ÇáãÈÓæØ
ááÓÑÎÓí ÏÇÑ ÇáãÚÑÝÉ [ßöÊóÇÈõ ÇáúæóÏöíÚóÉö]
ö (ÞóÇáó) ÇáÔøóíúÎõ ÇáúÅöãóÇãõ ÇáúÃóÌóáøõ ÇáÒøóÇåöÏõ ÔóãúÓõ ÇáúÃóÆöãøóÉö
ÃóÈõæ ÈóßúÑò ãõÍóãøóÏõ Èúäõ ÃóÈöí Óóåúáò ÇáÓøóÑóÎúÓöíøõ - ÑóÍöãóåõ
Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì -¡ ÅãúáóÇÁð -: ÇáúÅöíÏóÇÚõ ÚóÞúÏñ ÌóÇÆöÒñº áöÃóäøóåõ
ÊóÕóÑøõÝñ ãöäú ÇáúãóÇáößö Ýöí ãöáúßöåö¡ æóÞóÏú íóÍúÊóÇÌõ Åáóíúåö ÚöäúÏó
ÅÑóÇÏóÉö ÇáÓøóÝóÑö¡ æóÇáúÍóÇÌøõ íóÍúÊóÇÌõ Åáóì ÅíÏóÇÚö ÈóÚúÖö ãóÇáöåö
Ýöí ßõáøö ãóæúÖöÚòº áöíóäúÊóÝöÚó Èöåö ÅÐóÇ ÑóÌóÚó¡ æóÇáúãõæÏóÚõ
ãóäúÏõæÈñ
(11/108)
Åáóì ÇáúÞóÈõæáö - ÔóÑúÚðÇ -º áöãóÇ Ýöíåö
ãöäú ÇáúÅöÚóÇäóÉö Úóáóì ÇáúÈöÑøö. ÞóÇáó Çááøóåõ - ÊóÚóÇáóì - {:
æóÊóÚóÇæóäõæÇ Úóáóì ÇáúÈöÑøö æóÇáÊøóÞúæóì} [ÇáãÇÆÏÉ: 2] . æóÞóÇáó -
Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «Åäøó Çááøóåó - ÊóÚóÇáóì - Ýöí
Úóæúäö ÇáúÚóÈúÏö ãóÇ ÏóÇãó ÇáúÚóÈúÏõ Ýöí Úóæúäö ÃóÎöíåö» . æóÈóÚúÏó
ÇáúÞóÈõæáö¡ Úóáóíúåö ÃóÏóÇÁõ ãóÇ ÇáúÊóÒóãó - æóåõæó ÇáúÍöÝúÙõ - ÍóÊøóì
íõÄóÏøöíóåóÇ Åáóì ÕóÇÍöÈöåóǺ áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì {: Åäøó Çááøóåó
íóÃúãõÑõßõãú Ãóäú ÊõÄóÏøõæÇ ÇáúÃóãóÇäóÇÊö Åáóì ÃóåúáöåóÇ} [ÇáäÓÇÁ: 58] .
æóÞóÏú Þöíáó Ýöí ÓóÈóÈö ÇáäøõÒõæáö: Åäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÑóÏøõ ãöÝúÊóÇÍö
ÇáúßóÚúÈóÉö Úóáóì ÚõËúãóÇäó Èúäö ÃóÈöí ØóáúÍóÉóº áöÃóäøóåõ Íöíäó ÃóÊóÇåõ
Èöåö ÞóÇáó: ÎõÐúåõ ÈöÃóãóÇäóÉö Çááøóåö - ÊóÚóÇáóì - æóáóßöäøó ÙóÇåöÑó
ÇáúÂíóÉö íóÊóäóÇæóáõ ßõáøó ÃóãóÇäóÉò. ÞóÇáó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö
æóÓóáøóãó -: «ãóäú ÇÆúÊóãóäó ÃóãóÇäóÉð ÝóáúíõÄóÏøöåóÇ» . æóÞóÇáó -
Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «ÃóÏøö ÇáúÃóãóÇäóÉó Åáóì ãóäú
ÇÆúÊóãóäóß¡ æóáóÇ ÊóÎõäú ãóäú ÎóÇäóß» . æóÞóÇáó - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «ÚóáóÇãóÉõ ÇáúãõäóÇÝöÞö ËóáóÇËñ: ÅÐóÇ ÍóÏøóËó
ßóÐóÈó¡ æóÅöÐóÇ æóÚóÏó ÃóÎúáóÝó¡ æóÅöÐóÇ ÇÆúÊõãöäó ÎóÇäó.» Úóáóì
ÇáúãõæóÍøöÏö Ãóäú íóÍúÊóÑöÒó ÚóãøóÇ åõæó ãöäú ÚóáóÇãóÉö ÇáúãõäóÇÝöÞö¡
æóÐóáößó ÈöÃóäú íóÍúÝóÙó ÇáúæóÏöíÚóÉó Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí íóÍúÝóÙõ
Èöåö ãóÇá äóÝúÓöåöº ÝóíóÖóÚóåóÇ Ýöí ÈóíúÊöåö¡ Ãóæú ÕõäúÏõæÞöåöº
áöÃóäøóåõ æóÚóÏó áöÕóÇÍöÈöåóÇ Ðóáößó¡ æóÎóáúÝõ ÇáúæóÚúÏö ãóÐúãõæãñ¡
æóÅöÐóÇ ÊóÑóßó ÇáúÍöÝúÙó ÈóÚúÏó ÛóíúÈóÉö ÕóÇÍöÈöåóÇ: ÝóÝöíåö ÊóÑúßõ
ÇáúæóÝóÇÁö ÈöãóÇ ÇáúÊóÒóãó¡ æóÇáúÛóÑõæÑõ Ýöí ÍóÞøö ÕóÇÍöÈöåóÇ¡ æóÐóáößó
ÍóÑóÇãñ.
ÝóÅöäú æóÖóÚóåóÇ Ýöí ÈóíúÊöåö Ãóæú ÕõäúÏõæÞöåö¡ ÝóåóáóßóÊú: áóãú
íóÖúãóäúåõº áöÍóÏöíËö ÚóãúÑöæ Èúäö ÔõÚóíúÈò Úóäú ÃóÈöíåö Úóäú ÌóÏøöåö
Ãóäøó ÇáäøóÈöíøó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÞóÇáó: «ãóäú
ÃóæúÏóÚó æóÏöíÚóÉð ÝóåóáóßóÊú: ÝóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóíúåö.» æóáöÍóÏöíËö
ÇÈúäö ÇáÒøõÈóíúÑö Úóäú ÌóÇÈöÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - Ãóäøó
ÇáäøóÈöíøó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÞóÇáó: «áóíúÓó Úóáóì
ÇáúãõÓúÊóÚöíÑö ÛóíúÑö ÇáúãõÛöáøö ÖóãóÇäñ¡ æóáóÇ Úóáóì ÇáúãõæÏóÚö ÛóíúÑö
ÇáúãõÛöáøö ÖóãóÇäñ.» ÝóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúãõÛöáøö: ÇáúÎóÇÆöäõ. ÞóÇáó -
Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «áóÇ ÅÛúáóÇáó æóáóÇ ÅÓúáóÇáó Ýöí
ÇáúÅöÓúáóÇãö» . æóÇáúÅöÛúáóÇáõ: ÇáúÎöíóÇäóÉõ¡ æóÇáúÅöÓúáóÇáõ:
ÇáÓøóÑöÞóÉõ. æóÞóÏú Þöíáó: ÇáúãõÛöáøõ ÇáúãõäúÊóÝöÚõ¡ ãöäú Þóæúáöåöãú:
ÃóÑúÖñ ãõÛöáøñ¡ Ãóíú ßóËöíÑõ ÇáÑøöíÚö æóÇáúÛóáøóÉö¡ ÝóÚóáóì åóÐóÇ:
ÇáúãõÑóÇÏõ: ÇáúãõäúÊóÝöÚõ ÈöÛóíúÑö ÅÐúäö ÕóÇÍöÈöåö. æóÞóÇáó ÚõãóÑõ:
ÇáúÚóÇÑöíøóÉõ ßóÇáúæóÏöíÚóÉö¡ áóÇ íóÖúãóäõåóÇ ÕóÇÍöÈõåóÇ ÅáøóÇ
ÈöÇáÊøóÚóÏøöí. æóÞóÇáó Úóáöíøñ: áóÇ ÖóãóÇäó Úóáóì ÑóÇÚò¡ æóáóÇ Úóáóì
ãõÄúÊóãóäò. æóÇáúãóÚúäóì Ýöíåö: Ãóäøó ÇáúãõæÏóÚó ãõÊóÈóÑøöÚñ Ýöí
ÍöÝúÙöåóÇ áöÕóÇÍöÈöåóÇ¡ æóÇáÊøóÈóÑøõÚõ áóÇ íõæÌöÈõ ÖóãóÇäðÇ Úóáóì
ÇáúãõÊóÈóÑøöÚö áöáúãõÊóÈóÑøóÚö Úóáóíúåö¡ ÝóßóÇäó åóáóÇßõåóÇ Ýöí íóÏöåö
ßóåóáóÇßöåóÇ Ýöí íóÏö ÕóÇÍöÈöåóÇ¡ æóåõæó ãóÚúäóì Þóæúáö ÇáúÝõÞóåóÇÁö -
ÑóÍöãóåõãú Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì -: íóÏõ ÇáúãõæÏóÚö ßóíóÏö ÇáúãõæÏöÚö.
æóíóÓúÊóæöí Åäú åóáóßó ÈöãóÇ íõãúßöäõ ÇáÊøóÍóÑøõÒõ Úóäúåõ¡ Ãóæú ÈöãóÇ
áóÇ íõãúßöäõº áöÃóäøó ÇáúåóáóÇßó ÈöãóÇ íõãúßöäõ ÇáÊøóÍóÑøõÒõ Úóäúåõ
ÈöãóÚúäóì ÇáúÚóíúÈö Ýöí ÇáúÍöÝúÙö¡ æóáóßöäøó ÕöÝóÉó ÇáÓøóáóÇãóÉö Úóäú
ÇáúÚóíúÈö ÅäøóãóÇ ÊóÕöíÑõ ãõÓúÊóÍóÞøðÇ Ýöí ÇáúãõÚóÇæóÖóÉö - Ïõæäó
ÇáÊøóÈóÑøõÚö - æóÇáúãõæÏóÚõ ãõÊóÈóÑøöÚñ¡ ÝóÅöäú ÏóÝóÚóåóÇ Åáóì ÈóÚúÖö
ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö - ãöäú ÒóæúÌóÊöåö Ãóæú æóáóÏöåö Ãóæú æóÇáöÏóíúåö Ãóæú
ÃóÌöíÑöåö - ÝóáóÇ ÖóãóÇä Úóáóíúåö ÅÐóÇ åóáóßóÊú - ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ - æóÝöí
ÇáúÞöíóÇÓö: åõæó ÖóÇãöäñº áöÃóäøóåõ ÇÓúÊóÍúÝóÙó - ãóäú ÇÓúÊóÍúÝóÙó -
ãöäúåõ¡ æóíõÄóíøöÏõ æóÌúåó ÇáúÞöíóÇÓö - Þóæúáå ÊóÚóÇáóì - {: æóáóÇ
ÊõÄúÊõæÇ ÇáÓøõÝóåóÇÁó ÃóãúæóÇáóßõãú} [ÇáäÓÇÁ: 5] .
(11/109)
æóÇáúãõÑóÇÏõ: ÇáäøöÓóÇÁõ¡ ÝóÅöäú ßóÇäó
åõæó ãóäúåöíøðÇ Úóäú ÏóÝúÚö ãóÇáö äóÝúÓöåö Åáóì ÇãúÑóÃóÊöåö¡ ÝóãóÇ
Ùóäøõß Ýöí ãóÇáö ÛóíúÑöåö¿ . æóÌúåõ ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö: Ãóäøó ÇáúãóØúáõæÈó
ãöäúåõ: ÍöÝúÙõ ÇáúæóÏöíÚóÉö Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí íóÍúÝóÙõ ãóÇáó
äóÝúÓöåö¡ æóÇáúÅöäúÓóÇäõ íóÍúÝóÙõ ãóÇáó äóÝúÓöåö ÈöíóÏö ãóäú Ýöí
ÚöíóÇáöåö¡ Úóáóì ãóÇ Þöíáó: ÞöæóÇãõ ÇáúÚóÇáóãö ÈöÔóíúÆóíúäö: ßóÇÓöÈò
íóÌúãóÚõ¡ æóÓóÇßöäóÉò ÊóÍúÝóÙõ¡ æóáöÃóäøóåõ áóÇ íóÌöÏõ ÈõÏøðÇ ãöäú
åóÐóÇ¡ ÝóÅöäøóåõ ÅÐóÇ ÎóÑóÌó ãöäú ÏóÇÑöåö - Ýöí ÍóÇÌóÊöåö - áóÇ
íõãúßöäõåõ Ãóäú íóÌúÚóáó ÇáúæóÏöíÚóÉó ãóÚó äóÝúÓöåö¡ æóÅöÐóÇ ÎóáøóÝóåóÇ
Ýöí ÏóÇÑöåö ÕóÇÑóÊú Ýöí íóÏö ÇãúÑóÃóÊöåö ÍõßúãðÇ¡ æóãóÇ áóÇ íõãúßöäõ
ÇáöÇãúÊöäóÇÚõ Úóäúåõ ÚóÝúæñ. æóÐõßöÑó Ýöí ÌõãúáóÉö ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö:
ÇáúÃóÌöíÑõ¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ: ÇáÊøöáúãöíÐõ ÇáúÎóÇÕøõ ÇáøóÐöí ÇÓúÊóÃúÌóÑóåõ
ãõÔóÇåóÑóÉð¡ Ãóæú ãõÓóÇäóåóÉð¡ ÝóÃóãøóÇ ÇáúÃóÌöíÑõ ÈöÚóãóáò ãöäú
ÇáúÃóÚúãóÇáö - ßóÓóÇÆöÑö ÇáúÃóÌóÇäöÈö - íóÖúãóäõ ÇáúæóÏöíÚóÉó
ÈöÇáÏøóÝúÚö Åáóíúåö.
ÝóÅöÐóÇ ÇäúÔóÞøó ÇáúßöíÓõ Ýöí ÕõäúÏõæÞöåöº ÝóÇÎúÊóáóØó ÈöÏóÑóÇåöãöåö:
ÝóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóíúåöº áöÇäúÚöÏóÇãö ÇáÕøõäúÚö ÇáúãõæÌöÈö áöáÖøóãóÇäö
Úóáóíúåö¡ æóáóæú íõãúßöäõ ÊóÞúÕöíÑñ¡ ÝóÐóáößó ãöäú ÇáúãõæÏóÚö ÈöÃóäú
ÌóÚóáó ÏóÑóÇåöãó ÇáúæóÏöíÚóÉö Ýöí ßöíÓò ÈóÇáò¡ æóáóßöäøó ÇáúãõÎúÊóáóØó
ãõÔúÊóÑóßñ ÈóíúäóåõãóÇ ÈöÞóÏúÑö ãöáúßöåöãóÇ¡ ÝóÅöäú åóáóßó ÈóÚúÖõåóÇ
åóáóßó ãöäú ãóÇáöåóÇ ÌóãöíÚðÇ æóíõÞóÓøóãõ ÇáúÈóÇÞöí ÈóíúäóåõãóÇ Úóáóì
ÞóÏúÑö ãóÇ ßóÇäó áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóǺ áöÃóäøóåõ áóíúÓó ÃóÍóÏõåõãóÇ
ÈöÃóäú íóÌúÚóáó ÇáúåóÇáößó ãöäú äóÕöíÈöåö ÈöÃóæúáóì ãöäú ÇáúÂÎóÑö¡
æóÇáúÃóÕúáõ Ýöí ÇáúãóÇáö ÇáúãõÔúÊóÑóßö ÅÐóÇ åóáóßó ÔóíúÁñ ãöäúåõ: Ãóäøó
ãóÇ åóáóßó åóáóßó Úóáóì ÇáÔøóÑößóÉö¡ æóãóÇ ÈóÞöíó Úóáóì ÇáÔøóÑößóÉö
ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøó ÇáúåóÇáößó íõÌúÚóáõ ßóÃóäú áóãú íóßõäú.
(æóÅöäú) ÝóÚóáó Ðóáößó ÅäúÓóÇäñ ãöãøóäú åõæó Ýöí ÚöíóÇáö ÇáúãõæÏóÚö -
ãöäú ÕóÛöíÑò¡ Ãóæú ßóÈöíÑò¡ Ãóæú ãóãúáõæßò Ãóæú ÃóÌúäóÈöíøò - ÝóáóÇ
ÖóãóÇäó Ýöíåö Úóáóì ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚöº áöÇäúÚöÏóÇãö ÇáúÎóáúØö ãöäúåõ
ÍóÞöíÞóÉð æóÍõßúãðÇ¡ ÝóÅöäøó ÝöÚúáó ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö ßóÝöÚúáöåö ÝöíãóÇ
åõæó ãóÃúãõæÑñ Èöåö ãöäú ÌöåóÊöåö ÕóÑöíÍðÇ¡ Ãóæú ÏóáóÇáóÉð¡ æóÐóáößó áóÇ
íõæÌóÏõ Ýöí ÇáúÎóáúØö¡ æóáóßöäøó ÇáÖøóãóÇäó Úóáóì ÇáøóÐöí ÎóáóØóåóÇ
ÈöãõÈóÇÔóÑóÉö ÇáúÝöÚúáö ÇáúãõæÌöÈö áöáÖøóãóÇäö. æóÇáÕøóÛöíÑõ
æóÇáúßóÈöíÑõ Ýöí Ðóáößó ÓóæóÇÁñº áöÃóäøó ÇáÕøóÛöíÑó ãõÄóÇÎóÐñ ÈöÖóãóÇäö
ÇáúÝöÚúáö¡ ÝóÅöäøó ÊóÍóÞøóÞó ÇáúÝöÚúáõ ÈöæõÌõæÏöåö: áóÇ íóäúÚóÏöãõ
ÈöÇáúÍóÌúÑö ÈöÓóÈóÈö ÇáÕøöÛóÑö. Ëõãøó ÇáúÎóáúØõ ÃóäúæóÇÚñ ËóáóÇËóÉñ:
(ÎóáúØñ) íóÊóÚóÐøóÑõ ÇáÊøóãúíöíÒõ ÈóÚúÏóåõ - ßóÎóáúØö ÇáÔøóíúÁö
ÈöÌöäúÓöåö - ÝóåóÐóÇ ãõæÌöÈñ áöáÖøóãóÇäöº áöÃóäøóåõ íóÊóÚóÐøóÑõ Èöåö
Úóáóì ÇáúãóÇáößö ÇáúæõÕõæáõ Åáóì Úóíúäö ãöáúßöåö. æóÎóáúØñ íóÊóíóÓøóÑõ
ãóÚóåõ ÇáÊøóãúíöíÒõ - ßóÎóáúØö ÇáÓøõæÏö ÈöÇáúÈöíÖö¡ æóÇáÏøóÑóÇåöãö
ÈöÇáÏøóäóÇäöíÑö - ÝóåóÐóÇ áóÇ íóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ áöáÖøóãóÇäöº áöÊóãóßøõäö
ÇáúãóÇáößö ãöäú ÇáúæõÕõæáö Åáóì Úóíúäö ãöáúßöåö¡ ÝóåóÐöåö ãõÌóÇæóÑóÉñ -
áóíúÓó ÈöÎóáúØò -. æóÎóáúØñ íóÊóÚóÓøóÑõ ãóÚóåõ ÇáÊøóãúíöíÒõ - ßóÎóáúØö
ÇáúÍöäúØóÉö ÈöÇáÔøóÚöíÑö - Ýóåõæó ãõæÌöÈñ áöáÖøóãóÇäöº áöÃóäøóåõ
íóÊóÚóÐøóÑõ Úóáóì ÇáúãóÇáößö ÇáúæõÕõæáõ Åáóì Úóíúäö ãöáúßöåö¡ ÅáøóÇ
ÈöÍóÑóÌò¡ æóÇáúãõÊóÚóÓøöÑõ ßóÇáúãõÊóÚóÐøöÑö - ßóãóÇ ÈóíøóäøóÇåõ Ýöí
ÇáúÛóÕúÈö -.
(ÝóÅöäú Þöíáó) : ÊóãúíöíÒõ ÇáúÍöäúØóÉö ãöäú ÇáÔøóÚöíÑö ãõãúßöäñ: ÈöÃóäú
íõÕóÈøó ãöäú ãóÇÁò ÝóÊóÑóÓøóÈõ ÇáúÍöäúØóÉõ¡ æóíóØúÝõæ ÇáÔøóÚöíÑõ¡
(ÞõáúäóÇ) : Ýöí åóÐóÇ ÅÝúÓóÇÏñ áöáúãóÎúáõæØö Ýöí ÇáúÍóÇáö¡ Ëõãøó
ÇáúÍöäúØóÉõ áóÇ ÊóÎúáõæ Úóäú ÍóÈøóÇÊö ÇáÔøóÚöíÑö¡ ßóãóÇ áóÇ íóÎúáõæ
ÇáÔøóÚöíÑõ Úóäú ÍóÈøóÇÊö ÇáúÍöäúØóÉö¡ ÝóãóÇ ßóÇäó ãöäú ÍóÈøóÇÊö
ÇáúÍöäúØóÉö áöÕóÇÍöÈö ÇáÔøóÚöíÑö íóÑúÓõÈõ¡ æóãóÇ ßóÇäó ãöäú ÍóÈøóÇÊö
ÇáÔøóÚöíÑö áöÕóÇÍöÈö
(11/110)
ÇáúÍöäúØóÉö íóØúÝõæ¡ ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó
ÇáÊøóãúíöíÒó ãõÊóÚóÐøöÑñ ÈöåóÐóÇ ÇáØøóÑöíÞö ÃóíúÖðÇ. æóßóÐóáößó ÎóáúØõ
ÇáúÌöíóÇÏö ÈöÇáÒøõíõæÝö¡ Åäú ßóÇäó ÈöÍóíúËõ íóÊóÚóÐøóÑõ ÇáÊøóãúíöíÒõ¡
Ãóæú íóÊóÚóÓøóÑõ¡ Ýóåõæó ãõæÌöÈñ áöáÖøóãóÇäö Úóáóì ÇáúÎóÇáöØö¡ æóÅöäú
ßóÇäó ÈöÍóíúËõ íóÊóíóÓøóÑõ ÇáÊøóãúíöíÒõ¡ áóÇ íóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ
áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö¡ íóÞõæáõ: ÝóÅöäú áóãú íóÙúåóÑú ÈöÇáúÎóáúØö¡ ÝóÞóÇáó
ÃóÍóÏõåõãóÇ: ÃóäóÇ ÂÎõÐõ ÇáúãóÎúáõæØó¡ æóÃóÛúÑóãõ áöÕóÇÍöÈöí ãöËúáó ãóÇ
ßóÇäó áóåõ¡ ÝóÑóÖöíó Èöåö ÕóÇÍöÈõåõ: ÌóÇÒóº áöÃóäøó ÇáúÍóÞøó áóåõãóÇ¡
ÝóÅöÐóÇ ÊóÑóÇÖóíóÇ Úóáóì ÔóíúÁò ÕóÍøó Ðóáößó Ýöí ÍóÞøöåöãóÇ¡ æóÅöäú
ÃóÈóì Ðóáößó ÃóÍóÏõåõãóÇ¡ ÝóÅöäøóåõ íõÈóÇÚõ ÇáúãóÎúáõæØõ æóíõÞúÓóãõ
ÇáËøóãóäõ ÈóíúäóåõãóÇ Úóáóì ÞöíãóÉö ÇáúÍöäúØóÉö æóÇáÔøóÚöíÑö¡ Úóáóì
ÇáÊøóÝúÓöíÑö ÇáøóÐöí ÈóíøóäøóÇåõ Ýöí ÇáúÛóÕúÈö ÞóÈúáó åóÐóÇ ÇáúÌóæóÇÈö.
ÅäøóãóÇ íóÓúÊóÞöíãõ Úóáóì Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó æóãõÍóãøóÏò - ÑóÍöãóåõãóÇ
Çááøóåõ æóÑöæóÇíóÉõ ÇáúÍóÓóäö Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ
Ýöí Ãóäøó ãöáúßó ÇáúãóÇáößö áóÇ íóäúÞóØöÚõ Úóäú ÇáúãóÎúáõæØö¡ Èóáú áóåõ
ÇáúÎöíóÇÑõ Èóíúäó ÇáÔøóÑößóÉö Ýöí ÇáúãóÎúáõæØö æóÈóíúäó ÊóÖúãöíäö
ÇáúÎóÇáöØö¡ ÝóÃóãøóÇ Úóáóì ãóÇ åõæó ÇáÙøóÇåöÑõ ãöäú ãóÐúåóÈö ÃóÈöí
ÍóäöíÝóÉó: ÇáúãóÎúáõæØõ ãöáúßñ áöáúÎóÇáöØö¡ æóÍóÞøõåõãóÇ Ýöí ÐöãøóÊöåö¡
ÝóáóÇ íõÈóÇÚõ ãóÇáõåõ Ýöí ÏóíúäöåöãóǺ áöãóÇ Ýöíåö ãöäú ÇáúÍóÌúÑö
Úóáóíúåö æóÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó áóÇ íóÑóì Ðóáößó. æóÇáúÃóÕóÍøõ: Ãóäøóåõ
Þóæúáõåõãú ÌóãöíÚðǺ áöÃóäøó ãöáúßóåõãóÇ - æóÅöäú ÇäúÞóØóÚó Úóäú
ÇáúãóÎúáõæØö - ÝóÇáúÍóÞøõ Ýöíåö ÈóÇÞò¡ ãóÇ áóãú íóÕöáú Åáóì ßõáøö
æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÈóÏóáõ ãöáúßöåö¡ æóáöåóÐóÇ áóÇ íõÈóÇÍõ áöáúÎóÇáöØö
Ãóäú íóäúÊóÝöÚó ÈöÇáúãóÎúáõæØö ÞóÈúáó ÃóÏóÇÁö ÇáÖøóãóÇäö¡ ÝóáöÈóÞóÇÁö
ÍóÞøöåöãóÇ íóßõæäõ áóåõãóÇ Ãóäú íóÓúÊóæúÝöíóÇ ÍóÞøóåõãóÇ ãöäú
ÇáúãóÎúáõæØö¡ ÅãøóÇ ÕõáúÍðÇ ÈöÇáÊøóÑóÇÖöí¡ Ãóæú ÈóíúÚðÇ æóÞöÓúãóÉ
ÇáËøóãóäö¡ ÅÐóÇ áóãú íóÊóÑóÇÖóíóÇ Úóáóì ÔóíúÁò.
æóÅöÐóÇ ßóÇäó ÚöäúÏó ÇáÑøóÌõáö æóÏöíÚóÉñ - ÏóÑóÇåöãõ Ãóæú ÏóäóÇäöíÑõ¡
Ãóæú ÔóíúÁñ ãöäú Çáúãóßöíáö¡ Ãóæú ÇáúãóæúÒõæäö - ÝóÃóäúÝóÞó ØóÇÆöÝóÉð
ãöäúåõãóÇ Ýöí ÍóÇÌóÊöåö: ßóÇäó ÖóÇãöäðÇ áöãóÇ ÃóäúÝóÞó ãöäúåóÇ -
ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ áöáúÈóÚúÖö ÈöÇáúßõáøö - æóáóæú áóãú íóÕöÑú ÖóÇãöäðÇ áóãóÇ
ÈóÞöíó ãöäúåóǺ áöÃóäøóåõ Ýöí ÇáúÈóÇÞöí ÍóÇÝöÙñ áöáúãóÇáößö¡ æóÈöãóÇ
ÃóäúÝóÞó áóãú íóÊóÚóíøóÈú ÇáúÈóÇÞöí¡ ÝóÅöäøó åóÐóÇ ãöãøóÇ áóÇ íóÖõÑøõåõ
ÇáÊøóÈúÚöíÖõ¡ Ýóåõæó ßóãóÇ áóæú ÃóæúÏóÚóåõ æóÏöíÚóÊóíúäö¡ ÝóÃóäúÝóÞó
ÅÍúÏóÇåõãóÇ: áóÇ íóßõæäõ ÖóÇãöäðÇ áöáúÃõÎúÑóì¡ ÝóÅöäú ÌóÇÁó ÈöãöËúáö ãóÇ
ÃóäúÝóÞó¡ ÝóÎóáóØóåõ ÈöÇáúÈóÇÞöí¡ ÕóÇÑó ÖóÇãöäðÇ áöÌóãöíÚöåóǺ áöÃóäøó
ãóÇ ÃóäúÝóÞó ÕóÇÑó ÏóíúäðÇ Ýöí ÐöãøóÊöåö¡ æóåõæó áóÇ íóäúÝóÑöÏõ
ÈöÞóÖóÇÁö ÇáÏøóíúäö ÈöÛóíúÑö ãóÍúÖóÑò ãöäú ÕóÇÍöÈöåö¡ Ýóíóßõæäõ ÝöÚúáõåõ
åóÐóÇ ÎóáúØðÇ áöãóÇ ÈóÞöíó Èöãöáúßö äóÝúÓöåö¡ æóÐóáößó ãõæÌöÈñ
áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö¡ ÝóÅöäú ßóÇäó Íöíä ÃóäúÝóÞó ÈóÚúÖóåóÇ æóÌóÇÁó¡
ÈöãöËúáöåö ÝóÎóáóØó ÈöÇáúÈóÇÞöí ÃõÝúÊöí ÈöÃóäøóåõ ÕóÇÑó ÖóÇãöäðÇ áóåóÇ
ßõáøóåóÇ¡ ÝóÈóÇÚóåóÇ Ëõãøó ÌóÇÁó ÑóÈøõ ÇáúæóÏöíÚóÉö ÝóÖóãøóäóåóÇ
ÅíøóÇåõ¡ æóÝöí ÇáËøóãóäö ÝóÖúáñ ÞóÇáó: íóØöíÈõ áóåõ ÍöÕøóÉõ ãóÇ ÎóáóØóåõ
ÈöåóÇ ãöäú ãóÇáöåö ãöäú ÇáúÝóÖúáöº áöÃóäøóåõ ÑöÈúÍñ ÍóÕóáó Úóáóì
ãöáúßöåö æóÖóãóÇäöåö¡ æóíóÊóÕóÏøóÞõ ÈöÍöÕøóÉö ÇáËøóÇäöí ãöäú
ÇáúæóÏöíÚóÉö Ýöí Þóæúáö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó æóãõÍóãøóÏò ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ¡
æóÝöí Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -: áóÇ íóÊóÕóÏøóÞõ Èöåöº
áöÃóäøóåõ ÈöÇáÖøóãóÇäö ÞóÏú ãóáóßóåõ¡ ãõÓúÊóäöÏðÇ Åáóì æóÞúÊö æõÌõæÈö
ÇáÖøóãóÇäö¡ æóáöåóÐóÇ äóÝóÐó ÈóíúÚõåõ¡ ÝóßóÇäó åóÐóÇ ÑöÈúÍðÇ ÍóÇÕöáðÇ
Úóáóì ãöáúßöåö æóÖóãóÇäöåö¡ ÝóíóØöíÈõ áóåõ ßóãóÇ Ýöí ÍöÕøóÉö ãöáúßöåö¡
æóåõãóÇ íóÞõæáóÇäö: åóÐóÇ ÑöÈúÍñ ÍóÕóáó áóåõ ÈößóÓúÈò ÎóÈöíËò¡ ÝóÅöäøóåõ
ãóãúäõæÚñ ãöäú ÈóíúÚö ÇáúæóÏöíÚóÉö¡
(11/111)
ÅãøóÇ áöÈóÞóÇÁö ãöáúßö ÇáúãõæÏöÚö - ßóãóÇ
Ýöí ÇáúÈóÇÞöí ÈóÚúÏó ÇáúÎóáúØö Ýöí ÅÍúÏóì ÇáÑøöæóÇíóÊóíúäö¡ Ãóæú
áöÈóÞóÇÁö ÍóÞøöåö Úóáóì ãóÇ ÞõáúäóÇ - æóÇáÑøöÈúÍõ ÇáúÍóÇÕöáõ ÈößóÓúÈò
ÎóÈöíËò ÓóÈöíáõåõ ÇáÊøóÕóÏøõÞõ Èöåö¡ æóáöÃóäøó ÇáúãõæÏóÚó ÚöäúÏó
ÇáúÈóíúÚö íõÎúÈöÑõ ÇáúãõÔúÊóÑöí Ãóäøóåõ íóÈöíÚõ ãöáúßóåõ æóÍóÞøóåõ¡
æóåõæó ßóÇÐöÈñ Ýöí Ðóáößó¡ æóÇáúßóÐöÈõ Ýöí ÇáÊøöÌóÇÑóÉö íõæÌöÈõ
ÇáÕøóÏóÞóÉóº ÈöÏóáöíáö ÍóÏöíËö ÞóíúÓö Èúäö ÚõÑúæóÉó ÇáúßöäóÇäöíøö ÞóÇáó:
«ßõäøóÇ äóÊóÈóÇíóÚõ Ýöí ÇáúÃóÓúæóÇÞö ÈöÇáúÃóæúÓóÇÞö æóäõÓóãøöí
ÃóäúÝõÓóäóÇ ÇáÓøóãóÇÓöÑóÉó¡ ÝóÏóÎóáó ÚóáóíúäóÇ ÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì
Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - æóÓóãøóÇäóÇ ÈöÃóÍúÓóäö ÇáúÃóÓúãóÇÁö
æóÞóÇáó: íóÇ ãóÚúÔóÑó ÇáÊøõÌøóÇÑö¡ Åäøó ÊöÌóÇÑóÊóßõãú åóÐöåö íóÍúÖõÑõåóÇ
ÇááøóÛúæõ æóÇáúßóÐöÈõº ÝóÔõæÈõæåóÇ ÈöÇáÕøóÏóÞóÉö» . ÝóÚóãöáúäóÇ
ÈöÇáúÍóÏöíËö Ýöí ÅíÌóÇÈö ÇáÊøóÕóÏøõÞö ÈöÇáúÝóÖúáö. æóåóÐóÇ ÅÐóÇ ßóÇäóÊú
ÇáúæóÏöíÚóÉõ ÔóíúÆðÇ íõÈóÇÚõ.
