ÇáãÈÓæØ
ááÓÑÎÓí ÏÇÑ ÇáãÚÑÝÉ [ßöÊóÇÈõ ÇáúåöÈóÉö]
ö ÞóÇáó ÇáÔøóíúÎõ ÇáúÅöãóÇãõ ÇáúÃóÌóáøõ ÇáÒøóÇåöÏõ ÔóãúÓõ ÇáúÃóÆöãøóÉö¡
æóÝóÎúÑõ ÇáúÅöÓúáóÇãö ÃóÈõæ ÈóßúÑò ãõÍóãøóÏõ Èúäõ ÃóÈöí Óóåúáò
ÇáÓøóÑóÎúÓöíøõ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì - ÅãúáóÇÁð: ÇÚúáóãú ÈöÃóäøó
ÇáúåöÈóÉó ÚóÞúÏñ ÌóÇÆöÒñ ËóÈóÊó ÌóæóÇÒõåõ ÈöÇáúßöÊóÇÈö¡ æóÇáÓøõäøóÉö.
ÃóãøóÇ ÇáúßöÊóÇÈõ ÝóÞóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì {: æóÅöÐóÇ ÍõíøöíÊõãú ÈöÊóÍöíøóÉò
ÝóÍóíøõæÇ ÈöÃóÍúÓóäó ãöäúåóÇ Ãóæú ÑõÏøõæåóÇ} [ÇáäÓÇÁ: 86] ¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ
ÈöÇáÊøóÍöíøóÉö: ÇáúÚóØöíøóÉõ¡ æóÞöíáó: ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáÊøóÍöíøóÉö:
ÇáÓøóáóÇãõ¡ æóÇáúÃóæøóáõ ÃóÙúåóÑõº ÝóÅöäøó Þóæúáóåõ: Ãóæú ÑõÏøõæåóÇ
íóÊóäóÇæóáõ ÑóÏøóåóÇ ÈöÚóíúäöåóÇ¡ æóÅöäøóãóÇ íóÊóÍóÞøóÞõ
(12/47)
Ðóáößó Ýöí ÇáúÚóØöíøóÉö. æóÞóÇáó Çááøóåõ
ÊóÚóÇáóì {: ÝóÅöäú ØöÈúäó áóßõãú Úóäú ÔóíúÁò ãöäúåõ äóÝúÓðÇ Ýóßõáõæåõ
åóäöíÆðÇ ãóÑöíÆðÇ} [ÇáäÓÇÁ: 4] . æóÅöÈóÇÍóÉõ ÇáúÃóßúáö ÈöØóÑöíÞö
ÇáúåöÈóÉö Ïóáöíáõ ÌóæóÇÒö ÇáúåöÈóÉö. æóÇáÓøõäøóÉõ: ÍóÏöíËõ ÃóÈöí
åõÑóíúÑóÉó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - Ãóäøó ÇáäøóÈöíøó - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÞóÇáó: «ÇáúæóÇåöÈõ ÃóÍóÞøõ ÈöåöÈóÊöåö - ãóÇ áóãú
íõËúÈóÊú ãöäúåóÇ» -. æóáöÃóäøóåõ ãöäú ÈóÇÈö ÇáúÅöÍúÓóÇäö¡ æóÇßúÊöÓóÇÈö
ÓóÈóÈö ÇáÊøóæóÏøõÏö Èóíúäó ÇáúÅöÎúæóÇäö¡ æóßõáøõ Ðóáößó ãóäúÏõæÈñ
Åáóíúåö ÈóÚúÏó ÇáúÅöíãóÇäö¡ æóÅöáóíúåö ÃóÔóÇÑó ÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì
Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÈöÞóæúáöåö «ÊóåóÇÏóæúÇ ÊóÍóÇÈøõæÇ» .
Ëõãøó Çáúãöáúßõ áóÇ íóËúÈõÊõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö ÈöÇáúÚóÞúÏö ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö
- ÚöäúÏóäóÇ - æóÞóÇáó ãóÇáößñ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì - íóËúÈõÊõº
áöÃóäøóåõ ÚóÞúÏõ Êóãúáöíßòº ÝóáóÇ íóÊóæóÞøóÝõ ËõÈõæÊõ Çáúãöáúßö Èöåö
Úóáóì ÇáúÞóÈúÖö ßóÚóÞúÏö ÇáúÈóíúÚö¡ Èóáú: Ãóæúáóìº áöÃóäøó åõäóÇßó
ÇáúÍóÇÌóÉõ Åáóì ÅËúÈóÇÊö Çáúãöáúßö ãöäú ÇáúÌóÇäöÈóíúäö Ýóãöäú ÌóÇäöÈò
æóÇÍöÏò Ãóæúáóì¡ æóÍõÌøóÊõäóÇ Ýöí Ðóáößó ãóÇ Ñõæöíó Úóäú ÇáäøóÈöíøö -
Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «áóÇ ÊóÌõæÒõ ÇáúåöÈóÉõ ÅáøóÇ
ãóÞúÈõæÖóÉð» ãóÚúäóÇåõ: áóÇ íóËúÈõÊõ ÇáúÍõßúãõ¡ æóåõæó Çáúãöáúßõº ÅÐú
ÇáúÌóæóÇÒõ ËóÇÈöÊñ ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö ÈöÇáöÇÊøöÝóÇÞö¡ æóÇáÕøóÍóÇÈóÉõ
ÇÊøóÝóÞõæÇ Úóáóì åóÐóǺ ÝóÞóÏú ÐóßóÑó ÃóÞóÇæöíáóåõãú Ýöí ÇáúßöÊóÇÈöº
æóáöÃóäøó åóÐóÇ ÚóÞúÏõ ÊóÈóÑøõÚò¡ ÝóáóÇ íóËúÈõÊõ Çáúãöáúßõ Ýöíåö
ÈöãõÌóÑøóÏö ÇáúÞóÈõæáö ßóÇáúæóÕöíøóÉö¡ æóÊóÃúËöíÑõåõ: Ãóäøó ÚóÞúÏó
ÇáÊøóÈóÑøõÚö ÖóÚöíÝñ Ýöí äóÝúÓöåöº æóáöåóÐóÇ áóÇ íóÊóÚóáøóÞõ Èöåö ÕöÝóÉõ
ÇááøõÒõæãö. æóÇáúãöáúßõ ÇáËøóÇÈöÊõ áöáúæóÇåöÈö ßóÇäó ÞóæöíøðǺ ÝóáóÇ
íóÒõæáõ ÈöÇáÓøóÈóÈö ÇáÖøóÚöíÝö ÍóÊøóì íóäúÖóãøó Åáóíúåö ãóÇ íóÊóÃóíøóÏõ
Èöåö: æóåõæó ãóæúÊõåõ Ýöí ÇáúæóÕöíøóÉöº áößóæúäö ÇáúãóæúÊö ãõäóÇÝöíðÇ
áöãöáúßöåö¡ æóÊóÓúáöíãõåõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö áöÅöÒóÇáóÉö íóÏöåö Úóäúåõ ÈóÚúÏó
ÅíÌóÇÈö ÚóÞúÏö ÇáÊøóãúáöíßö áöÛóíúÑöåö¡ íõæóÖøöÍõåõ: Ãóäøó áóåõ Ýöí
ãóÇáöåö ãöáúßó ÇáúÚóíúäö æóãöáúßó ÇáúíóÏö. ÝóÊóÈóÑøõÚõåõ ÈöÅöÒóÇáóÉö
ãöáúßö ÇáúÚóíúäö ÈöÇáúåöÈóÉö áóÇ íõæÌöÈõ ÇÓúÊöÍúÞóÇÞó ãóÇ áóãú
íóÊóÈóÑøóÚú Èöåö Úóáóíúåö - æóåõæó ÇáúíóÏõ -. æóáóæú ÃóËúÈóÊúäóÇ
Çáúãöáúßó áöáúãóæúåõæÈö áóåõ ÞóÈúáó ÇáÊøóÓúáöíãö æóÌóÈó Úóáóì ÇáúæóÇåöÈö
ÊóÓúáöíãõåõ Åáóíúåö¡ æóÐóáößó íõÎóÇáöÝõ ãóæúÖõæÚó ÇáÊøóÈóÑøõÚö -
ÈöÎöáóÇÝö ÇáúãõÚóÇæóÖóÇÊö -¡ æóÇáÕøóÏóÞóÉõ ßóÇáúåöÈóÉö - ÚöäúÏóäóÇ - Ýöí
Ãóäøóåõ áóÇ íõæÌóÈõ Çáúãöáúßõ áöáúãõÊóÕóÏøóÞö Úóáóíúåö ÅáøóÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö
ÎöáóÇÝðÇ áöãóÇáößò - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -.
æóÝöí ÇáÕøóÏóÞóÉö ÎöáóÇÝñ Èóíúä ÇáÕøóÍóÇÈóÉö¡ æóãóäú ÈóÚúÏóåõãú - ÑóÖöíó
Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóäúåõãú -¡ æóßóÇäó Úóáöíøñ æóÇÈúäõ ãóÓúÚõæÏò - ÑóÖöíó
Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ - íóÞõæáóÇäö: ÅÐóÇ ÃóÚúáóãúÊ ÇáÕøóÏóÞóÉó ÌóÇÒóÊú¡
æóßóÇäó ÇÈúäõ ÚóÈøóÇÓò æóãõÚóÇÐñ - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú - íóÞõæáóÇäö
áóÇ ÊóÌõæÒõ ÇáÕøóÏóÞóÉõ ÅáøóÇ ãóÞúÈõæÖóÉð. æóÚóäú ÔõÑóíúÍò
æóÅöÈúÑóÇåöíãó ÇáäøóÎóÚöíøö - ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì - Ýöíåö
ÑöæóÇíóÊóÇäö ÐóßóÑóåõãóÇ Ýöí ÇáúßöÊóÇÈöº ÝóÃóÎóÐúäóÇ ÈöÍóÏöíËö ÇÈúäö
ÚóÈøóÇÓò - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ -¡ æóÍóãóáúäóÇ Þóæúáó Úóáöíøò¡
æóÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ãóÓúÚõæÏò - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ - Úóáóì
ÕóÏóÞóÉö ÇáÑøóÌõáö Úóáóì æóáóÏöåö ÇáÕøóÛöíÑö¡ æóÐóáößó ÈöÇáúÅöÚúáóÇãö
íóÊöãøõº áöÃóäøóåõ íóÕöíÑõ ÞóÇÈöÖðÇ áóåõ¡ æóÇáúÃóÕúáõ Ýöíåö Þóæúáõåõ: -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - «íóÞõæáõ ÇÈúäõ ÂÏóã: ãóÇáöí ãóÇáöí¡
æóåóáú áóß ãöäú ãóÇáößó ÅáøóÇ ãóÇ ÃóßóáúÊ ÝóÃóÝúäóíúÊ¡ Ãóæú áóÈöÓúÊ
ÝóÃóÈúáóíúÊ¡ Ãóæú ÊóÕóÏøóÞúÊ ÝóÃóãúÖóíúÊ¡ æóãóÇ Óöæóì Ðóáößó Ýóåõæó
ãóÇáõ ÇáúæóÇÑöËö» . ÝóÞóÏú ÔóÑóØó ÇáäøóÈöíøõ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ -
(12/48)
ÇáúÅöãúÖóÇÁó Ýöí ÇáÕøóÏóÞóÉö¡ æóÐóáößó
ÈöÇáúÞóÈúÖö íóßõæäõ¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ åóÐóÇ Ýöí ßöÊóÇÈö ÇáúæóÞúÝö.
Ëõãøó ÇáúåöÈóÉõ æóÇáÕøóÏóÞóÉõ ÞóÏú Êóßõæäõ ãöäú ÇáúÃóÌóÇäöÈö¡ æóÞóÏú
Êóßõæäõ ãöäú ÇáúÞóÑóÇÈóÇÊö¡ æóÐóáößó ÃóÝúÖóáõº áöãóÇ Ýöíåö ãóäú ÕöáóÉö
ÇáÑøóÍöãö¡ æóÅöáóíúåö ÃóÔóÇÑó ÇáäøóÈöíøõ - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö
æóÓóáøóãó - ÝóÞóÇáó: «ÃóÝúÖóáõ ÇáÕøóÏóÞóÉö Úóáóì Ðöí ÇáÑøóÍöãö
ÇáúßóÇÓöÍö» . æóáöåóÐóÇ ÈóÏóÃó ÇáúßöÊóÇÈõ ÈöÍóÏöíËò ÑóæóÇåõ Úóäú
ÅÈúÑóÇåöíãó Úóäú ÚõãóÑó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ÞóÇáó: ãóäú æóåóÈó
áöÐöí ÑóÍöãò ãóÍúÑóãò åöÈóÉðº ÝóÞóÈóÖóåóǺ ÝóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó
ÝöíåóÇ. æóÐõßöÑó ÈóÚúÏó åóÐóÇ Úóäú ÚóØóÇÁò¡ æóãõÌóÇåöÏò Úóäú ÚõãóÑó -
ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ÞóÇáó ãóäú æóåóÈó åöÈóÉð áöÐöí ÑóÍöãò ãóÍúÑóãòº
ÝóÞóÈóÖóåóÇ: ÝóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ¡ æóãóäú æóåóÈó åöÈóÉð
áöÛóíúÑö Ðöí ÑóÍöãò: Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ - ãóÇ áóãú íõËóÈú
ãöäúåóÇ -. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÞóæúáöåö: Ðöí ÑóÍöãò ãóÍúÑóãò: ÞóÏú ÐóßóÑó
Ðóáößó Ýöí ÈóÚúÖö ÇáÑøöæóÇíóÇÊö¡ æóåóÐóÇ áöÃóäøóåõ íóÝúÊóÑöÖõ ÕöáóÉó
ÇáúÞóÑóÇÈóÉö ÇáúãõÊóÃóÈøöÏóÉö ÈöÇáúãóÍúÑóãöíøóÉö Ïõæäó ÇáúÞóÑóÇÈóÉö
ÇáúãõÊóÍóÑøöÒóÉö Úóäú ÇáúãóÍúÑóãöíøóÉö¡ æóåõæó ßóãóÇ íõÊúáóì Ýöí
ÇáúÞõÑúÂäö Ýöí Þóæúáöåö - ÓõÈúÍóÇäóåõ æóÊóÚóÇáóì - {æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó
ÇáøóÐöí ÊóÓóÇÁóáõæäó Èöåö æóÇáúÃóÑúÍóÇãó} [ÇáäÓÇÁ: 1] Ãóíú: ÇÊøóÞõæÇ
ÇáúÃóÑúÍóÇãó Ãóäú ÊóÞúØóÚõæåóÇ¡ æóÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: {æóÊõÞóØøöÚõæÇ
ÃóÑúÍóÇãóßõãú} [ãÍãÏ: 22] {ÃõæáóÆößó ÇáøóÐöíäó áóÚóäóåõãõ Çááøóåõ
ÝóÃóÕóãøóåõãú æóÃóÚúãóì ÃóÈúÕóÇÑóåõãú} [ãÍãÏ: 23] .
