËö) ßóÇáúÅöÎúæóÉö æóÇáúÃóÎóæóÇÊö æóÇáúÃóÚúãóÇãö
æóÇáúÚóãøóÇÊö æóÇáúÃóÎúæóÇáö æóÇáúÎóÇáóÇÊö¡ æóáóÇ ÊóÌöÈõ áöÑóÍöãò áóíúÓó
ÈöãóÍúÑóãò¡ æóÇáúÃóÕúáõ Ýöíåö Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: {æóÚóáóì ÇáúæóÇÑöËö
ãöËúáõ Ðóáößó} [ÇáÈÞÑÉ: 233] æóÝöí ÞöÑóÇÁóÉö ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò: " æóÚóáóì
ÇáúæóÇÑöËö Ðöí ÇáÑøóÍöãö ÇáúãóÍúÑóãö ãöËúáõ Ðóáößó "¡ ÝóÐößúÑõåõ
ÇáúæóÇÑöËó ÅöÔóÇÑóÉñ Åöáóì ÇÚúÊöÈóÇÑö ÞóÏúÑö ÇáúãöíÑóÇËö æóáöíóßõæäó
ÇáúÛõÑúãõ ÈöÇáúÛõäúãö.
(æóÅöäøóãóÇ ÊóÌöÈõ ÅöÐóÇ ßóÇäó ÝóÞöíÑðÇ Èöåö ÒóãóÇäóÉñ áóÇ íóÞúÏöÑõ
Úóáóì ÇáúßóÓúÈö) ÃóãøóÇ ÇáúÝóÞúÑõ ÝóáöãóÇ ãóÑøó¡ æóÃóãøóÇ ÇáúÚóÌúÒõ Úóäö
ÇáúßóÓúÈö ÝóáöÃóäøóåõ íóßõæäõ ÛóäöíøðÇ ÈößóÓúÈöåö¡ æóáóÇ ßóÐóáößó
ÇáúæóÇáöÏóÇäö ÍóíúËõ ÊóÌöÈõ äóÝóÞóÊõåõãóÇ ãóÚó ÇáúÞõÏúÑóÉö Úóáóì
ÇáúßóÓúÈö áöãóÇ íóáúÍóÞõåõãóÇ Ýöíåö ãöäó ÇáÊøóÚóÈö æóÇáäøóÕóÈö¡
æóÇáúæóáóÏõ ãóÃúãõæÑñ ÈöÏóÝúÚö ÇáÖøóÑóÑö ÚóäúåõãóÇ¡ ÝóíóÌöÈõ Úóáóíúåö
Ãóäú íóÏúÝóÚó ÚóäúåõãóÇ ÖóÑóÑó ÇáöÇßúÊöÓóÇÈö æóÐóáößó ÈöÇáúÅöäúÝóÇÞö
ÚóáóíúåöãóÇ.
ÞóÇáó: (Ãóæú Êóßõæäõ ÃõäúËóì ÝóÞöíÑóÉð) áöÃóäøóåõ ÃóãóÇÑóÉõ ÇáúÍóÇÌóÉö¡
(æóßóÐóÇ ãóäú áóÇ íõÍúÓöäõ ÇáúßóÓúÈó áöÎóÑúÞöåö Ãóæú áößóæúäöåö ãöäó
ÇáúÈõíõæÊóÇÊö Ãóæú ØóÇáöÈó Úöáúãò) áöÃóäøó ÇáúÚóÌúÒó Úóäö ÇáöÇßúÊöÓóÇÈö
Ýöí ÍóÞøö åóÄõáóÇÁö ËóÇÈöÊñ¡ áöÃóäøó ÔóÑúØó æõÌõæÈö äóÝóÞóÉö ÇáúßóÈöíÑö
ÇáúÚóÌúÒõ
(4/11)
æóäóÝóÞóÉõ ÒóæúÌóÉö ÇáúÃóÈö Úóáóì
ÇÈúäöåö¡ æóäóÝóÞóÉõ ÒóæúÌóÉö ÇáöÇÈúäö Úóáóì ÃóÈöíåö Åöäú ßóÇäó ÕóÛöíÑðÇ
ÝóÞöíÑðÇ Ãóæú ÒóãöäðÇ¡ æóáóÇ ÊóÌöÈõ ÇáäøóÝóÞóÉõ Úóáóì ÝóÞöíÑò ÅöáøóÇ
áöáÒøóæúÌóÉö æóÇáúæóáóÏö ÇáÕøóÛöíÑö¡ æóÇáúãõÚúÊóÈóÑõ ÇáúÛöäóì
ÇáúãõÍóÑøöãõ áöáÕøóÏóÞóÉö¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
Úóäö ÇáúßóÓúÈö ÍóÞöíÞóÉð ßóÇáÒøóãöäö æóÇáúÃóÚúãóì æóäóÍúæöåöãóÇ¡ Ãóæú
ãóÚúäðì ßóãóäó Èöåö ÎóÑúÞñ æóäóÍúæõåõ.
(æóäóÝóÞóÉõ ÒóæúÌóÉö ÇáúÃóÈö Úóáóì ÇÈúäöåö) ÑóæóÇåõ åöÔóÇãñ Úóäú ÃóÈöí
íõæÓõÝó (æóäóÝóÞóÉõ ÒóæúÌóÉö ÇáöÇÈúäö Úóáóì ÃóÈöíåö Åöäú ßóÇäó ÕóÛöíÑðÇ
ÝóÞöíÑðÇ Ãóæú ÒóãöäðÇ) áöÃóäøóåõ ãöäú ßöÝóÇíóÉö ÇáÕøóÛöíÑö. æóÐóßóÑó Ýöí
ÇáúãóÈúÓõæØö áóÇ íõÌúÈóÑõ ÇáúÃóÈõ Úóáóì äóÝóÞóÉö ÒóæúÌóÉö ÇáöÇÈúäö¡
æóíóÌöÈõ Úóáóì ÇáöÇÈúäö äóÝóÞóÉõ ÎóÇÏöãö ÇáúÃóÈö ÅöÐóÇ ÇÍúÊóÇÌó Åöáóíúåö
áöÃóäøó ÎöÏúãóÉó ÇáúÃóÈö ãõÓúÊóÍóÞøóÉñ Úóáóì ÇáöÇÈúäö ÝóßóÐóÇ äóÝóÞóÉõ
ãóäú íóÎúÏõãõåõ¡ æóáóÇ ßóÐóáößó ÒóæúÌóÉõ ÇáöÇÈúäö.