ÝóÅöäú ßóÇäóÊú ÏóÑóÇåöãó: ÝóÇáÏøóÑóÇåöãõ íõÔúÊóÑóì ÈöåóÇ¡ Ëõãøó
íõäúÙóÑõ: Åäú ÇÔúÊóÑóì ÈöåóÇ ÈöÚóíúäöåóÇ æóäóÞóÏóåóÇ¡ áóÇ íóØöíÈõ áóåõ
ÇáúÝóÕúáõ ÃóíúÖðÇ¡ æóÅöäú ÇÔúÊóÑóì ÈöåóÇ¡ æóäóÞóÏó ÛóíúÑóåóÇ¡ Ãóæú
ÇÔúÊóÑóì ÈöÏóÑóÇåöãó ãõØúáóÞóÉò¡ Ëõãøó äóÞóÏóåóÇ: íóØöíÈõ áóåõ ÇáÑøöÈúÍõ
åõäóǺ áöÃóäøó ÇáÏøóÑóÇåöãó áóÇ ÊóÊóÚóíøóäõ ÈöäóÝúÓö ÇáúÚóÞúÏö¡ ãóÇ áóãú
íóäúÖóãøó Åáóíúåö ÇáÊøóÓúáöíãõ. æóáöåóÐóÇ áóæú ÃóÑóÇÏó Ãóäú íõÓóáøöãó
ÛóíúÑóåóÇ ßóÇäó áóåõ Ðóáößó¡ ÝóÃóãøóÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö íóÊóÚóíøóäõ äóæúÚñ
ÊóÚóíøõäò¡ æóáöåóÐóÇ áóÇ íõãúáóßõ ÇÓúÊöÑúÏóÇÏõ ÇáúãóÞúÈõæÖö ãöäú
ÇáúÈóÇÆöÚö áöíõÚúØöíóåõ ãöËúáóåóǺ ÝóáöåóÐóÇ ÞõáúäóÇ: ÅÐóÇ ÇÓúÊóÚóÇäó
Ýöí ÇáúÚóÞúÏö æóÇáäøóÞúÏö ÌóãöíÚðÇ ÈöÇáÏøóÑóÇåöãö ÇáúæóÏöíÚóÉö Ãóæú
ÇáúãóÛúÕõæÈóÉö¡ áóÇ íóØöíÈõ áóåõ ÇáúÝóÖúáõ¡ æóßóÐóáößó Åäú ÇÔúÊóÑóì
ÈöåóÇ ãóÃúßõæáðÇ æóäóÞóÏóåóÇ¡ áóãú íóÍöáøó áóåõ Ãóäú íóÃúßõáó Ðóáößó
ÞóÈúáó ÃóÏóÇÁö ÇáÖøóãóÇäö. æóáóæú ÇÔúÊóÑóì ÈöÏóÑóÇåöãó ãõØúáóÞóÉò Ëõãøó
äóÞóÏó Êöáúßó ÇáÏøóÑóÇåöãó: Íóáøó áóåõ Ãóäú íóäúÊóÝöÚó ÈöåóÇ.
æóÝöí ÇáäøóæóÇÏöÑö: áóæú ÇÔúÊóÑóì ÏöíäóÇÑðÇ ÈöÚóÔóÑóÉö ÏóÑóÇåöãó¡
æóäóÞóÏó ÇáÏøóÑóÇåöãó ÇáúãóÛúÕõæÈóÉó: áóãú íóÍöáøó áóåõ Ãóäú íóäúÊóÝöÚó
ÈöÇáÏøöíäóÇÑö¡ ãóÇ áóãú íõÄóÏøö ÇáÖøóãóÇäóº áöÃóäøó ÕóÇÍöÈó ÇáÏøóÑóÇåöãö
ÅÐóÇ ÇÓúÊóÍóÞøó ÏóÑóÇåöãóåõ ÝóÓóÏó ÇáúÚóÞúÏõ¡ æóæóÌóÈó Úóáóíúåö ÑóÏøõ
ÇáÏøöíäóÇÑö¡ ÝóßóÇäóÊú ßóÇáúãóÞúÈõæÖö ÈöÍõßúãö ÚóÞúÏò ÝóÇÓöÏò. ÈöÎöáóÇÝö
ãóÇ áóæú äóÞóÏóåóÇ Ýöí Ëóãóäö ÇáØøóÚóÇãöº áöÃóäøóåõ ÈöÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö
åõäóÇßó áóÇ íóÈúØõáõ ÇáÔøöÑóÇÁõ¡ Èóáú íóÈúÞóì ÇáËøóãóäõ ÏóíúäðÇ Ýöí
ÐöãøóÊöåö - ßóãóÇ ßóÇäó -. æóÚóáóì åóÐóÇ ÞóÇáõæÇ: áóæú ÛóÕóÈó ËóæúÈðÇ
æóÇÔúÊóÑóì Èöåö ÌóÇÑöíóÉð¡ áóãú íóÍöáøó áóåõ Ãóäú íóØóÃóåóǺ áöÃóäøóåõ
áóæú ÇÓúÊóÍóÞøó ÇáËøóæúÈó áóÒöãóåõ ÑóÏøõ ÇáúÌóÇÑöíóÉö¡ æóáóæú ÊóÒóæøóÌó
ÈöÇáËøóæúÈö ÇáúãóÛúÕõæÈö ÇãúÑóÃóÉð: Íóáøó áóåõ Ãóäú íóØóÃóåóǺ áöÃóäøó
ÇáúãóÛúÕõæÈó ãöäúåõ ÅÐóÇ ÇÓúÊóÍóÞøó ÇáËøóæúÈó¡ áóÇ íóÈúØõáõ ÇáäøößóÇÍõ
æóáóÇ ÇáÊøóÓúãöíóÉõ.
(ÝóÅöäú) ßóÇäó ÃóÎóÐó ÈóÚúÖó ÇáúæóÏöíÚóÉö áöíõäúÝöÞóåõ Ýöí ÍóÇÌóÊöåö¡
Ëõãøó ÈóÏóÇ áóåõ¡ ÝóÑóÏøóåõ Åáóì ãóæúÖöÚöåö¡ Ëõãøó ÖóÇÚóÊú ÇáúæóÏöíÚóÉõ:
ÝóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóíúåöº áöÃóäøó ÑóÝúÚóåõ ÍöÝúÙñ¡ ÝóáóÇ íóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ
áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö. ÈóÞöíó ãõÌóÑøóÏõ äöíøóÉö ÇáúÅöäúÝóÇÞö Ýöí
ÍóÇÌóÊöåö¡ æóÈöãõÌóÑøóÏö ÇáäøöíøóÉö áóÇ íóÕöíÑõ ÖóÇãöäðÇ¡ ßóãóÇ áóæú
äóæóì Ãóäú íóÛúÕöÈó ãóÇáó ÅäúÓóÇäòº æóåóÐóÇ áöÞóæúáöåö - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «Åäøó Çááøóåó - ÊóÚóÇáóì - ÊóÌóÇæóÒó áöÃõãøóÊöí
ÚóãøóÇ ÍóÏøóËóÊú Èöåö ÃóäúÝõÓõåõãú ãóÇ áóãú íóÚúãóáõæÇ¡ Ãóæú
íóÊóßóáøóãõæÇ» . æóÇáúÚöÑóÇÞöíøõæäó íóÞõæáõæäó: ßóÇÏó æóáóãøóÇ. Ãóíú:
ßóÇÏó íóÚúÕöí ÝóÚõÕöãó¡ æóÇáúãóÚúÕõæãõ áóÇ íõÚóÇÞóÈõ ÈöÚõÞõæÈóÉö ãóäú
ÚóÕóì¡ æóáóÆöäú ÕóÇÑó ÖóÇãöäðÇ ÈöÇáÑøóÝúÚö ÝóÞóÏú ÚóÇÏó Åáóì ÇáúæöÝóÇÞö
ÈöÑóÏøö ÇáúÚóíúäö Åáóì ãóßóÇäöåö¡ æóÐóáößó íõÈúÑöÆõåõ Úóäú ÇáÖøóãóÇäö "
ÚöäúÏóäóÇ " - Úóáóì ãóÇ äõÈóíøöäõåõ - ÈöÎöáóÇÝö
(11/112)
ãóÇ ÓóÈóÞóº áöÃóäøó åõäóÇßó ÅäøóãóÇ ÌóÇÁó
Èöãöáúßö äóÝúÓöåö¡ ÝóæóÖóÚóåõ ãóßóÇäó ãóÇ ÃóäúÝóÞó¡ æóáöåóÐóÇ áóÇ
íóßõæäõ ÚóæúÏðÇ Åáóì ÇáúæöÝóÇÞö ÝöíãóÇ ÎóÇáóÝó Ýöíåö¡ æóåõäóÇ ÅäøóãóÇ
ÌóÇÁó ÇáúæóÏöíÚóÉö ÈöÚóíúäöåóÇ¡ ÝóÊóÍóÞøóÞó ÚóæúÏõåõ Åáóì ÇáúæöÝóÇÞö¡
æóåóÐóÇ Ãóæúáóì ÇáúæóÌúåóíúäö " ÚöäúÏöí "º ÝóÅöäøóåõ áóæú ÈóÇÚóåóÇ Ëõãøó
Öóãöäó ÞöíãóÊóåóÇ¡ äóÝóÐó ÇáúÈóíúÚõ ãöäú ÌöåóÊöåö¡ æóÅöäøóãóÇ íóÓúÊóäöÏõ
ãöáúßõåõ ÈöÇáÖøóãóÇäö Åáóì æóÞúÊö æõÌõæÈö ÇáÖøóãóÇäö¡ Ýóáóæú áóãú íóßõäú
ÇáÑøóÝúÚõ áöáúÈóíúÚö ãõæÌöÈðÇ áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö ÞóÈúáó ÇáúÈóíúÚö
æóÇáÊøóÓúáöíãö¡ áóãú íóÓúÊóäöÏú ãöáúßõåõ Åáóì Êöáúßó ÇáúÍóÇáóÉö¡
ÝóíóäúÈóÛöí Ãóäú áóÇ íóäúÝõÐó ÈóíúÚõåõ¡ æóÇáÑøöæóÇíóÉõ ãóÍúÝõæÙóÉñ Ýöí
åóÐóÇ ÇáúßöÊóÇÈö. æóÝöí ÇáúãõÖóÇÑóÈóÉö Ãóäøó ÇáúÈóíúÚó äóÇÝöÐñ¡
ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó ÇáúÃóæúÌóåó åõæó ÇáØøóÑöíÞõ ÇáËøóÇäöí.
æóÅöÐóÇ ØóáóÈó ÇáúãõæÏöÚõ ÇáúæóÏöíÚóÉó ÝóÞóÇáó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ: ÞóÏú
ÑóÏóÏúÊõåóÇ Úóáóíúß ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõåõ ãóÚó íóãöíäöåöº áöÃóäøóåõ
Ãóãöíäñ æóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÇáúÃóãöíäö ãóÚó Çáúíóãöíäöº áöÅöäúßóÇÑöåö
ÇáÓøóÈóÈó ÇáúãõæÌöÈó áöáÖøóãóÇäö¡ æóÅöÎúÈóÇÑöåö ÈöãóÇ åõæó ãõÓóáøóØñ
Úóáóíúåö - æóåõæó ÑóÏøõ ÇáúæóÏöíÚóÉö Úóáóì ÕóÇÍöÈöåóÇ - æóÇáúãõæÏöÚõ
åõæó ÇáøóÐöí ÓóáøóØóåõ Úóáóì Ðóáößó¡ ÝóíõÌúÚóáõ Þóæúáõåõ ßóÞóæúáö
ÇáúãõÓóáøóØö ÅáøóÇ Ãóäøóåõ íõÓúÊóÍúáóÝõ áöäóÝúíö ÇáÊøõåúãóÉö Úóäúåõ¡
æóßóÐóáößó áóæú ÓõÑöÞóÊú Ãóæú ÖóÇÚóÊú¡ Ãóæú ÐóåóÈóÊú æóÞóÇáó: áóÇ
ÃóÏúÑöí ßóíúÝó ÐóåóÈóÊúº áöÃóäøóåõ Ãóãöíäñ ÃóÎúÈóÑó ÈöãóÇ åõæó
ãõÍúÊóãóáñ¡ æóáöÃóäøóåõ íõäúßöÑõ æõÌõæÈó ÇáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö¡
æóÇáúãóÇáößõ íóÏøóÚöí Úóáóíúåö ÓóÈóÈó ÇáÖøóãóÇäö - æóåõæó ÇáúãóäúÚõ
ÈóÚúÏó ÇáØøóáóÈö - ÝóáóÇ íõÕóÏøóÞõ ÅáøóÇ ÈöÍõÌøóÉò.
(æóÇÎúÊóáóÝó) ÇáúãõÊóÃóÎøöÑõæäó - ÑóÍöãóåõãõ Çááøóåõ - ÝöíãóÇ ÅÐóÇ ÞóÇáó
- ÇÈúÊöÏóÇÁð -: áóÇ ÃóÏúÑöí ßóíúÝó ÐóåóÈóÊú¡ Ýóãöäúåõãú ãóäú íóÞõæáõ:
åõæó ÖóÇãöäñ áóåóǺ áöÃóäøóåõ ÌóåöáóåóÇ ÈöãóÇ ÞóÇáó¡ æóÇáúãõæÏóÚõ
ÈöÇáÊøóÌúåöíáö íóÕöíÑõ ÖóÇãöäðÇ¡ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅÐóÇ ÞóÇáó: ÐóåóÈóÊú
æóáóÇ ÃóÏúÑöí ßóíúÝó ÐóåóÈóÊúº áöÃóäøóåõ ÈöÞóæúáöåö: ÐóåóÈóÊú¡ íõÎúÈöÑõ
ÈöåóáóÇßöåóÇ¡ æóíóßúÝöíåö åóÐóÇ ÇáúãöÞúÏóÇÑõ¡ ÝóáóÇ ãõÚúÊóÈóÑó ÈóÚúÏó
Ðóáößó ÈöÞóæúáöåö: áóÇ ÃóÏúÑöí ßóíúÝ ÐóåóÈóÊú. æóÇáúÃóÕóÍøõ: Ãóäøóåõ áóÇ
íóÕöíÑõ ÖóÇãöäðǺ áöÃóäøóåõ ãõÎúÈöÑñ ÈöåóáóÇßöåóÇ¡ ãõÍúÊóÑöÒñ Úóäú
ÇáúßóÐöÈö æóÇáúãõÌóÇÒóÝóÉö Ýöí ÇáúÞóæúáö ÈöÞóæúáöåö: áóÇ ÃóÏúÑöí ßóíúÝó
ÐóåóÈóÊúº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÃóÕúáó ÇáÐøóåóÇÈö ãóÚúáõæãñ ãöäú åóÐóÇ
ÇááøóÝúÙö - áóÇ ãóÍóÇáóÉó - æóÅöäøóãóÇ ÇáÊøóÌúåöíáõ Ýöí ßóíúÝöíøóÉö
ÇáÐøóåóÇÈö. æóÇáúÅöÎúÈóÇÑõ ÈöÃóÕúáö ÇáÐøóåóÇÈö íóßúÝöí Ýöí ÈóÑóÇÁóÊöåö
Úóäú ÇáÖøóãóÇäö. æóÅöäú ÞóÇáó: ÈóÚóËúÊ ÈöåóÇ Åáóíúß ãóÚó ÑóÓõæáöí¡
æóÓóãøóì ÈóÚúÖó ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö: Ýóåõæó ßóÞóæúáöåö: ÑóÏóÏúÊõåóÇ
Úóáóíúߺ áöÃóäøó íóÏó ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö áóãøóÇ ÌóÚóáó ßóíóÏöåö Ýöí
ÇáúÍöÝúÙö¡ ÝóßóÐóáößó Ýöí ÇáÑøóÏøö: íóÏõ ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö ßóíóÏöåöº
ÝóáóÇ íóÕöíÑõ ÈöåóÐóÇ ãõÞöÑøðÇ ÈöÇáÓøóÈóÈö ÇáúãõæÌöÈö áöáÖøóãóÇäö
Úóáóíúåö.
(æóÅöÐóÇ) ÞóÇáó: ÈóÚóËúÊ ÈöåóÇ Åáóíúß ãóÚó ÃóÌúäóÈöíøò: Ýóåõæó ÖóÇãöäñ
ÍóÊøóì íõÞóÑøó ÇáúãõæÏöÚõ ÈöæõÕõæáöåóÇ Åáóíúåö " ÚöäúÏóäóÇ ". (ÞóÇáó)
ÇÈúäõ ÃóÈöí áóíúáóì - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -: áóÇ ÖóãóÇäó Úóáóíúåö¡ æóåóÐóÇ
ÈöäóÇÁð Úóáóì Ãóäøó " ÚöäúÏóåõ " áöáúãõæÏóÚö Ãóäú íõæÏöÚó ÛóíúÑóåõº
áöÃóäøóåõ íóÍúÝóÙõ ÇáúæóÏöíÚóÉó Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí íóÍúÝóÙõ
ãóÇáóåõ¡ æóÞóÏú íõæÏöÚõ ÇáúÅöäúÓóÇäõ ãóÇáó äóÝúÓöåö ãöäú ÃóÌúäóÈöíøò¡
ÝóßóÐóáößó áóåõ Ãóäú íõæÏöÚó ÇáúæóÏöíÚóÉó ãöäú ÛóíúÑöåöº ÝóáóÇ íóÕöíÑõ
ÖóÇãöäðÇ ÈöÇáÏøóÝúÚö Åáóì ÛóíúÑöåö áöíóÍúÝóÙó¡ Ãóæú íóÑõÏøó - ßóãóÇ Ýöí
ÍóÞøö ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö - " æóÚöäúÏóäóÇ ": áóíúÓó áöáúãõæÏóÚö Ãóäú
íõæÏöÚó ÛóíúÑóåõº áöÃóäøó ÇáúÍöÝúÙó íóÊóÝóÇæóÊõ Ýöíåö ÇáäøóÇÓõ¡
æóÇáúãõæÏöÚõ ÅäøóãóÇ ÑóÖöíó ÈöÍöÝúÙöåö æóÃóãóÇäóÊöåö Ïõæäó ÛóíúÑöåö¡
ÝóÅöÐóÇ
(11/113)
ÏóÝóÚó Åáóì ÃóÌúäóÈöíøò¡ ÝóÞóÏú ÕóÇÑó
ÊóÇÑößðÇ áöáúÍöÝúÙö ÇáøóÐöí ÇáúÊóÒóãóåõ¡ ãõÓúÊóÍúÝöÙðÇ Úóáóíúåö ãóäú
ÇõÓúÊõÍúÝöÙó ãöäúåõº Ýóíóßõæäõ ÖóÇãöäðÇ¡ ÈöÎöáóÇÝö ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö:
ÝóÅöäøó ÇáúãõæÏóÚó åõæó ÇáúÍóÇÝöÙõ áóåõ ÈöíóÏö ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåöº
áöÃóäøó ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö Ýöí íóÏöåö¡ ÝóãóÇ Ýöí íóÏö ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö
ßóÐóáößó.
ÝóÃóãøóÇ ÅÐóÇ ÏóÝóÚó Åáóì ÃóÌúäóÈöíøò: áóÇ íóßõæäõ åõæó ÍóÇÝöÙðÇ áóåõ¡
Èóáú ÇáúÃóÌúäóÈöíøõ åõæó ÇáúÍóÇÝöÙõ áóåõ¡ æóÇáúãõæÏöÚõ áóãú íóÑúÖó
ÈöåóÐóǺ Ýóíóßõæäõ ÖóÇãöäðÇ ÍóÊøóì íõÞóÑøó ÇáúãõæÏöÚõ ÈöæõÕõæáöåóÇ
Åáóíúåö¡ ÝóÅöÐóÇ ÃóÞóÑøó ÈöÐóáößó ÈóÑöÆó Úóäú ÇáÖøóãóÇäö ÈöæõÕõæáö
ÇáúãóÇáö Åáóì íóÏö ÕóÇÍöÈöåö - ßóãóÇ íóÈúÑóÃõ ÇáúÛóÇÕöÈõ ÈöæõÕõæáö
ÇáúãóÛúÕõæÈö Åáóì íóÏö ÕóÇÍöÈöåö -. æóßóÐóáößó ÇáúÚóÇÑöíøóÉõ - Ýöí
ÌóãöíÚö Ðóáößó -º áöÃóäøóåóÇ ÃóãóÇäóÉñ ßóÇáúæóÏöíÚóÉö. æóÝöí åóÐóÇ
ÈóíóÇäõ Ãóäøó ÇáúãõÓúÊóÚöíÑó áóíúÓó áóåõ Ãóäú íõæÏöÚó ÃóÌúäóÈöíøðÇ
ßóÇáúãõæÏóÚö¡ æóÞóÏú ÞóÇáó ÈóÚúÖõ ãóÔóÇíöÎöäóÇ - ÑóÍöãóåõãõ Çááøóåõ -:
áóåõ Ðóáößóº áöÃóäøó áöáúãõÓúÊóÚöíÑö Ãóäú íõÚöíÑó ÝöíãóÇ áóÇ ÊóÊóÝóÇæóÊõ
ÇáäøóÇÓõ Ýöí ÇáöÇäúÊöÝóÇÚö Èöåö. æóÝöí ÇáúÅöÚóÇÑóÉö ÅíÏóÇÚñ æóÒöíóÇÏóÉñ¡
æóáóßöäøó ÇáúÃóæøóáó ÃóÕóÍøõº áöÃóäøó ÇáúãõÓúÊóÚöíÑó " ÚöäúÏóäóÇ "
ãóÇáößñ áöáúãóäúÝóÚóÉö¡ ÝóÅöÚóÇÑóÇÊõåõ ãöäú ÇáúÛóíúÑö ÊóÕóÑøõÝñ ÝöíãóÇ
åõæó ãóãúáõæßñ áóåõ - æóåõæó ÇáúãóäúÝóÚóÉõ - Ëõãøó íóÊóÚóÏøóì
ÊóÓúáöíãõåõ Åáóì ÇáúÚóíúäö ÍõßúãðǺ áöÊóÕóÑøõÝöåö Ýöí ãöáúßö äóÝúÓöåö¡
ÝóáóÇ íóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö.
ÝóÃóãøóÇ ÅíÏóÇÚõåõ ãöäú ÇáúÛóíúÑö Ýóåõæó ÊóÕóÑøõÝñ Ýöí ÇáúÚóíúäö¡ æóáóÇ
ÍóÞøó áóåõ Ýöí ÇáúÚóíúäö¡ Ýóíóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö
ßóÇáúÅöíÏóÇÚö ãöäú ÇáúãõæÏöÚö.
ÝóÅöäú ÞóÇáó: ÈóÚóËúÊ ÈöåóÇ Åáóíúß ãóÚó åóÐóÇ ÇáúÃóÌúäóÈöíøö Ãóæú
ÇÓúÊóæúÏóÚúÊåóÇ ÅíøóÇåõ¡ Ëõãøó ÑóÏøóåóÇ Úóáóíøó¡ ÝóÖóÇÚóÊú: " ÚöäúÏöí "
áóãú íõÕóÏøóÞú æóåõæó ÖóÇãöäñ áóåóǺ áöÃóäøóåõ ÃóÞóÑøó ÈöæõÌõæÏö
ÇáÓøóÈóÈö ÇáúãõæÌöÈö áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö Ëõãøó ÇÏøóÚóì ãóÇ íõÓúÞöØõ
Úóäúåõ¡ ÝóáóÇ íõÕóÏøóÞõ - ßóÇáúÛóÇÕöÈö ÅÐóÇ ÇÏøóÚóì ÑóÏøó ÇáúãóÛúÕõæÈö -
ÝóÅöäú ÃóÞóÇãó ÇáúÈóíøöäóÉó Úóáóì Ðóáößó ÈóÑöÆó ãöäú ÇáÖøóãóÇäöº
áöÃóäøóåõ ÃóËúÈóÊó ÇáúÈóÑóÇÁóÉó ÈöÇáúÍõÌøóÉö æóÇáËøóÇÈöÊõ ÈöÇáúÈóíøöäóÉö
ßóÇáËøóÇÈöÊö ÈöÅöÞúÑóÇÑö ÇáúÎóÕúãö¡ æóåõæó ãóÐúåóÈõäóÇ¡ ÝóÅöäøó
ÇáúãõæÏóÚó ÅÐóÇ ÎóÇáóÝó Ëõãøó ÚóÇÏó Åáóì ÇáúæöÝóÇÞö: íóÈúÑóÃõ Úóäú
ÇáÖøóãóÇäö. " æóÚöäúÏó ÇáÔøóÇÝöÚöíøö ": áóÇ íóÈúÑóÃõ¡ æóÈóíóÇäõåõ: Ýöí
åóÐöåö ÇáúãóÓúÃóáóÉö¡ æóÝöíãóÇ ÅÐóÇ áóÈöÓó ËóæúÈó ÇáúæóÏöíÚóÉö Ëõãøó
äóÒóÚóåõ¡ Ýóåóáóßó. æóÍõÌøóÉõ ÇáÔøóÇÝöÚöíøö Þóæúáõåõ - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «Úóáóì ÇáúíóÏö ãóÇ ÃóÎóÐóÊú ÍóÊøóì ÊóÑõÏøó» .
