Peygamberimiz aleyhisselam, Medine'den ayrıldıktan sonra Zî Huşub'da sabahladı ve burada büyük birdevme (sidr) ağacının altına indi. 156

1. Peygamberimiz aleyhisselamın Tebük'e varıncaya kadar namaz kıldığı mescidler, hâlâ isimleriyle belli bulunmaktadır ve ilki Zî Huşub Mescididir. 157

Peygamberimiz aleyhisselam burada bostan içindeki devme ağacının altında mescidin olduğu yerde namaz kılmış ve (Ebu Davud'a göre) orada üç gün oturduktan sonra Tebük'e doğru yollan-m ıştır. 158

2. Peygamberimiz aleyhisselamın Tebük'e giderken ikinci konak yeri Feyfâ olup, halen orada Feyfâ Mescidi bulunmaktadır.

3. Peygamberimiz aleyhisselamın Tebük'e giderken üçüncü konak yeri Zülmerve olup, orada Zülmerve Mescidi bulunmaktadır. 159

4. Peygamberimiz aleyhisselamın Tebük'e giderken konakladığı yerlerden dördüncüsü Şukka'daki Rek'a olup, burada Rek'a (Vâkıdî'ye göre Sükya) Mescidi bulunmaktadır. 160

5. Peygamberimiz aleyhisselamın konakladığı yerlerden beşincisi Vâdi'l-kurâ olup, Vâdi'l-kurâ Mescidi buradadır. 161

Vâdil-kurâ, Şam ile Medine arasındadır ve Medine'nin mülhakatındandır.

Vâdi'l-kurâ, Hıcr ve Cenab, önceleri Kudâaların; sonra da Cüheyne, Uzre ve Beliyylerin; daha önceleri ise Semûd ve Âd kavimlerinin yurtları idi. Yüce Allah onları buralarda helak etmişti. Evlerinin kalıntıları hâlâ durmaktadır.

Bu kavimlerden sonra, oraya Yahudiler yerleşmişlerdir. 162

Peygamberimiz aleyhisselam Vâdi'l-kurâ'da konakladığı zaman, Yahudi halkından Urayz oğulları, Peygamberimiz aleyhisselama hediye olarak haris (keşkek) yemeği getirdiler.

Peygamberimiz aleyhisselam ondan yedi.

Arîz veya Urayz oğullarına, Vâdi'l-kurâ hurma mahsulünden her yıl verilmek üzere geçimlik tahsis etti. 163

Onların ellerine verdiği ferman yazısında şöyle buyurdu:

" Bismillâhirrahmânirrahîm

Bu, Muhammed Resûlullah tarafından Arîz oğullarına verilen yazıdır

Resûlullah tarafından geçimlik olarak onlara her hasat zamanında on vesk buğday ve on vesk arpa ile her yıl zamanında elli vesk de hurma verilecek ve kendilerine hiçbir suretle haksızlık yapılmayacaktır.

Bunu, Halid b. Saf d yazmıştır." 164

Yahudi kadınlarından birisi:

" Muhammed'in onlara yaptığı bu ihsan, analarından kalan mirastan daha hayırlıdır.

Çünkü, bu ihsan onlara Kıyamet gününe kadar devam edecektir! " demiştir. 165

Ebu Humeyd es-Sâidî der ki:

" Vadi'l-kura'ya geldiğimiz sırada, bir kadının bahçesine uğradık.

Resûlullah aleyhisselam, ashabına:

'Haydi, şu ağaçlardaki hurma mahsulünün ne kadar çıkacağını tahminleyiniz' buyurdu.

Ashab, tahminlediler.

Kendisi ise, on vesk çıkacağını tahminledi.

Resûlullah aleyhisselam, kadına:

'Bu ağaçlardan ne kadar hurma çıkacağını Sa'y ve saydığını, biz inşaallah yanına dönünceye kadar da, aklında tut! ' buyurdu. 166

Dönüp Vâdi'l-kurâya geldiğimizde, Resûlullah aleyhisselam, kadına:

'Bahçenden kaç vesk hurma çıktı?' diye sordu.

Kadın:

'On vesk! ' dedi. 167

6. Peygamberimiz aleyhisselamın Tebük'e giderken konakladığı Vâdi'l-kurâ'da namaz kıldığı altıncı mescid, Vadi , 168 yahut Benî Uzre Karyesi Mescididir. 169

7. Peygamberimiz aleyhisselamın Tebük'e giderken konaklayıp namaz kıldığı yerlerden yedincisi Saîd olup, Saîd Mescidi orada bulunmaktadır. 170

Saîd, Vâdi'l-kurâ'nın yakınında bir vadidir. 171

8. Peygamberimiz aleyhisselamın Tebük'e giderken konakladığı yerlerden sekizincisi Hıcr idi. 172

Istahrî der ki:

" Hıcr, halkı az bir karyedir. Dağlar arasında olup, Vâdi'l-kurâ'ya bir günlüktür.

Yüce Allah'ın buyurduğu gibi, Semûd kavminin dağlardan yontmuş oldukları evler [Şuarâ: 149] buradadır.

Esâlis diye anılan dağlar içinde, bizim evlerimizin teşkilatına benzer, dağlar gibi yükselmiş evler gördüm!

Uzaktan bakan, onları birbirine bitişik dağ sanar. Ortasına varınca, her birinin münferid ve kendi kendine dikili durduklarını görür! Dolaşacak olan, onlardan her birinin çevresini seğirterek zahmetsizce dolaşabilir.

Evlerden her biri kendi kendine ayakta durmaktadır.

İnsan, onların üzerine ancak son derecede zahmet çekerek çıkabilir.