ÞóÇáó: (æóáóÇ ÊóÌöÈõ ÇáäøóÝóÞóÉõ Úóáóì ÝóÞöíÑò ÅöáøóÇ áöáÒøóæúÌóÉö
æóÇáúæóáóÏö ÇáÕøóÛöíÑö) áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {æóãóäú ÞõÏöÑó Úóáóíúåö
ÑöÒúÞõåõ ÝóáúíõäúÝöÞú ãöãøóÇ ÂÊóÇåõ Çááøóåõ} [ÇáØáÇÞ: 7] . æóÞóÇáó:
{æóÚóáóì ÇáúãóæúáõæÏö áóåõ ÑöÒúÞõåõäøó} [ÇáÈÞÑÉ: 233] æóáöÃóäøó äóÝóÞóÉó
ÇáÒøóæúÌóÉö ãõÌóÇÒóÇÉñ æóÐóáößó íóÌöÈõ ãóÚó ÇáúÝóÞúÑö¡ æóáóÇ ÊóÌöÈõ
áöÛóíúÑöåöãú ãóÚó ÇáúÝóÞúÑö áöÃóäøóåóÇ ÕöáóÉñ¡ Ýóáóæú æóÌóÈóÊú
áöáúÝóÞöíÑö Úóáóì ÇáúÝóÞöíÑö áóãú íóßõäú ÅöíÌóÇÈõåóÇ Úóáóíúåö Ãóæúáóì
ãöäú ÅöíÌóÇÈöåóÇ áóåõ.
(æóÇáúãõÚúÊóÈóÑõ ÇáúÛöäóì ÇáúãõÍóÑøöãõ áöáÕøóÏóÞóÉö) åõæó ÇáúãõÎúÊóÇÑõ.
æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó Ãóäøóåõ ÞóÏøóÑóåõ ÈöÇáäøöÕóÇÈö. æóÚóäú ãõÍóãøóÏò
ÅöÐóÇ ÝóÖóáó Úóäú äóÝóÞóÉö ÔóåúÑò áóåõ æóáöÚöíóÇáöåö íóÌöÈõ Úóáóíúåö
äóÝóÞóÉõ ÃóÞóÇÑöÈöåö æóÅöäú áóãú íóßõäú áóåõ ÔóíúÁñ æóíóßúÊóÓöÈõ ßõáøó
íóæúãò ÏöÑúåóãðÇ íóßúÝöíåö ÃóÑúÈóÚóÉõ ÏóæóÇäöíÞó ÝóÅöäøóåõ íõäúÝöÞõ
ÇáúÝóÖúáó Úóáóì ÃóÞúÑöÈóÇÆöåö¡ æóãóäú áóåõ ãóÓúßóäñ æóÎóÇÏöãñ æóåõæó
ãõÍúÊóÇÌõ ÊóÍöáøõ áóåõ ÇáÕøóÏóÞóÉõ æóÊóÌöÈõ äóÝóÞóÊõåõ Úóáóì
ÃóÞóÇÑöÈöåö¡ ÝóÅöäú ßóÇäó Ýöí ãóÓúßóäöåö ÝóÖúáñ íóßúÝöíåö ÈóÚúÖõåõ
íõÄúãóÑõ ÈöÈóíúÚö ÇáúÈóÚúÖö æóíõäúÝöÞõ Úóáóì äóÝúÓöåö¡ æóßóÐóÇ ÅöÐóÇ
ßóÇäóÊú áóåõ ÏóÇÈøóÉñ äóÝöíÓóÉñ íõÄúãóÑõ ÈöÈóíúÚöåóÇ æóíóÔúÊóÑöí
ÇáúÃóæúßóÓó æóíõäúÝöÞõ ÇáúÝóÖúáó¡ æóãóäú ßóÇäó íóÃúßõáõ ãöäó ÇáäøóÇÓö
ÊóÓúÞõØõ äóÝóÞóÊõåõ Úóäö ÇáúÞóÑöíÈö¡ æóÅöäú ÃóÚúØóæúåõ ÞóÏúÑó äöÕúÝö
ßöÝóÇíóÊöåö íóÓúÞõØõ äöÕúÝõ ÇáäøóÝóÞóÉö. æóÞóÇáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó: ÅöÐóÇ
ßóÇäó ÇáöÇÈúäõ ÝóÞöíÑðÇ ßóÓõæÈðÇ æóÇáúÃóÈõ Òóãöäñ ÔóÇÑóßóåõ Ýöí ÇáúÞõæÊö
ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö.
æóãóäú áóãú íóÞúÏöÑú Úóáóì ÇáúßóÓúÈö áöáÒøóãóÇäóÉö Ãóæú ßóÇäó ãõÞúÚóÏðÇ
íóÊóßóÝøóÝõ ÇáäøóÇÓó ÝóäóÝóÞóÊõåõ æóäóÝóÞóÉõ æóáóÏöåö Ýöí ÈóíúÊö
ÇáúãóÇáö¡ æóáóæú ßóÇäó ÇáúÃóÈõ ãõÚúÓöÑðÇ æóÇáúÃõãøõ ãõæÓöÑóÉð ÊõÄúãóÑõ
ÇáúÃõãøõ ÈöÇáäøóÝóÞóÉö Úóáóì ÇáúæóáóÏö Ëõãøó ÊóÑúÌöÚõ Úóáóì ÇáúÃóÈö
ÅöÐóÇ ÃóíúÓóÑó¡ æóßóÐóáößó ÅöÐóÇ ßóÇäó áöáúÃóÈö ÇáúãõÚúÓöÑö ÃóÎñ ãõæÓöÑñ
íõÄúãóÑõ ÈöÇáúÅöäúÝóÇÞö Úóáóì ÇáÕøóÛöíÑö Ëõãøó íóÑúÌöÚõ Úóáóì ÇáúÃóÈö¡
æóßóÐóáößó ÇáúãóÑúÃóÉõ ÇáúãõÚúÓöÑóÉõ ÅöÐóÇ ßóÇäó ÒóæúÌõåóÇ ãõÚúÓöÑðÇ
æóáóåóÇ ÇÈúäñ ãöäú ÛóíúÑöåö ãõæÓöÑñ Ãóæú ÃóÎñ ãõæÓöÑñ ÝóäóÝóÞóÊõåóÇ
Úóáóì ÒóæúÌöåóÇ æóíõÄúãóÑõ ÇáöÇÈúäõ Ãóæö ÇáúÃóÎõ ÈöÇáúÅöäúÝóÇÞö
ÚóáóíúåóÇ æóÊóÑúÌöÚõ Úóáóì ÒóæúÌöåóÇ ÅöÐóÇ ÃóíúÓóÑó¡ æóíõÍúÈóÓõ ÇáöÇÈúäõ
Ãóæö ÇáúÃóÎõ ÅöÐóÇ ÇãúÊóäóÚó áöÃóäøó åóÐóÇ ãöäó ÇáúãóÚúÑõæÝö¡ æóÅöÐóÇ
ßóÇäó áöáúÝóÞöíÑö ÃóÈñ Ûóäöíøñ æóÇÈúäñ Ûóäöíøñ ÝóÇáäøóÝóÞóÉõ Úóáóì
ÇáöÇÈúäö áöÃóäøó ÔõÈúåóÊóåõ Ýöí ãóÇáö ÇáöÇÈúäö ÃóßúËóÑõ¡ ÞóÇáó -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÃóäúÊó æóãóÇáõßó áöÃóÈöíßó» ¡
æóíõÚúÊóÈóÑõ Ýöí äóÝóÞóÉö ÞóÑóÇÈóÉö ÇáúæöáóÇÏö ÇáúÃóÞúÑóÈõ ÝóÇáúÃóÞúÑóÈõ
Ïõæäó ÇáúÅöÑúËö¡ áöÃóäøó Çááøóåó ÃóæúÌóÈó ÇáäøóÝóÞóÉó Úóáóì ÇáúãóæúáõæÏö
áóåõ æóÃóäøóåõ ãõÔúÊóÞøñ ãöäó ÇáúæöáóÇÏö æóåõæó ÇáúÌõÒúÆöíøóÉõ
æóÇáúÈóÚúÖöíøóÉõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáÊøóæóáøõÏö æóÇáÊøóÝóÑøõÚö Úóäúåõ.