æóåõæó Íöíä ÃóÎóÐóåóÇ áöáöÇÓúÊöÚúãóÇáö ÕóÇÑóÊú ãóÖúãõæäóÉð Úóáóíúåö¡
ÍóÊøóì áóæú åóáóßóÊú Ýöí Êöáúßó ÇáúÍóÇáóÉö: ÖóãöäóåóÇ¡ ÝóáóÇ íóÈúÑóÃõ
ÅáøóÇ ÈöÇáÑøóÏøö Úóáóì ÇáúãóÇáößö - æóáóãú íõæÌóÏú - æóáöÃóäøó
ÇáúæóÏöíÚóÉó ÊõÖúãóäõ ÈöÇáúÎöáóÇÝö ãöäú ØóÑöíÞö ÇáúÞóæúáö - æóåõæó
ÇáúÌõÍõæÏõ - ÊóÇÑóÉð¡ æóÈöÇáúÎöáóÇÝö ãöäú ØóÑöíÞö ÇáúÝöÚúáö ÃõÎúÑóì¡
Ëõãøó ÅÐóÇ ÖóãöäóåóÇ ÈöÇáúÌõÍõæÏö áóãú íóÈúÑóÃú ÈöÐóáößó ÇáúÎöáóÇÝö ãóÇ
áóãú íóÑõÏøóåóÇ Åáóì ÇáúãóÇáößö ÝóßóÐóáößó ÈöÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö Èóáú
Ãóæúáóìº áöÃóäøó ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáó íóÊøóÕöáõ ÈöÇáúÚóíúäö¡ æóÇáúÌõÍõæÏ áóÇ
íóÊøóÕöáõ Èöåö. æóÞóÇÓó ÈöÇáúãõÓúÊóÃúÌöÑö áöáÏøóÇÈøóÉö Åáóì ãóßóÇä: ÅÐóÇ
ÌóÇæóÒóåõ Ëõãøó ÚóÇÏó Åáóíúåö áóãú íóÈúÑóÃú. æóßóÐóáößó ÇáúãõÓúÊóÚöíÑõ
íóÚúáóãõ Ãóäøóåõ Ãóãöíäñ Öóãöäó ÇáúÃóãóÇäóÉó ÈöÇáúÎöíóÇäóÉö¡ æóáöÃóäøó
ÇáúãõæÏöÚó ãõÚöíÑñ íóÏóåõ ãöäú ÇáúãõæÏóÚö Ýöí ÇáúÍöÝúÙö¡ ÝóÅöÐóÇ ÎóÇáóÝó
ÝóÞóÏú ÇÓúÊóÑóÏøó íóÏó ÚóÇÑöíøóÊöåö¡ æóåõæó íóäúÝóÑöÏõ Èöåö¡ Ëõãøó ÅÐóÇ
ÚóÇÏó Åáóì ÇáúæöÝóÇÞö ÝóÞóÏú ÃóÑóÇÏó ÅÚóÇÏóÉó íóÏöåö ËóÇäöíðÇ ãöäúåõ¡
æóåõæó áóÇ íóäúÝóÑöÏõ Èöåö¡ æóáöÃóäøó ãõæÌóÈó ÇáúÚóÞúÏö åõæó ÇáúÍöÝúÙõ
áöáúãóÇáößö¡ æóÈöÇáúÎöáóÇÝö
(11/114)
íóÝõæÊõ ãõæÌóÈõ ÇáúÚóÞúÏö¡ ÅãøóÇ
áöÊóÑúßöåö ÇáúÍöÝúÙó ÃóÕúáðÇ¡ Ãóæú áóÊóÑúßöåö ÇáúÍöÝúÙó áöáúãóÇáößö
Íöíäó ÍóÝöÙóåóÇ áöäóÝúÓöåöº ÝóáóÇ íóÈúÞóì ÇáúÚóÞúÏõ ÈóÚúÏó ÝóæóÇÊö
ãõæÌóÈöåö¡ æóáöÃóäøó ÇáúÅöäúÓóÇäó ÅäøóãóÇ íóÃúÊóãöäõ ÇáúÃóãöíäó Úóáóì
ãóÇáöåö - Ïõæäó ÇáúÎóÇÆöäö - æóãõØúáóÞõ ÇáúÚóÞúÏö íóÊóÞóíøóÏõ
ÈöÏóáóÇáóÉö ÇáúÚõÑúÝö - ßóÇáÔøöÑóÇÁö ÈöãõØúáóÞö ÇáÏøóÑóÇåöãö íóÊóÞóíøóÏõ
ÈöäóÞúÏö ÇáúÈóáóÏö - æóÅöÐóÇ ÊóÞóíøóÏó ÇáúÚóÞúÏõ ÈöãóÇ ÞóÈúáó
ÇáúÎöáóÇÝö: áóÇ íóÈúÞóì ÈóÚúÏóåõ¡ æóÍõÌøóÊõäóÇ Ýöí Ðóáößó: Ãóäøó
ÇáúÅöíÏóÇÚó ãõØúáóÞñ ÝóßóÇäó ÈóÇÞöíðÇ ÈóÚúÏó ÇáúÎöáóÇÝö¡ æóÈóíóÇäõ
ÇáúæóÕúÝö Ãóäøóåõ ÞóÇáó: ÇÍúÝóÙú ãóÇáöí¡ Ãóæú ÞóÇáó: ÇÍúÝóÙúåõ ÃóÈóÏðÇ.
æóáóÇ íóÔúßõáõ Úóáóì ÃóÍóÏò Ãóäøó åóÐóÇ ÇááøóÝúÙó íóÊóäóÇæóáõ ÇáúÍöÝúÙó
ÞóÈúáó ÇáúÎöáóÇÝö æóÈóÚúÏóåõ¡ Ëõãøó áóãú íóÈúØõáú ÈöÇáúÎöáóÇÝöº áöÃóäøó
ÈõØúáóÇäó ÇáÔøóíúÁö ÈöãóÇ åõæó ãóæúÖöÚñ áöÅöÈúØóÇáöåö¡ Ãóæú ÈöãóÇ
íõäóÇÝöíåö¡ æóÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáõ áóíúÓó ÈöãóæúÖöÚò áöÅöÈúØóÇáö ÇáúÅöíÏóÇÚö¡
æóåõæó áóÇ íõäóÇÝöíåö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáúÃóãúÑó ÈöÇáúÍöÝúÙö ãóÚó ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö ÕóÍöíÍñ -
ÇÈúÊöÏóÇÁð - ÈöÃóäú íóÞõæáó áöáúÛóÇÕöÈö: ÃóæúÏóÚúÊõß¡ æóåõæó
ãõÓúÊóÚúãöáñ áóåõ¡ æóÇáúÎöáóÇÝõ áóíúÓó íóÑöÏõº áöÃóäøó ÇáúÃóãúÑó Þóæúáñ¡
æóÑóÏøõ ÇáúÞóæúáö ÈöÞóæúáò ãöËúáöåö¡ æóáöÃóäøó ÇáúÎöáóÇÝó íóßõæäõ Ýöí
ÍóÇáö ÛóíúÈóÉö ÇáúãõæÏóÚö¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÑóÏóÏúÊ ÇáúÃóãúÑó Ýöí åóÐöåö
ÇáúÍóÇáóÉö: áóãú íóÑúÊóÏøó. æóáöÃóäøóåõ ÊóÕóÑøõÝñ Ýöí ÍöÝúÙö ÇáúæóÇÌöÈö
ÈöÇáúÃóãúÑö Úóáóì ÎöáóÇÝö ãóÇ íõæÌöÈõåõ¡ æóáóíúÓó ÈöÊóÕóÑøõÝò Ýöí
ÇáúÃóãúÑö æóÕöÍøóÉö ÇáúÃóãúÑö¡ ßóÃóäú íóßõæäó ÇáúÂãöÑõ ÃóåúáðÇ áóåõ.
æóßóæúäõ ÇáúÍöÝúÙö ãóÞúÕõæÏðÇ ãöäú ÇáúãóÃúãõæÑö¡ æóáóãú íóäúÚóÏöãú
ÔóíúÁñ ãöäú Ðóáößó - ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÌõÍõæÏö - ÝóÅöäøóåõ ÑóÏøñ áöáúÃóãúÑö
ÈöÚóíúäöåöº áöÃóäøó ÇáúÌóÇÍöÏó íóßõæäõ ãõÊóãóáøößðÇ áöáúÚóíúäö.
æóÇáúãóÇáößõ Ýöí ãöáúßöåö áóÇ íóßõæäõ ãóÃúãõæÑðÇ ÈöÇáúÍöÝúÙö ãöäú ÌöåóÉö
ÛóíúÑöåö. æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóíúåö: ÃóæóÇãöÑõ ÇáÔøóÑúÚö¡ ÝóÇáúÌõÍõæÏõ
ÝöíåóÇ ÑóÏøñ¡ æóÇáúÎöáóÇÝõ áóÇ íóßõæäõ ÑóÏøðÇ¡ ÍóÊøóì áóæú ÊóÑóßó
ÕóæúãðÇ Ãóæú ÕóáóÇÉð: áóãú íõßóÝøóÑú.
(æóßóÐóáößó) Ýöí ÃóæóÇãöÑö ÇáúÚöÈóÇÏö ÅÐóÇ æóßøóáóåõ ÈöÈóíúÚö Úóíúäò
ÈöÃóáúÝò¡ ÝóÈóÇÚóåõ ÈöÎóãúÓöãöÇÆóÉò¡ æóÓóáøóãó: áóãú ÊóÈúØõáú
ÇáúæóßóÇáóÉõ ãóÚó ÊóÍóÞøõÞö ÇáúÎöáóÇÝö¡ æóãóÚó Ãóäøó ÇáúæóßóÇáóÉó
ÌóÇÆöÒóÉñ ÛóíúÑõ áóÇÒöãóÉò - ßóÇáúÅöíÏóÇÚö -. æóÚõÐúÑõåõ Ãóäøó ÇáúÈóíúÚó
áóÇ íóÓúÊóÛúÑöÞõ ÇáúãõÏøóÉó¡ ÝóÇáúÃóãúÑõ Èöåö áóÇ íóÈúØõáõ ÈöÇáúÎöáóÇÝö¡
æóÇáúÍöÝúÙõ íóÓúÊóÛúÑöÞõ ÇáúãõÏøóÉó¡ ÝóíóÈúØõáõ ÇáúÃóãúÑõ Èöåö ÅÐóÇ
ÎóÇáóÝó Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúãõÏøóÉö åõäóÇ æóåõäóÇßó ÍóÊøóì íóÕöíÑó ÖóÇãöäðÇ¡
æóíóÔúßõáõ ÈöÇáöÇÓúÊöÆúÌóÇÑö áöáúÍöÝúÙö¡ ÝóÅöäøóåõ íóÓúÊóÛúÑöÞõ
ÇáúãõÏøóÉó Ëõãøó áóÇ íóÈúØõáõ ÈöÇáúÎöáóÇÝö ãöäú ØóÑöíÞö ÇáúÝöÚúáö.
æóÚõÐúÑõåõ Úóäú ÇáúÅöÌóÇÑóÉö ÃóäøóåóÇ áóÇÒöãóÉñ ÍóÊøóì áóÇ íóÈúØõáó
ÈöÇáúÌõÍõæÏö ÖóÚöíÝñº áöÃóäøó ÈõØúáóÇäó ÇáúÚóÞúÏö " ÚöäúÏóåõ " ÈöÝóæóÇÊö
ÇáúãóÚúÞõæÏö Úóáóíúåö¡ æóÇááøóÇÒöãõ æóÛóíúÑõ ÇááøóÇÒöãö Ýöíåö ÓóæóÇÁñ.
ÅäøóãóÇ íóÝúÊóÑöÞõ ÇááøóÇÒöãõ æóÛóíúÑõ ÇááøóÇÒöãö ÝöíãóÇ åõæó ÑóÏøñ¡
Ëõãøó Ýöí ÇáöÇÓúÊöÆúÌóÇÑö ÇáúÚóÞúÏõ æóÑóÏó Úóáóì ãóäúÝóÚóÉö ÇáúÍóÇÝöÙö
Ýöí ÇáúãõÏøóÉö¡ æóÇáúãóäúÝóÚóÉõ ÊóÍúÏõËõ ÔóíúÆðÇ ÝóÔóíúÆðÇ¡ ÝóÈöÊóÑúßö
ÇáúÍöÝúÙö Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúãõÏøóÉö íóÈúØõáõ ÇáúÚóÞúÏõ Ýöí Ðóáößó ÇáúÞóÏúÑö¡
æóíóßõæäõ ÈóÇÞöíðÇ ÝöíãóÇ æóÑóÇÁóåõ ßóÈóÞóÇÁö ÇáúãóÚúÞõæÏö Úóáóíúåö¡
ÝóßóÐóáößó Ýöí ÇáúÍöÝúÙö ÈöÛóíúÑö ÈóÏóáò.
ÝóÃóãøóÇ ÇÓúÊöÆúÌóÇÑõ ÇáÏøóÇÈøóÉö Åáóì ãóßóÇä ÝóÞóÏú ÞóÇáó ÈóÚúÖõ
ÃóÕúÍóÇÈöäóÇ - ÑóÍöãóåõãõ Çááøóåõ -: Åäú ÇÓúÊóÃúÌóÑóåóÇ ÐóÇåöÈðÇ
æóÌóÇÆöíðÇ íóÈúÑóÃú Úóäú ÇáÖøóãóÇäö ÈöÇáúÚóæúÏö Åáóì Ðóáößó ÇáúãóßóÇäö¡
ÝóíóÕöíÑõ ÖóÇãöäðÇ ÈöÇáúãõÌóÇæóÒóÉö áöæõÌõæÏö ÓóÈóÈö ÇáÖøóãóÇäö¡ Ëõãøó
ÈöÇáúÚóæúÏö Åáóì Ðóáößó ÇáúãóßóÇäö: áóÇ íóÚõæÏõ ÇáúÚóÞúÏõ ÈóíúäóåõãóÇ.
æóáóæú ÓóáøóãúäóÇ
(11/115)
ÝóäóÞõæáõ: ÇáúÚóÞúÏõ åõäóÇßó íóÑöÏõ Úóáóì
ãóäóÇÝöÚö ÇáÏøóÇÈøóÉö Ýöí Ðóáößó ÇáúãóßóÇäö¡ ÝóÈöÅöÎúÑóÇÌö ÇáÏøóÇÈøóÉö
ãöäú Ðóáößó ÇáúãóßóÇäö íóÝõæÊõ ÇáúãóÚúÞõæÏõ Úóáóíúåö ÃóÕúáðÇ¡ æóåõäóÇ
ÇáúÚóÞúÏõ íóÑöÏõ Úóáóì ãóäúÝóÚóÉö ÇáúÍóÇÝöÙö¡ æóÈöÇáúÎöáóÇÝö ãöäú
ØóÑöíÞö ÇáúÝöÚúáö áóãú íóÝõÊú ÌóãöíÚ ÇáúãóÚúÞõæÏö Úóáóíúåö¡ ÅäøóãóÇ
æóÞóÚó ÇáÊøóÛóíøõÑõ Ýöí ÇáÊøóÓúáöíãö Ýöí ÈóÚúÖöåöº áöÃóäøóåõ ßóÇäó
ãóÃúãõæÑðÇ ÈöÊóÓúáöíãö ÇáúÚóíúäö Ýöí ÇáúãöÕúÑö¡ ÝóÅöÐóÇ ÃóÎúÑóÌóåõ
íóÊóÛóíøóÑõ ÇáÊøóÓúáöíãõ¡ ãöäú ÛóíúÑö Ãóäú íóÝõæÊó ÇáúãóÚúÞõæÏõ
Úóáóíúåö¡ ÍóÊøóì Ãóäøó Ýöí ÇáúÅöÌóÇÑóÉö: áóæú Íóãóáó ÚóáóíúåóÇ ÍöãúáðÇ
ÂÎóÑó Ýöí Ðóáößó ÇáúãóßóÇäö¡ Ëõãøó äóÒóÚó: ÈóÑöÆó Úóäú ÇáÖøóãóÇäö
áöÈóÞóÇÁö ÇáúãóÚúÞõæÏö Úóáóíúåö¡ æóÊóãóßøõä ÇáÊøóÛóíøõÑö ßóÇäó Ýöí
ÇáöÇÓúÊöíÝóÇÁö¡ æóáöÃóäøó ÇáúãõÓúÊóÃúÌöÑó ÖóÇãöäñ ÈöÇáúÅöãúÓóÇßö áóÇ Ýöí
ÇáúãóßóÇäö ÇáúãóÃúãõæÑö Èöåö¡ æóåõæó Ýöí ÇáúÅöãúÓóÇßö ÚóÇãöáñ
áöäóÝúÓöåö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú ÃóãúÓóßóåóÇ ÃóíøóÇãðÇ Ýöí ÈóíúÊöåö: ßóÇäó
ÖóÇãöäðÇ. ÝóáóÇ íóÊóÍóÞøóÞõ ÇáÑøóÏøõ ãöäúåõ ÈóÚúÏó ÇáúÎöáóÇÝö ÅÐóÇ ßóÇäó
ãõãúÓößðÇ áöãóäúÝóÚóÉö äóÝúÓöåö¡ ÝóÃóãøóÇ ÇáúãõæÏóÚõ áóÇ íóÖúãóäõ
ÈöÇáúÅöãúÓóÇßö¡ Èóáú ÈöÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö¡ æóÞóÏú ÒóÇáó Ðóáößó ßõáøõåõ¡
ÍóÊøóì Ãóäøó Ýöí ÇáúÅöÌóÇÑóÉö ÅÐóÇ áóãú íõÖúãóäú ÈöÇáúÅöãúÓóÇßö: ÈóÑöÆó
ÈöÊóÑúßö ÇáúÎöáóÇÝö¡ Úóáóì ãóÇ ÞóÇáó Ýöí ÇáúÅöÌóÇÑóÇÊö: ÅÐóÇ
ÇÓúÊóÃúÌóÑóÊú ÇáúãóÑúÃóÉõ ËóæúÈó ÕöíóÇäóÉò áöÊóáúÈóÓóåõ ÃóíøóÇãðÇ¡
ÝóáóÈöÓóÊú ÈöÇááøóíúáö: ßóÇäóÊú ÖóÇãöäóÉð¡ ÝóÅöÐóÇ ÌóÇÁó ÇáäøóåóÇÑõ
ÈóÑöÆóÊúº áöÃóäøó ÇáÖøóãóÇäó ÚóáóíúåóÇ ÈöÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö áóíúáðÇ - Ïõæäó
ÇáúÅöãúÓóÇßö -.
(ÅÐóÇ) ËóÈóÊó ÈóÞóÇÁõ ÚóÞúÏö ÇáúæóÏöíÚóÉö¡ ÝóäóÞõæáõ: íóÏõ ÇáúãõæÏóÚö
ßóíóÏö ÇáúãõæÏöÚö¡ ÝóÅöãøóÇ Ãóäú íõÌúÚóáó Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáúÎöáóÇÝö¡ ßóÇäó
ÇáúÚóíúäõ Ýöí íóÏö ÇáúãóÇáößö¡ æóÇáúãõÓúÊóÚúãóáõ ãõÊóÔóÈøöËñ Èöåö ÝóÅöäú
åóáóßó ãöäú Úóãóáöåö: Öõãöäó æóÅöáøóÇ ÝóáóÇ. ßóãóÇ áóæú ÊóÔóÈøóËó
ÈöËóæúÈò Ýöí íóÏö ÕóÇÍöÈöåö¡ æóåóÐóÇ ÇÎúÊöíóÇÑõ ÇáúåöäúÏõæóÇäöíøö -
ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -¡ æóÇáúÃóÕóÍøõ: Ãóäøóåõ ÖóÇãöäñ ÅÐóÇ åóáóßó Ýöí
ÍóÇáóÉö ÇáúÎöáóÇÝö¡ ÓóæóÇÁñ ßóÇäó ãöäú ÇÓúÊöÚúãóÇáöåö¡ Ãóæú ãöäú ÛóíúÑö
ÇÓúÊöÚúãóÇáöåö¡ æóÝöí ÇáúßöÊóÇÈö ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóíúåöº ÝóÅöäøóåõ ÞóÇáó:
ÈóÑöÆó Úóäú ÇáÖøóãóÇäö æóÐóáößó áóÇ íóßõæäõ ÅáøóÇ ÈóÚúÏó ÕóíúÑõæÑóÉö
ÇáúÚóíúäö ãóÖúãõæäðÇ Úóáóíúåö. æóáóæú ÊóäóÇÒóÚóÇ Ýöí ÇáúåóáóÇßö Ãóäøóåõ
ßóÇäó Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáúÎöáóÇÝö¡ Ãóæú ÈóÚúÏó ÊóÑúßö ÇáúÎöáóÇÝö: ßóÇäó
ÇáúÞóæúáõ Þóæúáó ÇáúãóÇáößö¡ ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøóåõ ÕóÇÑó ÖóÇãöäðÇ¡
æóØóÑöíÞõ ÕóíúÑõæÑóÊöåö ÖóÇãöäðÇ ÊóÝúæöíÊõ ÇáúãóÚúÞõæÏö Úóáóíúåö
æóäóÒóÚó íóÏå ÖöãúäðÇ áöáúÎöáóÇÝö. æóáóßöäú ãóÇ ËóÈóÊó ÖöãúäðÇ
áöáÔøóíúÁö íóÊóÞóÏøóÑõ ÈöÞóÏúÑöåö¡ ÝóÝöíãóÇ æóÑóÇÁó ÒóãóÇäö ÇáúÎöáóÇÝö
íóÏõ ÇáúãõæÏóÚö ßóíóÏö ÇáúãõæÏöÚöº áöÈóÞóÇÁö ÇáúÚóÞúÏö¡ æóÇáöÇÓúÊöÏóÇãóÉ
ÝöíãóÇ íõÓúÊóÏóÇãõ áóåõ Íõßúãõ ÇáúÅöäúÔóÇÁö¡ æóáóæú ÃóæúÏóÚóåõ
ÇÈúÊöÏóÇÁð ÈóÑöÆó Úóäú ÇáÖøóãóÇäö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøó íóÏó ÇáúãõæÏóÚö
ßóíóÏö ÇáúãõæÏöÚö¡ ÝóßóÐóáößó åõäóÇ¡ æóÊóÈóíøóäó ÈöåóÐóÇ Ãóäøó
ÇÓúÊöÑúÏóÇÏóåõ íóÏó ÚóÇÑöíøóÊöåö ßóÇäó ãóÞúÕõæÏðÇ¡ Úóáóì ÍóÇáóÉö
ÇáúÎöáóÇÝöº áöÃóäøóåõ ËóÈóÊó ÖöãúäðÇ áóåõ æóÏóÚúæóì ÊõÞóíøöÏõ ÇáúÃóãúÑó
ÈöãóÇ ÞóÈúáó ÇáúÎöáóÇÝö ßóáóÇã ÈóÇØöáñº ÝóÅöäøó ÃóÍóÏðÇ áóÇ íóÙõäøõ
ÈöÕóÇÍöÈö ÇáúãóÇáö Ãóäú íóÞõæáó: ÇÍúÝóÙú ãóÇáöí ãóÇ áóãú ÊóÎõäú¡ ÝóÅöÐóÇ
ÎõäúÊ ÝóáóÇ ÊóÍúÝóÙú¡ æóáóßöäøóåõ íóÞõæáõ: ÇÍúÝóÙú¡ æóáóÇ ÊóÎõäú¡
ÝóÅöÐóÇ ÎõäúÊ ÝóÇÊúÑõßú ÇáúÎöíóÇäóÉó¡ æóÇÍúÝóÙúåõ áöíº áöÃóäøó
ãóÞúÕõæÏóåõ ãöäú ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúÍöÝúÙö Ãóäú íóßõæäó ãóÇáõåõ ãóÕõæäðÇ
ÚöäúÏóåõ. æóÇáúÍóÇÌóÉõ Åáóì Ðóáößó Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáúÎöáóÇÝö ÃóÙúåóÑõ.
æóÅöÐóÇ ØóáóÈó ÇáúãõæÏöÚõ ÇáúæóÏöíÚóÉó¡ ÝóÌóÍóÏóåóÇ ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ¡
(11/116)
ßóÇäó ÖóÇãöäðÇ áóåóǺ áöæóÌúåóíúäö
(ÃóÍóÏõåõãóÇ) : Ãóäøóåõ ÈöÇáúÌõÍõæÏö ÕóÇÑó ãõÊóãóáøößðǺ ÝóÅöäøó
ÇáÔøóÑúÚó ÌóÚóáó ÇáúÞóæúáó Þóæúáóåõ ÝöíãóÇ Ýöí íóÏöåö¡ æóáóÇ íóÊóãóáøóßõ
ÃóÍóÏñ ãóÇáó ÇáúÛóíúÑö ÈöÛóíúÑö ÑöÖóÇåõ ÅáøóÇ ÈöÇáÖøóãóÇäö¡ æóáöÃóäøó
ÇáúãóÇáößó ÚóÒóáóåõ Úóäú ÇáúÍöÝúÙö Íöíäó ØóÇáóÈóåõ ÈöÇáÑøóÏøö¡ Ýóåõæó
ÈöÇáúÌõÍõæÏö ÕóÇÑó ãóÇäöÚðÇ ÇáúãóÇáößó Úóäú ãöáúßöåö¡ ãõÝóæøöÊðÇ
Úóáóíúåö íóÏóåõ ÇáËøóÇÈöÊóÉó ÍõßúãðǺ Ýóíóßõæäõ ßóÇáúÛóÇÕöÈö: ÖóÇãöäðÇ
ÈöåóÐóÇ ÇáØøóÑöíÞö¡ æóáóãú íõÐúßóÑú Ýöí ÇáúßöÊóÇÈö ÅÐóÇ ÌóÍóÏóåóÇ¡ áóÇ
Ýöí æóÌúåö ÇáúãõæÏóÚö¡ ÝóÅöäú ÞóÇáó áóåõ ÅäúÓóÇäñ: ãóÇ ÍóÇáõ æóÏöíÚóÉö
ÝõáóÇäò ÚöäúÏóß¿ ÝóÌóÍóÏóåóÇ¡ Ãóæú ÌóÍóÏóåóÇ Ýöí æóÌúåö ÇáúãõæÏöÚ¡ ãöäú
ÛóíúÑö Ãóäú íõØóÇáöÈóåõ ÈöÇáÑøóÏøö ÈöÃóäú ÞóÇáó áóåõ: ãóÇ ÍóÇáõ
æóÏöíÚóÊöí ÚöäúÏóß¿ áöíóÔúßõÑóåõ Úóáóì ÍöÝúÙöåóÇ¡ ÝóÌóÍóÏóåóÇ. æóÐóßóÑó
ÇáúÝóÕúáóíúäö Ýöí ÇÎúÊöáóÇÝö ÒõÝóÑó æóíóÚúÞõæÈó ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ
Ãóäøóåõ Úóáóì Þóæúáö ÒõÝóÑó íóßõæäõ ÖóÇãöäðǺ áöãóÇ ÐóßóÑó: Ãóäøóåõ
ÈöÇáúÌõÍõæÏö ãõÊóãóáøößñ áóåóÇ¡ æóãõÝóæøöÊñ íóÏ ÇáúãóÇáößö ÍõßúãðÇ.
(æóÞóÇáó) ÃóÈõæ íõæÓõÝó: áóÇ íóßõæäõ ÖóÇãöäðǺ áöÃóäøó ÇáúãóÇáößó ãóÇ
ÚóÒóáóåõ Úóäú ÇáúÍöÝúÙöº Ýóíóßõæäõ ÇáúÚóÞúÏõ ÈóÇÞöíðÇ æóÈöÇÚúÊöÈóÇÑö
ÈóÞóÇÆöåö¡ íóÏõåõ ßóíóÏö ÇáúãóÇáößö Ýöí ÇáúÚóíúäö¡ æóáöÃóäøó ÇáúÌõÍõæÏó
Ýöí ÍóÇáö ÛóíúÈóÉö ÇáúãóÇáößö ãöäú ÇáúÍöÝúÙöº áöÃóäøóåõ ØóÑöíÞñ áöÏóÝúÚö
ØóãóÚö ÇáØøóÇãöÚöíäó ÚóäúåóǺ ÝóáóÇ íóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ áöáÖøóãóÇäö
Úóáóíúåö.
ÝóÅöäú ÃóÞóÇãó ÑóÈøõ ÇáúæóÏöíÚóÉö ÇáúÈóíøöäóÉó ÈóÚúÏó ÌõÍõæÏö ÇáúãõæÏóÚö
Ãóäøóåõ ÇÓúÊóæúÏóÚóåõ ßóÐóÇ¡ Ëõãøó ÃóÞóÇãó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ ÇáúÈóíøöäóÉó
ÃóäøóåóÇ ÖóÇÚóÊú: Ýóåõæó ÖóÇãöäñ áóåóǺ áöÃóäøóåõ ÈöÇáúÌõÍõæÏö ÕóÇÑó
ÖóÇãöäðÇ¡ æóåóáóÇßõ ÇáúãóÖúãõæäö Ýöí íóÏö ÇáÖøóÇãöäö íõÞóÑøöÑõ Úóáóíúåö
ÇáÖøóãóÇäó¡ æóßóÐóáößó Åäú ÃóÞóÇãó ÇáúÈóíøöäóÉó ÃóäøóåóÇ ßóÇäóÊú ÖóÇÚóÊú
ÞóÈúáó ÌõÍõæÏöåöº áöÃóäøó ÇáúÈóíøöäóÉó áóÇ ÊõÞúÈóáõ ÅáøóÇ ÈóÚúÏó
ÊóÞóÏøõãö ÇáÏøóÚúæóì¡ æóåõæó ãõäóÇÞöÖñ Ýöí ßóáóÇãöåö¡ ÝóÌõÍõæÏõåõ ÃóÕúáó
ÇáúÅöíÏóÇÚö íóãúäóÚõåõ ãöäú ÏóÚúæóì ÇáúåóáóÇßö ÞóÈúáóåõº ÝóáöåóÐóÇ áóÇ
ÊõÞúÈóáõ ÈóíøöäóÊõåõ¡ ÅáøóÇ Ãóäú íõÞöÑøó ÇáúãõæÏöÚõ ÈöÐóáößó¡
ÝóÍöíäóÆöÐò áóÇ ÖóãóÇäó Úóáóì ÇáúãõæÏóÚöº áöÃóäøó ÇáúÅöÞúÑóÇÑó ãõæÌöÈñ
ÈöäóÝúÓöåö Ýöí ÍóÞøö ÇáúãõÞöÑøö¡ æóáöÃóäøó ÇáúãõäóÇÞöÖó ÅÐóÇ ÕóÏøóÞóåõ
ÎóÕúãõåõ ßóÇäó ãóÞúÈõæáó ÇáúÞóæúáö. æóÅöäú ÞóÇáó: áóãú ÊõæÏöÚúäöí
ÔóíúÆðÇ Ëõãøó ÞóÇáó: ÞóÏú ÃóæúÏóÚúÊäöí æóáóßöäøóåóÇ åóáóßóÊú: Ýóåõæó
ÖóÇãöäñ áóåóǺ áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÌõÍõæÏóåõ ÃóÕúáó ÇáúÅöíÏóÇÚö
íóãúäóÚõåõ ãöäú ÏóÚúæóì ÇáúåóáóÇßö ÞóÈúáóåõ¡ æóÇáúåóáóÇßõ ÈóÚúÏó
ÇáúÌõÍõæÏö íõÄóßøöÏõ ÇáÖøóãóÇäó Úóáóíúåö. æóÅöäú ÞóÇáó: ÞóÏú
ÃóÚúØóíúÊõßåóÇ¡ Ëõãøó ÞóÇáó ÈóÚúÏó ÃóíøóÇãò: áóãú ÃõÚúØößóåóÇ¡
æóáóßöäøóåóÇ ÖóÇÚóÊú¡ áóãú íõÕóÏøóÞú æóåõæó ÖóÇãöäñ áóåóÇ. æóØóÚóäó
ÚöíÓóì Ýöí åóÐóÇ æóÞóÇáó: áóÇ ÖóãóÇäó Úóáóíúåöº áöÃóäøóåõ Êóßóáøóãó
ÈößóáóÇãóíúäö¡ áóæú Êóßóáøóãó Èößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Úóáóì
ÇáöÇäúÝöÑóÇÏö áóãú íóßõäú ÖóÇãöäðÇ¡ ÝóÈöãóÌúãõæÚöåöãóÇ ßóíúÝó íóÕöíÑõ
ÖóÇãöäðÇ¿ æóÊóÞúÑöíÑõ åóÐóÇ ãöäú æóÌúåóíúäö¡ (ÃóÍóÏõåõãóÇ) :
Ãóäøó ÇáÖøóãóÇäó íóÓúÊóÏúÚöí ÓóÈóÈðÇ - áóÇ ãóÍóÇáóÉó - æóáóãú íõæÌóÏúº
áöÃóäøó ÞóÈúÖóåõ ÈöÅöÐúäö ÇáúãóÇáößö¡ æóáóãú íõæÌóÏú ãöäúåõ ÌõÍõæÏñ
áöíóßõæäó ÖóÇãöäðÇ.