'... İşte, dişi deve! Su içme hakkı bir gün onundur, belli bir günün su içme hakkı da sizindir! ' [Şuarâ: 155] buyurduğu Semûd kuyusu da Hıcr'dadır." 173

Peygamberimiz aleyhisselam, Hıcr'a uğrayınca, yüzünü elbisesiyle kapattı. 174 Yanındaki sahabilerine:

" Burası, kaçılacak bir vadidir! " buyurdu, 175 devesini hızlandırdı. 176 Konakları, 177 vadiyi geçti. 178

Sahabiler de, oradan çıkıncaya kadar, üzengilerini teptiler. 179

Peygamberimiz aleyhisselam:

" Şu kendilerine kendileri zulmetmiş. 180 azaba uğratılmışı81 olanların evlerine, onların uğradıkları azabın benzerine sizlerde uğrayabileceğinizden korkarak, ağlayıcı olmaksızın girmeyiniz! 182

Eğer ağlamaklı olamazsanız, onların uğradıkları azabın benzerine sizler uğramamanız için, yanlarına girmeyiniz! 183

Onların uğradıkları azabın benzerine sizin de uğramanızdan korkarım! " buyurdu. 184

Mücahidler, Peygamberimiz aleyhisselamla birlikte, Semûd kavminin toprağı olan Hıcr üzerinde, 185 Semûd konaklarının yanında konakladı. 186

Mücahidler Hıcr kuyusundan, 187 kuyularından188 su aldılar. 189 Onunla hamurlarını yoğurdular. 190

Peygamberimiz aleyhisselam; aldıkları suları dökmelerini ve yoğurduklan hamurlarını da develerine yem yapmalarını onlara emretti. 191

" O kuyunun suyundan da içmeyiniz! Ondan, namaz için abdest de almayınız! Onunla yoğurduğunuz hamuru da, develere yem yapınız. 192 Ondan hiçbir şey yemeyiniz! " buyurdu. 193

Sehl b. Sa'd derki:

Resûlullah aleyhisselamın münadisi:

'Resûlullah aleyhisselam, 'Onların kuyularından su içmeyiniz! ' diye size emrediyor! ' diyerek seslenince, halk su kaplarındaki suları döktüler.

'Yâ Rasûlallah! Onunla hamur da yoğurmuştuk?' dediler.

Resûlullah aleyhisselam:

'Onlan da, develere yem yapınız! ' buyurdu.

Ben de, yoğurduğum hamuru arık iki deveye yem yaptım. Bunlar, binitlerimizin en zayıfı idi." 194

-------------------------------------

156. Vâkıdî, Megâzî, c. 3, s. 999.

157. İbn İshak. İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 175, Vâkıdî, Megâzî, c. 3, s. 999.

158. Semhûdî, Vefâu'l-vefâ, c. 3, s. 1031.

159. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 175, Vâkıdî, c. 3, s. 999.

160. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 175, Vâkıdî, c. 3, s. 999, Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 58.

161. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 175.

162. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 4, s. 338.

163. Vâkıdî, c. 3, s. 1006.

164. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 269.

165. Vâkıdî, Megâzî, c. 3, s. 1006.

166. Vâkıdî, c. 3, s. 1006, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 524, Buhârî, Sahih, c. 2, s. 132, Müslim, Sahih, c. 4, s. 1785.

167. Ahmed b. Hanbel, c. 5, s. 425, Müslim, c. 4, s. 1785.

168. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre. c. 4, s. 174.

169. Semhûdî, Vefâu'l-Vefâ, c. 3, s. 1030.

170. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 174, Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 403, Semhûdî, c. 3, s. 1030.

171. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 3, s. 403.

172. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 174, Vâkıdî, c. 3, s. 999.

173. Yâkût, Mu'cemu'l-büldân, c. 2, s. 221.

174. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 165, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 66, Buhârî, Sahîh, c. 5, s. 135.

175. Vâkıdî, Megâzî, c. 2, s. 1008.

176. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 165, Buhârî, c. 5, s. 135, Müslim, Sahih, c. 4, s. 2286.

177. Müslim, Sahih, c. 4, s. 2286.

178. Buhârî, Sahih, c. 5, s. 135.

179. Vâkıdî, Megâzî, c. 3, s. 1000.

180. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 165, Buhârî, c. 5, s. 135.

181. Vâkıdî, c. 3, s. 1008, Ahmed b. Hanbel, c. 2, s. 72, Buhârî, c. 5, s. 135, Müslim, c. 4, s. 288.

182. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 165, Buhârî, c. 1, s. 112, Müslim, c. 4, s. 2286.

183. Vâkıdî, c. 3, s. 1008, Buhârî, c. 1, s. 112, Müslim, c. 4, s. 2286.

184. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 9.

185. Müslim, Sahih, c. 4, s. 2286.

186. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 117.

187. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 164, Vâkıdî, c. 3, s. 1006, 1007, Taberî, Târih, c. 3, s. 144.

188. Ahmed b. Hanbel, c. 2, s. 117, Müslim, c. 4, s. 2286.

189. İbn İshak, İbn Hişam , c. 4, s. 165, Vâkıdî, c. 3, s. 1006-1007, Ahmed b. Hanbel, c. 2, s. 117, Müslim, c. 4, s. 2286, Taberî, c. 3, s. 144.

190. Vâkıdî, c. 3, s. 1007, Ahmed b. Hanbel, c. 2, s. 117, Müslim, c. 4, s. 2286.

191. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 117, Müslim, c. 4, s. 2286, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c. 5, s. 111.

192. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 164-165, Vâkıdî, c. 3, s. 1007, Taberî, c. 3, s. 144.

193. İbn İshak, İbn Hişam, c. 4, s. 165, Taberî, c. 3, s. 144.

194. Vâkıdî, Megâzî, c. 3, s. 1007.