æóÇáúãõÑóÇÏõ: ÇáÑøóÍöãõ ÇáúãõÊóÃóÈøöÏõ ÈöÇáúãóÍúÑóãöíøóÉö. Ëõãøó Åäøó
ÇáúÍóÏöíËó Ïóáöíáõ Ãóäøó ÇáúåöÈóÉó áóÇ ÊóÊöãøõ ÅáøóÇ ÈöÇáúÞóÈúÖöº
áöÃóäøóåõ ÇÚúÊóÈóÑó ÇáúÞóÈúÖó áöáúãóäúÚö Úóäú ÇáÑøõÌõæÚö¡ æóåõæó Ïóáöíáñ
áóäóÇ Ãóäøó ÇáúæóÇáöÏó ÅÐóÇ æóåóÈó áöæóáóÏöåö åöÈóÉð áóíúÓó áóåõ Ãóäú
íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ ßóÇáúæóáóÏö ÅÐóÇ æóåóÈó áöæóÇáöÏöåö¡ æóåóÐóÇ áöÃóäøó
ÇáúãóäúÚó ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö áöÍõÕõæáö ÇáúãóÞúÕõæÏö - æóåõæó ÕöáóÉõ
ÇáÑøóÍöãö - Ãóæú áöãóÇ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö æóÇáúÎõÕõæãóÉö Ýöíåö ãöäú
ÞóØöíÚóÉö ÇáÑøóÍöãö¡ æóÇáúæöáóÇÏõ Ýöí Ðóáößó ÃóÞúæóì ãöäú ÇáúÞóÑóÇÈóÉö
ÇáúãõÊóÃóÈøöÏóÉö ÈöÇáúãóÍúÑóãöíøóÉö¡ æóÝöíåö Ïóáöíáñ Úóáóì Ãóäøó: ãóäú
æóåóÈó áöÃóÌúäóÈöíøò åöÈóÉð Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ - ãóÇ áóãú
íõÚóæøóÖú ãöäúåóÇ - áöÞóæúáöåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -:
ãóÇ áóãú íõËóÈú¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáËøóæóÇÈö: ÇáúÚöæóÖõ ÝóÚõãóÑõ - ÑóÖöíó
Çááøóåõ Úóäúåõ - ÅãóÇãõäóÇ Ýöí ÇáúãóÓúÃóáóÊóíúäö íõÍúÊóÌøõ ÈöÞóæúáöåö -
ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - Úóáóì ÇáúÎóÕúãö¡ æóÞóÏú ÞóÇáó - Úóáóíúåö
ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «ÃóíúäóãóÇ ÏóÇÑó ÇáúÍóÞøõ ÝóÚõãóÑõ ãóÚóåõ¡
æóÅöäøó ãóáóßðÇ íóäúØöÞõ Úóáóì áöÓóÇäö ÚõãóÑó» . (æóÚóäú) ÚóÇÆöÔóÉó -
ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåóÇ - ÞóÇáóÊú: äóÍóáóäöí ÃóÈõæ ÈóßúÑò - ÑóÖöíó
Çááøóåõ Úóäúåõ - ÌõÐóÇÐó ÚöÔúÑöíäó æóÓúÞðÇ ãöäú ãóÇáöåö ÈöÇáúÚóÇáöíóÉö¡
ÝóáóãøóÇ ÍóÖóÑóåõ ÇáúãóæúÊõ ÍóãöÏó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì æóÃóËúäóì Úóáóíúåö
Ëõãøó ÞóÇáó: íóÇ ÈõäóíøóÉõ Åäøó ÃóÍóÈøó ÇáäøóÇÓö Åáóíøó Ûöäðì ÃóäúÊö¡
æóÃóÚóÒøóåõãú Úóáóíøó ÝóÞúÑðÇ ÃóäúÊö¡ æóÅöäøöí ßõäúÊ äóÍóáúÊõß ÌõÐóÇÐó
ÚöÔúÑöíäó æóÓúÞðÇ ãöäú ãóÇáöí ÈöÇáúÚóÇáöíóÉö¡ æóÅöäøóß áóãú Êóßõæäöí
ÞóÈóÖúÊöíåö¡ æóáóÇ ÍõÒúÊöíåö¡ æóÅöäøóãóÇ åõæó ãóÇáõ ÇáúæóÑóËóÉö¡
æóÅöäøóãóÇ åõãóÇ ÃóÎóæóÇß¡ æóÃõÎúÊóÇß ÞóÇáóÊú: ÝóÞõáúÊ: ÝóÅöäøóãóÇ åöíó
Ãõãøõ ÚóÈúÏö Çááøóåö - íóÚúäöí ÃóÓúãóÇÁó - ÞóÇáó: Åäøóåõ ÃõáúÞöíó Ýöí
äóÝúÓöí Ãóäøó Ýöí ÈóØúäö ÈöäúÊö ÎóÇÑöÌóÉó ÌóÇÑöíóÉð. Ëõãøó ÐóßóÑó Úóäú
ÇáÔøóÚúÈöíøö Úóäú ÚóÇÆöÔóÉó - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåóÇ - Ãóäøó ÃóÈóÇ
ÈóßúÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - äóÍóáóåóÇ ÃóÑúÖðÇ áóåõ¡ æóÝöí åóÐóÇ
Ïóáöíáõ Ãóäøó ÇáúåöÈóÉó áóÇ ÊóÊöãøõ ÅáøóÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö æóÃóäøóåõ
íóÓúÊóæöí Ýöí Ðóáößó ÇáúÃóÌúäóÈöíøõ¡ æóÇáúæóáóÏõ ÅÐóÇ ßóÇäóÇ
ÈóÇáöÛóíúäö¡ æóÝöíåö Ïóáöíáñ Úóáóì Ãóäøó ÇáúåöÈóÉó áóÇ ÊóÊöãøõ ÅáøóÇ
ÈöÇáúÞöÓúãóÉö - ÝöíãóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó -º áöÃóäøó ÃóÈóÇ ÈóßúÑò -
ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ÃóÈúØóáó áöÚóÏóãö ÇáúÞóÈúÖö¡
(12/49)
æóÇáúÍöíóÇÒóÉö ÌóãöíÚðÇ ÈöÞóæúáöåö:
æóÅöäøóß áóãú Êóßõæäöí ÞóÈóÖúÊöíåö¡ æóáóÇ ÍõÒúÊöíåö¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ
ÈöÇáúÍöíóÇÒóÉö: ÇáúÞöÓúãóÉõº áöÃóäøóåõ íõÞóÇáõ: ÍóÇÒó ßóÐóÇ¡ Ãóíú:
ÌóÚóáóåõ Ýöí ÍóíúÒöåö ÈöÞóÈúÖöåö. æóÍóÇÒó ßóÐóÇ¡ Ãóíú: ÌóÚóáóåõ Ýöí
ÍóíúÒöåö ÈöÇáúÞöÓúãóÉö. æóáóæú ÍóãóáúäóÇåõ Úóáóì ÇáúÞóÈúÖö åõäóÇ ßóÇäó
ÊóßúÑóÇÑðÇ¡ æóÍóãúáõ ÇááøóÝúÙö Úóáóì ãóÇ íõÓúÊóÝóÇÏõ Èöåö ÝóÇÆöÏóÉñ
ÌóÏöíÏóÉñ Ãóæúáóì ãöäú Íóãúáöåö Úóáóì ÇáÊøóßúÑóÇÑö.
æóÝöíåö Ïóáöíáñ: Ãóäøó åöÈóÉó ÇáúãóÔóÇÚö ÝöíãóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó
áóÇ Êóßõæäõ ÈóÇØöáóÉðº áöÃóäøó ÃóÈóÇ ÈóßúÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -
ÈóÇÔóÑóåóÇ¡ æóáóßöäú áóÇ íóÍúÕõáõ Çáúãöáúßõ ÅáøóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÞöÓúãóÉö¡
ßóãóÇ áóÇ íóÍúÕõáõ Çáúãöáúßõ ÅáøóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÞóÈúÖö¡ æóáóÇ äóÞõæáõ:
ÇáúåöÈóÉõ ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö ÈóÇØöáóÉñ¡ æóÝöíåö Ïóáöíáõ Ãóäøó ÇáÊøóÓúáöíãó
ßóÇáÊøóãúáöíßö ÇáúãõÈúÊóÏóÅöº áöÃóäøó ÃóÈóÇ ÈóßúÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ
Úóäúåõ - ÇãúÊóäóÚó ãöäú Ðóáößó áöãóÑóÖöåöº ÝóÅöäøó ÇáúãóÑöíÖó ãóãúäõæÚñ
ãöäú ÅíËóÇÑö ÈóÚúÖö æóÑóËóÊöåö ÈöÔóíúÁò ãöäú ãóÇáöåö ÈöØóÑöíÞö
ÇáÊøóÈóÑøõÚö¡ æóáóßöäú ØóíøóÈó ÞóáúÈóåóÇ ÈöãóÇ ÞóÇáó ÇäúÊöÏóÇÈðÇ Åáóì
ãóÇ äóÏóÈó Åáóíúåö ÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -
Ýöí Þóæúáöåö: «ÑóÍöãó Çááøóåõ ÇãúÑóÃð ÃóÚóÇäó æóáóÏóåõ Úóáóì ÈöÑøöåö»
ÈóÏóÃó ßóáóÇãóåõ ÈöÇáúÍóãúÏö æóÇáËøóäóÇÁö Úóáóì Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡
æóßõáøõ ãõÓúáöãò ãóäúÏõæÈñ Åáóì Ðóáößó - ÎõÕõæÕðÇ Ýöí æóÕöíøóÊöåö -
Ëõãøó íõÓúÊóÏóáøõ ÈöÞóæúáöåö: Åäøó ÃóÍóÈøó ÇáäøóÇÓö Åáóíøó Ûöäðì:
ÃóäúÊö¡ æóÃóÚóÒøóåõãú Úóáóíøó ÝóÞúÑðÇ: ÃóäúÊö¡ Ãóíú: ÃóÔóÏøõåõãú ãöäú
ÊóÝúÖöíáö ÇáúÛóäöíøö ÇáÔøóÇßöÑö Úóáóì ÇáúÝóÞöíÑö ÇáÕøóÇÈöÑö. æóáóÇ Ôóßøó
Ãóäøó ÃóÈóÇ ÈóßúÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ßóÇäó íõÍöÈøõ áóåóÇ ÃóÚúáóì
ÇáÏøóÑóÌóÇÊö¡ æóáóßöäøó ÇáúãóÐúåóÈó ÚöäúÏóäóÇ: Ãóäøó ÇáúÃóÝúÖóáó ãóÇ
ÇÎúÊóÇÑóåõ ÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - æóÞóÏú
ÞóÇáó: - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - «Çááøóåõãøó ÃóÍúíöäöí
ãöÓúßöíäðÇ æóÃóãöÊúäöí ãöÓúßöíäðÇ¡ æóÇÍúÔõÑúäöí Ýöí ÒõãúÑóÉö
ÇáúãóÓóÇßöíäö» . æóÞóÇáó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -:
«ÇáúÝóÞúÑõ ÃóÒúíóäõ ÈöÇáúãõÄúãöäö ãöäú ÇáúÚóÐóÇÑö ÇáúÌöíÏö Úóáóì ÎóÏøö
ÇáúÝóÑóÓö» . æóßóÐóáößó ÃóÈõæ ÈóßúÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ÇÎúÊóÇÑó
ÇáúÝóÞúÑó áöäóÝúÓöåö Íöíäó ÃóäúÝóÞó ÌóãöíÚó ãóÇáöåö Úóáóì ÑóÓõæáö
Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøóåõ
ÅäøóãóÇ ÞóÇáó Ðóáößó ÊóØúíöíÈðÇ áöÞóáúÈöåóÇ¡ Ãóæú ÃóÍóÈøó ÇáúÛöäóì
áóåóǺ áöÚóÌúÒöåóÇ Úóäú ÇáúßóÓúÈö¡ Ãóæú Ùóäøó Ãóäøóåõ íóÔõÞøõ ÚóáóíúåóÇ
ÇáÕøóÈúÑõ Úóáóì ÇáúÝóÞúÑöº ÝóáöåóÐóÇ ÞóÇáó: ÃóÍóÈøõ ÇáäøóÇÓö Åáóíøó
Ûöäðì: ÃóäúÊö¡ æóÅöäøöí ßõäúÊ äóÍóáúÊõßö ÌõÐóÇÐó ÚöÔúÑöíäó æóÓúÞðÇ ãöäú
ãóÇáöí ÈöÇáúÚóÇáöíóÉö - æóÐóáößó ÇÓúãõ ãóæúÖöÚò - æóÞóÏú ßóÇäó æóåóÈó
áóåóÇ ÞóÏúÑó ÚöÔúÑöíäó æóÓúÞðÇ ãöäú ãóÇáöåö Ýöí Ðóáößó ÇáúãóæúÖöÚö
ÞóÇáó: æóÅöäøóãóÇ åõæó ãóÇáõ ÇáúæóÑóËóÉö¡ æóÝöíåö Ïóáöíáñ Úóáóì Ãóäøó
ÍóÞøó ÇáúæóÇÑöËö íóÊóÚóáøóÞõ ÈöãóÇáö ÇáúãóÑöíÖö ãóÑóÖó ÇáúãóæúÊö¡ æóåõæó
ãóÚúäóì Þóæúáöåö - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: æóãóÇ Óöæóì
Ðóáößó Ýóåõæó ãóÇáõ ÇáúæóÇÑöËö¡ Ãóæú ÞóÇáó Ðóáößó ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøó
ãóÂáóåõ Åáóì Ðóáößó¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {Åäøóß ãóíøöÊñ æóÅöäøóåõãú
ãóíøöÊõæäó} [ÇáÒãÑ: 30] .
æóÅöäøóãóÇ åõãóÇ ÃóÎóæóÇß æóÃõÎúÊóÇß¡ æóÅöäøóãóÇ ÐóßóÑó Ðóáößó
áöÊóØúíöíÈò ÞóáúÈöåóÇ¡ Ãóäøóåõ ßóÇäó áóÇ íóÓúáóãõ áóß ÝóáóÇ íóÈúÚõÏõ
Úóäúß ÝóÃóÔúßóáó Úóáóì ÚóÇÆöÔóÉó - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåóÇ - Þóæúáõåõ:
æóÃõÎúÊóÇßöº áöÃóäøóåóÇ ãóÇ ÚõÑöÝóÊú áóåóÇ ÅáøóÇ ÃõÎúÊðÇ æóÇÍöÏóÉð¡
æóåöíó Ãõãøõ ÚóÈúÏö Çááøóåö. ÝóÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ
Úóäúåõ -: Ãóäøóåõ ÃõáúÞöíó Ýöí äóÝúÓöí Ãóäøó Ýöí ÈóØúäö ÈöäúÊö ÎóÇÑöÌóÉó
ÌóÇÑöíóÉð - íóÚúäöí Ãõãøó ÍóÈöíÈò ÇãúÑóÃóÊóåõ¡ æóßóÇäóÊú ÍóÇãöáðÇ -
æóÝöíåö Ïóáöíáõ Ãóäøó ÇáúÍóãúáó ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáúæóÑóËóÉö¡ æóÃóäøóåõ áóÇ
ÈóÃúÓó áöáúÅöäúÓóÇäö Ãóäú íóÊóßóáøóãó ÈöãöËúáö åóÐóÇ ÈöØóÑöíÞö
ÇáúÝöÑóÇÓóÉöº ÝóÅöäøó ÃóÈóÇ ÈóßúÑò
(12/50)
- ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ÞóÇáó Ðóáößó
ÈöÝöÑóÇÓóÊöåö¡ æóáóãú íóßõäú Ðóáößó ãöäúåõ ÑóÌúãðÇ ÈöÇáúÛóíúÈö¡ ÝóÅöäøó
ãóÇ Ýöí ÇáÑøóÍöãö áóÇ íóÚúáóãõ ÍóÞöíÞóÊóåõ ÅáøóÇ Çááøóåõ - ÊóÚóÇáóì -
ßóãóÇ ÞóÇáó Çááøóåõ - ÊóÚóÇáóì - {: æóíóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÍóÇãö}
[áÞãÇä: 34] . æóáöåóÐóÇ Þöíáó: ÃóÝóÑóÓõ ÇáäøóÇÓö ÃóÈõæ ÈóßúÑò - ÑóÖöíó
Çááøóåõ Úóäúåõ -º ÍóíúËõ ÊóÝóÑøóÓó Ýöí ÍóÈóáö ÇãúÑóÃóÊöåö: ÃóäøóåóÇ
ÌóÇÑöíóÉñ¡ ÝóßóÇäó ßóãóÇ ÊóÝóÑøóÓó¡ æóÊóÝóÑøóÓó Ýöí ÚõãóÑó - ÑóÖöíó
Çááøóåõ Úóäúåõ - Íöíäó ÇÓúÊóÎúáóÝóåõ ÈóÚúÏóåõ.