(æóÇáËøóÇäöí) :
Ãóäøó Þóæúáó ÇáúãõæÏóÚö: ÑóÏóÏúÊõåóÇ¡ Ãóæú åóáóßóÊú¡ ãõÚúÊóÈóÑñ Ýöí
äóÝúíö ÇáÖøóãóÇäö Úóäúåõ¡ áóÇ Ýöí ËõÈõæÊö ÇáÑøóÏøö Èöåöº æóáöåóÐóÇ áóæú
ÇÏøóÚóì ÇáÑøóÏøó Úóáóì ÇáúæóÕöíøö¡ áóãú íóÖúãóäú ÇáúæóÕöíøõ ÔóíúÆðÇ¡
æóÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáúãóÞúÕõæÏõ äóÝúíó ÇáÖøóãóÇäö Úóäúåõ¡ æóáóÇ ÊóäóÇÞõÖó
Èóíúäó ßóáóÇãóíúåö ÝöíãóÇ åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ¡ áóÇ íóßõæäõ ÖóÇãöäðÇ
ÔóíúÆðÇ. æóæóÌúåõ ÙóÇåöÑö ÇáÑøöæóÇíóÉö Ãóäøóåõ ãõäóÇÞöÖñ Ýöí ßóáóÇãöåöº
áöÃóäøó ÅÎúÈóÇÑóåõ ÈöÇáÑøóÏøö
(11/117)
íóãúäóÚõåõ ãöäú ÏóÚúæóì ÇáúåóáóÇßö Ýöí
íóÏöåö¡ æóÅöÎúÈóÇÑåõ ÈöÇáúåóáóÇßö Ýöí íóÏöåö íóãúäóÚõåõ ãöäú ÏóÚúæóì
ÇáÑøóÏøöº ÝóÓóÞóØó ÇÚúÊöÈóÇÑõ ßóáóÇãöåö áöáÊøóäóÇÞõÖö¡ ÝóíóÈúÞóì
ÓóÇßöÊðÇ ãõãúÊóäöÚðÇ ãöäú ÑóÏøö ÇáúæóÏöíÚóÉö ÈóÚúÏó ãóÇ ØóÇáóÈó ÈöåóÇ¡
æóÐóáößó ÓóÈóÈñ ãõæÌöÈñ áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåöº ÝóßóÇäó ÖóÇãöäðÇ áöåóÐóÇ.
ÝóÅöäú ÞóÇáó: ÇÓúÊóæúÏóÚúÊäöí ÃóáúÝó ÏöÑúåóãò¡ ÝóÖóÇÚóÊú¡ æóÞóÇáó
ÇáØøóÇáöÈõ: ßóÐóÈúÊó¡ Èóáú ÛóÕóÈúÊåóÇ ãöäøöí¡ ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ
ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚöº áöÃóäøó ÇáúãõÞöÑøó áóåõ íóÏøóÚöí Úóáóíúåö ÓóÈóÈó
ÇáÖøóãóÇäö - æóåõæó ÇáúÛóÕúÈõ - æóÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ ãõäúßöÑñ áöÐóáößó¡
æóáóãú íóÓúÈöÞú ãöäúåõ ÅÞúÑóÇÑñ ÈöÓóÈóÈò ãõæÌöÈò áöáÖøóãóÇäö¡ ÅäøóãóÇ
ÐóßóÑó Ãóäøó ÕóÇÍöÈó ÇáúãóÇáö æóÖóÚó ãóÇáóåõ Ýöí ãóæúÖöÚò¡ ÝóÖóÇÚó¡
æóÝöÚúáõ ÇáúÅöäúÓóÇäö Ýöí ãóÇáö äóÝúÓöåö áóÇ íóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ
áöáÖøóãóÇäö Úóáóì ÛóíúÑöåö. æóÅöäú ÞóÇáó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ: ÃóÎóÐúÊåóÇ
ãöäúß æóÏöíÚóÉð¡ æóÞóÇáó ÇáúÂÎóÑõ: Èóáú ÛóÕóÈúÊäöí¡ Ýóåõæó ÖóÇãöäñ
áóåóǺ áöÅöÞúÑóÇÑöåö ÈöæõÌõæÏö ÇáúÝöÚúáö ÇáúãõæÌöÈö áöáÖøóãóÇäö ãöäúåõ
Ýöí ãöáúßö ÇáúÛóíúÑö - æóåõæó ÇáúÃóÎúÐõ -. ÞóÇáó - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «Úóáóì ÇáúíóÏö ãóÇ ÃóÎóÐóÊú ÍóÊøóì ÊóÑõÏøó» .
Ëõãøó ÇÏøóÚóì ãóÇ íõÓúÞöØõ ÇáÖøóãóÇäó Úóäúåõ¡ æóåõæó ÅÐúäõ ÇáúãóÇáößö
ÅíøóÇåõ Ýöí ÇáúÃóÎúÐö¡ ÝóáóÇ íõÕóÏøóÞõ Úóáóì Ðóáößó¡ æóíóßõæäõ ÖóÇãöäðÇ¡
ÅáøóÇ Ãóäú íõÞöíãó ÇáúÈóíøöäóÉó¡ Ãóæú íóÃúÊöíó ÇáúãóÇáößõ Çáúíóãöíäóº
ÝóíóÞõæãó äõßõæáõåõ ãóÞóÇãó ÅÞúÑóÇÑöåö.
æóÅöäú ÞóÇáó ÑóÈøõ ÇáúãóÇáö: Èóáú ÃóÞúÑóÖúÊõßóåóÇ ÞóÑúÖðÇ¡ æóÞóÇáó
ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ: Èóáú æóÖóÚúÊóåóÇ ÚöäúÏöí æóÏöíÚóÉð¡ Ãóæú ÃóÎóÐúÊõåóÇ
ãöäúß æóÏöíÚóÉð¡ æóÞóÏú ÖóÇÚóÊú¡ ÝóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóíúåöº áöÃóäøóåõãóÇ
ÊóÕóÇÏóÞóÇ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÃóÎúÐó ÍóÕóáó ÈöÅöÐúäö ÇáúãóÇáößöº ÝóáóÇ
íóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ áöáÖøóãóÇäö ÅáøóÇ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÚóÞúÏö ÇáÖøóãóÇäö.
æóÇáúãóÇáößõ íóÏøóÚöí Ðóáößó ÈöÞóæúáöåö: ÃóÞúÑóÖúÊõßåóÇ¡ æóÇáúãõæÏóÚõ
ãõäúßöÑñ ÝóßóÇäó ÇáúÞóæúáõ Þóæúáóåõ - áöÅöäúßóÇÑöåö - Ëõãøó Èóíøóäó Ýöí
ÎóáúØö ÇáúÍöäúØóÉö ÈöÇáÔøóÚöíÑö Ãóäøóåõ Åäú ßóÇäó ÈöÍóíúËõ íõÓúÊóØóÇÚõ
Ãóäú íõÎóáøóÕóº ÝóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóì ÇáúãõæÏóÚö. æóÞóÏú íóßõæäõ Ðóáößó
ÈöÃóäú íóÏõÞøó ÍóÈøóÇÊö ÇáúÍöäúØóÉö ÝóÊõÛóÑúÈóáó¡ ÝóÊóÊóãóíøóÒó ãöäú
ÇáÔøóÚöíÑö¡ ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ÈöåóÐöåö ÇáÕøöÝóÉö: ßóÇäó åóÐóÇ ßóÎóáúØö
ÇáúÈöíÖö ÈöÇáÓøõæÏöº ÝóáóÇ íóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ áöáÖøóãóÇäö.
. (ÑóÌõáñ) ÇÓúÊóæúÏóÚó ÑóÌõáðÇ ÃóáúÝó ÏöÑúåóãò¡ æóáóåõ Úóáóì
ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚö ÃóáúÝñ ÞóÑúÖñ¡ ÝóÃóÚúØóÇåõ ÃóáúÝó ÏöÑúåóãò¡ Ëõãøó
ÇÎúÊóáóÝóÇ ÈóÚúÏó ÃóíøóÇãò ÝóÞóÇáó ÇáØøóÇáöÈõ: ÃóÎóÐúÊõ ÇáúæóÏöíÚóÉó
æóÞóÇáó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ: ÃóÚúØóíúÊ ÇáúÞóÑúÖó æóÞóÏú ÖóÇÚóÊú
ÇáúæóÏöíÚóÉõ: ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚöº áöÃóäøóåõ åõæó
ÇáÏøóÇÝöÚõ áöáúÃóáúÝö¡ ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõåõ Åäøóåõ ãöäú Ãóíú ÌöåóÉò
ÏóÝóÚóåõ¡ æóÞóÏú ÒóÚóãó Ãóäøóåõ ÏóÝóÚóåõ Úóäú ÌöåóÉö ÞóÖóÇÁö ÇáÏøóíúäöº
ÝóÈóÑöÆó ãöäú ÇáÏøóíúäö Èöåö¡ æóÈóÞöíóÊú ÇáúæóÏöíÚóÉõ Ýöí íóÏöåö¡ æóÞóÏú
ÃóÎúÈóÑó ÈöåóáóÇßöåóǺ ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõåõ Ýöí Ðóáößó¡ íõæóÖøöÍõåõ:
Ãóäøóåõ áóæú áóãú íóÏúÝóÚú Åáóíúåö ÔóíúÆðÇ ÍóÊøóì ÃóÎúÈóÑó ÈöåóáóÇßö
ÇáúæóÏöíÚóÉö¡ ßóÇäó ÇáúÞóæúáõ Þóæúáóåõ¡ æóáóÇ íóÌöÈõ Úóáóíúåö ÅáøóÇ
ÃóÏóÇÁõ ÇáúÃóáúÝö - ÈóÏóáó ÇáúÞóÑúÖö - ÝóßóÐóáößó ÅÐóÇ ÃóÎúÈóÑó
ÈöåóáóÇßö ÇáúæóÏöíÚóÉö ÈóÚúÏó ÃóÏóÇÁö ÇáúÃóáúÝö.
(ÑóÌõáñ) ÇÓúÊóæúÏóÚó ÕóÈöíøðÇ ãóÍúÌõæÑðÇ Úóáóíúåö ãóÇáðÇ¡
ÝóÇÓúÊóåúáóßóåõ: áóãú íóÖúãóäú¡ Ýöí Þóæúáö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó æóãõÍóãøóÏò
ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ. æóåõæó ÖóÇãöäñ Ýöí Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó
æóÇáÔøóÇÝöÚöíøö ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ. æóÌúåõ ÞóæúáöåöãóÇ: Ãóäøó ÖóãóÇäó
ÇáöÇÓúÊöåúáóÇßö ÖóãóÇäõ ÝöÚúáò¡ æóÇáÕøóÈöíøõ æóÇáúÈóÇáöÛõ Ýöíåö ÓóæóÇÁñº
(11/118)
áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ãóäú ÊóÍóÞøõÞó ÇáúÝöÚúáö
ÈöæõÌõæÏöåö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáúæóÏöíÚóÉó áóæú ßóÇäóÊú ÚóÈúÏðÇ¡ Ãóæú ÃóãóÉð¡
ÝóÞóÊóáóåõãóÇ ÇáÕøóÈöíøõ¡ ßóÇäó ÖóÇãöäðÇ ÈöåóÐóÇ ÇáØøóÑöíÞö. ÝóßóÐóáößó
Ýöí ÓóÇÆöÑö ÇáúÃóãúæóÇáö. æóáöÃóäøó ÇáúÅöíÏóÇÚó ãöäú ÇáÕøóÈöíøö ÈóÇØöáñº
áöÃóäøóåõ ÇÓúÊöÍúÝóÇÙõ ãóäú áóÇ íóÍúÝóÙõ¡ ÝóßóÃóäøóåõ áóãú íõæÏöÚúåõ
æóáóßöäøóåõ ÌóÇÁó ÝóÃóÊúáóÝó ãóÇáóåõ. æóÇÓúÊöÍúÝóÇÙõ ãóäú áóÇ íóÍúÝóÙõ:
ÊóÖúíöíÚñ áöáúãóÇáö¡ ÝóßóÃóäøóåõ ÃóáúÞóÇåõ Úóáóì ÞóÇÑöÚóÉö ÇáØøóÑöíÞö¡
æóáóæú ÝóÚóáó Ðóáößó ÝóÃóÊúáóÝóåõ ÕóÈöíøñ ßóÇäó ÖóÇãöäðÇ¿ ÝóßóÐóÇ åóÐóÇ.
æóÍõÌøóÉõ ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó æóãõÍóãøóÏò ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ ãóÇ ÞóÇáó Ýöí
ÇáúßöÊóÇÈö: áöÃóäøóåõ ÕóÈöíøñ¡ æóÞóÏú ÓóáøóØóåõ ÑóÈøõ ÇáúãóÇáö Úóáóì
ãóÇáöåö Íöíäó ÏóÝóÚóåõ Åáóíúåö.
(æóÝöí) ÊóÝúÓöíÑö åóÐóÇ ÇáÊøóÓúáöíØö äóæúÚóÇäö ãöäú ÇáúßóáóÇãö
(ÃóÍóÏõåõãóÇ) : Ãóäøóåõ ÊóÓúáöíØñ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáúÚóÇÏóÉöº áöÃóäøó
ÚóÇÏóÉó ÇáÕøöÈúíóÇäö ÅÊúáóÇÝõ ÇáúãóÇáöº áöÞöáøóÉö äóÙóÑöåöãú Ýöí
ÚóæóÇÞöÈö ÇáúÃõãõæÑö¡ Ýóåõæó áóãøóÇ ãóßøóäóåõ ãöäú Ðóáößó - ãóÚó
Úöáúãöåö ÈöÍóÇáöåö - íóÕöíÑõ ßóÇáúÅöÐúäö áóåõ Ýöí ÇáúÅöÊúáóÇÝö.
æóÈöÞóæúáöåö: ÇÍúÝóÙú¡ áóÇ íõÎúÑöÌõ ãöäú Ãóäú íóßõæäó ÅÐúäðǺ áöÃóäøóåõ
ÅäøóãóÇ íõÎóÇØöÈõ ÈöåóÐóÇ ãóäú áóÇ íóÍúÝóÙõ¡ Ýóåõæó ßóãõÞóÏøöãö
ÇáÔøóÚöíÑö Èóíúäó íóÏóíú ÇáúÍöãóÇÑö¡ æóÞóÇáó: áóÇ ÊóÃúßõáú¡ ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúÚóÈúÏö æóÇáúÃóãóÉöº áöÃóäøóåõ áóíúÓó ãöäú ÚóÇÏóÉö ÇáÕøóÈöíøóÇäö
ÇáúÞóÊúáõº áöÃóäøóåõãú íóåóÇÈõæäó ÇáúÞóÊúáó¡ æóíóÝöÑøõæäó ãöäúåõ¡ ÝóáóÇ
íóßõæäõ ÅíÏóÇÚõåõ ÊóÓóáøõØðÇ Úóáóì ÇáúÞóÊúáö - ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÚóÇÏóÊöåöãú
-. æóåóÐóÇ ÈöÎöáóÇÝö ÇáÏøóÇÈøóÉö¡ ÝóÅöäøó ãöäú ÚóÇÏóÊöåöãú ÅÊúáóÇÝó
ÇáÏøóæóÇÈøö¡ ÑõßõæÈðÇ¡ ÝóíóËúÈõÊõ ÇáÊøóÓúáöíØõ Ýöí ÇáÏøóÇÈøóÉö ÈöØóÑöíÞö
ÇáúÚóÇÏóÉö¡ æóÅöáøóÇ ÕóÍøó Ãóäú ÊóÞõæáó: ãóÚúäóì ÇáÊøóÓúáöíØö: ÊóÍúæöíáõ
íóÏöåö Ýöí ÇáúãóÇáö Åáóíúåöº ÝóÅöäøó ÇáúãóÇáößó - ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö íóÏöåö -
ßóÇäó ãõÊóãóßøöäðÇ ãöäú ÇÓúÊöåúáóÇßöåö¡ ÝóÅöÐóÇ Íóæøóáó íóÏóåõ Åáóíúåö¡
ÕóÇÑó ãõãóßøóäðÇ áóåõ ãöäú ÇÓúÊöåúáóÇßöåö - ÈóÇáöÛðÇ ßóÇäó ÇáúãõæÏóÚõ¡
Ãóæú ÕóÈöíøðÇ - ÅáøóÇ Ãóäøóåõ ÈöÞóæúáöåö: ÇÍúÝóÙú¡ ÞóÕóÏó Ãóäú íóßõæäó
åóÐóÇ ÇáÊøóÍúæöíáõ ãóÞúÕõæÑðÇ Úóáóì ÇáúÍöÝúÙö - Ïõæäó ÛóíúÑöåö - æóåóÐóÇ
ÕóÍöíÍñ Ýöí ÍóÞøö ÇáúÈóÇáöÛö¡ ÈóÇØöáñ Ýöí ÍóÞøö ÇáÕøóÈöíøöº áöÃóäøóåõ
áóãøóÇ ÇáúÊóÒóãó ÈöÇáúÚóÞúÏö¡ æóÇáÕøóÈöíøõ áóíúÓó ãöäú Ãóåúáöåö¡
ÝóíóÈúÞóì ÇáÊøóÓúáöíØõ Úóáóì ÇáöÇÓúÊöåúáóÇßö ÈöÊóÍúæöíáö ÇáúíóÏö Åáóíúåö
ãõØúáóÞðÇ¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÚóÈúÏö æóÇáúÃóãóÉö¡ ÝóÅöäøó ÇáúãóÇáößó -
ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö íóÏöåö - ãóÇ ßóÇäó ãõÊóãóßøöäðÇ ãöäú ÞóÊúáö ÇáúÂÏóãöíøö¡
ÝóÊóÍúæöíáõ ÇáúíóÏö Åáóíúåö áóÇ íóßõæäõ ÊóÓúáöíØðÇ Úóáóì ÞóÊúáöåöº
áöÃóäøó ÇáúÅöíÏóÇÚó ãöäú ÇáúãóÇáößö ÊóÕóÑøõÝñ Ýöí ãöáúßöåö¡
æóÇáúãóãúáõæßõ Ýöí Íõßúãö ÇáÏøóãö ãõÈúÞðì Úóáóì ÃóÕúáö ÇáúÍõÑøöíøóÉöº
ÝóáóÇ íóÊóäóÇæóáõåõ ÇáúÅöíÏóÇÚõ. æóÇáÊøóÓúáöíØõ íóËúÈõÊõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑöåö¡
ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ áóæú ÞóÇáó: ÇõÞúÊõáú ÚóÈúÏöíº áöÃóäøó ÐóÇßó ÇÓúÊöÚúãóÇáñ¡
æóÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáõ æóÑóÇÁó ÇáÊøóÓúáöíØö¡ ÝóÅöäøó ÈóÚúÏó ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö
ÅÐóÇ áóÍöÞóåõ ÖóãóÇäñ¡ íóÑúÌöÚõ Úóáóì ÇáúãõÓúÊóÚúãóáö¡ æóÈóÚúÏó
ÇáÊøóÓúáöíØö íóÓúÞõØõ ÍóÞøõ ÇáúãõÓóáøóØö Ýöí ÇáÊøóÖúãöíäö - áöÑöÖóÇåõ
Èöåö - æóáóÇ íóËúÈõÊõ áöÃóÍóÏò ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö Úóáóíúåö. æóáöåóÐóÇ
ÞõáúäóÇ Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóæúÖöÚö: Åäøó ÇáÕøóÈöíøó ÇáúãõÓúÊóåúáößó¡ ÅÐóÇ
Öõãöäó áöáúãõÓúÊóÍóÞøö¡ áóÇ íõÑúÌóÚõ Úóáóì ÇáúãõæÏóÚö¡ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ
áóæú ÞóÇáó áóåõ: ÃóÊúáöÝúåõ¡ ÝóÐóáößó ÇÓúÊöÚúãóÇáñ áöáÕøóÈöíøö¡ æóåóÐóÇ
ÊóÓúáöíØñ áóåõ ÈöãóäúÒöáóÉö Þóæúáöåö: ÃóÈóÍúÊõ áóß Ãóäú ÊóÃúßõáó åóÐóÇ
ÇáØøóÚóÇãó¡ Åäú ÔöÆúÊ¡ æóáóæú ÞóÇáó Ðóáößó¡ ÝóÃóßóáóåõ ÇáÕøóÈöíøõ¡ áóãú
íóÖúãóäú. æóáóæú ÌóÇÁó ãõÓúÊóÍóÞøñ æóÖóãöäóåõ¡ áóãú íóÑúÌöÚú Úóáóì
ÇáøóÐöí ÞóÇáó áóåõ Ðóáößóº ÝóåóÐóÇ ãöËúáõåõ¡ ÅáøóÇ Ãóäøó ÃóÈóÇ íõæÓõÝó
íóÞõæáõ: Þóæúáõåõ: ÇÍúÝóÙúåõ¡ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö ãöãøóÇ
ÊóäóÇæóáóåõ ãõØúáóÞõ ÇáÊøóÓúáöíãö.
(11/119)
æóÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ ÊóÕóÑøõÝñ ãöäú
ÇáúãõÓúÊóËúäöí Úóáóì äóÝúÓöåö Ýöí ÍóÞøöåöº ÝóáóÇ íóÚúÊóÈöÑõ áöÕöÍøóÊöåö
ÍóÇáó ÇáúãõÎóÇØóÈö Èöåö¡ Ãóæú ËõÈõæÊó æöáóÇíóÉò áóåõ Úóáóíúåö¡ Èóáú
ÈöÇÓúÊöËúäóÇÆöåö íóÎúÑõÌõ ãóÇ æóÑóÇÁó ÇáúÍöÝúÙö ãöäú åóÐóÇ ÇáÊøóÓúáöíØö.
ÝóÅöÐóÇ ÇÓúÊóåúáóßóåõ ÇáÕøóÈöíøõ ßóÇäó ãõÓúÊóåúáößðÇ ÈöÛóíúÑö ÅÐúäöåö.
æóáóßöäú ÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó æóãõÍóãøóÏñ ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ íóÞõæáóÇäö:
ÇáÊøóÓúáöíØõ: ÈöÇáúÝöÚúáö¡ æóåõæó äóÞúáõ ÇáúíóÏö Åáóíúåö ãõØúáóÞðÇ.
æóÞóæúáõåõ: ÇÍúÝóÙú¡ ßóáóÇãñ¡ ÝóáóÇ íóÊóÍóÞøóÞõ ÇÓúÊöËúäóÇÄõåõ ãöäú
ÇáúÝöÚúáö ÇáúãõØúáóÞö¡ Èóáú íóßõæäõ ãõÚóÇÑöÖðÇ áöÐóáößó ÇáúÝöÚúáö
ÇáøóÐöí åõæó ÊóÓúáöíØñ¡ æóáóÇ íóßõæäõ ãõÚóÇÑöÖðÇ ÅáøóÇ ÈóÚúÏó ÕöÍøóÊöåö
ÍõßúãðǺ áößóæúäö ÇáúãõÎóÇØóÈö ãöäú Ãóåúáö ÇáöÇáúÊöÒóÇãö ÈöÇáúÚóÞúÏö¡
æóÐóáößó Ýöí ÍóÞøö ÇáúÈóÇáöÛö Ïõæäó ÇáÕøóÈöíøö¡ ÝóíóÈúÞóì ÇáÊøóÓóáøõØõ
Ýöí ÍóÞøö ÇáÕøóÈöíøö. æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóíúåö: Ãóäøó ÇáÕøóÈöíøó áóæú
ÖóíøóÚó ÇáúæóÏöíÚóÉó¡ áóãú íóÖúãóäúº ÈöÃóäú ÑóÃóì ÅäúÓóÇäðÇ íóÃúÎõÐõåóÇ¡
Ãóæú Ïóáøóåõ Úóáóì ÃóÎúÐöåóÇ¡ æóÇáúÈóÇÆöÚ íóÖúãóäõ - ÈöãöËúáöåö -.
ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó ÇáúÚóÇÑöÖó ÕóÍöíÍñ Ýöí ÍóÞøö ÇáúÈóÇáöÛö - Ïõæäö
ÇáÕøóÈöíøö -. æóÚóáóì åóÐóÇ: áóæú ÃóæúÏóÚó ÚóÈúÏðÇ¡ ãóÍúÌõæÑðÇ Úóáóíúåö¡
ãóÇáðÇ ÝóÇÓúÊóåúáóßóåõ: áóãú íóÖúãóäú¡ ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó
æóãõÍóãøóÏò ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ ÍóÊøóì íõÚúÊóÞóº áöÃóäøó ÇáúÚóÇÑöÖó
ÕóÍöíÍñ Ýöí ÍóÞøöåö Ïõæäó Çáúãóæúáóì ÝóÅöäøóåõ ÇáúÊöÒóÇãñ ÈöÇáúÚóÞúÏö.
æóÚóáóì Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó: íõÈóÇÚõ Ýöíåö Ýöí ÇáúÍóÇáöº áöÃóäøó
ÇáúãõæÏóÚó íóÊóÕóÑøóÝõ Úóáóì äóÝúÓöåö Ýöí ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁöº ÝóíóÈúÞóì
ÇáöÇÓúÊöåúáóÇßõ ÈöÛóíúÑö ÅÐúäöåö.
ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúÚóÈúÏõ ÕóÈöíøðÇ áóãú íóÖúãóäú " ÚöäúÏóåõãóÇ " Ýöí
ÇáúÍóÇáö¡ æóáóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÈõáõæÛö æóÇáúÚöÊúÞöº áöÃóäøó ÇáúÚóÇÑöÖó áóãú
íóÕöÍøó Ýöí ÍóÞøöåö æóáóÇ Ýöí ÍóÞøö Çáúãóæúáóì. æóÅöäú ßóÇäó ÇáÕøóÈöíøõ¡
Ãóæú ÇáúÚóÈúÏõ ãóÃúÐõæäðÇ¡ ßóÇäó ÖóÇãöäðÇ Ýöí ÇáúÍóÇáöº áöÃóäøó
ÇáúÚóÇÑöÖó ÞóÏú ÕóÍøó Ýöí ÍóÞøöåöãóÇ¡ æóÝöí ÍóÞøö Çáúãóæúáóìº
ÝóÇáúãóÃúÐõæäõ ãöäú Ãóåúáö ÇáöÇáúÊöÒóÇãö ÈöÇáúÚóÞúÏö¡ æóáöåóÐóÇ
íõÄóÇÎóÐóÇäö ÈöÖóãóÇäö ÇáÊøóÖúíöíÚö. æóÚóáóì åóÐóÇ: ÇáúÎöáóÇÝõ áóæú
ÃóÞúÑóÖó ÕóÈöíøðÇ ãóÍúÌõæÑðÇ Úóáóíúåö¡ Ãóæú ÚóÈúÏðÇ ãóÍúÌõæÑðÇ Úóáóíúåö¡
ãóÇáðÇ ÝóÇÓúÊóåúáóßóåõº áöÃóäøó ÇáÊøóÓúáöíãó Åáóíúåö ÊóÓúáöíØñ.
æóÞóæúáõåõ: ÃóÞúÑóÖúÊõßó: ãõÚóÇÑöÖõ áöÞóæúáöåö: ÇÍúÝóÙú Ýöí ÇáúæóÏöíÚóÉö
- Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ -¡ æóßóÐóáößó áóæú ÈóÇÚó ãöäú ÕóÈöíøò ãóÍúÌõæÑò
Úóáóíúåö¡ Ãóæú ÚóÈúÏò ãóÍúÌõæÑò Úóáóíúåö ÔóíúÆðÇ¡ ÝóÇÓúÊóåúáóßóåõ¡
Ýóåõæó Úóáóì åóÐóÇ ÇáúÎöáóÇÝöº áöÃóäøó ÇáÊøóÓúáöíãó ÅáóíúåöãóÇ
ÊóÓúáöíØñ. æóÞóæúáõåõ: ÈöÚúÊ¡ ãõÚóÇÑöÖñ ÝóáóÇ íóÚúãóáõ åóÐóÇ
ÇáúãõÚóÇÑöÖõ Ýöí ÍóÞøö ÇáÕøóÈöíøö ÃóÕúáðÇ¡ æóáóÇ Ýöí ÍóÞøö ÇáúÚóÈúÏö
ÍóÊøóì íõÚúÊóÞó¡ ÝóåóÐóÇ åõæó ÇáúÍóÑúÝõ ÇáøóÐöí íóÎúÑõÌõ Úóáóíúåö åóÐöåö
ÇáúãóÓóÇÆöáõ.
(æóÅöäú) åóáóßóÊú ÇáúæóÏöíÚóÉõ ÚöäúÏó ÇáÕøóÈöíøö æóÇáúÚóÈúÏö: ÝóáóÇ
ÖóãóÇäó ÚóáóíúåöãóǺ áöÇäúÚöÏóÇãö ÕóäöíÚò ãõæÌöÈò áöáÖøóãóÇäö ãöäúåõãóÇ.
æóÝöí ÞóÊúáö ÇáúÚóÈúÏö æóÇáúÃóãóÉö íóÌöÈõ ÚóáóíúåöãóÇ ãóÇ íóÌöÈõ ÞóÈúáó
ÇáúÅöíÏóÇÚö¡ ÝóÚóáóì ÚóÇÞöáóÉö ÇáÕøóÈöíøö ÞöíãóÉõ ÇáúãóÞúÊõæáö Ýöí
ËóáóÇËö Óöäöíäó - ÚóãúÏðÇ ÞóÊóáóåõ Ãóæú ÎóØóÃðº áöÃóäøó ÚóãúÏó
ÇáÕøóÈöíøö æóÎóØóÃóåõ ÓóæóÇÁñ - æóÚóáóì Çáúãóãúáõæßö ÇáúÞöÕóÇÕõ Åäú
ÞóÊóáóåõ ÚóãúÏðÇ¡ æóÅöäú ÞóÊóáóåõ ÎóØóÃð: íõÎóÇØóÈõ Çáúãóæúáóì
ÈöÇáÏøóÝúÚö¡ Ãóæú ÇáúÝöÏóÇÁö Ýöí ÇáúÚóÈúÏö¡ æóÚóáóíúåö ÇáúÞöíãóÉõ Ýöí
ÇáúãõÏúÈöÑö¡ æóÃõãøö ÇáúæóáóÏö¡ íóÚúäöí ÇáúÃóÞóáøó ãöäú ÞöíãóÉö
ÇáúãóÞúÊõæáö æóÞöíãóÉö ÇáúÞóÇÊöáö. æóÚóáóì ÇáúãõßóÇÊóÈö Ãóäú íóÓúÚóì Ýöí
ÇáúÃóÞóáøö ãöäú ÞöíãóÊöåö¡ æóãöäú ÞöíãóÉö ÇáúãóÞúÊõæáö. æóáóæú ÃóæúÏóÚó
ÑóÌõáðÇ ÔóíúÆðÇ ÝóÇÓúÊóåúáóßóåõ ÇÈúäñ áóåõ ÕóÛöíÑñ¡ Ãóæú ÚóÈúÏñ: ÝóÚóáóì
ÇáúãõÓúÊóåúáößö ÖóãóÇäõåõ Ýöí ÇáúÍóÇáöº
(11/120)
áöÃóäøó ÞóÈõæáóåõ ÇáúæóÏöíÚóÉó íóßõæäõ
ÅÐúäðÇ áöãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö ÈöÃóäú íóÍúÝóÙóåóÇ. æóÇáÕøóÈöíøõ æóÇáúÚóÈúÏõ
ÅÐóÇ ßóÇäó ãóÃúÐõæäðÇ Ýöí ÍöÝúÙö ÇáúæóÏöíÚóÉö íõÄóÇÎóÐõ ÈöÖóãóÇäö
ÇáöÇÓúÊöåúáóÇßö. .