æóÝöí äóÝóÞóÉö Ðöí ÇáÑøóÍöãö ÇáúãóÍúÑóãö íõÚúÊóÈóÑõ ßóæúäõåõ Ãóåúáó
ÇáúÅöÑúËö¡ æóíóÌöÈõ ÈöÞóÏúÑö ÇáúãöíÑóÇËö ÚöäúÏó ÇáöÇÌúÊöãóÇÚö áöÃóäøóåõ
ÊóÚóÇáóì
(4/12)
æóÅöÐóÇ ÈóÇÚó ÇáúÃóÈõ ãóÊóÇÚó ÇÈúäöåö Ýöí
äóÝóÞóÊöåö ÌóÇÒó (Óã) ¡ æóáóæú ÃóäúÝóÞó ãöäú ãóÇáò áóåõ Ýöí íóÏöåö
ÌóÇÒó¡ æóÅöÐóÇ ÞóÖóì ÇáúÞóÇÖöí ÈöÇáäøóÝóÞóÉö Ëõãøó ãóÖóÊú ãõÏøóÉñ
ÓóÞóØóÊú ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÞóÇÖöí ÃóãóÑó ÈöÇáöÇÓúÊöÏóÇäóÉö
Úóáóíúåö¡ æóÚóáóì Çáúãóæúáóì Ãóäú íõäúÝöÞó Úóáóì ÑóÞöíÞöåö¡ ÝóÅöäö
ÇãúÊóäóÚó ÇßúÊóÓóÈõæÇ æóÃóäúÝóÞõæÇ¡ æóÅöäú áóãú íóßõäú áóåõãú ßóÓúÈñ
ÃõÌúÈöÑó Úóáóì ÈóíúÚöåöãú¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÃóæúÌóÈóåóÇ ÈöÇÓúãö ÇáúæöÑóÇËóÉö.
ÝóÞöíÑñ áóåõ ÇÈúäñ æóÈöäúÊñ ÝóäóÝóÞóÊõåõ ÚóáóíúåöãóÇ äöÕúÝóÇäö¡ æóáóæú
ßóÇäó áóåõ ÈöäúÊñ æóÃóÎñ ÝóäóÝóÞóÊõåõ Úóáóì ÈöäúÊöåö áöÃóäøóåóÇ
ÃóÞúÑóÈõ.
áóåõ ÈöäúÊñ æóÇÈúäõ ÇÈúäò ãõæÓöÑóÇäö ÝóäóÝóÞóÊõåõ Úóáóì ÇáúÈöäúÊö
áöÃóäøóåóÇ ÃóÞúÑóÈõ¡ æóáóæú ßóÇäó áóåõ ÈöäúÊõ ÈöäúÊò æóÇÈúäõ ÈöäúÊò
æóÃóÎñ ãõæÓöÑõæäó ÝóäóÝóÞóÊõåõ Úóáóì ÃóæúáóÇÏö ÃóæúáóÇÏöåö Ïõæäó ÇáúÃóÎö
áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ. ÝóÞöíÑñ áóåõ ÃóÎñ æóÃõÎúÊñ áöÃóÈò æóÃõãøò ÝóÇáäøóÝóÞóÉõ
ÚóáóíúåöãóÇ ÈöÞóÏúÑö ãöíÑóÇËöåöãóÇ¡ æóáóæú ßóÇäó áóåõ ÃõÎúÊñ æóÚóãøñ
ÝóÚóáóíúåöãóÇ äöÕúÝóÇäö¡ æóáóæú ßóÇäó áóåõ Ãõãøñ æóÌóÏøñ ÝóÚóáóíúåöãóÇ
ÃóËúáóÇËðÇ. æóÑóæóì ÇáúÍóÓóäõ Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó ßõáøõåóÇ Úóáóì
ÇáúÌóÏøö¡ æóáóæú ßóÇäó áóåõ Ãõãøñ æóÌóÏøñ æóÃóÎñ ÝóÇáËøõáõËõ Úóáóì
ÇáúÃõãøö æóÇáúÈóÇÞöí Úóáóì ÇáúÌóÏøö¡ æóÚöäúÏóåõãóÇ ÇáúÈóÇÞöí Úóáóì
ÇáúÃóÎö æóÇáúÌóÏøö äöÕúÝóÇäö. áóåõ Úóãøñ æóÎóÇáñ ÇáäøóÝóÞóÉõ Úóáóì
ÇáúÚóãøö. áóåõ ÎóÇáñ æóÇÈúäõ Úóãøò ÇáäøóÝóÞóÉõ Úóáóì ÇáúÎóÇáö
æóÇáúãöíÑóÇËõ áöÇÈúäö ÇáúÚóãøö¡ æóÝöí ÇáúÚóãøóÉö æóÇáúÎóÇáóÉö ËõáõËóÇäö
æóËõáõËñ.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÈóÇÚó ÇáúÃóÈõ ãóÊóÇÚó ÇÈúäöåö Ýöí äóÝóÞóÊöåö ÌóÇÒó) ¡
æóÞóÇáóÇ: áóÇ íóÌõæÒõ¡ æóÝöí ÇáúÚóÞóÇÑö áóÇ íóÌõæÒõ ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö.