(æóÚóäú) ÚõãóÑó æóÚõËúãóÇäó - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ - ÞóÇáóÇ: ÅÐóÇ
æóåóÈó ÇáÑøóÌõáõ áöÇÈúäöåö ÇáÕøóÛöíÑö åöÈóÉð ÝóÃóÚúáóãóåóÇ Ýóåõæó
ÌóÇÆöÒñ¡ æóÈöåö äóÃúÎõÐõº ÝóÅöäøó ÍóÞøó ÇáúÞóÈúÖö ÝöíãóÇ íõæåóÈõ:
áöåóÐóÇ ÇáÕøóÛöíÑö Åáóì ÇáúÃóÈö - áóæú ßóÇäó ÇáúæóÇåöÈõ ÃóÌúäóÈöíøðÇ -
ÝóßóÐóáößó ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúæóÇåöÈõ íóÕöíÑõ ÞóÇÈöÖðÇ áóåõ ãöäú äóÝúÓöåö
ÝóÊóÊöãøõ ÇáúåöÈóÉõ ÈöÇáúÞóÈúÖö¡ æóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÇáúÅöÚúáóÇãö
áöíóÍúÕõáó ÇáúãóÞúÕõæÏõ Èöåöº ÝóÇáúæóáóÏõ áóÇ íóÊóãóßøóäõ ãöäú
ÇáúãõØóÇáóÈóÉö Èöåö ãóÇ áóãú íóßõäú ãóÚúáõæãðÇ áóåõ¡ æóåõæó ãóÚúäóì ãóÇ
Ñóæóì ÔõÑóíúÍñ Ãóäøóåõ ÓõÆöáó: ãóÇ íóÌõæÒõ áöáÕøóÈöíøö ãóäú äóÍúáö
ÃóÈöíåö¿ ÞóÇáó: ÇáúãóÔúåõæÏõ Úóáóíúåö¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ: ÇáúÅöÚúáóÇãõº
ÝóÇáúÅöÔúåóÇÏõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö áóíúÓó ÈöÔóÑúØò áöáúÅöÊúãóÇãö¡ æóÅöäøóãóÇ
ÐóßóÑó Ðóáößó áöáÊøóæóËøõÞö ÍóÊøóì íóÊóãóßøóäó ÇáúæóáóÏõ ãóäú ÅËúÈóÇÊö
ãöáúßöåö ÈöÇáúÍóÌøóÉö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö Úóáóì ÓóÇÆöÑö ÇáúæóÑóËóÉö.
(æóÚóäú) ÅÈúÑóÇåöíãó ÞóÇáó: ÇáÑøóÌõáõ æóÇáúãóÑúÃóÉõ ÈöãóäúÒöáóÉö Ðöí
ÇáÑøóÍöãö ÇáúãóÍúÑóãö ÅÐóÇ æóåóÈó ÃóÍóÏõåõãóÇ áöÕóÇÍöÈöåö åöÈóÉð: áóãú
íóßõäú áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ¡ æóÈöåö äóÃúÎõÐõº ÝóÅöäøó ãóÇ
ÈóíúäóåõãóÇ ãóäú ÇáÒøóæúÌöíøóÉö äóÙöíÑõ ÇáúÞóÑóÇÈóÉö ÇáúÞóÑöíÈóÉöº
æóáöåóÐóÇ íóÊóÚóáøóÞõ ÈöåóÇ ÇáÊøóæóÇÑõËõ ãöäú ÇáúÌóÇäöÈóíúäö ÈöÛóíúÑö
ÍóÌúÈò¡ æóíóãúÊóäöÚõ ÞóÈõæáõ ÔóåóÇÏóÉö ßõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ
áöÕóÇÍöÈöåöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ÍóÕóáó ÈöÇáúåöÈóÉö æóåõæó
ÊóÍúÞöíÞõ ãóÇ ÈóíúäóåõãóÇ ãöäú ãóÚúäóì ÇáÓøóßóäö æóÇáöÇÒúÏöæóÇÌö¡ æóÝöí
ÇáÑøõÌõæÚö ÅíÞóÇÚõ ÇáúÚóÏóÇæóÉö ÝöíãóÇ ÈóíúäóåõãóÇ æóÇáäøóÝúÑóÉö.
æóÇáÒøóæúÌöíøóÉõ ÈöãóÚúäóì ÇáúÃõáúÝóÉö æóÇáúãóæóÏøóÉö¡ ÝóáóÇ íóÌõæÒõ
áöÃóÍóÏöåöãóÇ ÇáúÅöÞúÏóÇãõ Úóáóì ãóÇ íõÖóÇÏøõåõ¡ æóåóÐóÇ ßóÇäó ãóÇäöÚðÇ
ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö ÝöíãóÇ Èóíúäó ÇáúÞóÑóÇÈóÇÊö. (æóÞóÇáó) Ýöí ÇáÑøóÌõáö
íóåóÈõ áöÇãúÑóÃóÊöåö Ãóæú áöÈóÚúÖö æóáóÏöåö¡ æóÞóÏú ÃóÏúÑóßó æóåõæó Ýöí
ÚöíóÇáöåö Ãóäøó Ðóáößó ÌóÇÆöÒñ ÅÐóÇ ÃóÚúáóãóåõ - æóÅöäú áóãú íóÞúÈöÖú
Ðóáößó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ¡ æóÈöåö íóÃúÎõÐõ ÇÈúäõ ÃóÈöí áóíúáóìº
ÝóíóÞõæáõ: ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ Ýöí ÚöíóÇáöåö ÝóíóÏõåõ Ýöí
ÞóÈúÖö ÇáúåöÈóÉö ßóíóÏöåö ßóãóÇ Ýöí ÇáÕøöÛóÇÑö¡ æóáóÓúäóÇ äóÃúÎõÐõ
ÈöÐóáößóº áöÃóäøóåõ áóÇ ÈõÏøó ãöäú äóæúÚö æöáóÇíóÉò áóåõº áöíóÌúÚóáó
ÞóÈúÖóåõ ÈöÐóáößó ßóÞóÈúÖö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ æóáóÇ æöáóÇíóÉó áóåõ
Úóáóíúåöãú ÈóÚúÏó ÇáúÈõáõæÛö - æóÅöäú ßóÇäó íóÚõæáõåõãú -º ÃóáóÇ ÊóÑóì
Ãóäøó ÇáúÛóäöíøó íóÚõæáõ ÈóÚúÖó ÇáúãóÓóÇßöíäö ÝóíõäúÝöÞõ Úóáóíúåöãú¡
Ëõãøó áóæú ÊóÕóÏøóÞó Úóáóíúåöãú áóÇ íóÊöãøõ Ðóáößó ÅáøóÇ ÈöÇáúÅöÚúáóÇãö
ãóÇ áóãú íõÓúáöãõåõ Åáóíúåö.
(æóÚóäú) ÚóØóÇÁö Èúäö ÇáÓøóÇÆöÈö Úóäú ÔõÑóíúÍò ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ -
Ãóäøóåõ ÓóÃóáóåõ Úóäú ÇáúÍóÈöíÓö ÝóÞóÇáó: ÅäøóãóÇ ÃóÞúÖöí æóáóÓúÊ
ÃõÝúÊöí¡ ÝóÃóÚóÏúÊ Úóáóíúåö ÇáúãóÓúÃóáóÉó ÝóÞóÇáó: áóÇ ÍóÈöíÓó Úóäú
ÝóÑóÇÆöÖö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóÈöåö íóÃúÎõÐõ ãóäú íóÞõæáõ: áóÇ íóäúÈóÛöí
áöáúÞóÇÖöí Ãóäú íõÝúÊöíó¡ æóåóÐóÇ ÝóÕúáñ Êóßóáøóãó Ýöíåö ÇáúÚõáóãóÇÁõ -
ÑóÍöãóåõãõ Çááøóåõ -¡ Ýóãöäúåõãú ãóäú íóÞõæáõ: Ýöí ÇáúÚöÈóÇÏóÇÊö áóÇ
ÈóÃúÓó ÈöÃóäú íõÝúÊöíó¡ æóÝöí ÇáúãõÚóÇãóáóÇÊö áóÇ íõÝúÊöí áößóíú áóÇ
íóÞöÝõ ÇáúÎóÕúãõ Úóáóì ãóÐúåóÈöåöº ÝóíóÔúÊóÛöáõæÇ ÈöÇáúÍöíóáö Úóáóì
ãóÐúåóÈöåö¡ æóãöäúåõãú ãóäú íóÞõæáõ: áóÇ íõÝúÊöí Ýöí ãóÌúáöÓö
ÇáúÞóÖóÇÁö¡ æóáóåõ Ãóäú íõÝúÊöíó Ýöí ÛóíúÑö ãóÌúáöÓö ÇáúÞóÖóÇÁöº
(12/51)
áöÃóäøóåõ áóæú ÇÔúÊóÛóáó ÈöåóÇ Ýöí
ãóÌúáöÓö ÇáúÞóÖóÇÁö - æóßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÃóãúÑñ ÚóÙöíãñ -
ÝóÑõÈøóãóÇ íóÊóãóßøóäõ ÇáúÎóáóáõ Ýöí ÃóÍóÏöåöãóÇ¡ æóåõæó ãõÊóÚóíøóäñ
áöáúÞóÖóÇÁö ÝóíóÔúÊóÛöáõ ÈöãóÇ ÊóÚóíøóäó áóåõ æóíóÏóÚõ ÇáúÝóÊúæóì
áöÛóíúÑöåö. æóÇáúÃóÕóÍøõ ÚöäúÏóäóÇ: Ãóäøóåõ áóÇ ÈóÃúÓó áóåõ Ãóäú
íõÝúÊöíó ÅÐóÇ ßóÇäó ÃóåúáðÇ áöÐóáößó¡ æóÞóÏú ßóÇäó ÇáúÎõáóÝóÇÁõ
ÇáÑøóÇÔöÏõæäó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú - íóÞúÖõæäó Èóíúäó ÇáäøóÇÓö
æóíõÝúÊõæäó¡ æóÇáúÞóÖóÇÁõ Ýöí ÇáúÍóÞöíÞóÉö ÝóÊúæóì¡ ÅáøóÇ Ãóäøóåõ
ÝóÊúæóì Ýöíåö ÅáúÒóÇãñº æóáöåóÐóÇ ßóÇäó ÇáúÞóÇÖöí Ýöí ÇáÕøóÏúÑö
ÇáúÃóæøóáö íõÓóãøóì ãõÝúÊöíðǺ ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÔõÑóíúÍðÇ ÃóÝúÊóì
áóãøóÇ ÃóÚóÇÏó ÇáÓøõÄóÇáó ÈöÞóæúáöåö: áóÇ ÍóÈöíÓó Úóäú ÝóÑóÇÆöÖö Çááøóåö
ÊóÚóÇáóì. Ýóåõæó Ïóáöíáõ ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì
Úóäúåõ - Ýöí Ãóäøó ÇáúæóÞúÝó áóÇ íóÊóÚóáøóÞõ Èöåö ÇááøõÒõæãõ¡ æóÞóÏú
Ñõæöíó åóÐóÇ Úóäú ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ÈóíøóäøóÇåõ
Ýöí ÇáúæóÞúÝö (æóÚóäú) ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò æóÔõÑóíúÍò - ÑóÖöíó Çááøóåõ
ÚóäúåõãóÇ - ÞóÇáóÇ: «ÌóÇÁó ãõÍóãøóÏñ - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ
- ÈöÈóíúÚö ÇáúÍóÈöíÓö» æóåóßóÐóÇ Úóäú ÇáÔøóÚúÈöíøö¡ æóÝöíåö ÈóíóÇäõ
Ãóäøóåõ ßóÇäó ãóÚúÑõæÝðÇ - ÝöíãóÇ Èóíúäóåõãú - Ãóäøó ÇáúæóÞúÝó áóÇ
íóÊóÚóáøóÞõ Èöåö ÇááøõÒõæãõ (æóÚóäú) ÚõãóÑó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -
ÞóÇáó: ãóÇ ÈóÇáõ ÃóÍóÏößõãú íóÊóÕóÏøóÞõ Úóáóì æóáóÏöåö ÈöÕóÏóÞóÉò áóÇ
íóÍõæÒõåóÇ æóáóÇ íóÞúÓöãõåóÇ¡ íóÞõæáõ: Åäú ÃóäóÇ ãöÊø ßóÇäóÊú áóåõ¡
æóÅöäú ãóÇÊó åõæó ÑóÌóÚóÊú Åáóíøó¡ æóÇóíúãõ Çááøóåö: áóÇ íóÊóÕóÏøóÞõ
ãöäúßõãú ÑóÌõáñ Úóáóì æóáóÏöåö ÈöÕóÏóÞóÉò áóãú íóÍõÒúåóÇ æóáóãú
íóÞúÓöãúåóÇ¡ Ëõãøó ãóÇÊó ÅáøóÇ ÕóÇÑóÊú ãöíÑóÇËðÇ áöæóÑóËóÊöåö¡ æóåóßóÐóÇ
äõÞöáó Úóäú ÚõËúãóÇäó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - æóÝöíåö Ïóáöíáñ Ãóäøó
ÇáÕøóÏóÞóÉó áóÇ ÊóÊöãøõ ÅáøóÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö æóÇáúÞöÓúãóÉöº áöÃóäøó
ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáúÍöíóÇÒóÉö ÇáúãóÐúßõæÑóÉö Ýöí åóÐóÇ ÇáúÍóÏöíËö:
ÇáúÞóÈúÖõ¡ ÝóÅöäøóåóÇ ÞõÑöäóÊú ÈöÇáúÞöÓúãóÉö Ýóáóæú ÍóãóáúäóÇ
ÇáúÍöíóÇÒóÉó Úóáóì ÇáúÞöÓúãóÉö: ßóÇäóÊú ÊóßúÑóÇÑðÇ¡ æóáóæú ÍóãóáúäóÇåóÇ
Úóáóì ÇáúÞóÈúÖö: ßõäøóÇ ÞóÏú ÇÓúÊóÝóÏúäóÇ Èößõáøö áóÝúÙò ÝóÇÆöÏóÉð
ÌóÏöíÏóÉð
æóÝöíåö Ïóáöíáõ Ãóäøóåõ ÅÐóÇ ãóÇÊó ÈóÚúÏó ãóÇ ÊóÕóÏøóÞó Úóáóì æóáóÏöåö
ÞóÈúáó Ãóäú íõÓóáøöãóåóÇ Åáóíúåöº Ýóåõæó ãöíÑóÇËñ áöáúæóÑóËóÉö¡
æóÊóÃúæöíáõåõ: ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúæóáóÏõ ÈóÇáöÛðÇ Ýóåõæó ÍõÌøóÉñ Úóáóì ÇÈúäö
ÃóÈöí áóíúáóìº áöÃóäøóåõ áóãú íóÝúÕöáú Èóíúäó Ãóäú íóßõæäó Ýöí ÚöíóÇáö
ÇáúÃóÈö Ãóæú áóÇ íóßõæäõ - æóáóæú ßóÇäó ÇáúãõÑóÇÏõ ÇáúæóáóÏó ÇáÕøóÛöíÑó
- ÝóÅöÐóÇ áóãú íóÞúÓöãúåóÇ áóãú íóËúÈõÊú Çáúãöáúßõ áöáúæóáóÏö ÝóßóÇäó
ãöíÑóÇËðÇ Úóäú ÇáúÃóÈö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö.