(ÑóÌõáñ) ÇÓúÊóæúÏóÚó ÑóÌõáðÇ ÃóáúÝó ÏöÑúåóãò¡ ÝóÏóÝóÚóåóÇ
ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ Åáóì ÂÎóÑó¡ æóÇÏøóÚóì Ãóäøó ÑóÈøó ÇáúæóÏöíÚóÉö ÃóãóÑóåõ
ÈöÐóáößó: áóãú íõÕóÏøóÞú Úóáóíúåö ÅáøóÇ ÈöÈóíøöäóÉò. (æóÞóÇáó) ÇÈúäõ
ÃóÈöí áóíúáóì: åõæó ãõÕóÏøóÞñ Ýöí Ðóáößó ãóÚó íóãöíäöåöº áöÃóäøó "
ÚöäúÏóåõ ": áöáúãõæÏóÚö Ãóäú íõæÏöÚó¡ æóåõæó ãõäúßöÑñ áöæõÌõæÈö
ÇáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö. " ÝóÃóãøóÇ ÚöäúÏóäóÇ ": áóíúÓó áöáúãõæÏóÚö Ãóäú
íõæÏöÚó¡ ÝóÏóÝúÚõåõ Åáóì ÇáËøóÇäöí ÓóÈóÈñ áöæõÌõæÈö ÇáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö.
Ëõãøó íóÏøóÚöí ãóÇ íõÓúÞöØõ ÇáÖøóãóÇäó Úóäúåõ - æóåõæó ÇáúÅöÐúäõ -º
ÝóáóÇ íõÕóÏøóÞõ ÅáøóÇ ÈöÈóíøöäóÉò¡ ßóãóÇ áóæú ÃóÎóÐó ãóÇáó ÅäúÓóÇäò
ÝóÇÏøóÚóì Ãóäøóåõ ÃóÎóÐóåõ ÈöÅöÐúäöåö¡ æóáóåõ Ãóäú íóÓúÊóÍúáöÝó
ÕóÇÍöÈóåóÇ Ãóäøóåõ áóãú íóÃúãõÑúåõ ÈöÇáÏøóÝúÚöº áöÃóäøóåõ áóæú ÃóÞóÑøó
ÈöÇáúÃóãúÑö ÈóÑöÆó ÇáúãõæÏóÚõ¡ ÝóÅöÐóÇ ÃóäúßóÑó íõÓúÊóÍúáóÝõº áöÑóÌóÇÁö
äõßõæáöåö.
ÝóÅöäú ßóÇäó ÑóÈøõ ÇáúæóÏöíÚóÉö ÃóãóÑóåõ Ãóäú íóÏúÝóÚóåóÇ Åáóì ÑóÌõáò¡
ÝóÞóÇáó: ÞóÏú ÏóÝóÚúÊõåóÇ¡ æóÞóÇáó ÇáÑøóÌõáõ: áóãú ÃóÞúÈöÖúåóÇ ãöäúß¡
æóÞóÇáó ÑóÈøõ ÇáúæóÏöíÚóÉö: áóãú ÊóÏúÝóÚúåóÇ¡ ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ
ÇáúãõæÏóÚö ãóÚó íóãöíäöåöº áöÃóäøó ÏóÚúæóÇåõ ÇáÏøóÝúÚó Åáóì ãóäú ÃóãóÑó
ÇáúãóÇáößõ ÈöÇáÏøóÝúÚö Åáóíúåö ÈöãóäúÒöáóÉö ÏóÚúæóÇåõ ÇáÏøóÝúÚó Åáóì
ãóÇáößöåóǺ Ýóíóßõæäõ ãõÕóÏøóÞðÇ Ýöí ÈóÑóÇÁóÊöåö Úóäú ÇáÖøóãóÇäö Ïõæäó
æõÕõæáö ÇáúãóÇáö Åáóì Ðóáößó ÇáÑøóÌõáö¡ ÍóÊøóì áóÇ íóÖúãóäó Ðóáößó
ÇáÑøóÌõáõ¡ ãóÇ áóãú ÊóÞõãú ÇáúÈóíøöäóÉõ Úóáóì ÞóÈúÖöåö. .
æóÅöÐóÇ ÞóÇáó ÕóÇÍöÈõ ÇáúæóÏöíÚóÉö áöáúãõæÏóÚö: ÇÎúÈóÃúåóÇ Ýöí ÈóíúÊöß
åóÐóÇ¡ ÝóÎóÈøóÃóåóÇ Ýöí ÈóíúÊò ÂÎóÑó Ýöí ÏóÇÑöåö Êöáúßó¡ ÝóÖóÇÚóÊú:
ÝóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóíúåö - ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ - æóÝöí ÇáúÞöíóÇÓö: åõæó ÖóÇãöäñº
áöÃóäøóåõ ÎóÇáóÝó ÃóãúÑóåõ äóÕøðÇ¡ Ýóåõæó ßóãóÇ áóæú ÞóÇáó: ÇÎúÈóÃúåóÇ
Ýöí ÏóÇÑöß åóÐöåö¡ ÝóÎóÈøóÃóåóÇ Ýöí ÏóÇÑò ÃõÎúÑóìº ÝóåóáóßóÊú. æóÝöí
ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö íóÞõæáõ: ÅäøóãóÇ íõÚúÊóÈóÑõ ãöäú ßóáóÇãöåö ãóÇ íóßõæäõ
ãõÝöíÏðÇ Ïõæäó ãóÇ áóÇ íóßõæäõ ãõÝöíÏðÇ.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú ÞóÇáó: ÇÍúÝóÙúåóÇ Èöíóãöíäöß Ïõæäó íóÓóÇÑöß¡
Ãóæú: ÇõäúÙõÑú ÅáóíúåóÇ ÈöÚóíúäöß Çáúíõãúäóì Ïõæäó ÇáúíõÓúÑóì¡ áóãú
íõÚúÊóÈóÑúº áöÃóäøóåõ ÛóíúÑõ ãõÝöíÏò. ÅÐóÇ ËóÈóÊó åóÐóÇ ÝóäóÞõæáõ:
ÇáúÈóíúÊóÇäö Ýöí ÏóÇÑò æóÇÍöÏóÉò áóÇ íóÊóÝóÇæóÊóÇäö Ýöí ãóÚúäóì
ÇáúÍöÑúÒöíøóÉöº áöÃóäøó Çáúßõáøó ÍöÑúÒñ æóÇÍöÏñ.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáÓøóÇÑöÞó ÅÐóÇ ÃóÎúÑóÌó ÇáúãóÊóÇÚó ãöäú ÃóÍóÏö
ÇáúÈóíúÊóíúäö Åáóì ÇáúÈóíúÊö ÇáúÂÎóÑö¡ áóãú íõÞúØóÚú ÅÐóÇ ÃõÎöÐó ÞóÈúáó
Ãóäú íõÎúÑöÌóåõ ãöäú ÇáúÍöÑúÒö¡ ÝóÃóãøóÇ ÇáÏøóÇÑóÇäö íóÊóÝóÇæóÊóÇäö Ýöí
ÇáúÍöÑúÒö¡ ÝóßóÇäó ÊóÞúíöíÏõåõ Ýöí ÇáÏøóÇÑö ãõÝöíÏðǺ áöÃóäøó ßõáøó
ÏóÇÑò ÍöÑúÒñ Úóáóì ÍöÏóÉò.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú ÞóÇáó áóåõ: áóÇ ÊóÎúÑõÌú ÈöåóÇ ãöäú ÇáúßõæÝóÉö¡
ÝóÎóÑóÌó ÈöåóÇ Åáóì ÇáúÈóÕúÑóÉö ßóÇäó ÖóÇãöäðǺ áöÃóäøó ÇáÊøóÞúíöíÏó Ýöí
ÇáúãöÕúÑóíúäö ãõÝöíÏñ¡ ÝóÅöäú ÇäúÊóÞóáó ãöäú ÇáúßõæÝóÉö Åáóì
ÇáúÈóÕúÑóÉö¡ Ãóæú Åáóì ÛóíúÑöåóÇ áöÔóíúÁò áóãú íóßõäú áóåõ ãöäúåõ ÈõÏøñ¡
ÝóåóáóßóÊú: ÝóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóíúåöº áöÃóäøó ÇáúãõæÏóÚó ÅäøóãóÇ
íóáúÊóÒöãõ ÔóÑúØó ÇáúãõæÏöÚö ÈöÍóÓóÈö ÅãúßóÇäöåö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú ÞóÇáó: ÃóãúÓößúåóÇ ÈöíóÏöß æóáóÇ ÊóÖóÚúåóÇ
áóíúáðÇ æóáóÇ äóåóÇÑðÇ¡ ÝóæóÖóÚóåóÇ Ýöí ÈóíúÊöåöº ÝóåóáóßóÊú: áóãú
íóÖúãóäúåóÇ¡º áöÃóäøó ãóÇ ÔóÑóØó Úóáóíúåö áóíúÓó Ýöí æõÓúÚöåö -
ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáúÚóÇÏóÉö - ÝóßóÐóáößó íóÓúÞõØõ ÇÚúÊöÈóÇÑõ ÔóÑúØöåö.
ÅÐóÇ áóãú íóÌöÏú ÈõÏøðÇ ãöäú ÇáöÇäúÊöÞóÇáö ãöäú ÈóáóÏò Åáóì ÈóáóÏò¡
ÝóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóíúåö
(11/121)
ÅÐóÇ åóáóßóÊú¡ æóåóÐóÇ ÈöäóÇÁð Úóáóì
ÃóÕúáöäóǺ ÝóÅöäøó áöáúãõæÏóÚö Ãóäú íõÓóÇÝöÑó ÇáúæóÏöíÚóÉö ÚöäúÏó
ÅØúáóÇÞö ÇáúÚóÞúÏö¡ " æóÚöäúÏó ÇáÔøóÇÝöÚöíøö ": áóíúÓó áóåõ Ðóáößóº
áöÃóäøó Ýöíåö ÊóÚúÑöíÖó ÇáúãóÇáö áöáúåóáóÇßö. ÞóÇáó - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «ÇáúãõÓóÇÝöÑõ æóãóÊóÇÚõåõ æóãóÇáõåõ Úóáóì ÞóáóÊò
ÅáøóÇ ãóÇ æóÞóì Çááøóåõ - ÊóÚóÇáóì -» . æóáóíúÓó áöáúãõæÏóÚö ÊóÚúÑöíÖõ
ÇáúæóÏöíÚóÉö áöáúãõÊúáöÝö¡ æóåóÐóÇ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÃóÈö æóÇáúæóÕöíøö
æóÇáúãõÖóÇÑóÈöº ÝóÅöäøóåõãú íõÓóÇÝöÑõæäó áöáÊøöÌóÇÑóÉö æóØóáóÈö
ÇáÑøöÈúÍö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó áóåõãú Ãóäú íõÓóÇÝöÑõæÇ ÈöÇáúãóÇáö ãöäú ØóÑöíÞö
ÇáúÈóÍúÑö. æóáóíúÓó áöáúãõæÏóÚö ÍóÞøõ ÇáÊøóÕóÑøõÝö æóÇáöÇÓúÊöÑúÈóÇÍö Ýöí
ÇáúæóÏöíÚóÉöº æóáöåóÐóÇ: áóÇ íõÓóÇÝöÑõ ãöäú ØóÑöíÞö ÇáúÈóÍúÑö¡
íõæóÖøöÍõåõ: Ãóäøó ãóÞúÕõæÏó ÇáúãõæÏöÚö Ãóäú íóßõæäó ãóÇáõåõ Ýöí
ÇáúãöÕúÑö ãóÍúÝõæÙðÇ¡ íóÊóãóßøóäõ ãöäúåõ ãóÊóì ÔóÇÁó¡ æóíóÝõæÊõ Úóáóíúåö
åóÐóÇ ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÅÐóÇ ÓóÇÝóÑó ÇáúãõæÏóÚõ Èöåö. æóÍõÌøóÊõäóÇ Ýöí
Ðóáößó: Ãóäøó ÇáúÃóãúÑó ãõØúáóÞñ¡ ÝóáóÇ íóÊóÞóíøóÏõ ÈöãóßóÇäò Ïõæäó
ãóßóÇä¡ ßóãóÇ áóÇ íóÊóÞóíøóÏõ ÈöÒóãóÇäòº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ãóäú íõÑóÇÚóì
ÃóãúÑõåõ Ýöí ÔóíúÁò íõÑóÇÚóì ÅØúáóÇÞõ ÃóãúÑöåö¡ ßóÃóæóÇãöÑö ÇáÔøóÑúÚö¡
æóÇáúÃóãúßöäóÉõ ßõáøõåóÇ Ýöí ÕöÝóÉö ÇáúÃóãúÑö ÓóæóÇÁñ¡ ÅäøóãóÇ ÇáúÎóæúÝõ
ãöäú ÇáäøóÇÓö - Ïõæäó ÇáúãóßóÇäö - ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáØøóÑöíÞõ ÃóãúäðÇ¡
ßóÇäó ÇáúÍöÝúÙõ Ýöíåö ßóÇáúÍöÝúÙö Ýöí ÌóæúÝö ÇáúãöÕúÑö. æóãõÑóÇÏõ
ÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: ÈóíóÇäõ
ÇáúÍóÇáóÉö Ýöí Ðóáößó ÇáúæóÞúÊö. ÝóÅöäøó ÇáúãõÓúáöãöíäó ßóÇäõæÇ áóÇ
íóÃúãóäõæäó ÎóÇÑöÌó ÇáúãóÏöíäóÉöº áöÛóáóÈóÉö ÇáúßõÝøóÇÑö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ ÝöíãóÇ ÃóÎúÈóÑó ãöäú ÇáúÃóãúÑö ÈóÚúÏóåõ ÞóÇáó:
íõæÔößõ Ãóäú ÊóÎúÑõÌó ÇáÙøóÚöíäóÉõ ãöäú ÇáúÞóÇÏöÓöíøóÉö Åáóì ãóßøóÉó áóÇ
ÊóÎóÇÝõ ÅáøóÇ Çááøóåó - ÊóÚóÇáóì - æóÇáÐøöÆúÈó Úóáóì ÛóäóãöåóÇ. æóáóÇ
íóÌõæÒõ Ãóäú íóÊóÞóíøóÏó ãõØúáóÞõ ÃóãúÑöåö ÈöÇáúÚõÑúÝö æóÇáúãóÞúÕõæÏöº
áöÃóäøó ÇáäøóÕøó ãõÞóÏøóãñ Úóáóì Ðóáößó¡ æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãõÔúÊóÑóßñ¡
ÝóÞóÏú íóßõæäõ ÞóÕúÏõåõ: Ãóäú íõÍúãóáó ÇáúãóÇáõ Åáóíúåö¡ ÎõÕõæÕðÇ ÅÐóÇ
ÓóÇÝóÑó Åáóì ÇáúÈóáóÏö ÇáøóÐöí Ýöíåö ÕóÇÍöÈõ ÇáúãóÇáö¡ æóáöÃóäøó
ÇáúãõæÏóÚó áóÇ íóÊóÚóÐøóÑõ Úóáóíúåö ÇáúÎõÑõæÌõ áöáÓøóÝóÑö Ýöí ÍóÇÌóÊöåö
ÈöÓóÈóÈö ÞóÈõæáö ÇáúæóÏöíÚóÉö¡ æóÅöÐóÇ ÎóÑóÌó: ÝóÅöãøóÇ Ãóäú íóÏúÝóÚó
ÇáúæóÏöíÚóÉó Åáóì ÛóíúÑöåöº Ýóíóßõæäó ÊóÇÑößðÇ áöáäøóÕøöº áöÃóäøóåõ
ÃóãóÑóåõ Ãóäú íóÍúÝóÙó ÈöäóÝúÓöåö¡ æóÅöãøóÇ Ãóäú íóÍúãöáó ãóÚó äóÝúÓöåöº
Ýóíóßõæäó ãõÎóÇáöÝðÇ áöãóÞúÕõæÏöåö¡ æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó ãõÑóÇÚóÇÉó
ÇáäøóÕøö Ãóæúáóì ãöäú ãõÑóÇÚóÇÉö ÇáúãóÞúÕõæÏö¡ æóáöåóÐóÇ ÞóÇáó ÃóÈõæ
ÍóäöíÝóÉó: ãóÇáóåõ Íöãúáñ æóãõÄúäóÉñ¡ æóãóÇ áóÇ Íöãúáó áóåõ æóáóÇ
ãõÄúäóÉó Ýöí Ðóáößó ÓóæóÇÁñ - ÈóÚõÏóÊú ÇáúãóÓóÇÝóÉõ Ãóæú ÞóÑõÈóÊú -
áöãõÑóÇÚóÇÉö ÇáäøóÕøö¡ æóåõæó ÇáúÞöíóÇÓõ. æóÇÓúÊóÍúÓóäó ÃóÈõæ íõæÓõÝó -
ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - ÝóÞóÇáó: ÅÐóÇ ßóÇäó áóåõ Íöãúáñ æóãõÄúäóÉñ¡ ÝóáóíúÓó
áóåõ Ãóäú íõÓóÇÝöÑó Èöåöº áöÃóäøóåõ íóáúÒóãõ ÕóÇÍöÈóåóÇ ãõÄúäóÉõ
ÇáÑøóÏøö¡ æóáóÇ æöáóÇíóÉó áóåõ Úóáóíúåö Ýöí ÅáúÒóÇãö ÇáúãõÄúäóÉö
ÅíøóÇåõ. æóÇÓúÊóÍúÓóäó ãõÍóãøóÏñ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - ÝóÞóÇáó: ÅÐóÇ
ÞóÑõÈóÊú ÇáúãóÓóÇÝóÉõ Ýóáóåõ Ãóäú íõÓóÇÝöÑó ÈöåóÇ¡ æóÅöÐóÇ ÈóÚõÏóÊú
ÇáúãóÓóÇÝóÉõ ÝóáóíúÓó áóåõ Ðóáößóº áöÃóäøóåõ íóÚúÙõãõ ÇáÖøóÑóÑõ
æóÇáúãõÄúäóÉõ Úóáóì ÕóÇÍöÈöåóÇ ÚöäúÏó ÈõÚúÏö ÇáúãóÓóÇÝóÉö¡ ÅÐóÇ ÃóÑóÇÏó
ÑóÏøóåóÇ.
æóáóæú ÃóæúÏóÚóåõ æóÏöíÚóÉð ÝóÞóÇáó: áóÇ ÊóÏúÝóÚúåóÇ Åáóì ÇãúÑóÃóÊöß¡
Ãóæú ÚóÈúÏöß¡ Ãóæú æóáóÏöß¡ Ãóæú ÃóÌöíÑöߺ ÝóÅöäøöí ÃóÊøóåöãõåõãú
ÚóáóíúåóÇ¡ ÝóÏóÝóÚóåóÇ Åáóì ÇáøóÐöí äóåóÇåõ Úóäúåõ¡ ÝóåóáóßóÊú: ÝóÅöäú
ßóÇäó íóÌöÏõ ÈõÏøðÇ ãöäú ÇáÏøóÝúÚö Åáóíúåö - ÈöÃóäú ßóÇäó áóåõ ÓöæóÇåõ
Ãóåúáñ æóÎóÏóãñ -: Ýóåõæó ÖóÇãöäñ¡ æóÅöäú ßóÇäó áóÇ íóÌöÏõ ÈõÏøðÇ ãöäú
Ðóáößó: áóãú íóÖúãóäúº áöÃóäøó ÔóÑúØóåõ åóÐóÇ ãõÝöíÏñ¡ æóÞóÏú
(11/122)
íóÃúÊóãöäõ ÇáúÅöäúÓóÇäõ ÇáÑøóÌõáó Úóáóì
ãóÇáöåö æóáóÇ íóÃúÊóãöäõ ÒóæúÌóÊóåõ¡ ÅáøóÇ Ãóäøóåõ ÅäøóãóÇ íóáúÒóãõåõ
ãõÑóÇÚóÇÉõ ÔóÑúØöåö ÈöÍóÓóÈö ÇáúÅöãúßóÇäö.
ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó íóÌöÏõ ÈõÏøðÇ ãöäú ÇáÏøóÝúÚö Åáóì ãóäú äóåóÇåõ Úóäúåõº
Ýóåõæó ãõÊóãóßøöäñ ãöäú ÍöÝúÙöåóÇ Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáúãóÃúãõæÑö Èöåö¡
ÝóíóÕöíÑõ ÖóÇãöäðÇ ÈöÍöÝúÙöåóÇ Úóáóì ÇáúæóÌúåö Çáúãóäúåöíøö Úóäúåõ¡
æóÅöÐóÇ ßóÇäó áóÇ íóÌöÏõ ÈõÏøðÇ ãöäú Ðóáößó¡ Ýóåõæó ÍóÇÝöÙñ áóåóÇ -
ÈöÍóÓóÈö ÇáúÅöãúßóÇäö - æóáóíúÓó Úóáóíúåö ÃóßúËóÑõ ãöäú Ðóáößó: ÝóáóÇ
íóÖúãóäõåóÇ.
æóÅöÐóÇ ÇÓúÊóÚúãóáó ÇáúãõæÏóÚõ ÇáúæóÏöíÚóÉó æóÃóÞóÑøó ÈöÐóáößó Ëõãøó
ÞóÇáó: ÑóÏóÏúÊõåóÇ Åáóì ãóßóÇäöåóÇ ÝóåóáóßóÊú: áóãú íõÕóÏøóÞú ÅáøóÇ
ÈöÈóíøöäóÉòº áöÃóäøó ÇáÓøóÈóÈó ÇáúãõæÌöÈó áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö - æóåõæó
ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáõ - ãóÚúáõæãñ¡ Ëõãøó ÇÏøóÚóì ãóÇ íõÓúÞöØõ ÇáÖøóãóÇäó
Úóäúåõ - æóåõæó ÊóÑúßõ ÇáúÎöáóÇÝö ÞóÈúáó ÇáúåóáóÇßö - ÝóáóÇ íóÕúÏõÞõ
ÅáøóÇ ÈöÍõÌøóÉò ÝóÅöäú ÃóÞóÇãó ÇáúÈóíøöäóÉó Ãóäøóåõ ÑóÏøóåõ Åáóì
æóÖúÚöåö ÕóÍöíÍðÇ¡ Ëõãøó åóáóßó: ßóÇäó ÇáËøóÇÈöÊõ ÈöÇáúÈóíøöäóÉö
ßóÇáËøóÇÈöÊö ÈöÅöÞúÑóÇÑö ÇáúÎóÕúãö¡ ÝóáóÇ íóÖúãóäõ ÔóíúÆðÇ ÚöäúÏóäóÇ.
. æóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúæóÏöíÚóÉõ ÃóãóÉð¡ ÝóæóØöÆóåóÇ ÇáúãõæÏóÚõ¡
ÝóæóáóÏóÊú: ÝóÇáúæóáóÏõ ãóãúáõæßñ áöÕóÇÍöÈö ÇáúÃóÕúáö¡ æóÚóáóì
ÇáúãõæÏóÚö ÇáúÍóÏøõ¡ æóáóÇ íóËúÈõÊõ äóÓóÈõ ÇáúæóáóÏö ãöäúåõº áöÃóäøó
ÝöÚúáóåõ ÒöäðÇ ãóÍúÖñ¡ æóßóæúäõåóÇ æóÏöíÚóÉð ÚöäúÏóåõ áóÇ íõãúßöäõ Ýöí
ÔõÈúåóÉö ÇáúãõÍöáøö ÅáøóÇ Ãóäú íóÏøóÚöí ÔõÈúåóÉó äößóÇÍò¡ Ãóæú ÔöÑóÇÁòº
ÝóÍöíäóÆöÐò íóÓúÞõØõ ÇáúÍóÏøõ Úóäúåõ¡ æóíõÛóÑøóãõ ÇáúÚõÞúÑó
áöáÔøõÈúåóÉö.
. (æóÅöÐóÇ) ÇÓúÊóæúÏóÚó ÑóÌõáóÇäö ÑóÌõáðÇ æóÏöíÚóÉð ãöäú ÏóÑóÇåöãó¡ Ãóæú
ÏóäóÇäöíÑó¡ Ãóæú ËöíóÇÈò¡ Ãóæú ÏóæóÇÈøó¡ Ãóæú ÚóÈöíÏò¡ Ëõãøó ÍóÖóÑó
ÃóÍóÏõåõãóÇ æóØóáóÈó ÍóÞøóåõ ãöäúåõ: áóãú íóßõäú áóåõ Ðóáößó ÍóÊøóì
íóÌúÊóãöÚóÇ æóáóæú ÎóÇÕóãóåõ Åáóì ÇáúÞóÇÖöí¡ áóãú íóÃúãõÑúåõ ÈöÏóÝúÚö
äóÕöíÈöåö Åáóíúåö¡ Ýöí Þóæúáö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó. æóÞóÇáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó
æóãõÍóãøóÏñ - ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì -: íóÃúãõÑõåõ ÈöÃóäú
íõÞóÓøöãó Ðóáößó æóíóÏúÝóÚó äóÕöíÈóåõ Åáóíúåö¡ æóáóÇ Êóßõæäõ ÞöÓúãóÊõåõ
ÌóÇÆöÒóÉð Úóáóì ÇáúÛóÇÆöÈö¡ æóÚóäú ãõÍóãøóÏò - Ýöí ÇáúÃóãóÇáöí - ÞóÇáó:
Þóæúáõ ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó ÃóÞúíóÓõ æóÞóæúáõ ÃóÈöí íõæÓõÝó - ÑóÍöãóåõ
Çááøóåõ - ÃóæúÓóÚõ æóÌúåñ: ÞóæúáõåõãóÇ: Ãóäøó ßõáøó æóÇÍöÏò ãöäú
ÇáúãõæÏöÚóíúäö ãóÇáößñ áöäóÕöíÈöåö ÍóÞöíÞóÉðº ÝóáóÇ íóÊóÚóÐøóÑõ Úóáóíúåö
ÞóÈúÖõ äóÕöíÈöåö Ýöí ÛóíúÈóÉö ÇáúÂÎóÑö¡ ßóÇáÔøóÑöíßóíúäö Ýöí ÇáÏøóíúäö
ÅÐóÇ ÍóÖóÑó ÃóÍóÏõåõãóÇ ßóÇäó áóåõ Ãóäú íõØóÇáöÈó ÇáúãóÏúíõæäó
ÈöäóÕöíÈöåöº æóåóÐóÇ áöÃóäøóåõ íóÌöÈõ ÏóÝúÚõ ÇáÖøóÑóÑö Úóäú ÇáúÍóÇÖöÑö¡
ßóãóÇ íóÌöÈõ ÏóÝúÚõ ÇáÖøóÑóÑö Úóäú ÇáúÛóÇÆöÈö¡ æóÅöäøóãóÇ íóäúÏóÝöÚõ
ÇáÖøóÑóÑõ ÚóäúåõãóÇ ÝöíãóÇ ÞõáúäóÇ: ÈöÃóäú íóÞúÓöãó¡ ÝóíóÏúÝóÚó Åáóì
ÇáúÍóÇÖöÑö äóÕöíÈóåõ¡ áöíóäúÏóÝöÚó ÇáÖøóÑóÑõ Úóäúåõ¡ Ëõãøó áóÇ ÊóäúÝõÐõ
ÞöÓúãóÊõåõ Úóáóì ÇáúÛóÇÆöÈö¡ ÍóÊøóì ÅÐóÇ åóáóßó ÇáúÈóÇÞöí Ýöí íóÏöåö¡
Ëõãøó ÍóÖóÑó ÇáúÛóÇÆöÈõ: ßóÇäó áóåõ Ãóäú íõÔóÇÑößó ÇáúÍóÇÖöÑó ÝöíãóÇ
ÞóÈóÖó ÏóÝúÚðÇ áöáÖøóÑóÑö Úóäúåõ¡ åóÐóÇ Ýöí Çáúãóßöíáö æóÇáúãóæúÒõæäö
æóÇÖöÍñ¡ ÝóÅöäøó ÇáúÍóÇÖöÑó áóåõ Ãóäú íóäúÝóÑöÏó ÈöÃóÎúÐö äóÕöíÈöåö
ãöäúåõãóÇ ãóÚó ÛóíúÈóÉö ÇáúÂÎóÑö¡ ÝóßóÐóáößó áöáúãõæÏóÚö Ãóäú íóÏúÝóÚó
äóÕöíÈóåõ Åáóíúåö. æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ äóÙöíÑóåõ Ýöí ãóÇáö ÇáúãóÝúÞõæÏö.