(æóáóæú ÃóäúÝóÞó ãöäú ãóÇáò áóåõ Ýöí íóÏöåö ÌóÇÒó) ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö
áöÃóäøóåõ ÙóÝöÑó ÈöÌöäúÓö ÍóÞøöåö Ýóáóåõ Ãóäú íóÃúÎõÐóåõ áöÃóäøó
äóÝóÞóÊóåõ æóÇÌöÈóÉñ ÞóÈúáó ÇáúÞóÖóÇÁö áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ æóÇáúÃõãøõ Ýöí
åóÐóÇ ßóÇáúÃóÈö. áóåõãóÇ Ãóäøó ÈöÇáúÈõáõæÛö ÇäúÞóØóÚóÊú æóáóÇíóÊõåõ
Úóäúåõ æóÚóäú ãóÇáöåö ÍóÊøóì áóÇ íóãúáößó Ðóáößó Ýöí ÍóÖúÑóÊöåö æóáóÇ
Ýöí Ïóíúäò ÛóíúÑö ÇáäøóÝóÞóÉö æóÕóÇÑó ßóÇáúÃõãøö. æóáóåõ - æóåõæó
ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäõ - Ãóäøó áöáúÃóÈö Ãóäú íóÍúÝóÙó ãóÇáó ÇÈúäöåö ÇáúÛóÇÆöÈö
ßóÇáúæóÕöíøö¡ Èóáú Ãóæúáóì áöÃóäøóåõ ÃóæúÝóÑõ ÔóÝóÞóÉð. æóÈóíúÚõ
ÇáäøóÞúáöíøö ãöäú ÈóÇÈö ÇáúÍöÝúÙö¡ ÝóÅöÐóÇ ÈóÇÚóåõ ÝóÇáËøóãóäõ ãöäú
ÌöäúÓö ÍóÞøöåö æóåõæó äóÝóÞóÊõåõ ÝóíóÃúÎõÐõ ãöäúåõ ÍóÞøóåõ¡ æóáóÇ
ßóÐóáößó ÇáúÚóÞóÇÑõ ÝóÅöäøóåõ ãóÍúÝõæÙñ ÈöäóÝúÓöåö æóÈöÎöáóÇÝö ÇáúÃõãøö
æóÛóíúÑöåóÇ ãöäó ÇáúÃóÞóÇÑöÈö áöÃóäøóåõ áóÇ æóáóÇíóÉó áóåõãú ÍóÇáó
ÕöÛóÑöåö¡ æóáóÇ æóáóÇíóÉó ÇáúÍöÝúÙö ÍóÇáóÉó ÇáúÛóíúÈóÉö ãóÚó ÇáúßöÈóÑö
ÝóÇÝúÊóÑóÞóÇ.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÞóÖóì ÇáúÞóÇÖöí ÈöÇáäøóÝóÞóÉö Ëõãøó ãóÖóÊú ãõÏøóÉñ
ÓóÞóØóÊú) áöÃóäøóåóÇ ÅöäøóãóÇ æóÌóÈóÊú ÏóÝúÚðÇ áöáúÍóÇÌóÉö æóÞóÏö
ÇäúÏóÝóÚóÊú¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáÒøóæúÌóÉö ÅöÐóÇ ÞõÖöíó áóåóÇ áöÃóäøóåóÇ
æóÌóÈóÊú ãóÚó ÇáúíóÓóÇÑö áóÇ áöÏóÝúÚö ÇáúÍóÇÌóÉö ÝóáóÇ ÊóÓúÞõØõ
ÈöÍõÕõæáö ÇáöÇÓúÊöÛúäóÇÁö.
ÞóÇáó: (ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÞóÇÖöí ÃóãóÑó ÈöÇáöÇÓúÊöÏóÇäóÉö Úóáóíúåö)
áöÃóäøó æóáóÇíóÉó ÇáúÞóÇÖöí ÚóÇãøóÉñ¡ ÝóßóÃóäøó ÇáúÛóÇÆöÈó ÃóãóÑóåõ
ÈöÐóáößó ÝóÊóÕöíÑõ ÏóíúäðÇ Ýöí ÐöãøóÊöåö ÝóáóÇ ÊóÓúÞõØõ.
ÞóÇáó: (æóÚóáóì Çáúãóæúáóì Ãóäú íõäúÝöÞó Úóáóì ÑóÞöíÞöåö) áöÞóæúáöåö -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - Ýöí ÍóÞøöåöãú: «ÃóØúÚöãõæåõãú ãöãøóÇ
ÊóÃúßõáõæäó¡ æóÃóáúÈöÓõæåõãú ãöãøóÇ ÊóáúÈóÓõæäó¡ æóáóÇ ÊõÚóÐøöÈõæÇ
ÚöÈóÇÏó Çááøóåö» æóáöÃóäøóåõãú ãóÔúÛõæáõæäó ÈöÎöÏúãóÊöåöãú ãóÍúÈõæÓõæäó
Ýöí ãöáúßöåöãú ÝóíóÌöÈõ Úóáóíúåöãõ ÇáúÅöäúÝóÇÞõ Úóáóíúåöãú áöÆóáøóÇ
íóåúáößõæÇ ÌõæÚðÇ.
(ÝóÅöäö ÇãúÊóäóÚó ÇßúÊóÓóÈõæÇ æóÃóäúÝóÞõæÇ) áöÃóäøó Ýöíåö ÑöÚóÇíóÉð
áöáúÌóÇäöÈóíúäö: ÌóÇäöÈõåõ ÈöÈóÞóÇÁö ãöáúßöåö¡ æóÌóÇäöÈõåõãú ÈöÏóÝúÚö
ÍóÇÌóÊöåöãú (æóÅöäú áóãú íóßõäú áóåõãú ßóÓúÈñ) ßóÇáÒøóãöäö æóÇáúÃóÚúãóì
æóÇáúÌóÇÑöíóÉö ÇáúãõÓúÊóÍúÓóäóÉö ÇáøóÊöí áóÇ ÊõÄóÌøóÑõ (ÃõÌúÈöÑó Úóáóì
ÈóíúÚöåöãú) áöÃóäøó ÇáÑøóÞöíÞó ãöäú Ãóåúáö ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö¡ æóÝöí
ÈóíúÚöåöãú ÅöíÝóÇÁõ ÍóÞøöåöãú æóÅöíÝóÇÁõ ÍóÞøö Çáúãóæúáóì ÈöäóÞúáöåö
Åöáóì ÇáúÎõáúÝö¡
(4/13)
æóÓóÇÆöÑõ ÇáúÍóíóæóÇäóÇÊö íõÌúÈóÑõ ÝöíãóÇ
Èóíúäóåõ æóÈóíúäó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì.
ÝóÕúáñ Ýöí ÇáúÍóÖóÇäóÉö æóÅöÐóÇ ÇÎúÊóÕóãó ÇáÒøóæúÌóÇäö Ýöí ÇáúæóáóÏö
ÞóÈúáó ÇáúÝõÑúÞóÉö Ãóæú ÈóÚúÏóåóÇ ÝóÇáúÃõãøõ ÃóÍóÞøõ¡ Ëõãøó ÃõãøõåóÇ
Ëõãøó Ãõãøõ ÇáúÃóÈö Ëõãøó ÇáúÃõÎúÊõ áöÃóÈóæóíúäö Ëõãøó áöÃõãøò
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
æóáóÇ íóáúÒóãõ Úóáóì åóÐóÇ ÇáúÅöÚúÓóÇÑõ ÈöäóÝóÞóÉö ÇáÒøóæúÌóÉö¡ áöÃóäøó
äóÝóÞóÊóåóÇ ÊóÕöíÑõ ÏóíúäðÇ Úóáóíúåö ÝóÊóÊóãóßøóäõ ãöäú ãõØóÇáóÈóÊöåö
æóÍóÈúÓöåö¡ æóáóÇ Ïóíúäó áöáúÚóÈúÏö Úóáóì ãóæúáóÇåõ¡ æóáöÃóäøóåõ
íõÝóæøöÊõ ãöáúßóåõ Ýöí ÇáäøößóÇÍö áóÇ Åöáóì ÎõáúÝò¡ æóåóÇåõäóÇ íõÝóæøóÊõ
Åöáóì ÇáËøóãóäö¡ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÈóíúÚó åõäóÇ íóÞóÚõ ÈöÇÎúÊöíóÇÑöåö
æóÚóÞúÏöåö æóÇáúÝóÓúÎõ áóÇ ÈöÝöÚúáöåö.