(æóÚóäú) Úóáöíøò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ÞóÇáó: ÅÐóÇ æóåóÈóÊú
ÇáúãóÑúÃóÉõ áöÒóæúÌöåóÇ åöÈóÉð¡ ÝóÅöäú ÔóÇÁóÊú ÑóÌóÚóÊú ÝöíåóÇ ÅÐóÇ åöíó
ÇÏøóÚóÊú Ãóäøóåõ ÇÓúÊóßúÑóåóåóÇ¡ æóÅöäú æóåóÈó åõæó áóåóÇ ÔóíúÆðÇ¡
ÝóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡ æóáóíúÓó ãõÑóÇÏóåõ ÇáúÝóÑúÞõ
ÈóíúäóåõãóÇ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö - ÈöÍõßúãö ÇáÒøóæúÌöíøóÉö - æóÅöäøóãóÇ
ãõÑóÇÏõåõ: Ãóäøó ÇáÏøóÚúæóì ãöäú ÇáúãóÑúÃóÉö ÃóäøóåóÇ ßóÇäóÊú
ãõßúÑóåóÉð: ãóÓúãõæÚñ¡ æóãöäú ÇáÒøóæúÌö: áóǺ áöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáÙøóÇåöÑö¡
ÝóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ÇáÒøóæúÌó íóÊóãóßøóäõ ãöäú ÅßúÑóÇåö ÒóæúÌóÊöåö¡
æóÇáúãóÑúÃóÉõ áóÇ ÊóÊóãóßøóäõ ãöäú ÅßúÑóÇåö ÒóæúÌöåóÇ¡ æóÇáÙøóÇåöÑõ
Ãóäøó ÇáúãóÑúÃóÉó ÊóÎóÇÝõ Úóáóì äóÝúÓöåóÇ ãóäú ÌöåóÉö ÇáÒøóæúÌö ÈöãóÇ
íóËúÈõÊõ Èöåö ÇáúÅößúÑóÇåõ ãöäú ÇáÖøóÑúÈö æóÇáúÍóÈúÓö¡ æóÇáÒøóæúÌõ áóÇ
íóÎóÇÝõ Ðóáößó ãóäú ÌöåóÉö ÇãúÑóÃóÊöåö. æóÝöíåö Ïóáöíáñ Ãóäøó ÇáúåöÈóÉó
ãöäú ÇáúãõßúÑóåö áóÇ ÊóÕöÍøõº áöÃóäøó ÔóÑúØó ÕöÍøóÉö ÇáúåöÈóÉö ÊóãóÇãõ
ÇáÑøöÖóÇ¡ æóÇáúÅößúÑóÇåõ íóÚúÏöãõ ÇáÑøöÖóÇ.
ÞóÇáó: æóãóäú æóåóÈó åöÈóÉð ãóÞúÓõæãóÉð áöÐöí ÑóÍöãò ãóÍúÑóãò¡
æóÓóáøóãóåóÇ Åáóíúåöº ÝóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ¡ æóÅöäú
æóåóÈóåóÇ áöÃóÌúäóÈöíøò¡ Ãóæú áöÐöí
(12/52)
ÑóÍöãò áóíúÓó ÈöãóÍúÑóãò Ýóáóåõ Ãóäú
íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ¡ æóåõãóÇ ÝóÕúáóÇäö¡ ÃóÍóÏõåõãóÇ: ÅÐóÇ æóåóÈó
áöÃóÌúäóÈöíøò ÔóíúÆðÇ¡ Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÇáúåöÈóÉö ÚöäúÏóäóÇ -
ãóÇ áóãú íõÚóæøóÖú ãöäúåóÇ Ýöí ÇáúÍõßúãö - æóÅöäú ßóÇäó áóÇ íõÓúÊóÍóÈøõ
áóåõ Ðóáößó ÈöØóÑöíÞö ÇáÏøóíøóÇäóÉ¡ æóÚöäúÏó ÇáÔøóÇÝöÚöíøö áóíúÓó áóåõ
Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóǺ áöÞóæúáöåö: «- Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -
áóÇ íóÑúÌöÚõ ÇáúæóÇåöÈõ Ýöí åöÈóÊöåö ÅáøóÇ ÇáúæóÇáöÏó ÝöíãóÇ íóåóÈõ
áöæóáóÏöåö» ¡ æóÝöí ÑöæóÇíóÉò ÞóÇáó: áóÇ íóÍöáøõ¡ ÝóÞóÏú äóÝóì
ÇáÑøõÌõæÚó Ãóæú ÍóÑøóãó¡ æóáóÇ íóÌõæÒõ ÇáúÅöÞúÏóÇãõ Úóáóì ÇÑúÊößóÇÈö
ÇáúÍóÑóÇãö ÔóÑúÚðÇ¡ æóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -:
«ÇáúÚóÇÆöÏõ Ýöí åöÈóÊöåö ßóÇáúÚóÇÆöÏö Ýöí ÞóíúÆöåö» ¡ æóÝöí ÑöæóÇíóÉò:
«ßóÇáúßóáúÈö íóÞöíÁõ Ëõãøó íóÚõæÏõ Ýöí ÞóíúÆöåö» ¡ æóÇáúÚóæúÏõ Ýöí
ÇáúÞóíúÁö ÍóÑóÇãñ¡ ÝóßóÐóáößó ÇáÑøõÌõæÚõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡ æóÇáúãóÚúäóì
Ýöíåö Ãóäøó: ÇáúåöÈóÉó ÚóÞúÏõ Êóãúáöíßò ÝóãõØúáóÞõåõ áóÇ íóÞúÊóÖöí
ÇáÑøõÌõæÚó Ýöíåö ßóÇáúÈóíúÚöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáÑøõÌõæÚó íõÖóÇÏøõ
ÇáúãóÞúÕõæÏó ÈöÇáÊøóãúáöíßö¡ æóÇáúÚóÞúÏõ áóÇ íóäúÚóÞöÏõ ãõæÌöÈðÇ ãóÇ
íõÖóÇÏøõ ÇáúãóÞúÕõæÏó Èöåö¡ æóÅöäøóãóÇ íóËúÈõÊõ ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö ÞóÈúáó
ÊóãóÇãöåö ßóãóÇ ÝöíãóÇ Èóíúäó ÇáúæóÇáöÏö æóÇáúæóáóÏö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøó
ÇáúæóáóÏó ßóÓúÈõåõ - Úóáóì ãóÇ äõÈóíøöäõåõ - Ãóæú Ãóäøóåõ ÈóÚúÖõåõ¡
ÝóáóÇ íóÊöãøõ ÅÎúÑóÇÌõåõ Úóäú ãöáúßöåö áöãóÇ ÌóÚóáóåóÇ ãõÍúÑóÒóÉð¡
æóåóÐóÇ áóÇ íõæÌóÏõ ÝöíãóÇ Èóíúäó ÇáúÃóÌóÇäöÈö¡ æóåõæó ãóÚúäóì
Þóæúáöåöãú áóíúÓó Èóíúäó ÇáúæóÇåöÈö æóÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÍõÒõæäóÉñ¡ ÝóáóÇ
íóÑúÌöÚõ ÃóÍóÏõåõãóÇ ÝöíãóÇ íóåóÈõ áöÕóÇÍöÈöåö ßóÇáúÃóÎóæóíúäö¡
æóÍõÌøóÊõäóÇ Ýöí Ðóáößó: ÍóÏöíËõ Úóáöíøò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -
ãóæúÞõæÝðÇ Úóáóíúåö æóãóÑúÝõæÚðÇ Åáóì ÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - «ÞóÇáó ÇáúæóÇåöÈõ ÃóÍóÞøõ ÈöåöÈóÊöåö - ãóÇ áóãú
íõËóÈú» ãöäúåóÇ -.
æóÇáúãõÑóÇÏõ: ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö ÈóÚúÏó ÇáÊøóÓúáöíãöº áöÃóäøóåóÇ áóÇ
Êóßõæäõ åöÈóÉð ÍóÞöíÞöíøóÉð ÞóÈúáó ÇáÊøóÓúáöíãö¡ æóÅöÖóÇÝóÊõåóÇ Åáóì
ÇáúæóÇåöÈö Úóáóì ãóÚúäóì ÃóäøóåóÇ ßóÇäóÊú áóåõ ßóÇáÑøóÌõáö íóÞõæáõ:
ÃóßóáúäóÇ ÎõÈúÒó ÝõáóÇäò ÇáúÎóÈøóÇÒö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÞóÏú ÇÔúÊóÑóÇåõ
ãöäúåõº æóáöÃóäøóåõ ãóÏøó åóÐóÇ ÇáúÍóÞøó Åáóì æõÕõæáö ÇáúÚöæóÖö Åáóíúåö¡
æóÐóáößó Ýöí ÍóÞøö ÇáÑøõÌõæÚö ÈóÚúÏó ÇáÊøóÓúáöíãö¡ æóÝöí Þóæúáå
ÊóÚóÇáóì: {ÝóÍóíøõæÇ ÈöÃóÍúÓóäó ãöäúåóÇ Ãóæú ÑõÏøõæåóÇ} [ÇáäÓÇÁ: 86] ãóÇ
íóÏõáøõ Úóáóì Ðóáößó¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáÊøóÍöíøóÉö:
ÇáúÚóØöíøóÉõ¡ ÞóÇáó ÇáúÞóÇÆöáõ:
ÊóÍöíøóÊõåõãú ÈöíÖõ ÇáúæóáóÇÆöÏö Èóíúäóåõãú
íõÑöíÏõ ÚóØóÇíóÇåõãú. æóÝöí ÍóÏöíËö ÃóÈöí åõÑóíúÑóÉó - ÑóÖöíó Çááøóåõ
Úóäúåõ - Úóäú ÇáäøóÈöíøö: - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - «ãóäú
æóåóÈó åöÈóÉð¡ Ëõãøó ÃóÑóÇÏó Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ ÝóáöíõæÞöÝú
æóáöíóÚúÑöÝú ÞõÈúÍó ÝöÚúáöåö» . æóÝöí ÑöæóÇíóÉò: ÍõÓúäó ÝöÚúáöåö ÝóÅöäú
ÃóÈóì íóÑõÏøõ Úóáóíúåö¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ: ÍõÓúäõ ÝöÚúáöåö Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡
æóÞõÈúÍõ ÝöÚúáöåö Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö (æóÚóäú) ÝóÖóÇáóÉó Èúäö ÚõÈóíúÏò Ãóäøó
ÑóÌõáóíúäö ÇÎúÊóÕóãóÇ Åáóíúåö ÝóÞóÇáó ÃóÍóÏõåõãóÇ: Åäøöí æóåóÈúÊ áöåóÐóÇ
ÈóÇÒöíðǺ áöíõËöíÈóäöí æóáóãú íõËöÈúäöí¡ ÝóÃóäóÇ ÃóÑúÌöÚõ Ýöíåö. ÝóÞóÇáó
ÝóÖóÇáóÉõ: áóÇ íóÑúÌöÚõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö ÅáøóÇ ÇáäøöÓóÇÁõ æóÇáÔøöÑóÇÑõ ãöäú
ÇáäøóÇÓöº ÇõÑúÏõÏú (æóÚóäú) ÃóÈöí ÇáÏøóÑúÏóÇÁö - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -
ÞóÇáó: ÇáúæóÇåöÈõæäó ËóáóÇËóÉñ: ÑóÌõáñ æóåóÈó Úóáóì æóÌúåö ÇáÕøóÏóÞóÉö¡
ÝóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ¡ æóÑóÌõáñ ÇõÓúÊõæúåöÈó ÝóæóåóÈó¡
Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ - ãóÇ áóãú íõÚóæøóÖú - æóÑóÌõáñ æóåóÈó
ÈöÔóÑúØö ÇáúÚöæóÖö Ýóåöíó Ïóíúäñ áóåõ Ýöí ÍóíóÇÊöåö¡ æóÈóÚúÏó ãóæúÊöåö¡
æóÇáúãóÚúäóì Ýöíåö: Ãóäøóåõ íõãúßöäõ ÇáúÎóáóáõ Ýöí ÇáúãóÞúÕõæÏö
ÈöÇáúÚóÞúÏö¡ ÝóíóÊóãóßøóäõ ÇáúÚóÇÞöÏõ ãöäú ÇáúÝóÓúÎö ßóÇáúãõÔúÊóÑöí ÅÐóÇ
æóÌóÏó ÈöÇáúãóÈöíÚö ÚóíúÈðÇ. æóÈóíóÇäõ Ðóáößó: Ãóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ãöäú
ÇáúåöÈóÉö áöáúÃóÌóÇäöÈö ÇáúÚöæóÖõ æóÇáúãõßóÇÝóÃóÉõ¡ æóÇáúãóÑúÌöÚõ
(12/53)
Ýöí Ðóáößó Åáóì ÇáúÚõÑúÝö. æóÇáúÚóÇÏóÉõ
ÇáÙøóÇåöÑóÉõ Ãóäøó ÇáúÅöäúÓóÇäó íõåúÏöí Åáóì ãóäú ÝóæúÞóåõº áöíóÕõæäóåõ
ÈöÌóÇåöåö¡ æóÅöáóì ãóäú Ïõæäóåõº áöíóÎúÏõãóåõ¡ æóÅöáóì ãóäú íõÓóÇæöíåöº
áöíõÚóæøöÖóåõ¡ æóÅöáóíúåö ÃóÔóÇÑó ÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - Ýöí Þóæúáöåö áöæóÝúÏö ËóÞöíÝò áóãøóÇ ÃóÊóæúåõ
ÈöÔóíúÁò ÃóÕóÏóÞóÉñ Ãóãú åöÈóÉñ¿ .