æóãóÐúåóÈõ ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó ãóÑúæöíøñ Úóäú Úóáöíøò. æóÇáúãóÚúäóì Ýöíåö
Ãóäøóåõ áóæú ÏóÝóÚó ÔóíúÆðÇ Åáóì ÇáúÍóÇÖöÑö: ÝóÅöãøóÇ Ãóäú íóßõæäó
ÇáúãóÏúÝõæÚõ ãöäú äóÕöíÈöåöãóÇ ÌóãöíÚðÇ¡ Ãóæú äóÕöíÈö ÇáúÍóÇÖöÑö
ÎóÇÕøóÉð¡ æóáóÇ íõãúßöäõ Ãóäú íõÌúÚóáó Ðóáößó ãöäú äóÕöíÈö ÇáúÍóÇÖöÑö
ÎóÇÕøóÉðº áöÃóäøó Ðóáößó áóÇ íóßõæäõ ÅáøóÇ ÈóÚúÏó ÞöÓúãóÉò ãõÚúÊóÈóÑóÉò¡
æóáóíúÓó áöáúãõæÏóÚö æöáóÇíóÉñ Úóáóì ÇáúÛóÇÆöÈö Ýöí ÇáúÞöÓúãóÉö¡ Ýóáóãú
íóÈúÞó ÅáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãóÏúÝõæÚõ ãöäú ÇáäøóÕöíÈóíúäö¡
(11/123)
æóÏóÝúÚõ ãóÇáö ÇáúÛóíúÑö Åáóì ÇáúÛóíúÑö
íóßõæäõ ÌöäóÇíóÉðº ÝóáóÇ íóßõæäõ áöáúãõæÏóÚö Ãóäú íõÈóÇÔöÑó Ðóáößó¡
æóáóÇ íóÃúãõÑõåõ ÇáúÞóÇÖöí Èöåö. æóÇáúÍóÇÖöÑõ¡ æóÅöäú ßóÇäó íóÊóÖóÑøóÑõ
ÈöåóÐóÇ¡ ÝóÞóÏú ÑóÖöíó ÈöÇáúÊöÒóÇãö åóÐóÇ ÇáÖøóÑóÑö Íöíä ÓóÇÚóÏó
ÔóÑöíßóåõ Úóáóì ÇáúÅöíÏóÇÚö ÞóÈúáö ÇáúÞöÓúãóÉö¡ æóÅöäú ßóÇäó íóÊóãóßøóäõ
åõæó ãöäú ÃóÎúÐöåö. ÝóßóÐóáößó áóÇ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøóåõ íóßõæäõ
áöáúãõæÏóÚö Ãóäú íóÏúÝóÚó Åáóíúåö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÕóÇÍöÈó ÇáÏøóíúäö ÅÐóÇ ØóÇáóÈó ÇáúãõæÏóÚó ÈöÞóÖóÇÁö
Ïóíúäöåö ãöäú ÇáúæóÏöíÚóÉö¡ áóãú íõÄúãóÑú ÇáúãõæÏóÚõ ÈöÐóáößó¡ æóáóæú
ÙóÝöÑó Èöåö æóåõæó ãöäú ÌöäúÓö ÍóÞøöåö ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÃúÎõÐóåõ¡
æóåóÐóÇ ÈöÎöáóÇÝö ÇáÏøóíúäöº áöÃóäøó ÇáúãóÏúíõæäó ÅäøóãóÇ íóÞúÖöí
ÈöÇáÏøóíúäö ãöäú ãöáúßö äóÝúÓöåö¡ ÝóÏóÝúÚõåõ äóÕöíÈó ÇáúÂÎóÑö Åáóíúåö
ÊóÕóÑøõÝñ Ýöí ãöáúßöåö¡ æóáóíúÓó Ýöíåö ÞöÓúãóÉñ Úóáóì ÇáúÛóÇÆöÈöº
ÝóáöåóÐóÇ íõÄúãóÑõ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ äóÍúäõ Ýöíåö.
(ÑóÌõáñ) ÃóæúÏóÚó ÑóÌõáðÇ ÏóÑóÇåöãó¡ ÝóÌóÇÁó ÑóÌõáñ ÝóÞóÇáó: ÃóÑúÓóáóäöí
Åáóíúß ÕóÇÍöÈõ ÇáúæóÏöíÚóÉö áöÊóÏúÝóÚóåóÇ Åáóíøó¡ ÝóÕóÏøóÞóåõ¡
æóÏóÝóÚóåóÇ Åáóíúåö¡ ÝóåóáóßóÊú ÚöäúÏóåõ¡ Ëõãøó ÍóÖóÑó ÕóÇÍöÈõåóÇ
æóÃóäúßóÑó ÇáÑøöÓóÇáóÉó: ÝóÅöäøóåõ íóÖúãóäõåóÇ áóåõº áöÃóäøóåõ ÏóÝóÚó
ãóÇáóåõ Åáóì ÛóíúÑöåö. æóÈöÊóÕóÇÏõÞöåöãóÇ: áóÇ íóËúÈõÊõ ÇáúÃóãúÑõ Ýöí
ÍóÞøö ÇáúãóÇáößö ÅÐóÇ ÃóäúßóÑóº ÝóßóÇäó ÖóÇãöäðÇ¡ æóáóÇ íóÑúÌöÚõ ÈöåóÇ
Úóáóì ÇáÑøóÓõæáö ÅÐóÇ ßóÇäóÊú ÇáúæóÏöíÚóÉõ åóáóßóÊú Ýöí íóÏöåö¡ Ãóæú
ÒóÚóãó Ãóäøóåõ ÃóæúÕóáóåóÇ Åáóì ÕóÇÍöÈöåóǺ áöÃóäøóåõ ÞóÏú ÕóÏøóÞóåõ -
ÝóÅöäøóåõ ÑóÓõæáñ Ãóãöíäñ - æóÅöäøó ÇáúãóÇáößó ÙóÇáöãñ Ýöí ÊóÖúãöíäöåö
ÅíøóÇåõ¡ æóãóäú Ùõáöãó ÝóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÙúáöãó ÛóíúÑóåõ¡ ÅáøóÇ Ãóäú
íóßõæäó ÇáúãóÞúÈõæÖõ ÞóÇÆöãðÇ ÈöÚóíúäöåö Ýöí íóÏöåö ÝóíóÃúÎõÐóåõº
áöÃóäøóåõ ÞóÏú Êóãóáøóßóåõ ÈöÃóÏóÇÁö ÈóÏóáöåö¡ æóÅöäú ßóÇäó ßóÐøóÈóåõ
Ýöí ÏóÚúæóì ÇáÑøöÓóÇáóÉö¡ Ãóæú áóãú íõÕóÏøöÞúåõ æóáóãú íóßúÐöÈúåõ¡
æóÏóÝóÚó ÇáúãóÇáó Åáóíúåö¡ Ëõãøó ÌóÇÁó ÇáúãóÇáößõ ÝóÖóãöäóåõ¡ Ýóáóåõ
Ãóäú íóÑúÌöÚó Úóáóì ÇáÑøóÓõæáöº áöÃóäøóåõ áóãú íõÞóÑøó ÈöÃóäøóåõ ßóÇäó
ÃóãöíäðÇ¡ æóáóßöäú ÏóÝóÚó ÇáúãóÇáó Åáóíúåö ÈöäóÇÁð Úóáóì Þóæúáöåö
Ãóäøóåõ ÑóÓõæáõ ÇáúãóÇáößö¡ æóÃóäøóåõ áóÇ íóáúÍóÞõåõ ÛõÑúãñ ÈöÓóÈóÈö
ÇáÏøóÝúÚö Åáóíúåö¡ ÝóÅöÐóÇ áóÍöÞóåõ ÛõÑúãñ ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó
Úóáóíúåö Èöåö¡ æóáóæú ÕóÏøóÞóåõ Ýöí ÏóÚúæóì ÇáÑøöÓóÇáóÉö¡ æóÏóÝóÚóåõ
Åáóíúåö¡ æóÖóãöäóåõ íóÚúäöí Ãóäøó ÇáÑøóÓõæáó ÞóÇáó áóåõ: Åäú áóÍöÞóß
Ýöíåö ÛõÑúãñ ÝóÃóäóÇ ÖóÇãöäñ áóß¡ Ëõãøó ÍóÖóÑó ÇáúãóÇáößõ æóÖóãöäóåõ:
Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Úóáóì ÇáÑøóÓõæáöº áöÃóäøóåõ ÞóÏú Öóãöäó áóåõ
Ðóáößó¡ æóåóÐöåö ßóÝóÇáóÉñ ãõÖóÇÝóÉñ Åáóì ÓóÈóÈö æõÌõæÈö ÇáúãóÇáöº
ÝóÅöäøóåõãóÇ íóÊóÕóÇÏóÞóÇäö Ãóäøó ÇáúãóÇáößó ÙóÇáöãñ æóÃóäøó ãóÇ
íóÞúÈöÖõåõ Ïóíúäñ Úóáóíúåö áöáúãõæÏöÚö¡ æóÇáÑøóÓõæáõ Öóãöäó áóåõ Ðóáößó
ãõÖóÇÝðÇ Åáóì ÓóÈóÈö ÇáúæõÌõæÈöº ÝóáöåóÐóÇ ØóÇáóÈóåõ Èöåö.
. (æóÅöÐóÇ) ßóÇäó ÚöäúÏó ÑóÌõáò æóÏöíÚóÉñ¡ Ãóæú ÚóÇÑöíøóÉñ¡ Ãóæú
ÈöÖóÇÚóÉñ¡ ÝóÛóÕóÈóåóÇ ãöäúåõ ÑóÌõáñ¡ Ýóåõæó ÎóÕúãõåõ ÝöíåóÇ " ÚöäúÏóäóÇ
"¡ æóÞóÇáó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - ÊóÚóÇáóì -: áóÇ ÎõÕõæãóÉó
ÈóíúäóåõãóÇ¡ ÍóÊøóì íóÍúÖõÑó ÇáúãóÇáößõ. æóáöÃóäøó ÇáúãóÇáó ãöáúßõ
ÕóÇÍöÈöåö¡ ÝóÅöäøóãóÇ íõÎóÇÕóãõ Ýöí ÇáöÇÓúÊöÑúÏóÇÏö¡ åõæó Ãóæú
æóßöíáõåõ¡ æóÇáúãõæÏóÚõ áóíúÓó Èöæóßöíáò Úóäúåõ Ýöí ÇáúÎõÕõæãóÉöº ÝóáóÇ
íõÎóÇÕöãõ Ýöí ÇáöÇÓúÊöÑúÏóÇÏö ßóÃóÌúäóÈöíøò ÂÎóÑó. æóáóßöäøóÇ äóÞõæáõ:
áöáúãõæÏóÚö íóÏñ ãõÚúÊóÈóÑóÉñ Ýöí ÇáúæóÏöíÚóÉö¡ æóÞóÏú ÃóÒóÇáóåóÇ
ÇáúÛóÇÕöÈõº ÝóßóÇäó áóåõ Ãóäú íõÎóÇÕöãó Úóäú äóÝúÓöåöº áöÅöÚóÇÏóÉö
ÇáúíóÏö ÇáøóÊöí ÃóÒóÇáóåóÇ ÈöÇáúÛóÕúÈö¡ æóáöÃóäøóåõ ãóÃúãõæÑñ
ÈöÇáúÍöÝúÙö ãöäú ÌöåóÉö ÇáúãõæÏöÚö¡ æóáóÇ íóÊóÃóÊøóì áóåõ ÇáúÍöÝúÙõ
ÅáøóÇ ÈöÇÓúÊöÑúÏóÇÏö Úóíúäöåö ãöäú ÇáúÛóÇÕöÈö¡ Ãóæú ÇÓúÊöÑúÏóÇÏö
(11/124)
ÞöíãóÊöåö ÈóÚúÏó åóáóÇßö ÇáúÚóíúäöº
áöíóÍúÝóÙó ãóÇáöíøóÊóåõ Úóáóíúåö¡ ÝóßóÇäó ßóÇáúãóÃúãõæÑö Èöåö ÏóáóÇáóÉð¡
æóÝöí ÅËúÈóÇÊö ÍóÞøö ÇáúÎõÕõæãóÉö áóåõ ÊóÍúÞöíÞõ ãóÚúäóì ÇáúÍöÝúÙöº
áöÃóäøó ÇáúÛóÇÕöÈó ÅÐóÇ Úóáöãó Ãóäøó ÇáúãõæÏóÚó áóÇ íõÎóÇÕöãõåõ Ýöí
ÍóÇáö ÛóíúÈóÉö ÇáúãõæÏöÚö ÊóÌóÇÓóÑó Úóáóì ÃóÎúÐöåöº ÝóáöåóÐóÇ ßóÇäó
ÇáúãõæÏóÚõ Ýöíåö ÎóÕúãðÇ.
. æóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúæóÏöíÚóÉõ ÚöäúÏó ÑóÌõáóíúäö - ãöäú ËöíóÇÈò Ãóæú
ÛóíúÑöåóÇ - ÝóÇÞúÊóÓóãóÇåóÇ æóÌóÚóáó ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ äöÕúÝóåóÇ
Ýöí ÈóíúÊöåö¡ Ýóåóáóßó ÃóÍóÏõ ÇáäøöÕúÝóíúäö¡ Ãóæú ßöáóÇåõãóÇ: ÝóáóÇ
ÖóãóÇäó ÚóáóíúåöãóÇ. æóåóßóÐóÇ ÃóãúÑõ ÇáäøóÇÓöº áöÃóäøóåõãóÇ áóÇ
íóÓúÊóØöíÚóÇäö Ãóäú íóÌúÊóãöÚóÇ Úóáóì ÍöÝúÙöåóÇ Ýöí ãóßóÇä æóÇÍöÏòº
áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÇáúãõæÏóÚó ÅäøóãóÇ íóáúÊóÒöãõ ÇáúÍöÝúÙó ÈöÍóÓóÈö
ÅãúßóÇäöåö. æóãóÚúáõæãñ ÃóäøóåõãóÇ áóÇ íóÞúÏöÑóÇäö Úóáóì Ãóäú íóÊúÑõßóÇ
ÌóãöíÚó ÃóÔúÛóÇáöåöãóÇ¡ æóíóÌúÊóãöÚóÇ Ýöí ãóßóÇä æóÇÍöÏò áöÍöÝúÙö
ÇáúæóÏöíÚóÉö. æóÇáúãóÇáößõ áóãøóÇ ÃóæúÏóÚóåõãóÇ - ãóÚó Úöáúãöåö ÈöÐóáößó
- ÝóÞóÏú ÕóÇÑó ÑóÇÖöíðÇ ÈöÞöÓúãóÊöåóÇ æóÍöÝúÙö ßõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ
áöáäøöÕúÝö ÏóáóÇáóÉð¡ æóÇáËøóÇÈöÊõ ÈöÇáÏøóáóÇáóÉö ßóÇáËøóÇÈöÊö
ÈöÇáäøóÕøö. æóÅöäú ÃóÈóíóÇ ÇáúÞöÓúãóÉó æóÃóæúÏóÚóÇåõ ÚöäúÏó ÑóÌõáò¡
Ýóåóáóßó: ÖóãöäóÇåõº áöÊóÑúßöåöãóÇ ãóÇ ÇáúÊóÒóãóÇåõ ãöäú ÇáúÍöÝúÙö
æóÇáúãõÓúÊóÈúÖóÚóÇäö æóÇáúæóÕöíøóÇäö¡ æóÇáúÚóÏúáóÇäö Ýöí ÇáÑøóåúäö
ÞöíóÇÓõ ÇáúãõæÏöÚóíúäö Ýöí Ðóáößó¡ ÝóÅöäú ÊóÑóßóåóÇ ÃóÍóÏõåõãóÇ ÚöäúÏó
ÕóÇÍöÈöåö - æóÅöäú ßóÇäó Ðóáößó ÔóíúÆðÇ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó -
ÝóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóì æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÅÐóÇ åóáóßóº áöÃóäøó ÇáúãóÇáößó
áóãøóÇ ÃóæúÏóÚóåõãóÇ - ãóÚó Úöáúãöåö ÃóäøóåõãóÇ áóÇ íóÌúÊóãöÚóÇäö Úóáóì
ÍöÝúÙöåö ÂäóÇÁó Çááøóíúáö æóÇáäøóåóÇÑö - ÝóÞóÏú ÕóÇÑó ÑóÇÖöíðÇ ÈöÍöÝúÙö
ßõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ áöÌóãöíÚöåö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì ÃóäøóåõãóÇ íóÊóåóÇíóÂäö Ýöí ÇáúÍöÝúÙö¡ æóÝöí ãõÏøóÉö
ÇáúãõåóÇíóÃóÉö íóÊúÑõßõåõ ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÚöäúÏó ÕóÇÍöÈöåö Ýöí
äõæÈóÊöåö.
ÝóÅöäú ßóÇäó ÔóíúÆðÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó¡ ÝóÊóÑóßóåõ ÃóÍóÏõåõãóÇ
ÚöäúÏó ÕóÇÍöÈöåö: ÝóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóì ÇáøóÐöí åóáóßó Ýöí íóÏöåöº
áöÃóäøóåõ ãõÞúÈöáñ Úóáóì ÍöÝúÙöåö¡ æóåõæó Ýöí äóÕöíÈö ÕóÇÍöÈöåö ãõæÏóÚõ
ÇáúãõæÏóÚö. æóãõæÏóÚõ ÇáúãõæÏóÚö ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó áóÇ íõÖúãóäõ.
ÝóÃóãøóÇ ÇáÏøóÇÝöÚõ ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -
ÝóÅöäøóåõ ÖóÇãöäñ áöáäøöÕúÝöº áöÃóäøóåõ ÊóÑóßó ÇáúÍöÝúÙó ÇáøóÐöí
ÇáúÊóÒóãóåõ ãóÚó ÇáúÅöãúßóÇäö¡ ÝóÅöäøóåõãóÇ íóÊóãóßøóäóÇäö ãöäú
ÇáúÞöÓúãóÉöº áöíóÍúÝóÙó ßõáøñ ãöäúåõãóÇ äöÕúÝóåõ¡ æóÚöäúÏóåõãóÇ áóÇ
íóÖúãóäõ ÔóíúÆðǺ áöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÇÆúÊóãóäóåõãóÇ¡ ÝóÞóÏú ÕóÇÑó ÑóÇÖöíðÇ
ÈöÍöÝúÙö ßõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ áóåõ¡ ßóãóÇ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó.
æóÞóæúáõ ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó ÃóÞúíóÓõº áöÃóäøó ÑöÖóÇåõ ÈöÃóãóÇäóÉö ÇËúäóíúäö
áóÇ íóßõæäõ ÑöÖðÇ ÈöÃóãóÇäóÉö æóÇÍöÏò¡ ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáúÍöÝúÙõ ãöäúåõãóÇ
íóÊóÃóÊøóì ÚóÇÏóÉð¡ áóÇ íóÕöíÑõ ÑóÇÖöíðÇ ÈöÍöÝúÙö ÃóÍóÏöåöãóÇ áöáúßõáøö
æóÍúÏóåõ.
. (æóÅöÐóÇ) ÇÍúÊóÑóÞó ÈóíúÊõ ÇáúãõæÏóÚö æóÃóÎúÑóÌó ÇáúæóÏöíÚóÉó ãóÚó
ãóÊóÇÚöåö¡ æóæóÖóÚóåõ Ýöí ÈóíúÊö ÌóÇÑöåö¡ Ýóåóáóßó: Ýóåõæó ÖóÇãöäñ Ýöí
ÇáúÞöíóÇÓöº áöÃóäøóåõ ÊóÑóßó ÇáúÍöÝúÙó ÇáøóÐöí ÇáúÊóÒóãóåõ
ÈöÇáÊøóÓúáöíãö Åáóì ÛóíúÑöåö¡ æóÚõÐúÑõåõ íõÓúÞöØõ ÇáúãóÃúËóãó Úóäúåõ¡
æóáóßöäú áóÇ íõÈúØöáõ ÍóÞøó ÇáúãóÇáößö Ýöí ÇáÖøóãóÇäö. æóÝöí
ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö: áóÇ ÖóãóÇäó Úóáóíúåöº áöÃóäøóåõ áóÇ íóÌöÏõ ÈõÏøðÇ ãöäú
åóÐóÇ Ýöí ãöËúáö åóÐöåö ÇáúÍóÇáóÉö¡ æóáöÃóäøó æóÖúÚóåõ Ýöí ÈóíúÊö
ÌóÇÑöåö - Ýöí ãöËúáö åóÐöåö ÇáúÍóÇáóÉö - ãöäú ÇáúÍöÝúÙöº áöÃóäøóåõ
íóÞúÕöÏõ Èöåö ÏóÝúÚó ÇáúÍóÑúÞö Úóäú ÇáúæóÏöíÚóÉö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ ÅäøóãóÇ íóÍúÝóÙõ ÇáúæóÏöíÚóÉó Úóáóì ÇáúæóÌúåö
ÇáøóÐöí íóÍúÝóÙõ ãóÇáó äóÝúÓöåö¡ æóÅöäøóãóÇ íóÍúÝóÙõ ãóÇáó äóÝúÓöåö Ýöí
åóÐöåö
(11/125)
ÇáúÍóÇáóÉö ÈöåóÐóÇ ÇáØøóÑöíÞö. ÃóÑóÃóíúÊ
áóæú ßóÇäó Ýöí ÓóÝöíäóÉò¡ ÝóÛóÑöÞóÊú¡ ÝóäóÇæóáó ÇáúæóÏöíÚóÉó ÅäúÓóÇäðÇ
Úóáóì ÇáúÌöáúÏö - íõãúÓößõåóÇ - ÃóßóÇäó ÖóÇãöäðÇ¿ .
(æóÅöÐóÇ) ßóÇäóÊú ÇáúæóÏöíÚóÉõ ÅÈöáðÇ¡ Ãóæú ÈóÞóÑðÇ¡ Ãóæú ÛóäóãðÇ¡
æóÕóÇÍöÈõåóÇ ÛóÇÆöÈñ¡ ÝóÅöäú ÃóäúÝóÞó ÚóáóíúåóÇ ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ ãöäú
ãóÇáöåö ÈöÛóíúÑö ÃóãúÑö ÇáúÞóÇÖöí¡ Ýóåõæó ãõÊóØóæøöÚñº áöÃóäøóåõ
ãõÊóÈóÑøöÚñ ÈöÇáúÅöäúÝóÇÞö Úóáóì ãöáúßö ÇáúÛóíúÑö¡ ÈöÛóíúÑö ÃóãúÑöåö.
æóÅöäú ÏóÝóÚóåóÇ Åáóì ÇáúÞóÇÖöí: íóÓúÃóáõåõ ÇáúÈóíøöäóÉóº áöÃóäøóåõ
íóÏøóÚöí ËõÈõæÊó æöáóÇíóÉö ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúÅöäúÝóÇÞö áöáúÞóÇÖöí Ýöíåöº
ÝóáóÇ íõÕóÏøöÞõåõ ÅáøóÇ ÈöÈóíøöäóÉò.
ÝóÅöäú ÃóÞóÇãó ÇáúÈóíøöäóÉó ÃóäøóåóÇ æóÏöíÚóÉñ ÚöäúÏóåõ áöÝõáóÇäò:
ÃóãóÑóåõ Ãóäú íõäúÝöÞó ÚóáóíúåóÇ ãöäú ãóÇáöåö Úóáóì ÞóÏúÑö ãóÇ íóÑóì
ÇáúÞóÇÖöíº áöÃóäøóåõ ãóÃúãõæÑñ ÈöÇáäøóÙóÑö¡ æóÇáúÍóíóæóÇäõ áóÇ íóÈúÞóì
ÈöÏõæäö ÇáäøóÝóÞóÉö¡ æóÇáúãõæÏóÚõ áóÇ íõäúÝöÞõ ÈöÛóíúÑö ÃóãúÑöåöº
áöÃóäøóåõ áóÇ íóÑúÖóì ÈöÇáÊøóÈóÑøõÚö Èöåö¡ ÝóíóÃúãõÑõåõ ÈöÐóáößó¡
äóÙóÑðÇ ãöäúåõ áöáúÛóÇÆöÈö¡ æóíóßõæäõ Ðóáößó ÏóíúäðÇ Úóáóì ÑóÈøö
ÇáúæóÏöíÚóÉöº áöÃóäøó ÃóãúÑó ÇáúÞóÇÖöí - Ýöí ÍóÇáö ÞöíóÇãö æöáóÇíóÊöåö -
ßóÃóãúÑöåö ÈöäóÝúÓöåö¡ æóáóæú ÃóãóÑóåõ ÈöÃóäú íõäúÝöÞó: ßóÇäó ãóÇ
íõäúÝöÞõåõ ÏóíúäðÇ áóåõ Úóáóì ÇáúãóÇáößö. ÝóßóÐóÇ ÅÐóÇ ÃóãóÑóåõ
ÇáúÞóÇÖöí Èöåö.
ÝóÅöÐóÇ ÌóÇÁó: ÃóÌúÈóÑóåõ Úóáóì ÑóÏøö äóÝóÞóÊöåö Úóáóíúåö¡ æóÅöäú ÑóÃóì
ÇáúÞóÇÖöí Ãóäú íóÃúãõÑóåõ ÈöÈóíúÚöåóÇ¡ ÝóÚóáó Ðóáößó¡ æóÅöÐóÇ ÈóÇÚóåóÇ
ÌóÇÒó ÈóíúÚõåõº áöÃóäøó Ýöí ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúÅöäúÝóÇÞö ÊóáóÝõ ÈóÚúÖö
ÇáúãóÇáöíøóÉö Úóáóì ÇáúãóÇáößö¡ æóÝöí ÇáúÈóíúÚö íóÊóæóÝøóÑõ Úóáóíúåö
ÍöÝúÙõ ÌóãöíÚö ÇáúãóÇáöíøóÉö ÝóáöåóÐóÇ äóÝóÐó ÈóíúÚåõ ÈöÃóãúÑö
ÇáúÞóÇÖöí. æóÅöäú áóãú íóßõäú ÑóÝóÚóåóÇ Åáóì ÇáúÞóÇÖöí¡ æóÇÌúÊóãóÚó
ÚöäúÏóåõ ãöäú ÃóáúÈóÇäöåóÇ ÔóíúÁñ ßóËöíÑñ¡ íóÎóÇÝõ ÝóÓóÇÏóåõ¡ Ãóæú ßóÇäó
Ðóáößó ËóãóÑóÉó ÃóÑúÖò ÝóÈóÇÚó ÈöÛóíúÑö ÃóãúÑö ÇáúÞóÇÖöíº Ýóåõæó ÖóÇãöäñ
áóåóÇ Åäú ßóÇäó Ýöí ãöÕúÑò íóÊóãóßøóäõ ãöäú ÇÓúÊöØúáóÇÚö ÑóÃúíö
ÇáúÞóÇÖöí. æóÅöäú ÈóÇÚóåóÇ ÈöÃóãúÑö ÇáúÞóÇÖöí áóãú íóÖúãóäúº áöÃóäøó
ÇáúÞóÇÖöíó äóÇÆöÈõ ÇáúÛóÇÆöÈö ÝöíãóÇ íõÑúÌóÚõ Åáóì ÇáäøóÙóÑö áóåõ¡
æóáóæú Êóãóßøóäó ãöäú ÇÓúÊöØúáóÇÚö ÑóÃúíö ÇáúãóÇáößö ÝóÈóÇÚóåõ ÈöÛóíúÑö
ÃóãúÑöåö: áóãú íóäúÝõÐú ÈóíúÚõåõ¡ æóßóÇäó ÖóÇãöäðÇ. ÝóßóÐóáößó ÅÐóÇ
Êóãóßøóäó ãöäú ÇÓúÊöØúáóÇÚö ÑóÃúíö ÇáúÞóÇÖöí Ýóáóãú íóÝúÚóáú¡ ÝóÃóãøóÇ
ÅÐóÇ ßóÇäó Ýöí ãóæúÖöÚò áóÇ íõÊóæóÕøóáõ Åáóì ÇáúÞóÇÖöí ÞóÈúáó Ãóäú
íóÝúÓõÏó Ðóáößó ÇáÔøóíúÁõ: áóãú íóÖúãóäú - ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ -º áöÃóäøó
ÈóíúÚóåõ ÇáúÂäó ãöäú ÇáúÍöÝúÙö¡ æóáóíúÓó Ýöí æõÓúÚöåö ÅáøóÇ ãóÇ ÃóÊóì
Èöåö. (æóÍõßöíó) Ãóäøó ÃóÕúÍóÇÈó ãõÍóãøóÏò - ÑóÍöãóåõãõ Çááøóåõ - ãóÇÊó
ÑóÝöíÞñ áóåõãú Ýöí ØóÑöíÞö ÇáúÍóÌøö¡ ÝóÈóÇÚõæÇ ãóÊóÇÚóåõ¡ æóÌóåøóÒõæåõ
Èöåö¡ Ëõãøó ÑóÌóÚõæÇ Åáóì ãõÍóãøóÏò - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - ÝóÓóÃóáõæÇ Úóäú
Ðóáößó ÝóÞóÇáó: áóæú áóãú ÊóÝúÚóáõæÇ áóãú ÊóßõæäõæÇ ÝõÞóåóÇÁó
{æóÇóááøóåõ íóÚúáóãõ ÇáúãõÝúÓöÏó ãöäú ÇáúãõÕúáöÍö} [ÇáÈÞÑÉ: 220] .
æóÅöäú Íóãóáó ÚóáóíúåóÇ ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõº ÝóäóÊóÌóÊú¡ æóáóãú íóßõäú
ÕóÇÍöÈõåóÇ ÃóãóÑó ÈöÐóáößó: ÝóÃóæúáóÇÏõåóÇ áöÕóÇÍöÈöåóǺ áöÃóäøó
ÇáúæóáóÏó ÎóíúÑñ ãõÊóæóáøóÏñ ãöäú ÇáúÃóÕúáö¡ íõãóáøóßõ Èöãöáúßö
ÇáúÃóÕúáö¡ æóÅöäú åóáóßóÊú ÇáúÃõãøóåóÇÊõ ÈöÐóáößó¡ ÝóÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ
ÖóÇãöäñ áóåóǺ áöÃóäøóåõ ãõÎóÇáöÝñ Íöíäó ÃóÊóì ÈöÛóíúÑö ãóÇ ÃõãöÑó Èöåö
ÝóíóÖúãóäõ ãóÇ åóáóßó ÈöÓóÈóÈöåö.
(æóáóæú) ÃóßúÑóì ÇáúÅöÈöáó Åáóì ãóßøóÉó¡ æóÃóÎóÐó ÇáúßöÑóÇÁó ßóÇäó
ÇáúßöÑóÇÁõ áóåõº áöÃóäøóåõ æóÌóÈó ÈöÚóÞúÏöåö¡ æóáóíúÓóÊú ÇáúÛóáøóÉõ
ßóÇáúæóáóÏö æóáóÇ ßóÇáÕøõæÝö æóÇááøóÈóäöº ÝóÅöäøó ÐóÇßó íóÊóæóáøóÏõ ãöäú
ÇáúÃóÕúáö Ýóíõãóáøóßõ Èöãöáúßö ÇáúÃóÕúáö¡ æóåóÐóÇ ÛóíúÑõ ãõÊóæóáøöÏò
ãöäú ÇáúÃóÕúáö¡ Èóáú åõæó æóÇÌöÈñ ÈöÇáúÚóÞúÏöº Ýóíóßõæäõ áöáúÚóÇÞöÏö.
æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ äóÙöíÑóåõ
(11/126)
Ýöí ÇáúÛóÕúÈö.