ÞóÇáó: (æóÓóÇÆöÑõ ÇáúÍóíóæóÇäóÇÊö íõÌúÈóÑõ ÝöíãóÇ Èóíúäóåõ æóÈóíúäó
Çááøóåö ÊóÚóÇáóì) áöãóÇ Ýöíåö ãöäú ÅöÖóÇÚóÉö ÇáúãóÇáö æóÊóÚúÐöíÈö
ÇáúÍóíóæóÇäö¡ æóÞóÏú æóÑóÏó Çáäøóåúíõ ÚóäúåõãóÇ¡ æóáóíúÓóÊú ãöäú Ãóåúáö
ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö áöíõÞúÖóì áóåóÇ ÈöÌóÈúÑö Çáúãóæúáóì Úóáóì äóÝóÞóÊöåóÇ
Ãóæú ÈóíúÚöåóÇ.
[ÝóÕúáñ Ýöí ÇáúÍóÖóÇäóÉö]
ö æóåöíó ãöäó ÇáúÍöÖúäö¡ æóåõæó ãóÇ Ïõæäõ ÇáúÅöÈöØö Åöáóì ÇáúßóÔúÍö¡
æóÍöÖúäóÇ ÇáÔøóíúÁö: ÌóÇäöÈóÇåõ¡ æóÍóÖóäó ÇáØøóÇÆöÑõ ÈóíúÖóåõ
íóÍúÖõäõåõ: ÅöÐóÇ Öóãøóåõ Åöáóì äóÝúÓöåö ÊóÍúÊó ÌóäóÇÍöåö¡ ÝóßóÃóäøó
ÇáúãõÑóÈøöíó áöáúæóáóÏö íóÊøóÎöÐõåõ Ýöí ÍöÖúäöåö æóÅöáóì ÌóäúÈöåö¡
æóáóãøóÇ ßóÇäó ÇáÕøóÛöíÑõ ÚóÇÌöÒðÇ Úóäö ÇáäøóÙóÑö Ýöí ãóÕóÇáöÍö äóÝúÓöåö
ÌóÚóáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Ðóáößó Åöáóì ãóäú íóáöí Úóáóíúåöãú¡ ÝóÝóæøóÖó
ÇáúæóáóÇíóÉó Ýöí ÇáúãóÇáö æóÇáúÚõÞõæÏö Åöáóì ÇáÑøöÌóÇáö¡ áöÃóäøóåõãú
ÈöÐóáößó ÃóÞúæóãõ æóÚóáóíúåö ÃóÞúÏóÑõ¡ æóÝóæøóÖó ÇáÊøóÑúÈöíóÉó Åöáóì
ÇáäøöÓóÇÁö áöÃóäøóåõäøó ÃóÔúÝóÞõ æóÃóÍúäóì æóÃóÞúÏóÑõ Úóáóì
ÇáÊøóÑúÈöíóÉö ãöäó ÇáÑøöÌóÇáö æóÃóÞúæóì.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÇÎúÊóÕóãó ÇáÒøóæúÌóÇäö Ýöí ÇáúæóáóÏö ÞóÈúáó ÇáúÝõÑúÞóÉö
Ãóæú ÈóÚúÏóåóÇ ÝóÇáúÃõãøõ ÃóÍóÞøõ) áöãóÇ Ñõæöíó: «Ãóäøó ÇãúÑóÃóÉð ÃóÊóÊú
ÑóÓõæáó Çááøóåö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - ÝóÞóÇáóÊú: íóÇ
ÑóÓõæáó Çááøóåö Åöäøó ÇÈúäöí åóÐóÇ ßóÇäó ÈóØúäöí áóåõ æöÚóÇÁð¡ æóÍöÌúÑöí
áóåõ ÍöæóÇÁð¡ æóËóÏúíöí áóåõ ÓöÞóÇÁð¡ æóÒóÚóãó ÃóÈõæåõ Ãóäøóåõ
íóäúÊóÒöÚõåõ ãöäøöí¡ ÝóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: "
ÃóäúÊö ÃóÍóÞøõ Èöåö ãóÇ áóãú ÊóäúßöÍöí» . æóÑóæóì ÓóÚöíÏõ Èúäõ
ÇáúãõÓóíøöÈö Ãóäøó ÚõãóÑó Èúäó ÇáúÎóØøóÇÈö - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -
ØóáøóÞó ÒóæúÌóÊóåõ Ãõãøó ÇÈúäöåö ÚóÇÕöãò¡ ÝóÊóäóÇÒóÚóÇ æóÇÑúÊóÝóÚóÇ
Åöáóì ÃóÈöí ÈóßúÑò ÇáÕøöÏøöíÞö - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -¡ ÝóÞóÇáó áóåõ
ÃóÈõæ ÈóßúÑò: " ÑöíÞõåóÇ ÎóíúÑñ áóåõ ãöäú ÔóåúÏò æóÚóÓóáò ÚöäúÏóßó íóÇ
ÚõãóÑõ "¡ æóÏóÝóÚóåõ ÅöáóíúåóÇ æóÇáÕøóÍóÇÈóÉõ ÍóÇÖöÑõæäó ãõÊóßóÇËöÑõæäó¡
æóáöÃóäøóåóÇ ÃóÞúæóãõ ÈöÇáÊøóÑúÈöíóÉö æóÃóÞúÏóÑõ ÚóáóíúåóÇ ãöäó ÇáúÃóÈö
ÝóßóÇäó ÇáÏøóÝúÚõ ÅöáóíúåóÇ ÃóäúÙóÑó áöáÕøóÈöíøö¡ æóßõáøõ ãóäú áóåõ
ÍóÖóÇäóÉñ áóÇ íõÏúÝóÚõ Åöáóíúåö ÇáúæóáóÏõ ãóÇ áóãú íóØúáõÈúåõ ÝóÚóÓóÇåõ
íóÚúÌöÒõ Úóäúåõ¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÃóÈö ÅöÐóÇ ÇãúÊóäóÚó Úóäú ÃóÎúÐöåö ÈóÚúÏó
ÇáöÇÓúÊöÛúäóÇÁö Úóäö ÇáúÍóÖóÇäóÉö ÍóíúËõ íõÌúÈóÑõ Úóáóì ÃóÎúÐöåö ÅöÐóÇ
ÇãúÊóäóÚó¡ áöÃóäøó ÇáÕøöíóÇäóÉó Úóáóíúåö.