ÝóÇáÕøóÏóÞóÉõ íõÈúÊóÛóì ÈöåóÇ æóÌúåõ Çááøóåö - ÊóÚóÇáóì - æóÇáúåöÈóÉõ
íõÈúÊóÛóì ÝöíåóÇ æóÌúåõ ÇáÑøóÓõæáö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó
-¡ æóÞóÖóÇÁõ ÇáúÍóÇÌóÉö. æóãöäúåõ íõÞóÇáõ: áöáúÃóíóÇÏöí ÞõÑõæÖñ¡ æóÞóÇáó
ÇáúÞóÇÆöáõ:
æóÅöÐóÇ ÌõæÒöíÊ ÞóÑúÖðÇ ÝóÇÌúÒöåö ... ÅäøóãóÇ íóÌúÒöí ÇáúÝóÊóì áóíúÓó
ÇáúÍóãóáõ
æóÈöåóÐóÇ íóÊóÈóíøóäõ Ãóäøó ÍóÞøó ÇáÑøõÌõæÚö áóíúÓó ÈöãõÞúÊóÖóì
ÇáúÚóÞúÏö ÚöäúÏóäóÇ¡ Èóáú áöÊóãóßøõäö ÇáúÎóáóáö Ýöí ÇáúãóÞúÕõæÏö
ÈöÇáúÚóÞúÏö Úóáóì ãóÚúäóì Ãóäøó ÇáúãóÚúÑõæÝó ßóÇáúãóÔúÑõæØö¡ æóáóÇ
íõÞóÇáõ: ÅäøóãóÇ íõÞúÕóÏõ ÇáúÚöæóÖõ ÈöÇáÊøöÌóÇÑóÇÊö¡ ÝóÃóãøóÇ
ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÈöÇáúåöÈóÉö: ÅÙúåóÇÑõ ÇáúÌõæÏö æóÇáÓøóÎóÇÁö¡ æóÇáÊøóæóÏøõÏö
æóÇáÊøóÍóÈøõÈö¡ æóÞóÏú ÍóÕóáó Ðóáößóº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáúÚöæóÖó Ýöí
ÇáÊøöÌóÇÑóÇÊö ãóÔúÑõæØñ¡ æóÝöí ÇáÊøóÈóÑøõÚóÇÊö ãóÞúÕõæÏñ¡ æóãóÚúäóì
ÅÙúåóÇÑö ÇáúÌõæÏö ÃóíúÖðÇ ãóÞúÕõæÏñ¡ ÝóÅöäøóãóÇ íõãúßöäõ ÇáúÎóáóáõ Ýöí
ÈóÚúÖö ÇáúãóÞúÕõæÏö¡ æóÐóáößó íóßúÝöí áöáúÝóÓúÎö ãóÚó Ãóäøó ÅÙúåóÇÑó
ÇáúÌõæÏö ãóÞúÕõæÏõ ßóÑöíãö ÇáúÎõáõÞö¡ æóáöåóÐóÇ íóÞõæáõ: ÇáÑøóÇÌöÚõ Ýöí
ÇáúåöÈóÉö áóÇ íóßõæäõ ßóÑöíãó ÇáúÎõáõÞö ÝóÃóãøóÇ ãóÞúÕõæÏõ ØöíÈóÉö
ÇáäøóÝúÓö ÇáúÚöæóÖõ¡ æóãóÚúäóì ÇáÊøóæóÏøõÏö ÅäøóãóÇ íóÍúÕõáõ ÈöÇáúÚöæóÖö
- ßóãóÇ ÞóÇáó: - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - «ÊóåóÇÏóæúÇ
ÊóÍóÇÈøõæÇ» . ÝóÅöäøó ÇáÊøóÝóÇÚõáó íóÞúÊóÖöí¡ æõÌõæÏó ÇáúÝöÚúáö ãöäú
ÇáúÌóÇäöÈóíúäö ßóÇáúãõÝóÇÚóáóÉö ÝóÃóãøóÇ ÇáúÍóÏöíËõ ÝóÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö
Ãóäú áóÇ íóäúÝóÑöÏó ÈöÇáÑøõÌõæÚö ãöäú ÛóíúÑö ÞóÖóÇÁò æóáóÇ ÑöÖðÇ. ÅáøóÇ
ÇáúæóÇáöÏõ ÅÐóÇ ÇÍúÊóÇÌó Åáóì Ðóáößó ÝóíóäúÝóÑöÏõ ÈöÇáúÃóÎúÐö
áöÍóÇÌóÊöåö¡ æóÓõãøöíó Ðóáößó ÑõÌõæÚðÇ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáÙøóÇåöÑö¡ æóÅöäú
áóãú íóßõäú ÑõÌõæÚðÇ Ýöí ÇáúÍõßúãö. ßóãóÇ Ñõæöíó «Ãóäøó ÚõãóÑó Èúäó
ÇáúÎóØøóÇÈö Íóãóáó Úóáóì ÝóÑóÓò Ýöí ÓóÈöíáö Çááøóåö Ëõãøó ÑóÃóì Ðóáößó
ÇáúÝóÑóÓó íõÈóÇÚõ ÝóÃóÑóÇÏó Ãóäú íóÔúÊóÑöíóåõ ÝóÓóÃóáó ÑóÓõæáó Çááøóåö -
Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - Úóäú Ðóáößó ÝóÞóÇáó: áóÇ ÊóÚõÏú Ýöí
ÕóÏóÞóÊößö» .
æóÇáÔøöÑóÇÁõ áóÇ íóßõæäõ ÑõÌõæÚðÇ Ýöí ÇáÕøóÏóÞóÉö ÍõßúãðÇ¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ:
áóÇ íóÍöáøõ ÇáÑøõÌõæÚõ ÈöØóÑöíÞö ÇáÏøöíóÇäóÉö æóÇáúãõÑõæÁóÉö¡ æóåõæó
ßóÞóæúáöåö: - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - «áóÇ íóÍöáøõ áöÑóÌõáò
íõÄúãöäõ ÈöÇóááøóåö¡ æóÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö Ãóäú íóÈöíÊó ÔóÈúÚóÇäó¡
æóÌóÇÑõåõ Åáóì ÌóäúÈöåö ØóÇæò. Ãóíú:» áóÇ íóáöíÞõ Ðóáößó ÈöÇáÏøöíóÇäóÉö
æóÇáúãõÑõæÁóÉö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÌóÇÆöÒðÇ Ýöí ÇáúÍõßúãö ÅÐóÇ áóãú íóßõäú
Úóáóíúåö ÍóÞøó æóÇÌöÈò¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÍóÏöíËö ÇáúÂÎóÑö: ÇáÊøóäúÈöíåõ
Ýöí ãóÚúäóì ÇáöÇÓúÊöÞúÈóÇÍö¡ æóÇáöÇÓúÊöÞúÐóÇÑöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ:
ÔõÈøöåó ÈöÚóæúÏö ÇáúßóáúÈö Ýöí ÞóíúÆöåö¡ æóÝöÚúáõ ÇáúßóáúÈö íõæÕóÝõ
ÈöÇáúÞõÈúÍö áóÇ ÈöÇáúÍõÑúãóÉö¡ æóÈöåö äóÞõæáõ¡ æóÃóäøóåõ íõÓúÊóÞúÈóÍõ¡
æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ ÇáúÝóÑúÞó Èóíúäó åóÐóÇ¡ æóÈóíúäó ÇáúÃóÎóæóíúäö¡
æóÇáÒøóæúÌóíúäö áöÍõÕõæáö ãóÇ åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ åõäóÇßó¡ æóÊóãóßøõäö
ÇáúÎóáóáö ÝöíãóÇ åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ åõäóǺ æóáöåóÐóÇ íóÍúÊóÇÌõ Åáóì
ÇáúÞóÖóÇÁö¡ Ãóæú ÇáÑøöÖóÇ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚöº áöÃóäøóåõ ÈöãóäúÒöáóÉö
ÇáÑøóÏøö ÈöÇáúÚóíúÈö ÈóÚúÏó ÇáúÞóÈúÖö ãöäú ÍóíúËõ Åäøó ÇáÓøóÈóÈó
Êóãóßøõäõ ÇáúÎóáóáö Ýöí ÇáúãóÞúÕõæÏö¡ ÝóáóÇ íóÊöãøõ ÅáøóÇ ÈöÞóÖóÇÁò¡
Ãóæú ÑöÖðÇ¡ æóÇóááøóåõ - ÓõÈúÍóÇäóåõ æóÊóÚóÇáóì - ÃóÚúáóãõ.
(æóÇáúÝóÕúáõ ÇáËøóÇäöí) : ÅÐóÇ æóåóÈó ÇáúæóÇáöÏõ áöæóáóÏöåö ÝóáóíúÓó
áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó
(12/54)
Ýöíåö - ÚöäúÏóäóÇ - æóÞóÇáó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ
áóåõ Ðóáößó - áöãóÇ ÑóæóíúäóÇ ãöäú Þóæúáöåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö
æóÓóáøóãó - «ÅáøóÇ ÇáúæóÇáöÏó ÝöíãóÇ íóåóÈõ áöæóáóÏöåö» ¡
æóÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ ãöäú ÇáäøóÝúíö ÅËúÈóÇÊñ¡ æóãöäú ÇáÊøóÍúÑöíãö ÅÈóÇÍóÉñ¡
æóÝöí ÍóÏöíËö äõÚúãóÇäó Èúäö ÈóÔöíÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ÞóÇáó
«äóÍóáóäöí ÃóÈöí ÛõáóÇãðÇ¡ æóÃóäóÇ ÇÈúäõ ÓóÈúÚö Óöäöíäó ÝóÃóÈóÊú Ãóãøöí
ÅáøóÇ Ãóäú íóÔúåóÏó Úóáóì Ðóáößó ÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÝóÍóãóáóäöí ÃóÈöí Úóáóì ÚóÇÊöÞöåö Åáóì ÑóÓõæáö
Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - æóÃóÎúÈóÑóåõ ÈöÐóáößó
ÝóÞóÇáó: Ãóáóßó æóáóÏñ ÓöæóÇåõ ÝóÞóÇáó: äóÚóãú ÝóÞóÇáó: - Úóáóíúåö
ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - Ãóæóßõáøõ æóáóÏöß äóÍóáúÊå ãöËúáó åóÐóÇ
ÝóÞóÇáó: áóÇ¡ ÝóÞóÇáó: - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - åóÐóÇ
ÌóæúÑñ¡ æóÅöäøóÇ áóÇ äóÔúåóÏõ Úóáóì ÌóæúÑòº ÇõÑúÏõÏú.» ÝóÞóÏú ÃóãóÑóåõ
ÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÈöÇáÑøõÌõæÚö
Ýöíåö¡ æóÃóÞóáøõ ÃóÍúæóÇáö ÇáúÃóãúÑö Ãóäú íõÝöíÏó ÇáúÅöÈóÇÍóÉóº
æóáöÃóäøóåõ ÌóÇÏó ÈößóÓúÈöåö Úóáóì ßóÓúÈöåö ÝóíóÊóãóßøóäó ãöäú
ÇáÑøõÌõæÚö Ýöíåö ßóãóÇ áóæú æóåóÈó áöÚóÈúÏöåö¡ æóãóÚúäóì åóÐóÇ Ãóäøó
ÇáúæóáóÏó ßóÓúÈõåõ¡ Þöíáó: Ýöí ãóÚúäóì Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: {ãóÇ ÃóÛúäóì
Úóäúåõ ãóÇáõåõ æóãóÇ ßóÓóÈó} [ÇáãÓÏ: 2] : æóãóÇ æóáóÏó æóÞóÇáó -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -: «æóÅöäøó æóáóÏóåõ ãöäú ßóÓúÈöåö» .
æóÊóÃúËöíÑõåõ ßóãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ãóäøóåõ áóÇ íóÊóãóíøóÒõ Úóäú ãöáúßöåö ÅÐóÇ
ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ßóÓúÈðÇ áóåõ¡ ßóÇáúãóæúåõæÈö Èöåö¡ æóÅöÐóÇ ßóÇäó
ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ÌõÒúÁðÇ ãöäúåõ¡ ÝóáóÇ íóÔúßõá Ãóäøóåõ áóÇ íóÊöãøõ
ÎõÑõæÌõåõ Úóäú ãöáúßöåö¡ æóáóÇ íóÈúÚõÏõ Ãóäú íóÎúÊóÕøó ÇáúæóÇáöÏõ ÈöãóÇ
áóÇ íõÔóÇÑößõåõ ÇáúæóáóÏõ Ýöíåö ßóÇáÊøóãóáøõßö ÈöÇáöÇÓúÊöíáóÇÏö¡
ÝóÅöäøóåõ íóËúÈõÊõ áöáúÃóÈö Ýöí ÌóÇÑöíóÉö ÇÈúäöåö¡ æóáóÇ íóËúÈõÊõ
áöáöÇÈúäö Ýöí ÌóÇÑöíóÉö ÃóÈöíåö¡ æóÍõÌøóÊõäóÇ: ãóÇ ÑóæóíúäóÇ ãöäú
ÍóÏöíËö ÚõãóÑó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -º Ýóåõæó ÇáúÅöãóÇãõ áóäóÇ Ýöí
ÇáúãóÓúÃóáóÊóíúäö¡ æóáöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó ÞóÏú ÊóãøóÊú áöÐöí ÇáÑøóÍöãö
ÇáúãóÍúÑóãö ãöáúßðÇ æóÚóÞúÏðÇ¡ ÝóáóÇ íóãúáößõ ÇáÑøõÌõæÚó Ýöíåö¡
ßóÇáöÇÈúäö ÅÐóÇ æóåóÈó áöÃóÈöíåö Ãóæú ÇáúÃóÎö áöÃóÎöíåöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó
ÇáúãóÞúÕõæÏó ÞóÏú ÍóÕóáó æóåõæó ÕöáóÉõ ÇáÑøóÍöãö¡ æóáöÃóäøó Ýöí
ÇáÑøõÌõæÚö ãóÚúäóì ÞóØöíÚóÉö ÇáÑøóÍöãö¡ æóåóÐóÇ ãóæúÌõæÏñ Ýöí ÍóÞøö
ÇáúæóÇáöÏö ãóÚó æóáóÏöåöº áöÃóäøóåõ ÈöÇáÑøõÌõæÚö íóÍúãöáõåõ Úóáóì
ÇáúÚõÞõæÞö
æóÅöäøóãóÇ ÃóãóÑó ÇáúæóÇáöÏó Ãóäú íóÍúãöá æóáóÏóåõ Úóáóì ÈöÑøöåö¡ æóáóÇ
íõÞóÇáõ: ãóÞúÕõæÏõ ÇáúæóÇáöÏö Ãóäú íóÎúÏõãóåõ ÇáúæóáóÏõ¡ æóáóãøóÇ ÑóÌóÚó
ÝóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøóåõ áóãú íóäóáú Ðóáößóº áöÃóäøó ÔóÝóÞóÉó ÇáúÃõÈõæøóÉö
ÊóãúäóÚõåõ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö ÈóÚúÏó ÍõÕõæáö ÇáúãóÞúÕõæÏöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó
åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ÎóÝöíøñ áóÇ íóäúÈóäöí ÇáúÍõßúãõ Úóáóíúåö¡ æóåõæó
ãóæúÌõæÏñ Ýöí ÇáúæóáóÏö ÅÐóÇ æóåóÈó áöæóÇáöÏöåö¡ ÝóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøóåõ
ÞóÕóÏó Ãóäú íóÎõÕøóåõ ÈöÅößúÑóÇãò¡ æóÅöäøóãóÇ íóÑúÌöÚõº áöÃóäøóåõ áóãú
íóäóáú Ðóáößó¡ æóáóÇ ãõÚúÊóÈóÑó ÈöãóÇ ÐóßóÑó ãöäú ÇáúßóÓúÈö¡ ÝóÅöäøóåõ
áóæú æóåóÈó áöãõßóÇÊóÈöåö¡ Ãóæú áöãõÚúÊóÞöåö: áóÇ íóÑúÌöÚõ Ýöíåö¡ æóåõæó
ßóÓúÈõåõ ÃóíúÖðǺ æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáúæóáóÏó ßóÓúÈõåõ - áóÇ ãöáúßõåõ -
ÈöÎöáóÇÝö ÚóÈúÏöåö¡ ÝóÃóãøóÇ ÇáúÍóÏöíËõ ÝóÞóÏú Þöíáó: ãóÚúäóì Þóæúáöåö -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - ÅáøóÇ ÇáúæóÇáöÏó: æóáóÇ ÇáúæóÇáöÏó¡
ÝóÅöäøó ßóáöãóÉó (ÅáøóÇ) ÊõÐúßóÑõ ÈöãóÚúäóì (æóáóÇ) . ÞóÇáó Çááøóåõ
ÊóÚóÇáóì {: ÅáøóÇ ÇáøóÐöíäó ÙóáóãõæÇ ãöäúåõãú} [ÇáÈÞÑÉ: 150] Ãóíú¡ æóáóÇ
ÇáøóÐöíäó ÙóáóãõæÇ ãöäúåõãú¡ æÞóæúáå ÊóÚóÇáóì {: æóãóÇ ßóÇäó áöãõÄúãöäò
Ãóäú íóÞúÊõáó ãõÄúãöäðÇ ÅáøóÇ ÎóØóÃð} [ÇáäÓÇÁ: 92] Ãóíú: æóáóÇ ÎóØóÃð.