[ÇÏøóÚóì ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ Ãóäøóåõ ÃóäúÝóÞó ÇáúæóÏöíÚóÉó Úóáóì ÚöíóÇáö
ÇáúãõæÏöÚö ÈöÃóãúÑöåö]
(æóÅöäú) ÇÏøóÚóì ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ Ãóäøóåõ ÃóäúÝóÞó ÇáúæóÏöíÚóÉó Úóáóì
ÚöíóÇáö ÇáúãõæÏöÚö ÈöÃóãúÑöåö¡ æóÕóÏøóÞóåõ ÚöíóÇáõåõ Ýöí Ðóáößó¡ æóÞóÇáó
ÑóÈøõ ÇáúæóÏöíÚóÉö áóãú ÂãõÑúß ÈöÐóáößó: ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÑóÈøö
ÇáúæóÏöíÚóÉö ãóÚó íóãöíäöåöº áöÃóäøó ÇáúãõæÏóÚó ÈóÇÔóÑó ÓóÈóÈó
ÇáÖøóãóÇäö Ýöí ÇáúæóÏöíÚóÉö - æóåõæó ÇáúÅöäúÝóÇÞõ - æóÇÏøóÚóì ãóÇ
íõÓúÞöØõ ÇáÖøóãóÇäó Úóäúåõ - æóåõæó ÅÐúäõ ÇáúãóÇáößõ -º ÝóáóÇ íóÕóÏøóÞõ
Úóáóì Ðóáößó ÅáøóÇ ÈöÈóíøöäóÉò¡ æóÅöÐóÇ áóãú Êóßõäú áóåõ ÈóíøöäóÉñ:
ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÑóÈøö ÇáúæóÏöíÚóÉö ãóÚó íóãöíäöåö áöÅöäúßóÇÑöåö.
æóßóÐóáößó áóæú ÇÏøóÚóì Ãóäøóåõ ÃóãóÑóåõ ÈöÃóäú íóÊóÕóÏøóÞó ÈöåóÇ Úóáóì
ÇáúãóÓóÇßöíäö¡ Ãóæú íóåóÈóåóÇ áöÝõáóÇäò.
ÝóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúæóÏöíÚóÉõ ÌóÇÑöíóÉð ÝóÒóæøóÌóåóÇ ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ ãöäú
ÑóÌõáò¡ æóÃóÎóÐó ÚõÞúÑóåóÇ ÝóæóáóÏóÊú¡ æóäóÞóÕóÊúåóÇ ÇáúæöáóÇÏóÉõ¡ Ëõãøó
ÌóÇÁó ÓóíøöÏõåóÇ: áóåõ Ãóäú íóÃúÎõÐóåóÇ æóæóáóÏóåóÇ¡ æóáóåõ Ãóäú
íõÝúÓöÏó ÇáäøößóÇÍóº áöÃóäøó ÇáúãõæÏóÚó ÈóÇÔóÑóåõ ÈöÛóíúÑö ÑöÖóÇåõ
ÝóßóÇäó ãóæúÞõæÝðÇ Úóáóì ÅÌóÇÒóÊöåö¡ æóÅöÐóÇ ÝóÓóÏó ÇáäøößóÇÍõ: ÃóÎóÐó
ÚõÞúÑóåóǺ áöÃóäøó ÇáúãõÓúÊóæúÝóì ÈöÇáúæóØúÁö Ýöí Íõßúãö ÌõÒúÁò ãöäú
ÇáúÚóíúäö¡ æóÇáúÚõÞúÑõ ßóÇáúÃóÑúÔö¡ Ýóíóßõæäõ ÈöãóäúÒöáóÉö
ÇáúãõÊóæóáøöÏö ãöäú ÇáúÚóíúäö ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÃóÌúÑö¡ æóíóÖúãóäõ
ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ äõÞúÕóÇäó ÇáúæöáóÇÏóÉö Åäú ßóÇäóÊú ÇáúæöáóÇÏóÉõ
äóÞóÕóÊúåóÇ¡ æóáóãú íóßõäú Ýöí ÇáúæóáóÏö æóÝóÇÁñ ÈöåóÇ¡ æóÅöäú ßóÇäó Ýöí
ÇáúæóáóÏö æóÝóÇÁñ ÈöåóÇ: ÇäúÌóÈóÑó ÇáäøõÞúÕóÇäõ ÈöÇáúæóáóÏöº áöÃóäøó
ÇáúãõæÏóÚó ÕóÇÑó ßóÇáúÛóÇÕöÈö ÝöíãóÇ ÕóäóÚó¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ åóÐóÇ
ÇáúÍóßóãó Ýöí ÍóÞøö ÇáúÛóÇÕöÈö. æóÅöäú ßóÇäó äõÞúÕóÇäõåóÇ ãöäú ÛóíúÑö
ÇáúæöáóÇÏóÉö - ãöäú ÔóíúÁò ÃóÍúÏóËóåõ ÇáÒøóæúÌõ ãöäú ÌöãóÇÚöåóÇ -
ÝóÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ ÖóÇãöäñ áöÐóáößóº áöÃóäøóåõ ÓóáøóØó ÇáÒøóæúÌó Úóáóì
Ðóáößó¡ æóÕóÇÑó ÛóÇÕöÈðÇ ÈöãóÇ ÕóäóÚó¡ æóÅöäøóãóÇ íóäúÌóÈöÑõ ÈöÇáúæóáóÏö
äõÞúÕóÇäõ ÇáúæöáóÇÏóÉöº áöÇÊøöÍóÇÏö ÓóÈóÈö ÇáäøõÞúÕóÇäö æóÇáÒøöíóÇÏóÉö¡
æóÐóáößó áóÇ íõæÌóÏõ Ýöí äõÞúÕóÇäò ÍóÏóËó ÈöÓóÈóÈò ÂÎóÑó¡ æóÅöäú ßóÇäó
ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ ÇÓúÊóåúáóßó ÇáúæóáóÏó: Öóãöäó ÞöíãóÉó ÇáúæóáóÏöº áöÃóäøó
ÇáúæóáóÏó ßóÇäó ÃóãóÇäóÉð ÚöäúÏóåõ - ßóæóáóÏö ÇáúÛóÕúÈö ÚöäúÏó
ÇáúÛóÇÕöÈö - ÝóíóÖúãóäõ ÞöíãóÊóåõ ÈöÇáöÇÓúÊöåúáóÇßö. (Ëõãøó) ÑóÏøõ
ÞöíãóÉö ÇáúæóáóÏö ßóÑóÏøö Úóíúäöåö Ýöí ÇäúÌöÈóÇÑö äõÞúÕóÇäö ÇáúæöáóÇÏóÉö
Èöåö.
(ÑóÌõáñ) ÇÓúÊóæúÏóÚó ÑóÌõáóíúäö ÌóÇÑöíóÉð ÝóÈóÇÚó ÃóÍóÏõåõãóÇ äöÕúÝóåóÇ
ÇáøóÐöí Ýöí íóÏöåö ÝóæóÞóÚó ÚóáóíúåóÇ ÇáúãõÔúÊóÑöí ÝóæóáóÏóÊú áóåõ¡
Ëõãøó ÌóÇÁó ÓóíøöÏõåóÇ: (ÞóÇáó) : íóÃúÎõÐõåóÇ æóÚõÞúÑóåóÇ¡ æóÞöíãóÉó
ÇáúæóáóÏöº áöÃóäøó ÇáúãõÓúÊóæúáöÏó ãóÛúÑõæÑñ¡ ÝóÅöäøó ÞöíóÇãó Çáúãöáúßö
áóåõ Ýöí äöÕúÝöåóÇ ßóÞöíóÇãö Çáúãöáúßö áóåõ Ýöí ÌóãöíÚöåóÇ¡ Ýöí ÕöÍøóÉö
ÇáöÇÓúÊöíáóÇÏö¡ æóáóæú ßóÇäó Çáúãöáúßõ áóåõ Ýöí ÌóãöíÚöåóÇ ÙóÇåöÑðÇ¡
ßóÇäó íóÊóÍóÞøóÞõ ÇáúÛóÑóÑõ¡ ÝóßóÐóáößó Ýöí äöÕúÝöåóÇ. æóæóáóÏõ
ÇáúãóÛúÑõæÑö ÍõÑøñ ÈöÇáúÞöíãóÉö. Ëõãøó ÑóÏøõ ÞöíãóÉö ÇáúæóáóÏö ßóÑóÏøö
Úóíúäö ÇáúæóáóÏö Ýöí ÌóÈúÑö äõÞúÕóÇäö ÇáúæöáóÇÏóÉö Èöåö ÝóÅöäú áóãú
íóßõäú Ýöí ÞöíãóÉö ÇáúæóáóÏö æóÝóÇÁñ ÈöÇáäøõÞúÕóÇäö: ÃõÎöÐó ÊóãóÇãõ
Ðóáößó ãöäú ÇáúãõÔúÊóÑöíº áöÃóäøó ÇáúãõÔúÊóÑöíó ßóÇäó ÛóÇÕöÈðÇ áóåóÇ Ýöí
ÍóÞøö ãóÇáößöåóÇ¡ Ýóíóßõæäõ ÖóÇãöäðÇ áöãóÇ ÍóÏóËó ãöäú ÇáäøõÞúÕóÇäö Ýöí
íóÏöåö¡ Ëõãøó íóÑúÌöÚõ ÇáúãõÔúÊóÑöí Úóáóì ÇáúÈóÇÆöÚö ÈöÇáËøóãóäö¡
æóÈöäöÕúÝö ÞöíãóÉö ÇáúæóáóÏöº áöÃóäøó ÇáúÈóÇÆöÚó ÅäøóãóÇ ãóáøóßóåõ
äöÕúÝóåóÇ¡ æóáóæú ãóáøóßóåõ ßõáøóåóÇ ÑóÌóÚó Úóáóíúåö ÈöÌóãöíÚö ÞöíãóÉö
ÇáúæóáóÏö¡ ÅÐóÇ ÙóåóÑó ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ¡ ÝóÇáúÌõÒúÁõ ãõÚúÊóÈóÑñ
ÈöÇáúßõáøö. æóÃóãøóÇ ÇáÑøõÌõæÚõ ÈöÇáËøóãóäö ÝóáöÇäúÝöÓóÇÎö ÇáúÈóíúÚö
ÈöÓóÈóÈö ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö¡ æóÅöäú ÔóÇÁó ÑóÈøõ ÇáúÌóÇÑöíóÉö Öóãöäó
(11/127)
ÇáúÈóÇÆöÚ äöÕúÝó ÇáäøõÞúÕóÇäöº áöÃóäøóåõ
ßóÇäó ÃóãöíäðÇ Ýöí äöÕúÝöåóÇ¡ æóÞóÏú ÊóÚóÏøóì ÈöÇáúÈóíúÚö
æóÇáÊøóÓúáöíãö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì ÃóäøóåóÇ áóæú åóáóßóÊú ßóÇäó áóåõ Ãóäú íõÖóãøöäó ÇáúÈóÇÆöÚó
äöÕúÝó ÞöíãóÊöåóÇ¡ ÝóßóÐóáößó ÅÐóÇ ÝóÇÊó ÌõÒúÁñ ãöäúåóÇ ÈöÇáúæöáóÇÏóÉö.
ÝóÅöäú áóãú íóÚúáóãú Ãóäøó ÇáúÌóÇÑöíóÉó áöåóÐóÇ ÇáøóÐöí ÍóÖóÑó ÅáøóÇ
ÈöÞóæúáö ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚöíäó áóãú ÊõÞúÈóáú ÔóåóÇÏóÊõåõãóÇ Ýöí Ðóáößóº
áöÃóäøó ÇáúÈóÇÆöÚó ãöäúåõãóÇ ãõäóÇÞöÖñ Ýöí ßóáóÇãöåö¡ æóÇáúÂÎóÑ ÞóÏú
Êóãóáøóßó Úóáóíúåö ÇáúãõÓúÊóæúáöÏõ äóÕöíÈóåõ ÃóíúÖðÇ ÈöÇáÖøóãóÇäöº ÝóáóÇ
ÊõÞúÈóáõ ÔóåóÇÏóÊõåõãóÇ Úóáóì ÅÈúØóÇáö ãöáúßò ËóÇÈöÊò áöáúãõÓúÊóæúáöÏö
ÚóáóíúåöãóÇ¡ æóáóßöäú ÇáúÌóÇÑöíóÉõ Ãõãøõ æóáóÏò áöáúãõÔúÊóÑöí¡
ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáÙøóÇåöÑö¡ æóíóÖúãóäõ áöÔóÑöíßöåö äöÕúÝó ÞöíãóÊöåóÇ¡
æóäöÕúÝó ÚõÞúÑöåóÇ ÝóíóÏúÝóÚõåõ Åáóì ÔóÑöíßöåö ÝöíåóÇ¡ ßóãóÇ åõæó
ÇáúÍõßúãõ Ýöí ÌóÇÑöíóÉò ãõÔúÊóÑóßóÉò Èóíúäó ÔóÑöíßóíúäö íóÓúÊóæúáöÏõåóÇ
ÃóÍóÏõåõãóÇ.
(ÝóÅöäú Þöíáó) : ßóíúÝó íóÛúÑóãõ áöáÔøóÑöíßö åõäóÇ¡ æóåõæó íóÃúÈóì
Ðóáößó¡ æóíóÒúÚõãõ ÃóäøóåóÇ ãóãúáõæßóÉñ áöÛóíúÑöåö¿ (ÞõáúäóÇ) : äóÚóãú¡
æóáóßöäøóåõ ÕóÇÑó ãõßóÐøóÈðÇ Ýöí ÒóÚúãöåö ÔóÑúÚðÇ Íöíäó ßóÇäóÊú
ÇáúÌóÇÑöíóÉõ Ãõãøó æóáóÏò áöáúãõÔúÊóÑöíº ÝóáöåóÐóÇ ÓóÞóØó ÇÚúÊöÈóÇÑõ
ÒóÚúãöåö.
(æóÅöÐóÇ) ÌóÍóÏó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ ãóÇ ÚöäúÏóåõ ãöäú ÇáúæóÏöíÚóÉö¡ Ëõãøó
ÃóæúÏóÚó ãöäú ãóÇáöåö ÚöäúÏó ÇáúãõæÏóÚö ãöËúáó Ðóáößó: æóÓöÚóåõ
ÅãúÓóÇßõåõ ÞöÕóÇÕðÇ ÈöãóÇ ÐóåóÈó Èöåö ãöäú æóÏöíÚóÊöåöº áöÃóäøó ÇáúãóÇáó
ÕóÇÑó ÏóíúäðÇ áóåõ Úóáóì ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚö ÈöÌõÍõæÏöåö. æóÕóÇÍöÈõ ÇáúÍóÞøö
ãóÊóì ÙóÝöÑó ÈöÌöäúÓö ÍóÞøöåö ãöäú ãóÇáö ÇáúãóÏúíõæäö íóßõæäõ áóåõ Ãóäú
íóÃúÎõÐóåõ. æóÇáúÃóÕúáõ Ýöíåö: Þóæúáõ ÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - áöåöäúÏò: «ÎõÐöí ãöäú ãóÇáö ÃóÈöí ÓõÝúíóÇäó ãóÇ
íóßúÝöíß æóæóáóÏóß ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö» .
(æóÞöíáó) Ýöí ÊóÃúæöíáö Þóæúáöåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -
áöÕóÇÍöÈö ÇáúÍóÞøö: ÇáúíóÏõ æóÇááøöÓóÇäõ¡ Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÃóÎúÐõ ÌöäúÓö
ÍóÞøöåö ÅÐóÇ ÙóÝöÑó Èöåö. æóßóÐóáößó Åäú ßóÇäó ÇáúãóÇáó ÏóíúäðÇ
Úóáóíúåö¡ æóÃóäúßóÑóåõ¡ Ëõãøó ÃóæúÏóÚóåõ ãöËúáóåõ¡ ÝóÃóãøóÇ ÅÐóÇ
ÃóæúÏóÚóåõ ÔóíúÆðÇ ãöäú ÛóíúÑö ÌöäúÓö ÍóÞøöåö áóãú íóÓóÚúåõ ÅãúÓóÇßõåõ
Úóäúåõº áöÃóäøó åóÐóÇ ÈóíúÚñ ÚöäúÏ ÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÌöäúÓö ÝóáóÇ íóäúÝóÑöÏõ
åõæó Èöåö¡ æóÇáúÃóæøóáõ: ÇÓúÊöíÝóÇÁñ¡ æóÕóÇÍöÈõ ÇáúÍóÞøö íóäúÝóÑöÏõ
ÈöÇáöÇÓúÊöíÝóÇÁö¡ æóÍõßöíó Úóäú ÇÈúä ÃóÈöí áóíúáóì - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -
ÇáÊøóÓúæöíóÉõ ÈóíúäóåõãóǺ áöáúãõÌóÇäöÓóÉö ãöäú ÍóíúËõ ÇáúãóÇáöíøóÉö¡
æóáóßöäøóåõ ÈóÚöíÏñº ÝóÇáúæóÏöíÚóÉõ Úóíúäñ áóÇ íóßõæäõ áóåõ Ãóäú
íóÍúÈöÓóåóÇ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÕöÝóÉö ÇáúãóÇáöíøóÉö¡ ÅÐóÇ áóãú íóËúÈõÊú áóåõ
ÍóÞøõ Êóãóáøõßö ÇáúÚóíúäö¡ æóáóÇ íóÏúÎõáõ Úóáóíúåö ÇáúãóÑúåõæäõº áöÃóäøó
åõäóÇßó: ÇáúãõÑúÊóåóäõ íóÍúÈöÓõ ÇáúãóÑúåõæäó ÈöÅöíÌóÇÈö ÇáÑøóÇåöäö
ãöáúßó ÇáúíóÏö áóåõ Ýöí ÇáúÚóíúäö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÚöäúÏó ÇáúåóáóÇßö
íóÕöíÑõ ãõÓúÊóæúÝöíðÇ Ïóíúäóåõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáúãóÇáöíøóÉö¡ Ëõãøó ÚöäúÏó
ÇáúãõÌóÇäóÓóÉö ÅÐóÇ ØóáóÈó ÇáËøóÇäöí íóãöíäó ÇáúãõæÏóÚö ÇáúÃóæøóáö¡
ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÍúáöÝó ÈöÇóááøóåö: áóÇ íóáúÒóãõäöí ÊóÓúáöíãõ ÔóíúÁò
Åáóíúß¡ ÝóÅöäú ÞóÇáó áöáúÞóÇÖöí: ÍóáøöÝúåõ ÈöÇóááøóåö ãóÇ ÇÓúÊóæúÏóÚúÊå
ßóÐóÇ: Ýóáóåõ Ðóáößó ÅáøóÇ Ãóäú íõÄóÏøöíó ÇáúãõÏøóÚóì Úóáóíúåö¡
ÝóíóÞõæáõ: ÞóÏú íõæÏöÚõ ÇáÑøóÌõáõ ÛóíúÑóåõ ÔóíúÆðÇ¡ Ëõãøó áóÇ íóáúÒóãõåõ
ÊóÓúáöíãõ ÔóíúÁò Åáóíúåö. ÝóÅöäú ÃóÏøóì ÈöåóÐöåö ÇáÕøöÝóÉö¡ ÝóÞóÏú
ØóáóÈó ãöäú ÇáúÞóÇÖöí Ãóäú íóäúÙõÑó áóåõ¡ ÝóíõÌöíÈõåõ Åáóì Ðóáößó.
ÝóÃóãøóÇ ÅÐóÇ áóãú íóÐúßõÑú åóÐóÇ ÝóÅöäøó ÇáúÞóÇÖöíó íõÍóáøöÝõåõ - ßóãóÇ
ØóáóÈó ÇáúÎóÕúãõ - ÈöÇóááøóåö ãóÇ ÃóæúÏóÚóåõ ãóÇ íóÏøóÚöí¡ Ëõãøó áóÇ
íóäúÈóÛöí áóåõ Ãóäú íóÍúáöÝó Úóáóì Ðóáößóº áöÃóäøóåõ íóßõæäõ ßóÇÐöÈðÇ
Ýöí íóãöíäöåö¡ æóáóÇ ÑõÎúÕóÉó Ýöí Çáúíóãöíäö ÇáúßóÇÐöÈóÉö¡ ÝóØóÑöíÞõ
ÇáÊøóÎóáøõÕö áóåõ: Ãóäú
(11/128)
íóÚúÑöÖó áöáúÞóÇÖöí ÈöãóÇ ÐóßóÑúäóÇ¡ Ãóæú
íóÍúáöÝó: ãóÇ ÇÓúÊóæúÏóÚúÊäöí ÔóíúÆðÇ ÅáøóÇ ßóÐóÇ æóßóÐóÇ¡ íóÓúÊóËúäöí
Ðóáößó ÈößóáóÇãöåö æóíõÎúÝöíåö ãöäú ÎóÕúãöåö æóãöäú ÇáúÞóÇÖöí¡
æóíóÓóÚõåõ Ðóáößóº áöÃóäøóåõ ãóÙúáõæãñ ÏóÇÝóÚó ÇáÖøóÑóÑó Úóäú äóÝúÓöåö¡
ÛóíúÑó ÞóÇÕöÏò Åáóì ÇáúÅöÖúÑóÇÑö ÈöÛóíúÑöåö¡ ÅáøóÇ Ãóäøó ãõÌóÑøóÏó
äöíøóÊöåö áóÇ ÊóßúÝöí áöÐóáößóº áöÃóäøóåõ íóÍúÊóÇÌõ Åáóì ÅÎúÑóÇÌöåö ãöäú
ÌõãúáóÉö ãóÇ íóÊóäóÇæóáõåõ ßóáóÇãõåõ¡ áóæúáóÇ ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ¡ æóÐóáößó
íóÍúÕõáõ ÈöÇáäøöíøóÉöº áöÃóäøó ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁó ÈóíóÇäõ Ãóäøó ßóáóÇãóåõ
ÚöÈóÇÑóÉñ ÚóãøóÇ æóÑóÇÁó ÇáúãõÓúÊóËúäóì¡ ÝóáóÇ íóÍúÕõáõ Ðóáößó ÅáøóÇ
ÈöãóÇ íóÕúáõÍõ Ãóäú íóßõæäó äóÇÓöÎðÇ¡ Ãóæú ãõÚóÇÑöÖðÇ¡ æóãõÌóÑøóÏõ
ÇáäøöíøóÉö áóÇ ÊóÕúáõÍõ áöÐóáößóº ÝóáöåóÐóÇ ÔóÑóØó ÇáÊøóßóáøõãó
ÈöÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö. æóÌúåõ Ðóáößó ãóÇ áóæú ÞóÑøóÈó ÅäúÓóÇäñ ÃõÐõäóåõ ãöäú
Ýóãöåö ÓóãöÚó Ðóáößó¡ æóÝóåöãóåõ.
æóÃóãøóÇ ÅÐóÇ ÛóÇÈó ÑóÈøõ ÇáúæóÏöíÚóÉö¡ æóáóÇ íõÏúÑóì: ÃóÍóíøñ åõæó Ãóæú
ãóíøöÊñ¡ ÝóÚóáóíúåö Ãóäú íõãúÓößóåóÇ ÍóÊøóì íóÚúáóãó ÈöãóæúÊöåöº
áöÃóäøóåõ ÇáúÊóÒóãó ÍöÝúÙóåóÇ áóåõ¡ ÝóÚóáóíúåö ÇáúæóÝóÇÁõ ÈöãóÇ
ÇáúÊóÒóãó¡ ßóãóÇ ßóÇäó ÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö
æóÓóáøóãó - íóÞõæáõ Ýöí ÇáúÚõåõæÏö: æóÝóÇÁñ áóÇ ÛóÏúÑó Ýöíåö. ÈöÎöáóÇÝö
ÇááøõÞóØóÉö ÝóÅöäøó ãóÇáößóåóÇ ÛóíúÑõ ãóÚúáõæãò ÚöäúÏóåõ¡ ÝóÈóÚúÏó
ÇáÊøóÚúÑöíÝö: ÇáÊøóÕóÏøõÞõ ÈöåóÇ ØóÑöíÞñ áóÇ íóÕöáõåóÇ Åáóíúåö¡ æóåõäóÇ
ãóÇáößõåóÇ ãóÚúáõæãñ¡ ÝóØóÑöíÞõ ÅíÕóÇáöåóÇ ÇáúÍöÝúÙõ Åáóì Ãóäú íóÍúÖõÑó
ÇáúãóÇáößõ¡ Ãóæú íóÊóÈóíøóäó ãóæúÊõåõ ÝóíóØúáõÈó¡ æóÇÑöËóåõ¡
æóíóÏúÝóÚõåóÇ Åáóíúåö.
¡ æóÅöäú ãóÇÊó ÇáÑøóÌõáõ¡ æóÚóáóíúåö Ïóíúäñ¡ æóÚöäúÏóåõ¡ æóÏöíÚóÉñ¡
æóãõÖóÇÑóÈóÉñ¡ æóÈöÖóÇÚóÉñ¡ ÝóÅöäú ÚõÑöÝóÊú ÈöÃóÚúíóÇäöåóÇ:
ÝóÃóÑúÈóÇÈõåóÇ ÃóÍóÞøõ ÈöåóÇ ãöäú ÇáúÛõÑóãóÇÁöº áöÃóäøó ÍóÞøó
ÇáúÛõÑóãóÇÁö ÈóÚúÏó ãóæúÊö ÇáúãóÏúíõæäö íóÊóÚóáøóÞõ ÈöãóÇáöåö Ïõæäó
ãóÇáö ÓóÇÆöÑö ÇáäøóÇÓö¡ æóßóãóÇ ßóÇäõæÇ ÃóÍóÞøó ÈöåóÇ Ýöí ÍóíóÇÉö
ÇáúãóÏúíõæäö ÝóßóÐóáößó ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö. æóÅöäú áóãú ÊõÚúÑóÝú
ÈöÃóÚúíóÇäöåóÇ: ÞõÓöãó ÇáúãóÇáõ Èóíúäóåõãú ÈöÇáúÍöÕóÕö¡ æóÃóÕúÍóÇÈõ
ÇáúæóÏöíÚóÉö¡ æóÇáúãõÖóÇÑóÈóÉö¡ æóÇáúÈöÖóÇÚóÉö ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÛõÑóãóÇÁö
ÚöäúÏóäóÇ¡ æóÚóáóì Þóæúáö ÇÈúäö ÃóÈöí áóíúáóì: ÇáúÛõÑóãóÇÁõ ÃóÍóÞøõ
ÈöÌóãöíÚö ÇáÊøóÑößóÉö. æóÃóÕúáõ ÇáúãóÓúÃóáóÉö Ãóäøó ÇáúÃóãöíäó ÅÐóÇ
ãóÇÊó ãõÌúåöáðÇ áöáúÃóãóÇäóÉöº ÝóÇáúÃóãóÇäóÉõ ÊóÕöíÑõ ÏóíúäðÇ Ýöí
ÊóÑößóÊöåö ÚöäúÏóäóǺ áöÃóäøóåõ ÈöÇáÊøóÌúåöíáö ÕóÇÑó ãõÊóãóáøößðÇ áóåóÇ¡
ÝóÅöäøó ÇáúíóÏó ÇáúãóÌúåõæáóÉó ÚöäúÏó ÇáúãóæúÊö ÊóäúÞóáöÈõ íóÏó ãöáúßòº
æóáöåóÐóÇ: áóæú ÔóåöÏó ÇáÔøõåõæÏõ ÈöåóÇ ßóÇäó Ðóáößó ÈöãóäúÒöáóÉö
ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÈöÇáúãöáúßö¡ ÍóÊøóì íóÞúÖöíó ÇáúÞóÇÖöí áöáúæóÇÑöËö
æóÇáúãõæÏóÚö ÈöÇáÊøóãúáöíßöº ÝóíóÕöíÑõ ÖóÇãöäðÇ¡ æóáöÃóäøóåõ
ÈöÇáÊøóÌúåöíáö íóÕöíÑõ ãõÓóáøöØðÇ ÛõÑóãóÇÁóåõ æóæóÑóËóÊóåõ Úóáóì
ÃóÎúÐöåóÇ. æóÇáúãõæÏóÚõ ÈöãöËúáö åóÐóÇ ÇáÊøóÓúáöíØö íóÕöíÑõ ÖóÇãöäðÇ
ßóãóÇ áóæú Ïóáøó ÓóÇÑöÞðÇ Úóáóì ÓóÑöÞóÊöåóÇ¡ æóáöÃóäøóåõ ÇáúÊóÒóãó
ÃóÏóÇÁó ÇáúÃóãóÇäóÉö¡ æóãöäú ÃóÏóÇÁö ÇáúÃóãóÇäóÉö: ÈóíóÇäõåóÇ ÚöäúÏó
ãóæúÊöåö¡ æóÑóÏøõåóÇ Úóáóì ÇáúãóÇáößö ÅÐóÇ ØóáóÈó¡ ÝóßóãóÇ íóÖúãóäõ
ÈöÊóÑúßö ÇáÑøóÏøö ÈóÚúÏó ÇáØøóáóÈö íóÖúãóäõ ÃóíúÖðÇ ÈöÊóÑúßö ÇáúÈóíóÇäö
ÚöäúÏó ÇáúãóæúÊö æóÇÈúäõ ÃóÈöí áóíúáóì íóÞõæáõ: åóÐóÇ ßõáøõåõ ÅÐóÇ
Úóáöãó ÞöíóÇãóåóÇ ÚöäúÏó ÇáúãóæúÊö¡ æóáóÇ íóÚúÑöÝõ Ðóáößó¡ æóáóßöäøóÇ
äóÞõæáõ: ÞóÏú ÚóáöãúäóÇ ÈóÞóÇÁóåóÇ¡ æóÇáÊøóãóÓøõßõ ÈöãóÇ åõæó
ÇáúãóÚúáõæãõ æóÇÌöÈñ¡ ãóÇ áóãú íóÊóÈóíøóäú ÎöáóÇÝõåõ¡ æóÑõÈøóãóÇ
íóÞõæáõ: ÍóÞøõ ÇáúÛõÑóãóÇÁö ßóÇäó Ýöí ÐöãøóÊöåö¡ æóíóÊóÍóæøóáõ
ÈöÇáúãóæúÊö Åáóì ãóÇáöåö¡ æóÍóÞøõ ÃóÕúÍóÇÈö ÇáúÃóãóÇäóÉö áóãú íóßõäú Ýöí
ÐöãøóÊöåö Ýöí ÍóíóÇÊöåö¡ ÝóßóíúÝ íõÒóÇÍöãõæäó ÇáúÛõÑóãóÇÁó Ýöí ãóÇáöåö
ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö¿ æóáóßöäøóÇ äóÞõæáõ: ÕóÇÑó ÍóÞøõåõãú ÃóíúÖðÇ ÏóíúäðÇ
ÞóÈúáó
(11/129)
ãóæúÊöåö Íöíä æóÞóÚó ÇáúíóÃúÓõ Úóäú
ÈóíóÇäöåö¡ Ëõãøó ÍóÞøõ ÃóÕúÍóÇÈö ÇáúÃóãóÇäóÉö ãöäú æóÌúåò ÃóÞúæóì¡
áöÚöáúãöäóÇ Ãóäøóåõ ßóÇäó Ýöí Úóíúäö ÇáúãóÇáö ÇáøóÐöí Ýöí íóÏöåö¡ æóãóäú
áóåõ ÍóÞøõ ÇáúÚóíúäö¡ Ýóåõæó ãõÞóÏøóãñ Úóáóì ÓóÇÆöÑö ÇáúÛõÑóãóÇÁö -
ßóÇáúãõÑúÊóåöäö Ýöí ÇáÑøóåúäö - ÝóÅöäú ßóÇäó áóÇ íóÓúÊóÍöÞøõ ÕóÇÍöÈõ
ÇáúÃóãóÇäóÉö ÇáÊøóÑúÌöíÍó¡ ÝóáóÇ ÃóÞóáøó ãöäú Ãóäú íõÒóÇÍöãó
ÇáúÛõÑóãóÇÁó.