ÞóÇáó: (Ëõãøó ÃõãøõåóÇ Ëõãøó Ãõãøõ ÇáúÃóÈö Ëõãøó ÇáúÃõÎúÊõ áöÃóÈóæóíúäö
Ëõãøó áöÃõãøò
(4/14)
Ëõãøó áöÃóÈò¡ Ëõãøó ÇáúÎóÇáóÇÊõ ßóÐóáößó¡
Ëõãøó ÇáúÚóãøóÇÊõ ßóÐóáößó ÃóíúÖðÇ¡ æóÈóäóÇÊõ ÇáúÃõÎúÊö Ãóæúáóì ãöäú
ÈóäóÇÊö ÇáúÃóÎö¡ æóåõäøó Ãóæúáóì ãöäó ÇáúÚóãøóÇÊö¡ æóãóäú áóåóÇ
ÇáúÍóÖóÇäóÉõ ÅöÐóÇ ÊóÒóæøóÌóÊú ÈöÃóÌúäóÈöíøò ÓóÞóØó ÍóÞøõåóÇ¡ ÝóÅöäú
ÝóÇÑóÞóÊúåõ ÚóÇÏó ÍóÞøõåóÇ¡ æóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÇáúãóÑúÃóÉö Ýöí äóÝúíö
ÇáÒøóæúÌö¡ æóíóßõæäõ ÇáúÛõáóÇãõ ÚöäúÏóåõäøó ÍóÊøóì íóÓúÊóÛúäöíó Úóäö
ÇáúÎöÏúãóÉö¡ æóÊóßõæäõ ÇáúÌóÇÑöíóÉõ ÚöäúÏó ÇáúÃõãøö æóÇáúÌóÏøóÉö ÍóÊøóì
ÊóÍöíÖó æóÚöäúÏó ÛóíúÑöåöãóÇ ÍóÊøóì ÊóÓúÊóÛúäöíó¡
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
Ëõãøó áöÃóÈò¡ Ëõãøó ÇáúÎóÇáóÇÊõ ßóÐóáößó¡ Ëõãøó ÇáúúÚóãøóÇÊõ ßóÐóáößó
ÃóíúÖðÇ¡ æóÈóäóÇÊõ ÇáúÃõÎúÊö Ãóæúáóì ãöäú ÈóäóÇÊö ÇáúÃóÎö¡ æóåõäøó
Ãóæúáóì ãöäó ÇáúÚóãøóÇÊö) æóÇáúÃóÕúáõ Ýöí Ðóáößó Ãóäøó åóÐöåö
ÇáúæóáóÇíóÉó ÊõÓúÊóÝóÇÏõ ãöäú ÞöÈóáö ÇáúÃõãøóåóÇÊö áöãóÇ ÞóÏøóãúäóÇåõ¡
ÝóßóÇäóÊú ÌöåóÉõ ÇáúÃõãøö ãõÞóÏøóãóÉð Úóáóì ÌöåóÉö ÇáúÃóÈö¡ æóáöÃóäøó
ÇáúÌóÏøóÇÊö ÃóÞúÑóÈõ ãöäó ÇáúÃóÎóæóÇÊö¡ æóÇáúÃóÎóæóÇÊö ÃóÞúÑóÈõ ãöäó
ÇáúÎóÇáóÇÊö æóÇáúÚóãøóÇÊö. æóÑóæóì ãõÍóãøóÏñ Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøó
ÇáúÎóÇáóÉó ãõÞóÏøóãóÉñ Úóáóì ÇáúÃõÎúÊö áöÃóÈò¡ áöÃóäøó ÇáúÎóÇáóÉó
ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÃõãøö¡ ÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -:
«ÇáúÎóÇáóÉõ æóÇáöÏóÉñ» ¡ æóÇáúÎóÇáóÇÊõ ãõÓóÇæöíóÇÊñ áöáúÚóãøóÇÊö Ýöí
ÇáúÞõÑúÈö¡ æóÅöäøóãóÇ ÊõÞóÏøóãõ ÇáúÎóÇáóÇÊõ áöÃóäøó ÞóÑóÇÈóÊóåõäøó ãöäú
ÌöåóÉö ÇáúÃõãøö¡ æóÊõÞóÏøóãõ ãóäú ßóÇäóÊú áöÃóÈò æóÃõãøò áöÃóäøóåóÇ
ÊõÏúáöí ÈöÌöåóÊóíúäö ÝóÊóßõæäõ Ãóæúáóì Ëõãøó ãöäó ÇáúÃõãøö Ëõãøó ãöäó
ÇáúÃóÈö ÊóÑúÌöíÍðÇ áöÞóÑóÇÈóÉö ÇáúÃõãøö¡ æóáóÇ ÍóÞøó áöãóäú áóåõäøó
ÑóÍöãñ ÛóíúÑõ ãóÍúÑóãò ßóÈóäóÇÊö ÇáúÃóÚúãóÇãö æóÇáúÚóãøóÇÊö æóÈóäóÇÊö
ÇáúÃóÎúæóÇáö æóÇáúÎóÇáóÇÊö.
ÞóÇáó: (æóãóäú áóåóÇ ÇáúÍóÖóÇäóÉõ ÅöÐóÇ ÊóÒóæøóÌóÊú ÈöÃóÌúäóÈöíøò ÓóÞóØó
ÍóÞøõåóÇ) áöÞóæúáöåö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÃóäúÊö
ÃóÍóÞøõ Èöåö ãóÇ áóãú ÊóäúßöÍöí» ¡ æóÝöí ÑöæóÇíóÉò: " ãóÇ áóãú
ÊóÊóÒóæøóÌöí "¡ æóÝöí ÍóÏöíËö ÃóÈöí ÈóßúÑò: «Ãõãøõåõ Ãóæúáóì Èöåö ãóÇ
áóãú íóÔõÈøó Ãóæú ÊóÊóÒóæøóÌú» ¡ æóáöÃóäøó ÇáÕøóÈöíøó íóáúÍóÞõåõ ãöäú
ÒóæúÌö Ãõãøöåö ÌóÝóÇÁñ ÝóíóÓúÞõØõ ÍóÞøõåóÇ áöáúãóÖóÑøóÉö¡ áöÃóäøó
ÍóÞøóåóÇ ÅöäøóãóÇ íóËúÈõÊõ Ýöí ÇáúÍóÖóÇäóÉö áöÔóÝóÞóÊöåóÇ äóÙóÑðÇ áóåõ¡
ÝóÅöÐóÇ ÒóÇáóÊú ÒóÇáó¡ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅöÐóÇ ÊóÒóæøóÌóÊú ÈöÐöí ÑóÍöãö
ãóÍúÑóãò ãöäó ÇáÕøóÈöíøö ÍóíúËõ áóÇ ÊóÓúÞõØõ áöÔóÝóÞóÊöåö Úóáóíúåö¡
ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÊóÒóæøóÌóÊö ÇáúÃõãøõ ÈöÚóãøöåö æóÇáúÌóÏøóÉõ ÈöÇáúÌóÏøö
áöÃóäøóåõ áóÇ íóáúÍóÞõåõ ÌóÝóÇÁñ ãöäú ÌóÏøöåö æóÚóãøöåö.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ÝóÇÑóÞóÊúåõ ÚóÇÏó ÍóÞøõåóÇ) áöÃóäøó ÇáúãóÇäöÚó ÞóÏú
ÒóÇáó¡ (æóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÇáúãóÑúÃóÉö Ýöí äóÝúíö ÇáÒøóæúÌö) áöÃóäøóåóÇ
ÊõäúßöÑõ ÈõØúáóÇäó ÍóÞøöåóÇ Ýöí ÇáúÍóÖóÇäóÉö.