Ãóæú ÇáúãõÑóÇÏõ: ÅáøóÇ ÇáúæóÇáöÏóº ÝóÅöäøóåõ íóäúÝóÑöÏõ ÈöÃóÎúÐöåö
ÚöäúÏó ÍóÇÌóÊöåö - Úóáóì ãóÇ ÞóÑøóÑúäóÇ -. æóÍóÏöíËõ ÇáäøõÚúãóÇäö Èúäö
ÈóÔöíÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóäúåõ - Þöíáó:
(12/55)
Þóæúáõåõ: æóÃóäóÇ ÇÈúäõ ÓóÈúÚö Óöäöíäó¡
æóÞóæúáõåõ: ÝóÍóãóáóäöí ÃóÈöí Úóáóì ÚóÇÊöÞöåö¡ áóãú íõäúÞóáú Ýöí ÔóíúÁò
ãöäú ÇáúãóÔóÇåöíÑö¡ ÝóíóÍúÊóãöáõ Ãóäøóåõ ßóÇäó ÈóÇáöÛðÇ¡ æóáóãú
íõÓóáøöãõåõ Åáóíúåö¡ æóÚöäúÏóäóÇ: Ýöí ãöËúáöåö áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó¡
æóíóÍúÊóãöáõ Ãóäøóåõ ßóÇäó ÕóÛöíÑðÇ¡ æóáóßöäú ßóÇäó ÝóæøóÖó Ðóáößó Åáóì
ÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - áöíóåóÈóåõ áóåõ
Åäú ÑóÂåõ ÕóæóÇÈðÇ¡ æóãóÚúäóì Þóæúáöåö: - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ - ÇõÑúÏõÏú Ãóíú: ÃóãúÓößú ãóÇáóß¡ æóÇÑúÌöÚú Åáóì ÑóÍúáöß¡
æóÞöíáó: ßóÇäó åóÐóÇ ãöäúåõ ÈöØóÑöíÞö ÇáúæóÕöíøóÉö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåöº
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ ÇÚúÊóÈóÑó ÇáÊøóÓúæöíóÉó Èóíúäó ÇáúÃóæúáóÇÏö¡
æóÅöäøóãóÇ ÊóÌöÈõ ÇáÊøóÓúæöíóÉõ Ýöí ÇáúæóÕöíøóÉö ÈóÚúÏó ÇáúãóæúÊö
ÝóÃóãøóÇ Ýöí ÇáúåöÈóÉö Ýöí ÇáÕøöÍøóÉö¡ ÝóáóǺ ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÃóÈóÇ
ÈóßúÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóäúåõ - ÎóÕøó ÚóÇÆöÔóÉó ÈöÇáúåöÈóÉö
áóåóÇ Ýöí ÕöÍøóÊöåö - ßóãóÇ ÑóæóíúäóÇ - æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóíúåö: Ãóäøó
ÇáäøõÚúãóÇäó Èúäó ÈóÔöíÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ÞóÇáó ÝóÑóÌóÚó ÃóÈöí
Ýöí æóÕöíøóÊöåö¡ æóÝöí åóÐóÇ ÇáÊøóÃúæöíáö ßóáóÇãñ ÝóÇáúãóÐúåóÈõ Ãóäøóåõ
íóäúÈóÛöí áöáúæóÇáöÏö Ãóäú íõÓóæøöí Èóíúäó ÇáúÃóæúáóÇÏö Ýöí ÇáúÚóØöíøóÉö
ÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - Úóáóì ÓóÈöíáö ÇáúÅöÑúËö áöáÐøóßóÑö
ãöËúáõ ÍóÙøö ÇáúÃõäúËóíóíúäö¡ æóÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ
- íõÓóæøóì Èóíúäó ÇáÐøõßõæÑö æóÇáúÅöäóÇËö ÞóÇáó: - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ - «ÓóÇæõæÇ Èóíúäó ÃóæúáóÇÏößõãú ÍóÊøóì Ýöí ÇáúÞóÈúáö¡
æóáóæú ßõäúÊ ãõÝóÖøöáðÇ ÃóÍóÏðÇ áóÝóÖøóáúÊ ÇáúÅöäóÇËó» .
æóÇáöÇÚúÊöãóÇÏõ: Úóáóì ÇáÊøóÃúæöíáö ÇáúÃóæøóáö. æóÐõæ ÇáÑøóÍöãö ÇáøóÐöí
áóíúÓó ÈöãóÍúÑóãò ßóÇáúÃóÌúäóÈöíøö Ýöí ÍóÞøö ÇáúåöÈóÉöº áöÃóäøó ãóÇ
ÈóíúäóåõãóÇ ãöäú ÇáúÞóÑóÇÈóÉö áóÇ íõÝúÊóÑóÖõ æóÕúáõåóǺ æóáöåóÐóÇ áóÇ
íóÊóÚóáøóÞõ ÈöåóÇ ÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ ÇáúÚöÊúÞö æóÍöÑúãóÉ ÇáäøößóÇÍö¡
æóßóÐóáößó ÇáúãóÍúÑóãõ ÇáøóÐöí áóíúÓó ÈöÑóÍöãòº áöÃóäøóåõ áóÇ ÊóÃúËöíÑó
áöáÑøóÖóÇÚö æóÇáúãõÕóÇåóÑóÉö Ýöí ÇÓúÊöÍúÞóÇÞö ÇáÕøöáóÉöº ÝóßóÇäóÊú
ÇáúåöÈóÉõ ÈóíúäóåõãóÇ áöãóÞúÕõæÏö ÇáúÚöæóÖö ÝóÅöÐóÇ áóãú íõäóáú ßóÇäó
áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ Åäú ßóÇäóÊú ÞóÇÆöãóÉð áóãú íóÒúÏóÏú ÎóíúÑðÇ
[ÇáúãóæóÇäöÚõ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí ÇáúåöÈóÉö]
¡ æóÇáúãóæóÇäöÚõ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí ÇáúåöÈóÉö: ÅãøóÇ ÃóÎúÐõ ÇáúÚöæóÖöº
áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó Èöåö ÞóÏú Êóãøó¡ æóÝöí Þóæúáöåö: ãóÇ áóãú íõËóÈú
ãöäúåóÇ¡ Ïóáöíáñ Úóáóì Ãóäøóåõ áóÇ ÑõÌõæÚó ÈóÚúÏó äóíúáö ÇáúÚöæóÖö¡
æóÃóäú íóÒúÏóÇÏó ÇáúãóæúåõæÈõ Ýöí äóÏóãöåö ÎóíúÑðÇ¡ ÝóÅöäøó ÍóÞøó
ÇáÑøõÌõæÚö ÝöíãóÇ ÊóÊóäóÇæóáõåõ ÇáúåöÈóÉõ¡ æóÊöáúßó ÇáÒøöíóÇÏóÉõ áóãú
ÊóÊóäóÇæóáúåóÇ ÇáúåöÈóÉõ¡ æóáóÇ íóÊóÃóÊøóì ÇáÑøõÌõæÚõ Ýöí ÇáúÃóÕúáö
ÈöÏõæäö ÇáÒøöíóÇÏóÉö ÇáúãõÊøóÕöáóÉö¡ æóåóÐóÇ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ áóæú ÒóÇÏó
Ýöí ÓöÚúÑöåöº áöÃóäøó Ðóáößó áóíúÓó ÈöÒöíóÇÏóÉò Ýöí ÇáúÚóíúäö¡ ÝóÅöäøóåõ
ÚöÈóÇÑóÉñ Úóäú ßóËúÑóÉö ÑóÛóÈóÇÊö ÇáäøóÇÓö Ýöíåö¡ ÝóÃóãøóÇ ÇáúÚóíúäõ
Úóáóì ÍóÇáöåö ßóãóÇ ßóÇäó. æóãöäúåóÇ Ãóäú íóÎúÑõÌó ÇáúãóæúåõæÈõ ãöäú
ãöáúßö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõº áöÃóäøó ÊóÈóÏøõáó Çáúãöáúßö ßóÊóÈóÏøõáö
ÇáúÚóíúäöº æóáöÃóäøó ÍóÞøó ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí Çáúãöáúßö ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏ Ýöí
ÇáúåöÈóÉö Úóáóì ãóÚúäóì Ãóäøó ÈöÇáÑøõÌõæÚö íóäúÊóåöí Ðóáößó Çáúãöáúßõ¡
ÝóáóÇ íõãúßöäõ ÅËúÈóÇÊõåõ Ýöí ãöáúßò ÂÎóÑó. æóãöäúåóÇ Ãóäú íóãõæÊó
ÇáúæóÇåöÈõ ÝóáóíúÓó áöæóÇÑöËöåö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåöº áöÃóäøó
ÇáÊøóãúáöíßó ÈöÚóÞúÏö ÇáúåöÈóÉö áóãú íóßõäú ãöäúåõ¡ ÝóáóÇ íóÎúáöÝõ
ãõæóÑøöËåõ ÝöíãóÇ áóãú íóßõäú Úóáóì ãöáúßöåö ÚöäúÏó ãóæúÊöåö. æóãöäúåóÇ
Ãóäú íóãõæÊó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ¡ ÝóÅöäøó Çáúãöáúßó íóäúÊóÞöáõ ãöäú
ÇáúãóæúåõæÈö Åáóì æóÇÑöËöåö¡ æóáóæú ÇäúÊóÞóáó Çáúãöáúßõ Ýöí ÍóíóÇÊöåö
Åáóì ÛóíúÑöåö áóãú íóÑúÌöÚú ÇáúæóÇåöÈõ Ýöíåö¡ æóßóÐóáößó ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö
. ÞóÇáó: ÝóÅöäú ãóÇÊó ÃóÍóÏõåõãóÇ ÅãøóÇ ÇáúæóÇåöÈõ Ãóæú ÇáúãóæúåõæÈõ
áóåõ ÞóÈúáó ÇáÊøóÓúáöíãö: ÈóØóáóÊú ÇáúåöÈóÉõº áöÃóäøó ÊóãóÇãó ÇáúåöÈóÉö
ÈöÇáúÞóÈúÖö¡
(12/56)
æóßóÇäó ÇáúÞóÈúÖõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö
ßóÇáúÞóÈõæáö Ýöí ÇáúÈóíúÚö ãöäú ÍóíúËõ Åäøó Çáúãöáúßó íóËúÈõÊõ Èöåö¡
ÝóßóãóÇ Ãóäøó ãóæúÊó ÃóÍóÏöåöãóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÅöíÌóÇÈö ÞóÈúáó ÇáúÞóÈõæáö
íõÈúØöáõ ÇáúÈóíúÚó ÝóßóÐóáößó ÇáúåöÈóÉõ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ ÍóÇÖöÑðÇ Ýöí ÇáúãóÌúáöÓö ÝóÞóÈóÖóåõ
ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ÈöÅöÐúäö ÇáúæóÇåöÈö ãöáúßóåõ¡ æóÅöäú ÞóÈóÖóåõ ÈöÛóíúÑö
ÅÐúäöåö Ýöí ÇáúÞöíóÇÓö: áóÇ íóãúáößõåõ¡ æóÝöí ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö:
íóãúáößõåõ¡ äõÕøó Úóáóì Ðóáößó Ýöí ÇáÒøöíóÇÏóÇÊö) . æóÌúåõ ÇáúÞöíóÇÓö:
Ãóäøó ÇáúÚóíúäó ÈóÇÞöíóÉñ Úóáóì ãöáúßö ÇáúæóÇåöÈö¡ æóáóíúÓó áöÃóÍóÏò
Ãóäú íóÞúÈöÖó ãöáúßó ÛóíúÑöåö ÈöÛóíúÑö ÅÐúäöåö ÝóßóÇäó ãõÊóÚóÏøöíðÇ Ýöí
ÇáúÞóÈúÖö - áóÇ ãõÊóãóáøößðÇ -º æóáöÃóäøó ÅíÌóÇÈó ÇáúÚóÞúÏö áóÇ íóßõæäõ
ÅÐúäðÇ Ýöí ÇáúÞóÈúÖö ßóÇáúÈóíúÚö¡ ÝóÅöäøó ÇáúãõÔúÊóÑöí áóæú ÞóÈóÖó
ÇáúãóÈöíÚó ÈöÛóíúÑö ÅÐúäö ÇáúÈóÇÆöÚö ÞóÈúáó äóÞúÏö ÇáËøóãóäö áóãú íóßõäú
åóÐóÇ ÞóÈúÖðÇ ÈöÅöÐúäò¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇáúãóÈöíÚõ ÍóÇÖöÑðÇ ÍóÊøóì áóÇ
íóÓúÞõØõ ÍóÞøõ ÇáúÈóÇÆöÚö Ýöí ÇáúÍóÈúÓö Èóáú Ãóæúáóìº ÝóÅöäøó åõäóÇßó
ÞóÏú ãóáößóåõ ÇáúãõÔúÊóÑöí ÈöÇáúÚóÞúÏö¡ ÝóÅöäøóãóÇ íóÞúÈöÖõ ãöáúßó
äóÝúÓöåö¡ æóåõäóÇ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ áóãú íõãóáøóßú ÈöÇáúÚóÞúÏö¡ æóæóÌúåõ
ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö: Ãóäú ÇáúÞóÈúÖó Ýöí ÇáúåöÈóÉö ßóÇáúÞóÈõæáö Ýöí ÇáúÈóíúÚö
Ëõãøó ÅíÌóÇÈõ ÇáúÈóíúÚö íóßõæäõ ÅÐúäðÇ Ýöí ÇáúÞóÈõæáö ÝóßóÐóáößó ÅíÌóÇÈõ
ÇáúåöÈóÉö íóßõæäõ ÅÐúäðÇ Ýöí ÇáúÞóÈúÖöº áöÃóäøó ãóÞúÕõæÏó ÇáúãõæÌöÈö