(æóÅöÐóÇ) ÑóÏøó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ ÇáúæóÏöíÚóÉó Åáóì ÇáúãõæÏöÚö¡ Ëõãøó
ÃóÞóÇãó ÑóÌõáñ ÇáúÈóíøöäóÉó ÃóäøóåóÇ áóåõ¡ æóÍóÖóÑõæÇ ÚöäúÏó ÇáúÞóÇÖöí:
ÝóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóì ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚöº áöÃóäøó ÝöÚúáóåõ Ýöí ÇáúÞóÈúÖö ÞóÏú
ÇäúÊóÓóÎó ÈöÇáÑøóÏøö Åáóì ãóäú ÃóÎóÐó ãöäúåõº ÝóáóÇ íóÈúÞóì áóåõ Íõßúãñ
ÈóÚúÏó Ðóáößó¡ æóÈóíóÇäõ ÇáöÇäúÊöÓóÇÎö ãöäú ÍóíúËõ ÇáúÍöÓøö ÙóÇåöÑñ.
æóãöäú ÍóíúËõ ÇáúÍõßúãö: ÝóáöÃóäøóåõ ãóÃúãõæÑñ ÈöÇáÑøóÏøö ÔóÑúÚðÇ Úóáóì
ãóäú ÃóÎóÐóåóÇ ãöäúåõ ÞóÈúáó ÍõÖõæÑö ÇáúãóÇáößö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáúÃóæøóáó áóæú ßóÇäó ÛóÇÕöÈðÇ ãóÚúÑõæÝðÇ ÝóØóÇáóÈó
ÇáúãõæÏóÚó ÈöÇáÑøóÏøö Úóáóíúåö ÞóÈúáó Ãóäú íóÍúÖõÑó ÇáúãóÇáößõ:
ÃóáúÒóãóåõ ÇáúÞóÇÖöí Ðóáößó¡ æóßóÐóáößó áóæú ßóÇäóÊú ÓóÑöÞóÉð¡ Ãóæú
ÛóÕúÈðÇ: ÝóÇáúãõæÏóÚõ ÈöÇáÑøóÏøö Úóáóì ãóäú ÃóÎóÐóåõ ãöäúåõ íóßõæäõ
äóÇÓöÎðÇ Íõßúãó ÝöÚúáöåö ÝóíóÈúÞóì áöáúãóÇáößö ÞóÈúáóåõ ÍóÞøñº æóåóÐóÇ
áöÃóäøó æõÌõæÈó ÇáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáÊøóÝúæöíÊöº ÝóÅöäøó
ÈöÃóÎúÐöåö ÝóÇÊó Úóáóì ÇáúãóÇáößö ÇáÊøóãóßøõäõ ãöäú ÇáúÃóÎúÐö ãöäú
ÇáúÃóæøóáö¡ æóÞóÏú ÒóÇáó Ðóáößó ÈöÇáúÅöÚóÇÏóÉö Åáóì íóÏöåö. æóßóÐóáößó
Åäú ßóÇäó ÇáúãõæÏóÚõ ÕóÈöíøðÇ¡ Ãóæú ÚóÈúÏðÇ ãóÍúÌõæÑðÇ Úóáóíúåö¡
æóßóÐóáößó Åäú ßóÇäó ÑóÈøõ ÇáúæóÏöíÚóÉö ÕóÈöíøðÇ¡ Ãóæú ÚóÈúÏðǺ áöÃóäøó
ÇáúãõÓúÞöØó áöáÖøóãóÇäö Ýöí ÍóÞøö ÇáúãõæÏóÚö: ÑóÏøõåõ Åáóì ãóäú ÃóÎóÐóåõ
ãöäúåõ¡ æóÐóáößó ãõÊóÍóÞøöÞñ ãöäúåõ.
(æóÅöäú) ßóÇäó ÇáúãõæÏóÚõ ÏóÝóÚóåóÇ Åáóì ÅäúÓóÇäò ÈöÃóãúÑö ÇáúãõæÏöÚö¡
Ãóæú ÈóÇÚó¡ Ãóæú æóåóÈó¡ æóÓóáøóãó ÈöÃóãúÑöåö¡ Ëõãøó ÙóåóÑó
ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ: ßóÇäó áöáúãõÓúÊóÍöÞøö Ãóäú íóÖúãóäó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚóº
áöÃóäøóåõ ãóÇ äõÓöÎó ÝöÚúáõåõ ÈöÇáÑøóÏøö Åáóì ãóäú ÃóÎóÐóåõ ãöäúåõ
ÅäøóãóÇ Óóáøóãóåõ Åáóì ÛóíúÑöåö¡ æóÐóáößó ÓóÈóÈñ ãõæÌöÈñ áöáÖøóãóÇäö
Úóáóíúåö ÈöÏõæäö ÃóãúÑö ÇáúãõæÏöÚö¡ æóÞóÏú ÙóåóÑó ÈöÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö
Ãóäøó ÃóãúÑóåõ áóãú íóßõäú ãõÚúÊóÈóÑðǺ ÝóßóÇäó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ ÖóÇãöäðÇ
- ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÃóæøóáö - ÝóÞóÏú ÑõÏøó åõäóÇßó Åáóì ÇáúãóæúÖöÚö ÇáøóÐöí
ÃóÎóÐóåõ ãöäúåõ¡ æóÐóáößó äóÇÓöÎñ áöÝöÚúáöåö.
[ÚóÈúÏñ ÇÓúÊóæúÏóÚó ÑóÌõáðÇ æóÏöíÚóÉð Ëõãøó ÛóÇÈó]
(ÚóÈúÏñ) ÇÓúÊóæúÏóÚó ÑóÌõáðÇ æóÏöíÚóÉð¡ Ëõãøó ÛóÇÈó: áóãú íóßõäú
áöãóæúáóÇåõ Ãóäú íóÃúÎõÐó ÇáúæóÏöíÚóÉó ÊóÇÌöÑðÇ ßóÇäó ÇáúÚóÈúÏõ¡ Ãóæú
ãóÍúÌõæÑðǺ áöÃóäøó ÇáúãõæÏóÚó ãóÇ ÞóÈóÖó ãöäúåõ ÔóíúÆðÇ¡ æóáöÃóäøó
Êóãóßøõäóåõ ãöäú ÃóÎúÐö åóÐóÇ ÇáúãóÇáö ÈöÔóÑúØóíúäö¡ (ÃóÍóÏõåõãóÇ) :
ÞöíóÇãõ ãöáúßöåö Ýöí ÑóÞóÈóÉö ÇáÏøóÇÝöÚö Ýöí ÇáúÍóÇáö.
(æóÇáËøóÇäöí) : ÝóÑóÇÛõ ÐöãøóÉö ÇáÏøóÇÝöÚö Úóäú Ïóíúäö ÇáúÚóÈúÏöº
áöÃóäøó Ïóíúäó ÇáúÚóÈúÏö Ýöí ßóÓúÈöåö ãõÞóÏøóãñ Úóáóì ÍóÞøö Çáúãóæúáóì¡
æóÇáúãõæÏóÚõ áóíúÓó ÈöÎóÕúãò Ýöí ÅËúÈóÇÊö åóÐóíúäö ÇáÔøóÑúØóíúäö
Úóáóíúåö¡ æóáöÃóäøóåõ ÅäøóãóÇ íóÊóãóßøóäõ ãöäú ÃóÎúÐöåö ÅÐóÇ Úóáöãó
Ãóäøó ÇáúæóÏöíÚóÉó ßóÓúÈõ ÇáúÚóÈúÏö¡ æóÐóáößó ÛóíúÑõ ãóÚúáõæãò
ÝóáóÚóáøóåóÇ ßóÇäóÊú æóÏöíÚóÉð Ýöí íóÏöåö áöÛóíúÑöåö¡ æóÅöäøóãóÇ
ÃóæúÑóÏó åóÐóÇ áöÅöíÖóÇÍö ãóÇ ÓóÈóÞó Ãóäøó ÇáúãõæÏóÚó ÑóÏøó ÇáúæóÏöíÚóÉó
Åáóì ãóäú ÃóÎóÐóåóÇ ãöäúåõ¡ æóáóíúÓó Úóáóíúåö ØóáóÈõ ÇáúãóÇáößö
áöíóÑõÏøóåóÇ Úóáóíúåö¡ ÝóÅöäøó Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóæúÖöÚö íóáúÒóãõåõ ÑóÏøõåóÇ
Åáóì ÇáúÚóÈúÏö ÅÐóÇ ÍóÖóÑó¡ æóáóÇ íóáúÒóãõåõ ÑóÏøõåóÇ Úóáóì ãóÇáößöåóÇ.
(æóÅöÐóÇ) ãóÇÊó ÑóÈøõ ÇáúæóÏöíÚóÉö: ÝóÇáúæóÇÑöËõ ÎóÕúãñ Ýöí ØóáóÈö
ÇáúæóÏöíÚóÉöº áöÃóäøóåõ ÎóáöíÝóÉõ
(11/130)
ÇáúãõæóÑøöËö¡ ÞóÇÆöãñ ãóÞóÇãóåõ ÈóÚúÏó
ãóæúÊöåö¡ ÝóÅöäú ßóÇäó Úóáóì ÇáúãóíøöÊö Ïóíúäñ¡ æóáóåõ æóÕöíøñ¡
ÝóíóäúÈóÛöí áöáúãõÓúÊóæúÏóÚö Ãóäú íóÏúÝóÚó ÇáúæóÏöíÚóÉó Åáóì ÇáúæóÕöíøöº
áöÃóäøóåõ ÞóÇÆöãñ ãóÞóÇãó ÇáúæóÕöíøö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö ÝóÃóãøóÇ ÇáúæóÇÑöËõ
ÝóÅöäøóãóÇ íóÎúáõÝõ ÇáúãõæóÑøöËó ÈöÔóÑúØö ÝóÑóÇÛö ÇáÊøóÑößóÉö Úóäú ÍóÞøö
ÇáúÛõÑóãóÇÁöº áöÃóäøó ÍóÞøó ÇáúÛõÑóãóÇÁö ãõÞóÏøóãñ Úóáóì ÍóÞøö
ÇáúæóÇÑöËöº ÝóáöåóÐóÇ ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÏúÝóÚóåóÇ Åáóì ÇáúæóÕöíøö
áöíóÈöíÚóåóÇ ÝóíóÞúÖöíó ÇáÏøóíúäó¡ Ëõãøó íóÏúÝóÚ ãóÇ ÈóÞöíó Åáóì
ÇáúæóÇÑöËö.
(æóÅöäú) ßóÇäóÊú ÇáúæóÏöíÚóÉõ ÚóÈúÏðÇ¡ Ãóæú ÏóÇÈøóÉð¡ Ãóæú ËóæúÈðÇ
æóÇÍöÏðÇ ÚöäúÏó ÑóÌõáóíúäö: ÝóÅöäøóåõãóÇ íóÊóåóÇíóÂäö Úóáóì ÍöÝúÙöåöº
ÝóíõãúÓößõåõ ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÔóåúÑðǺ áöÃóäøó ÇÌúÊöãóÇÚóåõãóÇ
Úóáóì ÇáúÍöÝúÙö - ÂäóÇÁð Çááøóíúáö æóÇáäøóåóÇÑö - áóÇ íõÊóÕóæøóÑõ¡
æóáöÃóäøóåõãóÇ íóÍúÝóÙóÇäö ãóÇ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó ãöäú
ãöáúßöåöãóÇ ÈöåóÐöåö ÇáÕøöÝóÉö¡ ÝóßóÐóáößó ãöäú ÇáúæóÏöíÚóÉöº
áöÃóäøóåõãóÇ íóÍúÝóÙóÇäö ÇáúæóÏöíÚóÉó Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí
íóÍúÝóÙóÇäö ãóÇ áóåõãóÇ.
(æóÅöäú) æóÖóÚóåõ ÃóÍóÏõåõãóÇ ÚöäúÏó ÕóÇÍöÈöåö¡ Ýóåóáóßó¡ áóãú íóÖúãóäóÇ
ÔóíúÆðǺ ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ ÈöãóÇ áóæú åóáóßó Ýöí íóÏö ÃóÍóÏöåöãóÇ Ýöí ÒóãóÇäö
ÇáúãõåóÇíóÃóÉö¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ åóÐóÇ.
(æóÅöÐóÇ) ÞóÇáó ÑóÈøõ ÇáúæóÏöíÚóÉö: ÃóæúÏóÚúÊõß ÚóÈúÏðÇ æóÃóãóÉð¡
æóÞóÇáó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ: ãóÇ ÃóæúÏóÚúÊóäöí ÅáøóÇ ÇáúÃóãóÉó¡ æóÞóÏú
åóáóßóÊú¡ ÝóÃóÞóÇãó ÑóÈøõ ÇáúæóÏöíÚóÉö ÇáúÈóíøöäóÉó Úóáóì ãóÇ ÇÏøóÚóì:
Öóãöäó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ ÞöíãóÉó ÇáúÚóÈúÏöº áöÃóäøóåõ ÌóÍóÏó ÇáúæóÏöíÚóÉó
Ýöí ÇáúÚóÈúÏöº ÝóÕóÇÑó ÖóÇãöäðÇ ÞöíãóÊóåõ¡ æóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóíúåö Ýöí
ÇáúÃóãóÉöº áöÃóäøóåõ ãõÞöÑøñ ÇáúæóÏöíÚóÉö ÝöíåóÇ¡ æóÞóÏú ÒóÚóãó ÃóäøóåóÇ
åóáóßóÊú¡ ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõåõ ãóÚó íóãöíäöåö.
(ÑóÌõáóÇäö) ÇÏøóÚóì ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÃóãóÉð Ýöí íóÏö ÑóÌõáò
Ãóäøóåõ ÃóæúÏóÚóåóÇ ÅíøóÇåõ¡ æóÞóÇáó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ: ãóÇ ÃóÏúÑöí
áöÃóíøößõãóÇ åöíó¡ ÛóíúÑó Ãóäøöí ÃóÚúáóãõ ÃóäøóåóÇ áöÃóÍóÏößõãóÇ.
(ÞóÇáó) : íóÍúáöÝõ áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóǺ áöÃóäøó ßõáøó æóÇÍöÏò
ãöäúåõãóÇ íóÏøóÚöí Úóáóíúåö Ãóäøóåõ ÃóæúÏóÚóåõ ÇáúÃóãóÉó ÈöÚóíúäöåóÇ¡
æóåõæó ãõäúßöÑñ áöÐóáößó¡ ÅäøóãóÇ ÃóÞóÑøó ÈöÅöíÏóÇÚö ÃóÍóÏöåöãóÇ
ÈöÛóíúÑö Úóíúäöåö ãöäúåõ¡ æóÇáúãõäúßöÑõ ÛóíúÑõ ÇáúãõÚóíøóäöº ÝóáöåóÐóÇ
íóÍúáöÝõ áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ. æóÊóãóÇãõ ÈóíóÇäö ÇáúãóÓúÃóáóÉö Ýöí
ßöÊóÇÈö ÇáúÅöÞúÑóÇÑö. æóÅöäøóãóÇ ÃóæúÑóÏó ÇáúãóÓúÃóáóÉó åõäóÇ áöÈóíóÇäö
ÎöáóÇÝö ÇÈúäö ÃóÈöí áóíúáóì Ýöí ÝóÕúáò¡ æóåõæó Ãóäøóåõ ÅÐóÇ ÃóÈóì Ãóäú
íóÍúáöÝó áóåõãóÇ¡ ÝóÅöäøóåõ íóÏúÝóÚõ ÇáúÃóãóÉó ÅáóíúåöãóÇ¡ æóíóÛúÑóãõ
ÞöíãóÊóåóÇ ÈóíúäóåõãóÇ äöÕúÝóíúäö. æóÚöäúÏó ÇÈúäö ÃóÈöí áóíúáóì
íóÑõÏøõåóÇ ÚóáóíúåöãóÇ¡ æóáóÇ ÔóíúÁó Úóáóíúåö Óöæóì Ðóáößó¡ æóåõæó -
ÈöäóÇÁð Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ - Ãóäøó ÇáÊøóÌúåöíáó ÛóíúÑõ ãõæÌöÈò
áöáÖøóãóÇäö Úóáóì ÇáúãõæÏóÚö. " æóÚöäúÏóäóÇ ": ÇáÊøóÌúåöíáõ ãõæÌöÈñ
áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö¡ æóÞóÏú ÕóÇÑó ãõÌúåöáðÇ Ýöí ÍóÞøö ßõáøö æóÇÍöÏò
ãöäúåõãóÇ¡ ÝóíóÕöíÑõ ÖóÇãöäðÇ¡ Ëõãøó Èöäõßõæáöåö ÕóÇÑó ãõÞöÑøðÇ áößõáøö
æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Ãóäøóåõ ÃóÎóÐó ÌóãöíÚóåóÇ ãöäúåõ¡ æóÅöäøóãóÇ ÑóÏøó
Úóáóì ßõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ äöÕúÝóåóÇ¡ ÝóíóÕöíÑõ ÖóÇãöäðÇ áößõáøö
æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ãóÇ ÈóÞöíó ãöäú ÍóÞøöåö¡ æóÐóáößó ÈöÃóäú íóÛúÑóãó
ÞöíãóÊóåóÇ ÈóíúäóåõãóÇ.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú ÞóÇáó: åóÐóÇ ÇÓúÊóæúÏóÚóäöíåóÇ¡ Ëõãøó ÞóÇáó:
ÃóÎúØóÃúÊ¡ Èóáú åõæó åóÐóÇ¡ ßóÇäó Úóáóíúåö Ãóäú íóÏúÝóÚóåóÇ Åáóì
ÇáúÃóæøóáöº áöÃóäøó ÅÞúÑóÇÑóåõ áóåõ ÈöåóÇ ÕóÍöíÍñ¡ æóÑõÌõæÚåõ ÈóÚúÏó
Ðóáößó ÈóÇØöáñ¡ æóíóÖúãóäõ áöáúÂÎóÑö ÞöíãóÊóåóǺ áöÅöÞúÑóÇÑöåö ÃóäøóåóÇ
áöáËøóÇäöí¡ æóÃóäøóåõ ÕóÇÑó ãõÓúÊóåúáößðÇ Úóáóì ÇáËøóÇäöí ÈöÅöÞúÑóÇÑöåö
ÈöåóÇ áöáúÃóæøóáöº Ýóíóßõæäõ ÖóÇãöäðÇ áóåõ ÞöíãóÊóåóÇ. æóåóÐóÇ ÅÐóÇ
ÏóÝóÚóåóÇ Åáóì ÇáúÃóæøóáö ÈöÛóíúÑö ÞóÖóÇÁö
(11/131)
ÇáúÞóÇÖöí¡ æóßóÐóáößó Åäú ßóÇäó ÏóÝóÚóåóÇ
ÈöÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí Ýöí Þóæúáö ãõÍóãøóÏò. æóÝöí Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó -
ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì - áóÇ íóßõæäõ ÖóÇãöäðǺ áöÃóäøó ÈöãõÌóÑøóÏö
ÅÞúÑóÇÑöåö áóãú íóÝõÊú Úóáóì ÇáËøóÇäöí ÔóíúÁñ¡ æóÅöäøóãóÇ ÇáúÝóæóÇÊõ
ÈöÇáÏøóÝúÚö Åáóì ÇáúÃóæøóáö¡ æóÞóÏú ßóÇäó ÈöÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí¡ æóáóßöäú
ãõÍóãøóÏñ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - íóÞõæáõ åõæó ÇáøóÐöí ÓóáøóØó ÇáúÞóÇÖöí
Úóáóì ÇáúÞóÖóÇÁö ÈöåóÇ áöáúÃóæøóáö ÈöÅöÞúÑóÇÑöåö ÞóÏú ÃóÞóÑøó Ãóäøóåõ
ãõæÏóÚñ ÝöíåóÇ ãöäú ÇáËøóÇäöí¡ æóÇáúãõæÏóÚõ ÅÐóÇ ÓóáøóØó ÇáúÛóíúÑó Úóáóì
ÃóÎúÐö ÇáúæóÏöíÚóÉö íóÕöíÑõ ÖóÇãöäðÇ áöáúãõæÏöÚö.
(ÑóÌõáñ) ÇÓúÊóæúÏóÚó ÑóÌõáðÇ æóÏöíÚóÉð ÝóÃóæúÏóÚóåóÇ ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ
ÛóíúÑóåõ¡ ãöäú ÛóíúÑö ÚöíóÇáöåö¡ ÝóåóáóßóÊú: ÝóÇáúÃóæøóáõ ÖóÇãöäñ áóåóǺ
áöÃóäøóåõ ãõÊóÚóÏøò ÈöÇáÊøóÓúáöíãö Åáóì ÛóíúÑö ãóäú ÃõãöÑó ÈöÍöÝúÙöåóÇ
ãöäúåõ¡ æóáóÇ ÖóãóÇäó Úóáóì ãõæÏóÚö ÇáúãõæÏóÚö Ýöí Þóæúáö ÃóÈöí
ÍóäöíÝóÉó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - æóÝöí Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó æóãõÍóãøóÏò -
ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì -: åõæó ÖóÇãöäñ áóåóÇ ÃóíúÖðÇ¡ æóáöÕóÇÍöÈö
ÇáúãóÇáö ÇáúÎöíóÇÑõ¡ íõÖóãøöäõ ÃóíøóåõãóÇ ÔóÇÁó. " æóÚöäúÏó ÇÈúäö ÃóÈöí
áóíúáóì ": áóÇ ÖóãóÇäó Úóáóì æóÇÍöÏò ãöäúåõãóǺ ÈöäóÇÁð Úóáóì ÃóÕúáöåö:
Ãóäøó áöáúãõæÏóÚö Ãóäú íõæÏöÚó ÛóíúÑóåõ - æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ åóÐóÇ -.
ÝóÃóãøóÇ åõãóÇ ÝóíóÞõæáóÇäö: ÇáúÃóæøóáõ ãõÊóÚóÏøò Ýöí ÇáÊøóÓúáöíãö
ÈöÛóíúÑö ÅÐúäö ÇáúãóÇáößö¡ æóÇáËøóÇäöí ãõÊóÚóÏøò Ýöí ÇáúÞóÈúÖö ÈöÛóíúÑö
ÅÐúäö ÇáúãóÇáößö ÝóßóÇäó áöáúãóÇáößö Ãóäú íõÖóãøöäó ÃóíøóåõãóÇ ÔóÇÁó¡
ßóÇáúÛóÇÕöÈö ãóÚó ÛóÇÕöÈö ÇáúÛóÇÕöÈö. ÝóÅöäú Öóãøóäó ÇáúÃóæøóáó áóãú
íóÑúÌöÚú Úóáóì ÇáËøóÇäöíº áöÃóäøóåõ ÈöÇáÖøóãóÇäö ãõáøößóº ÝóÊóÈóíøóäó
Ãóäøóåõ ÃóæúÏóÚó ãöáúßó äóÝúÓöåö¡ æóÞóÏú åóáóßóÊú Ýöí íóÏö ÇáúãõæÏóÚö¡
æóÅöäú Öóãöäó ÇáËøóÇäöí ÑóÌóÚó Úóáóì ÇáúÃóæøóáöº áöÃóäøóåõ ãóÛúÑõæÑñ
ãöäú ÌöåóÊöåö ÝóÅöäøóåõ ÃóæúÏóÚóåõ Úóáóì Ãóäøóåõ ãöáúßõåõ¡ æóÃóäøóåõ áóÇ
íóáúÍóÞõåõ ÇáÖøóãóÇäõ Ýóåóáóßó Ýöí íóÏöåö.
ÝóÅöÐóÇ áóÍöÞóåõ ÇáÖøóãóÇäõ ÑóÌóÚó Úóáóíúåö¡ æóáöÃóäøóåõ Ýöí ÇáúÞóÈúÖö¡
æóÇáúÍöÝúÙö ßóÇäó ÚóÇãöáðÇ áóåõ ÝóíóÑúÌöÚõ Úóáóíúåö ÈöãóÇ íóÖúãóäõ
ÈöÓóÈóÈöåö æóÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì - íóÞõæáõ:
ÇáúÃóæøóáõ íóÕöíÑõ ÖóÇãöäðÇ ÈöÇáÊøóÓúáöíãö Åáóì ÇáËøóÇäöí ÈöÏóáöíáö
Ãóäøóåõ áóæú ÓóáøóãóåóÇ Åáóíúåö áöíóÍúÝóÙóåóÇ ÈöÍóÖúÑóÊöåö¡ ÝóåóáóßóÊú:
áóãú íóÖúãóäú æóÇÍöÏñ ãöäúåõãóÇ¡ æóÅöäøóãóÇ íóÕöíÑõ ÇáúÃóæøóáõ ÖóÇãöäðǺ
ÈöÊóÑúßö ÇáúÍöÝúÙö Íöíäó ÛóÇÈó ÈóÚúÏó ãóÇ ÓóáøóãóåóÇ Åáóì ÇáËøóÇäöí.
ÝóÃóãøóÇ ÇáËøóÇäöí áóãú íóÊúÑõßú ÇáúÍöÝúÙó¡ Èóáú åõæó ãõÞúÈöáñ Úóáóì
ÇáúÍöÝúÙö Íöíä åóáóßóÊú¡ ÝóáóÇ íóÖúãóäõ ÔóíúÆðÇ. íõæóÖøöÍõåõ: Ãóäøó
ÃóÕúáó ÞóÈúÖö ÇáËøóÇäöí áóãú íóßõäú ãõæÌöÈðÇ áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö¡
ÍóÊøóì áóæú åóáóßó ÞóÈúáó ÛóíúÈóÉö ÇáúÃóæøóáö áóãú íóÖúãóäú¡ æóáóãú
íõæÌóÏú ãöäú ÌöåóÊöåö ÕõäúÚñ ÈóÚúÏó Ðóáößóº ÝóíóÕöíÑõ Èöåö ÖóÇãöäðÇ¡
æóÇáÖøóãóÇäõ áóÇ íóÌöÈõ ÈöÏõæäö ÇáÕøõäúÚö¡ ÅäøóãóÇ æõÌöÏó ÇáÕøõäúÚõ ãöäú
ÇáúÃóæøóáö - æóåõæó ÇáÐøóåóÇÈõ¡ æóÊóÑúßõ ÇáúÍöÝúÙõ - æóáóãøóÇ áóãú
íóÕöÑú ÇáËøóÇäöí ÖóÇãöäðÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö¡ ßóÇäó åóÐóÇ Ýöí ÍóÞøöåö ßóËóæúÈò
åóÈøóÊú Èöåö ÇáÑøöíÍõ¡ æóÃóáúÞóÊúåõ Ýöí ÍöÌúÑöåö¡ ÝóÅöÐóÇ åóáóßóÊú ãöäú
ÛóíúÑö ÕõäúÚöåö áóãú íóÖúãóäú. íõÞóÑøöÑõåõ: Ãóäøó ÇáúÃóæøóáó áóãøóÇ áóãú
íóÖúãóäú ÈöãõÌóÑøóÏö ÇáÊøóÓúáöíãö¡ æóÅöäøóãóÇ Öóãöäó ÈöÊóÑúßöåóÇ Ýöí
íóÏö ÇáËøóÇäöí ÈóÚúÏó ÛóíúÈóÊöåö¡ ÝóÞóÏú ÕóÇÑóÊú íóÏõåõ íóÏðÇ
ãõÚúÊóÈóÑóÉð Ýöí ÅíÌóÇÈö ÇáÖøóãóÇäö Úóáóì ÇáúÃóæøóáö¡ æóáóÇ íõãúßöäõ
ÇÚúÊöÈóÇÑõ Êöáúßó ÇáúíóÏö ÈöÚóíúäöåóÇ Ýöí ÅíÌóÇÈö ÇáÖøóãóÇäö Úóáóì
ÇáËøóÇäöí ßóÃóÌöíÑö ÇáúÞóÕøóÇÑö¡ ÅÐóÇ ÏóÞøó ÇáËøóæúÈó æóÊóÎóÑøóÞó¡ áóãóÇ
æóÌóÈó ÇáÖøóãóÇäõ Úóáóì ÇáúÃõÓúÊóÇÐö ÈöÓóÈóÈö ÝöÚúáö ÇáúÃóÌöíÑö¡ æóáóãú
íóÌöÈú Úóáóì ÇáúÃóÌöíÑö ÔóíúÁñ ãöäú
(11/132)
ÇáÖøóãóÇäöº áöÃóäøóåõ áóæú Öóãöäó ÅäøóãóÇ íóÖúãóäõ ÈöÐóáößó ÇáúÝöÚúáö
ÃóíúÖðÇ¡ æóÇáúÝöÚúáõ ÇáúæóÇÍöÏõ áóÇ íóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ áöáÖøóãóÇäö Úóáóì
ÇáÔøóÎúÕóíúäö¡ ÝóåóÐóÇ ãöËúáõåõ¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÛóÇÕöÈö ãóÚó ÛóÇÕöÈö
ÇáúÛóÇÕöÈö: ÝóÅöäøó ßõáøó æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÅäøóãóÇ íóÕöíÑõ ÖóÇãöäðÇ
ÈöÝöÚúáöåö - æóåõæó ÛóÕúÈõåõ - æóÛóÕúÈõ ÃóÍóÏöåöãóÇ ÛóíúÑõ ÛóÕúÈö
ÇáËøóÇäöí¡ æóáöåóÐóÇ íõÚúÊóÈóÑõ Ýöí ßõáøö ÍóÞøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ
ÞöíãóÊõåõ Íöíäó ÛóÕóÈóåõ¡ æóÇóááøóåõ - ÓõÈúÍóÇäóåõ æóÊóÚóÇáóì - ÃóÚúáóãõ
ÈöÇáÕøóæóÇÈö. |