ÞóÇáó: (æóíóßõæäõ ÇáúÛõáóÇãõ ÚöäúÏóåõäøó ÍóÊøóì íóÓúÊóÛúäöíó Úóäö
ÇáúÎöÏúãóÉö) ÝóíóÃúßõáõ æóÍúÏóåõ æóíóÔúÑóÈõ æóÍúÏóåõ æóíóáúÈóÓõ æóÍúÏóåõ
æóíóÓúÊóäúÌöí æóÍúÏóåõ¡ æóÞóÏøóÑóåõ ÃóÈõæ ÈóßúÑò ÇáÑøóÇÒöíøõ ÈöÊöÓúÚö
Óöäöíäó¡ æóÇáúÎóÕøóÇÝõ ÈöÓóÈúÚò ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ áöáúÛóÇáöÈö¡ æóÅöáóíúåö
ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ ÈöÞóæúáö ÇáÕøöÏøöíÞö - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -: " åöíó
ÃóÍóÞøõ Èöåö ÍóÊøóì íóÔõÈøó "¡ æóáöÃóäøóåõ ÅöÐóÇ ÇÓúÊóÛúäóì íóÍúÊóÇÌõ
Åöáóì ÇáÊøóÃóÏøõÈö ÈöÂÏóÇÈö ÇáÑøöÌóÇáö æóÇáÊøóÎóáøõÞö ÈöÃóÎúáóÇÞöåöãú
æóÊóÚúáöíãö ÇáúÞõÑúÂóäö æóÇáúÚöáúãö æóÇáúÍöÑóÝö¡ æóÇáúÃóÈõ Úóáóì Ðóáößó
ÃóÞúÏóÑõ ÝóßóÇäó Ãóæúáóì æóÃóÌúÏóÑó.
ÞóÇáó: (æóÊóßõæäõ ÇáúÌóÇÑöíóÉõ ÚöäúÏó ÇáúÃõãøö æóÇáúÌóÏøóÉö ÍóÊøóì
ÊóÍöíÖó æóÚöäúÏó ÛóíúÑöåöãóÇ ÍóÊøóì ÊóÓúÊóÛúäöíó) æóÞöíáó ÍóÊøóì
ÊõÔúÊóåóì¡ áöÃóäøó ÇáúÌóÇÑöíóÉó ÈóÚúÏó ÇáöÇÓúÊöÛúäóÇÁö ÊóÍúÊóÇÌõ Åöáóì
ÇáÊøóÃóÏøõÈö ÈöÂÏóÇÈö ÇáäøöÓóÇÁö æóÊóÚóáøõãö ÃóÔúÛóÇáöåöäøó¡ æóÇáúÃõãøõ
ÃóÞúÏóÑõ Úóáóì Ðóáößó¡ ÝóÅöÐóÇ ÈóáóÛóÊö ÇÍúÊóÇÌóÊú Åöáóì ÇáúÍöÝúÙö
æóÇáÕøöíóÇäóÉö¡ æóÇáúÃóÈõ Úóáóì Ðóáößó ÃóÞúÏóÑõ¡ æóÃóãøóÇ ÛóíúÑõ
ÇáúÃõãøö æóÇáúÌóÏøóÉö ÝóáöÃóäøóåóÇ áóÇ ÊóÞúÏöÑõ Úóáóì ÇÓúÊöÎúÏóÇãöåóÇ
ÝóáóÇ íóÍúÕõáõ ÇáÊøóÃóÏøõÈõ¡ æóáóÇ ßóÐóáößó ÇáúÃõãøõ æóÇáúÌóÏøóÉõ.
æóÚóäú ãõÍóãøóÏò ÅöÐóÇ ÈóáóÛóÊú ÍóÏøðÇ
(4/15)
æóÅöÐóÇ áóãú íóßõäú áöáÕøóÛöíÑö ÇãúÑóÃóÉñ
ÃóÎóÐóåõ ÇáÑøöÌóÇáõ¡ æóÃóæúáóÇåõãú ÃóÞúÑóÈõåõãú ÊóÚúÕöíÈðÇ æóáóÇ
ÊõÏúÝóÚõ ÇáÕøóÈöíøóÉõ Åöáóì ÛóíúÑö ãóÍúÑóãò¡ æóáóÇ Åöáóì ãóÍúÑóãò
ãóÇÌöäò ÝóÇÓöÞò¡ æóÅöÐóÇ ÇÌúÊóãóÚó ãõÓúÊóÍöÞøõæ ÇáúÍóÖóÇäóÉö Ýöí
ÏóÑóÌóÉò æóÇÍöÏóÉò ÝóÃóæúÑóÚõåõãú Ãóæúáóì Ëõãøó ÃóßúÈóÑõåõãú¡ æóáóÇ ÍóÞó
áöáúÃóãóÉö æóÃõãøö ÇáúæóáóÏö Ýöí ÇáúÍóÖóÇäóÉö¡ æóÇáÐøöãøöíøóÉõ ÃóÍóÞøõ
ÈöæóáóÏöåóÇ ÇáúãõÓúáöãö ãóÇ áóãú íõÎóÝú Úóáóíúåö ÇáúßõÝúÑõ¡ æóáóíúÓó
áöáúÃóÈö Ãóäú íóÎúÑõÌó ÈöæóáóÏöåö ãöäú ÈóáóÏöåö ÍóÊøóì íóÈúáõÛó ÍóÏøó
ÇáöÇÓúÊöÛúäóÇÁö¡ æóáóíúÓó áöáúÃõãøö Ðóáößó ÅöáøóÇ Ãóäú ÊõÎúÑöÌóåõ Åöáóì
æóØóäöåóÇ æóÞóÏú æóÞóÚó ÇáúÚóÞúÏõ Ýöíåö¡ ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó
ÊóÒóæøóÌóåóÇ Ýöí ÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈö æóåõæó æóØóäõåóÇ.
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
[ÇáÇÎÊíÇÑ áÊÚáíá ÇáãÎÊÇÑ]
ÊõÔúÊóåóì íóÃúÎõÐõåóÇ ÇáúÃóÈõ ãöäó ÇáúÃõãøö áöáúÍóÇÌóÉö Åöáóì ÇáúÍöÝúÙö.
æóÓõÆöáó ãõÍóãøóÏñ: ÅöÐóÇ ÇÌúÊóãóÚó ÇáäøöÓóÇÁõ æóáóåõäøó ÃóÒúæóÇÌñ¡
ÞóÇáó: íóÖóÚõåõ ÇáúÞóÇÖöí ÍóíúËõ ÔóÇÁó áöÃóäøóåõ áóÇ ÍóÞøó áóåõäøó
ßóãóäú áóÇ ÞóÑóÇÈóÉó áóåõ. ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ áóãú íóßõäú áöáÕøóÛöíÑö
ÇãúÑóÃóÉñ ÃóÎóÐóåõ ÇáÑøöÌóÇáõ) ÕóæúäðÇ áóåõ¡ (æóÃóæúáóÇåõãú ÃóÞúÑóÈõåõãú
ÊóÚúÕöíÈðÇ) áöÃóäøó ÇáúæóáóÇíóÉó Úóáóíúåö ÈöÇáúÞõÑúÈö¡ æóßóÐóáößó ÅöÐóÇ
ÇÓúÊóÛúäóì Úóäö ÇáúÍóÖóÇäóÉö¡ ÝóÇáúÃóæúáóì ÈöÇáúÍöÝúÙö ÃóÞúÑóÈõåõãú
ÊóÚúÕöíÈðÇ.