ÅÊúãóÇãõ ÊóÈóÑøõÚöåö¡ æóÐóáößó íóßõæäõ ÈöÇáúÞóÈúÖö ÝóßóÇäó Ýöí ÇáúÞóÈúÖö
ÊóÍúÕöíáõ ãóÞúÕõæÏöåö ÝóáöåóÐóÇ ÌóÚóáúäóÇåõ ãõÓóáøóØðÇ áöáúãóæúåõæÈö
áóåõ. Úóáóì Ðóáößó ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ ÍóÇÖöÑðÇ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÈóíúÚö¡
æóÇáúÞóÈúÖõ åõäóÇßó áöÅöÓúÞóÇØö ÍóÞøöåö Ýöí ÇáúÍóÈúÓö¡ æóáóãú íóßõäú
Ðóáößó ãóÞúÕõæÏóåõ ÈöÇáúÈóíúÚö¡ æóÅöäøóãóÇ ßóÇäó ãóÞúÕõæÏõåõ Ãóäú
íõÓóáøöãó ÇáúÚöæóÖó áóåõ ÝóáöåóÐóÇ áóÇ íóÌúÚóáõåõ ÈöÅöíÌóÇÈö ÇáúÈóíúÚö
ÑóÇÖöíðÇ ÈöÓõÞõæØö ÍóÞøöåö Ýöí ÇáúÍóÈúÓö¡ æóáóæú áóãú íóßõäú
ÇáúãóæúåõæÈõ ÍóÇÖöÑðÇ Ýöí ÇáúãóÌúáöÓö ÝóÞóÈóÖóåõ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ
ÈóÚúÏó ãóÇ ÇÝúÊóÑóÞóÇ ÈöÛóíúÑö ÅÐúäö ÇáúæóÇåöÈö áóÇ íóãúáößõåõ¡ æóÅöäú
ÞóÈóÖóåõ ÈöÅöÐúäö ÇáúæóÇåöÈö ÝóÞöíóÇÓõ ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö ÇáúÃóæøóáö Ãóäú
áóÇ íóãúáößóåõ ÃóíúÖðǺ áöÃóäøó ÇáúÞóÈúÖó åõäóÇ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÞóÈõæáö
Ýöí ÇáúÈóíúÚö æóÇáúÞóÈõæáõ ÈóÚúÏó ÇáöÇÝúÊöÑóÇÞö áóÇ íõæÌöÈõ Çáúãöáúßó
ÈöÅöÐúäö ÇáúãõæÌöÈö ßóÇäó¡ Ãóæú ÈöÛóíúÑö ÅÐúäöåö ÝóßóÐóáößó ÇáúÞóÈúÖõ
åõäóÇ¡ æóÝöí ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö: íóãúáößõåõº áöÃóäøó ÇáúÚóÞúÏó ÇäúÚóÞóÏó
áöæõÌõæÏö ÇáúÅöíÌóÇÈö æóÇáúÞóÈõæáö¡ æóÇáúÞóÈúÖõ ãõÍúÊóÇÌñ Åáóì Ðóáößó
áöíóÊóÞóæøóì Èöåö ÇáÓøóÈóÈõ Ýóíóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ áöáúãöáúßö¡ æóÐóáößó
ÍóÇÕöáñ ÈóÚúÏó ÇáöÇÝúÊöÑóÇÞö¡ æóÅöÐúäõåõ íóÍúÊóÇÌõ Ýöí ÇáúÞóÈúÖö Åáóì
ÅÐúäö ÇáúãóÇáößö ÕóÑöíÍðÇ¡ Ãóæú ÏóáóÇáóÉð ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ
ÛóÇÆöÈðÇ áóãú íóËúÈõÊú ÇáúÅöÐúäõ ÈöÞóÈúÖöåö ÏóáóÇáóÉð ÝóáóÇ ÈõÏøó ãöäú
ÇáÊøóÕúÑöíÍö ÈöÐóáößó ÝóÅöÐóÇ ÞóÈóÖóåõ ÈöÅöÐúäöåö ãõáøößóåõ
æóÇáúÃóÕúáõ Ýöíåö ãóÇ Ñõæöíó «Ãóäøó ÇáäøóÈöíøó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö
æóÓóáøóãó - áóãøóÇ äóÍóÑó åóÏóÇíóÇåõ ÞóÇáó: ãóäú ÔóÇÁó Ãóäú íóÞúÊóØöÚó
ÝóáúíóÞúÊóØöÚú. æóÇäúÕóÑóÝó» ÝóßóÇäó ÅÐúäðÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö áöãóÌúåõæáò
íõãóáøóßõåõ ÈöÇáúÞóÈúÖö ÝóáóÃóäú íóÕöÍøó Ðóáößó áöáúãóÚúáõæãö ßóÇäó
Ãóæúáóì¡ æóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÞóÈúáó Ãóäú íóÞúÈöÖóåõ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ
ÓóæóÇÁñ ßóÇäó ÍóÇÖöÑðÇ Ãóæú ÛóÇÆöÈðÇ ÃõÐöäó áóåõ Ýöí ÞóÈúÖöåö¡ Ãóæú áóãú
íóÃúÐóäú áóåõ æóãõÑóÇÏõåõ ÇáÊøóÝóÑøõÏõ ÈöÇáÑøõÌõæÚö¡ ÝóÅöäøó Çáúãöáúßó
áóãú íóÍúÕõáú áöáúãóæúåõæÈö áóåõº ÝóßóÇäó ÇáÑøóÇÌöÚõ ãõÓúÊóÏöíãðÇ
áöãöáúßöåö¡ æóÇáúãóÇáößõ íóäúÝóÑöÏõ ÈöÇÓúÊöÏóÇãóÉö ãöáúßöåö ÝóÃóãøóÇ
ÈóÚúÏó ÇáúÞóÈúÖö áóÇ íóÑúÌöÚõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö ÅáøóÇ ÈöÞóÖóÇÁò Ãóæú ÑöÖðÇ
ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÃóÎúÐö ÈöÇáÔøõÝúÚóÉöº
(12/57)
áöÃóäøó ÇáÑøóÇÌöÚó íõÚöíÏõ Åáóì äóÝúÓöåö
ãöáúßðÇ åõæó áöÛóíúÑöåö¡ ÝóáóÇ íóäúÝóÑöÏõ Èöåö ãöäú ÛóíúÑö ÞóÖóÇÁò¡
æóáóÇ ÑöÖðǺ áöÃóäøóåõ Åäú ßóÇäó åõæó íóØúáõÈõ áöÍóÞøöåö ÝóÇáúãóæúåõæÈõ
áóåõ íóãúäóÚõ Êóãóáøõßåõ ÝóßóÇäó ÇáúÝóÕúáõ ÈóíúäóåõãóÇ Åáóì ÇáúÞóÇÖöí
ßóãóÇ Ýöí ÇáúÃóÎúÐö ÈöÇáÔøõÝúÚóÉö æóÇáúÝõÑúÞóÉö Èóíúäó ÇáúÚöäøöíäö
æóÇãúÑóÃóÊöåö.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÃóæúÏóÚó ÇáÑøóÌõáõ ÇáÑøóÌõáó ÔóíúÆðÇ Ëõãøó áóÞöíóåõ
ÝóæóåóÈóåõ áóåõ¡ æóáóíúÓó ÇáÔøóíúÁõ ÈöÍóÖúÑóÊöåöãóÇ ÝóÇáúåöÈóÉõ
ÌóÇÆöÒóÉñ ÅÐóÇ ÞóÇáó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ: ÞóÈöáúÊ æóáóÇ íóÍúÊóÇÌõ Ýöíåö
Åáóì ÞóÈúÖò ÌóÏöíÏò) º áöÃóäøó ÇáÔøóíúÁó Ýöí íóÏö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ¡
æóÇáúíóÏõ ãõÓúÊóÏóÇãóÉñ ÝóÇÓúÊöÏóÇãóÊõåóÇ ßóÅöäúÔóÇÆöåóÇ ÈóÚúÏó ÞóÈõæáö
ÇáúåöÈóÉöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáúÞóÈúÖó ÈöÍõßúãö ÇáúåöÈóÉö áóíúÓó ÈöãõæÌöÈò
áöáÖøóãóÇäöº ÝóíóÏõ ÇáúÃóãóÇäóÉö ÊóäõæÈõ Úóäúåõ - ÈöÎöáóÇÝö ÇáÔøöÑóÇÁö -
ÝóÅöäøó ÇáúãõæÏóÚ ÅÐóÇ ÇÔúÊóÑóì ÇáúæóÏöíÚóÉó ãöäú ÇáúãõæÏöÚö¡ æóåöíó
áóíúÓóÊú ÈöÍóÇÖöÑóÉò áóÇ íóÕöíÑõ ÞóÇÈöÖðÇ ÈöäóÝúÓö ÇáÔøöÑóÇÁö¡ ÝóÅöäøó
ÇáúÞóÈúÖó ÈöÍõßúãö ÇáÔøöÑóÇÁö ÞóÈúÖõ ÖóãóÇäò¡ æóÞóÈúÖõ ÇáúÃóãóÇäóÉö
Ïõæäó ÞóÈúÖö ÇáÖøóãóÇäö¡ æóÇáÖøóÚöíÝõ áóÇ íóäõæÈõ Úóäú ÇáúÞóæöíøö¡
æóßóÐóáößó åóÐóÇ Ýöí ÇáúÚóÇÑöíøóÉö æóÇáúÅöÌóÇÑóÉöº áöÃóäøó ÞóÈúÖó
ÇáúãõÓúÊóÚöíÑö æóÇáúãõÓúÊóÃúÌóÑ ÞóÈúÖõ ÃóãóÇäóÉò ßóÞóÈúÖö ÇáúãõæÏóÚö
Ãóæú ÃóÞúæóì ãöäúåõ¡ ÞóÇáó: (¡ æóÇáäøóÍúáóì æóÇáúÚõãúÑóì¡ æóÇáúÚóØöíøóÉõ
ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúåöÈóÉö ÝöíãóÇ ÐóßóÑúäóÇ) º áöÃóäøó åóÐöåö ÚöÈóÇÑóÇÊñ
Úóäú ÔóíúÁò æóÇÍöÏò æóåõæó ÇáÊøóãúáöíßõ ÈöØóÑöíÞö ÇáúåöÈóÉö¡ æóÅöäøóãóÇ
íõÚúÊóÈóÑõ ÇáúãóÞúÕõæÏõ áóÇ ÇáúÚöÈóÇÑóÉõ Úóäúåõº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó
áóÝúÙó ÇáúÝóÇÑöÓöíøóÉö æóÇáúÚóÑóÈöíøóÉö Ýöíåö ÓóæóÇÁñ¡ æóÇáúÃóÕúáõ Ýöíåö
ãóÇ Ñõæöíó Ãóäøó ÇáäøóÈöíøó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -
ÃóÌóÇÒó ÇáúÚõãúÑóì¡ æóÃóÈúØóáó ÇáÔøóÑúØó¡ íóÚúäöí: ÔóÑúØó ÇáúÚóæúÏö
Åáóíúåö ÈóÚúÏó ãóæúÊö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ.
ÃóãøóÇ ÇáÕøóÏóÞóÉõ ÅÐóÇ ÊóãøóÊú ÈöÇáúÞóÈúÖö ÝóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó
ÝöíåóÇ ÓóæóÇÁñ ßóÇäóÊú áöÞóÑóÇÈóÊöåö¡ Ãóæú áöÃóÌúäóÈöíøòº áöÃóäøó
ÇáúãóØúáõæÈó ÈöÇáÕøóÏóÞóÉö äöíáõ ÇáËøóæóÇÈö¡ æóÞóÏú ÍóÕóáó Ðóáößó¡ æóáóÇ
ÑõÌõæÚó ÈóÚúÏó ÍõÕõæáö ÇáúãóÞúÕõæÏö ÈöÊóãóÇãöåöº æóáöÃóäøó
ÇáúãõÊóÕóÏøöÞó íóÌúÚóáõ Ðóáößó ÇáúãóÇáó áöáøóåö ÊóÚóÇáóì Ëõãøó
íóÕúÑöÝõåõ Åáóì ÇáúÝóÞöíÑö Ýóíóßõæäõ ßöÝóÇíóÉð áóåõ ãöäú Çááøóåö
ÊóÚóÇáóì¡ æóáöåóÐóÇ áóãú íóßõäú áöáúãõÚúØöí Ýöíåö ãöäøóÉñ Úóáóì
ÇáúÞóÇÈöÖö¡ æóÅöäøóãóÇ áóåõ ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí ãöáúßö Ðóáößó ÇáúãóÇáö
ÇáúãõÊóãóáøóßö ãöäú ÌöåóÊöåö¡ æóÞóÏú ÇäúÚóÏóãó Ðóáößó Ýöí ÇáÕøóÏóÞóÉöº
ÝóáöåóÐóÇ áóÇ íóÑúÌöÚõ ÝöíåóÇ.
æóíóÓúÊóæöí Ýöí ÇáúåöÈóÉö Íõßúãõ ÇáÑøõÌõæÚö Åäú ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ
ãõÓúáöãðÇ Ãóæú ßóÇÝöÑðǺ áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó áóÇ íóÎúÊóáöÝõ ÈöÐóáößó¡
ÝóÅöäøóåõ Åäú ßóÇäó ÃóÌúäóÈöíøðÇ ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ: ÇáúÚöæóÖõ¡ æóÅöäú ßóÇäó
ÞóÑöíÈðÇ áóåõ ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ: ÕöáóÉõ ÇáÑøóÍöãö¡ æóÝöí åóÐóÇ ÇáúãõÓúáöãõ
æóÇáúßóÇÝöÑõ ÓóæóÇÁñ.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ æóåóÈó ÚóÈúÏðÇ áöÃóÎöíåö¡ æóáöÃóÌúäóÈöíøò¡ æóÞóÈóÖóÇåõ
Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí äóÕöíÈö ÇáúÃóÌúäóÈöíøö ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ áöáúÈóÚúÖö
ÈöÇáúßõáøö) º æóåóÐóÇ áöÃóäøó Ýöí äóÕöíÈö ÇáúÃóÌúäóÈöíøö: ãóÞúÕõæÏõåõ:
ÇáúÚöæóÖõ¡ æóáóãú íóäóáú Ðóáößó.