ÞóÇáó: (æóáóÇ ÊõÏúÝóÚõ ÇáÕøóÈöíøóÉõ Åöáóì ÛóíúÑö ãóÍúÑóãò) ßóÇÈúäö
ÇáúÚóãøö æóãóæúáóì ÇáúÚóÊóÇÞóÉö ÎóæúÝðÇ ãöäó ÇáúæõÞõæÚö Ýöí
ÇáúãóÚúÕöíóÉö (æóáóÇ Åöáóì ãóÍúÑóãò ãóÇÌöäò ÝóÇÓöÞò) áöÃóäøóåõ áóÇ
íõÄúãóäõ ÝöÓúÞõåõ ÝóÅöäú áóãú íóßõäú áóåóÇ ÅöáøóÇ ÇÈúäõ Úóãøò ÝóÅöäú
ÔóÇÁó ÇáúÞóÇÖöí ÖóãøóåóÇ Åöáóíúåö Åöäú ßóÇäó ÃóÕúáóÍó¡ æóÅöáøóÇ
æóÖóÚóåóÇ ÚöäúÏó ÃóãöíäöÉö¡ æóáóæú ßóÇäó ÇáúÃóÎõ ãóÎõæÝðÇ ÚóáóíúåóÇ
íóÖóÚõåóÇ ÇáúÞóÇÖöí ÚöäúÏó ÇãúÑóÃóÉò ËöÞóÉò. ÇáËøóíøöÈõ ÇáúãóÃúãõæäóÉõ
áóåóÇ ÍóÞøõ ÇáÊøóÝóÑøõÏö ÈöÇáÓøõßúäóì¡ ÝóÅöäú áóãú Êóßõäú ãóÃúãõæäóÉð
ÝóÇáúÃóÈõ íóÖõãøõåóÇ Åöáóíúåö¡ æóáóíúÓó áöáúÈößúÑö ÍóÞøõ ÇáÊøóÝóÑøõÏö¡
ÝóÅöäú ÏóÎóáóÊú Ýöí ÇáÓøóäøö æóßóÇäó áóåóÇ ÑóÃúíñ ÝóáóåóÇ Ãóäú
ÊóäúÝóÑöÏó.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÇÌúÊóãóÚó ãõÓúÊóÍöÞøõæ ÇáúÍóÖóÇäóÉö Ýöí ÏóÑóÌóÉò
æóÇÍöÏóÉò ÝóÃóæúÑóÚõåõãú Ãóæúáóì Ëõãøó ÃóßúÈõÑõåõãú¡ æóáóÇ ÍóÞøó
áöáúÃóãóÉö æóÃõãøö ÇáúæóáóÏö Ýöí ÇáúÍóÖóÇäóÉö) áöÃóäøóåóÇ ãöäú ÈóÇÈö
ÇáúæóáóÇíóÉö æóáóíúÓóÊóÇ ãöäú ÃóåúáöåóÇ¡ ÝóÅöÐóÇ ÃõÚúÊöÞóÊóÇ ÝóåõãóÇ
ßóÇáúÍõÑøóÉö (æóÇáÐøöãøöíøóÉõ ÃóÍóÞøõ ÈöæóáóÏöåóÇ ÇáúãõÓúáöãö ãóÇ áóãú
íõÎóÝú Úóáóíúåö ÇáúßõÝúÑõ) áöÃóäøó ÇáäøóÙóÑó áóåõ Ýöí ÍóÖóÇäóÊöåóÇ
ÞóÈúáó Ðóáößó æóÈóÚúÏóåõ Úóáóíúåö Ýöíåö ÇáÖøóÑóÑõ.
ÞóÇáó: (æóáóíúÓó áöáúÃóÈö Ãóäú íóÎúÑõÌó ÈöæóáóÏöåö ãöäú ÈóáóÏöåö ÍóÊøóì
íóÈúáõÛó ÍóÏøó ÇáöÇÓúÊöÛúäóÇÁö) áöãóÇ Ýöíåö ãöäú ÅöÈúØóÇáö ÍóÞøö
ÇáúÃõãøö ãöäó ÇáúÍóÖóÇäóÉö¡ (æóáóíúÓó áöáúÃõãøö Ðóáößó ÅöáøóÇ Ãóäú
ÊõÎúÑöÌóåõ Åöáóì æóØóäöåóÇ æóÞóÏú æóÞóÚó ÇáúÚóÞúÏõ Ýöíåö) áöÃóäøó
ÇáÊøóÒóæøõÌó Ýöíåö Ïóáöíáõ ÇáúãõÞóÇãö Ýöíåö ÙóÇåöÑñ ÝóÞóÏö ÇáúÊóÒóãó
ÇáúãõÞóÇãó Ýöí ÈóáóÏöåóÇ¡ æóÅöäøóãóÇ áóÒöãóåóÇ ÇÊøöÈóÇÚóåõ ÈöÍõßúãö
ÇáÒøóæúÌöíøóÉö¡ ÝóÅöÐóÇ ÒóÇáóÊö ÇáÒøóæúÌöíøóÉõ ÌóÇÒó áóåóÇ Ãóäú ÊóÚõæÏó
Åöáóíúåö áöÃóäøóåõ ÑóÖöíó ÈöÐóáößó¡ (ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÊóÒóæøóÌóåóÇ
Ýöí ÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈö æóåõæó æóØóäõåóÇ) áöÃóäøóåõ ÖóÑóÑñ ÈöÇáÕøóÈöíøö
áöÃóäøóåõ íóÊóÚóæøóÏõ ÃóÎúáóÇÞó ÇáúßõÝøóÇÑö æóÑõÈøóãóÇ íóÃúáóÝõåõãú¡
æóÅöÐóÇ ÃóÑóÇÏóÊú Ãóäú ÊõÎúÑöÌóåõ Åöáóì ÈóáóÏöåóÇ æóáóãú íóÞóÚö
ÇáúÚóÞúÏõ Ýöíåö áóíúÓó áóåóÇ Ðóáößó¡ áöÃóäøóåõ áóãú íóáúÊóÒöãú áóåóÇ
Ðóáößó áöÃóäøóåõ áóãú íóáúÊóÒöãú áóåóÇ ÇáúãóÞóÇãó Ýöíåö ÝóáóÇ íóÌõæÒõ
áóåóÇ ÇáÊøóÝúÑöíÞõ Èóíúäóåõ æóÈóíúäó ÇáúæóáóÏö ãöäú ÛóíúÑö ÇáúÊöÒóÇãöåö.
æóÚóäú ÔõÑóíúÍò: ÅöÐóÇ ÊóÝóÑøóÞóÊö ÇáÏøóÇÑõ ÝóÇáúÚõÕúÈóÉõ ÃóÍóÞøõ
ÈöÇáúæóáóÏö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇáúÚóÞúÏõ Ýöí ÛóíúÑö æóØóäöåóÇ ÝóÃóÑóÇÏóÊú
Ãóäú ÊóäúÞõáóåõ Åöáóíúåö áóíúÓó áóåóÇ Ðóáößó¡ áöÃóäøóåõ ÏóÇÑõ ÛõÑúÈóÉò
ßóÇáúÈóáóÏö ÇáøóÐöí Ýöíåö ÇáÒøóæúÌõ¡
(4/16)
|