ÞóÇáó: (æóÅöäú æóåóÈó áöÃóÎöíåö åöÈóÉð¡ æóåõæó ÚóÈúÏñ ÝóÞóÈóÖóåóÇ Ýóáóåõ
Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ) º áöÃóäøó Çáúãöáúßó ÈöÇáúåöÈóÉö æóÞóÚó
áöáúãóæúáóì¡ æóÇáúÚóÈúÏõ áóíúÓó ãöäú Ãóåúáö Çáúãöáúßö¡ æóÇáúãóæúáóì
ÃóÌúäóÈöíøñ ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó ãóÞúÕõæÏóåõ ÇáúÚöæóÖõ æóÇáúãõßóÇÝóÃóÉõ¡
æóáóãú íóäóáú Ðóáößóº æóáöÃóäøóåõ ÅäøóãóÇ íõÎóÇÕöãõ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö
Çáúãóæúáóì ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøó Çáúãöáúßó æóÇáúíóÏó áóåõ¡ ÝóáóÇ
íóÊóãóßøóäõ ÈóíúäóåõãóÇ ÞóØöíÚóÉõ ÑóÍöãò ÅÐóÇ ßóÇäó Çáúãóæúáóì
ÃóÌúäóÈöíøðÇ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú æóåóÈó áöÚóÈúÏó ÃóÎöíåö
(12/58)
åöÈóÉð Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ Ýöí
Þóæúáö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó) ¡ æóÝöí Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó æóãõÍóãøóÏò
ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ áóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ. æóÌúåõ
ÞóæúáöåöãóÇ: Ãóäøó Çáúãöáúßó ÈöÍõßúãö ÇáúåöÈóÉö æóÞóÚó áöÐöí ÇáÑøóÍöãö
ÇáúãóÍúÑóãö ÝóáóÇ ÑõÌõæÚó ÝöíåóÇ ßóãóÇ ßóÇäó æóåóÈó áöáúãóæúáóìº æóåóÐóÇ
áöÃóäøóåõ¡ æóÅöäú ÃóÖóÇÝó ÇáúÚóÞúÏó Åáóì ÇáúÚóÈúÏö ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ:
Çáúãóæúáóì¡ æóåõæó ÞóÑöíÈõåõ ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó ãóÞúÕõæÏóåõ ÕöáóÉõ
ÇáÑøóÍöãöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú ÃóæúÕóì áöÚóÈúÏö æóÇÑöËå¡ Ãóæú
áöÚóÈúÏö ÞóÇÊóáóåõ ßóÇäó Ðóáößó ßóÇáúæóÕöíøóÉö áöãóæúáóÇåõ ÍóÊøóì áóÇ
íóÕöÍøóº æóáöÃóäøóåõ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö íõÎóÇÕóãõ ÇáúãóÇáöß¡ æóåõæó ÞóÑöíÈñ
áóåõ¡ æóÝöí ãõÎóÇÕöãóÊöåö Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö ÝöíåóÇ ÞóØöíÚóÉõ ÇáÑøóÍöãö
æóÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì - íóÞõæáõ: ÇáÕøöáóÉõ ãóÇ
ÊóãøóÊú áöÐöí ÇáÑøóÍöãö ÇáúãóÍúÑóãö ÚóÞúÏðÇ¡ æóãöáúßðÇ Ýóíóßõæäõ áóåõ
Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ ßóãóÇ áóæú ßóÇäó æóåóÈó áöÃóÎöíåö¡ æóåõæó ÚóÈúÏñ
áöÛóíúÑöåöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáÑøõÌõæÚó ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáúÚóÞúÏö
æóÇáúãöáúßö ÍóÊøóì ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúÚóÞúÏõ ãõÚóÇæóÖóÉð ÝóáóíúÓó Ýöíåö ÍóÞøõ
ÇáÑøõÌõæÚö¡ æóÈóÚúÏó ÒóæóÇáö Çáúãöáúßö áóÇ ÑõÌõæÚó¡ æóÇáúÚóÞúÏõ åõäóÇ
áöáúÚóÈúÏöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáúÞóÈõæáó æóÇáÑøóÏøó íõÚúÊóÈóÑõ ãöäúåõ
Ïõæäó Çáúãóæúáóì¡ æóÃóäøó ÇáúãõÚúÊóÈóÑó ãöäúåõ: Ïöíäõ ÇáúÚóÈúÏö ÍóÊøóì
ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ ÎóãúÑðÇ ÕóÍøóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúÚóÈúÏõ
ßóÇÝöÑðÇ - æóÅöäú ßóÇäó ãóæúáóÇåõ ãõÓúáöãðÇ - æóÇáúãöáúßõ ÈöÍõßúãö
ÇáúåöÈóÉö íóÞóÚõ áöáúÚóÈúÏö Úóáóì ÃóÍóÏö ÇáØøóÑöíÞóíúäöº áöÃóäøó
ÇáúÍõßúãó ÅäøóãóÇ íóËúÈõÊõ áöãóäú ÈóÇÔóÑó ÓóÈóÈóåõ¡ æóáöåóÐóÇ íõÞóÏøöãõ
Ýöíåö ÍóÇÌóÉó ÇáúÚóÈúÏö ÍóÊøóì íóÞúÖöíó ãöäúåõ Ïõíõæäóåõ Ëõãøó
íóäúÊóÞöáõ Åáóì Çáúãóæúáóì ÚöäúÏó ÇÓúÊöÛúäóÇÁö ÇáúÚóÈúÏö Úóäúåõº
áöÃóäøóåõ ãóÇáößñ áöÑóÞóÈóÊöåö ÝóíóÎúáõÝõåõ Ýöí ßóÓúÈöåö ÎöáóÇÝóÉó
ÇáúæóÇÑöËö ÇáúãõæóÑøöËö¡ æóÚóáóì ÇáØøóÑöíÞö ÇáúÂÎóÑö: Çáúãöáúßõ íóÞóÚõ
áöáúãóæúáóì¡ æóáóßöäú ÈöØóÑöíÞö ÇáúÎöáóÇÝóÉö Úóäú ÇáúÚóÈúÏöº áöÃóäøóåõ
áóíúÓó ÈöÃóåúáò áöáúãöáúßö ÝóíóÎúáõÝõ ÇáúÞóÇÊöáó Ýöí Ðóáößó ãóæúáóÇåõ¡
æóåõæó äóÙöíÑõ ÇáØøóÑöíÞóíúäö Ýöí Çáúæóßöíáö ÈöÇáÔøöÑóÇÁö¡ ÅÐóÇ ËóÈóÊó
åóÐóÇ ÝóäóÞõæáõ: áóãøóÇ æóÞóÚó ÇáúÚóÞúÏõ áöáúÚóÈúÏö - æóåõæó ÃóÌúäóÈöíøñ
- ÝóáóÇ íóäúÝóßøõ åóÐóÇ ÇáúÚóÞúÏõ Úóäú ãóÞúÕõæÏö ÇáúÚöæóÖö ÝóíóËúÈõÊõ
ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö Ýöíåö ÅÐóÇ áóãú íõÚóæøóÖú.
(ÝóÅöäú Þöíáó) : ÝóÅöÐóÇ æóÞóÚó Çáúãöáúßõ áöáúÚóÈúÏö Ëõãøó ÇäúÊóÞóáó
ãöäúåõ Åáóì Çáúãóæúáóì íóäúÈóÛöí Ãóäú áóÇ íóËúÈõÊó ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö
Ýöíåö (ÞõáúäóÇ) : åóÐóÇ Ãóäú áóæú ßóÇäó ÇáËøóÇÈöÊõ áóåõ ãöáúßðÇ
ãõÓúÊóÞöÑøðÇ¡ æóåõæó áóíúÓó ãöäú Ãóåúáö Ðóáößó¡ æóÚöäúÏó ÇáúÚóÞúÏö åóÐóÇ
ÇáöÇäúÊöÞóÇáõ ßóÇäó ãóÚúáõæãðÇ¡ ÝóáóÇ íóßõæäõ ãóÇäöÚðÇ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö¡
(ÝóÅöäú Þöíáó) : ßóíúÝó íõÞúÕóÏõ ÈöÇáúåöÈóÉö ãöäú ÇáúÚóÈúÏö ÇáúÚöæóÖó¡
æóåõæó áóíúÓó ãöäú Ãóåúáö ÇáúÚöæóÖöº ÝóíóäúÈóÛöí Ãóäú áóÇ íóËúÈõÊõ
ÇáÑøõÌõæÚó Ýöí ÇáúåöÈóÉö ãöäú ÇáúÚóÈúÏö - ÃóÕúáðÇ - áöÚöáúãöäóÇ Ãóäøóåõ
áóãú íõÞúÕóÏõ ÇáúÚöæóÖõ Èöåö ßóãóÇ áóÇ íõÑúÌóÚõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö ãöäú
ÇáúÝóÞöíÑö¡ (ÞõáúäóÇ) : ÇáúÚóÈúÏõ ãöäú Ãóåúáö Ãóäú íõÚóæøóÖó
ÈöãóäóÇÝöÚöåö æóÎöÏúãóÊöåö¡ æóãöäú Ãóåúáö Ãóäú íõÚóæøóÖó ÈößóÓúÈöåö
ÚöäúÏó ÅÐúäö Çáúãóæúáóì ÝóßóÇäó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÈöÇáúåöÈóÉö ãöäúåõ: ãóÇ
åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÈöÇáúåöÈóÉö ãöäú ÇáúÍõÑøö - æóåõæó ÇáúÚöæóÖõ - æóåóÐóÇ
ÈöÎöáóÇÝö ÇáúæóÕöíøóÉö. ÝóÇáúÈõØúáóÇäõ åõäóÇßó áöÅöíËóÇÑö ÈóÚúÖ
ÇáúæóÑóËóÉö¡ æóÐóáößó ÈöÇáúãöáúßö áóÇ ÈöÇáúÚóÞúÏö ÝóÇÚúÊóÈóÑúäóÇ ãöäú
íóÞóÚõ áóåõ Çáúãöáúßõ¡ æóåõäóÇ ÇáÑøõÌõæÚõ áöÝóæóÇÊö ÇáúãóÞúÕõæÏö
ÈöÇáúÚóÞúÏö¡ ÝóÅöäøó ÇáúÚöæóÖó ãóÞúÕõæÏñ ÈöÚóÞúÏö ÇáÊøóÈóÑøõÚö ÃóíúÖðÇ¡
ÝóÅöäøóãóÇ íõäúÙóÑõ Åáóì ãóäú æóÞóÚó ÇáúÚóÞúÏõ Ãóæú Çáúãöáúßõ áóåõ
ÝóÃóíøõåõãóÇ ßóÇäó ÃóÌúäóÈöíøðÇ ËóÈóÊó ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö áóåõº áöÃóäøóåõ
áóãú
(12/59)
íóäúÝóßøó Úóäú ÞóÕúÏö ÇáúÚöæóÖö¡ ÝóÅöäú
ßóÇäó Çáúãóæúáóì æóÇáúÚóÈúÏõ ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÐóÇ ÑóÍöãò ãóÍúÑóãò
ãöäúåõ ÈöÃóäú ßóÇäó ÃóÎõæåõ áöÃóÈöíåö ÚóÈúÏðÇ áöÃóÎöíåö áöÃõãøöåö ÝóÞóÏú
ÐóßóÑó ÇáúßóÑúÎöíøõ Úóäú ãõÍóãøóÏò - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - Ãóäøó Ýöí
ÞöíóÇÓö Þóæúáö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - Ãóäú áóÇ
íóÑúÌöÚó Ýöíåö ÃóíúÖðǺ áöÃóäøóåõ áóÇ ãõÚúÊóÈóÑó ÈöÞóÑóÇÈóÉö ÇáúÚóÈúÏö
Ýöí ÇáúãóäúÚö ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö ÈöÏóáöíáö ÇáúÝóÕúáö ÇáúÃóæøóáö ÝóßóÇäó
åóÐóÇ - æóãóÇ áóæú ßóÇäó ÇáúÚóÈúÏõ ÃóÌúäóÈöíøðÇ - ÓóæóÇÁð¡ æóßóÇäó ÃóÈõæ
ÌóÚúÝóÑó ÇáúåöäúÏõæóÇäöí - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - íóÞõæáõ: áóÇ íóÑúÌöÚõ
åõäóÇ¡ æóåõæó ÇáÕøóÍöíÍõ - ÚöäúÏóäóÇ -º áöÃóäøóÇ ÚóáöãúäóÇ Ãóäøóåõ áóãú
íóÞúÕöÏú ÇáúÚöæóÖó ÈöåóÐóÇ ÇáúÚóÞúÏö¡ ÝóÅöäøó ÊóÎúÕöíÕóåõ åóÐóÇ
ÇáúÚóÈúÏó ãöäú Èóíúäö ÚóÈöíÏö ãóæúáóÇåõ Ïóáöíáñ Úóáóì Ãóäøóåõ ÞóÕóÏó
ÕöáóÉó ÇáÑøóÍöãö Ïõæäó ÇáúÚöæóÖö¡ æóßóÐóáößó ÊóÎúÕöíÕõåõ ÚöäúÏó åóÐóÇ
Çáúãóæúáóì Ïóáöíáñ Úóáóì ÞóÕúÏö ÕöáóÉö ÑóÍöãö ãóæúáóÇåõ¡ ÝóÓóæóÇÁñ
ÇÚúÊóÈóÑúäóÇ ÇáúÚóÞúÏó Ãóæú Çáúãöáúßó¡ Ãóæú ÇÚúÊóÈóÑúäóÇåõãóÇ¡
ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ: ÕöáóÉõ ÇáÑøóÍöãö Ïõæäó ÇáúÚöæóÖö.
ÞóÇáó: (ÍóÑúÈöí ÏóÎóáó ÚóáóíúäóÇ ÈöÃóãóÇäò¡ æóáóåõ ÚöäúÏóäóÇ ÃóÎ
ãõÓúáöãñ¡ ÝóæóåóÈó ÃóÍóÏõåõãóÇ áöÕóÇÍöÈöåö ÔóíúÆðÇ¡ æóÓóáøóãóåõ¡ ÝóáóÇ
ÑõÌõæÚó áóåõ Ýöíåö) º áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó áóÇ íóÎúÊóáöÝõ Èößóæúäö
ÃóÍóÏöåöãóÇ ãõÓúáöãðÇ¡ Ãóæú ãõÓúÊóÃúãóäðǺ æóáöÃóäøó ÇáÑøóÍöãó ãóÚó
ÇáúãóÍúÑóãöíøóÉö ãóÇäöÚñ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡ ßóãóÇ Ãóäøóåõ
ãõæÌöÈñ ÇáúÚöÊúÞó ÚöäúÏó ÏõÎõæáöåö Ýöí ãöáúßöåö¡ æóíóÓúÊóæöí Ýöí Ðóáößó
ÇáúãõÓúÊóÃúãóäõ æóÇáÐøöãøöíøõ¡ æóÇáúãõÓúáöãõ¡ ÝóßóÐóáößó Ýöí ÍóÞøö
ÇáÑøõÌõæÚö¡ ÝóÅöäú áóãú íóÞúÈóÖú ÇáúãóæúåõæÈ áóåõ ÍóÊøóì ÑóÌóÚó
ÇáúÍóÑúÈöíøõ Åáóì ÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈö¡ ÈóØóáóÊú ÇáúåöÈóÉõº áöÃóäøó ÑõÌõæÚóåõ
Åáóì ÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈö ÍóÑúÈöíøðÇ ßóãóæúÊöåö¡ ÝóÅöäøó ãóäú Ýöí ÏóÇÑö
ÇáúÍóÑúÈö Ýöí ÍóÞøö ãóäú åõæó Ýöí ÏóÇÑö ÇáúÅöÓúáóÇãö ßóÇáúãóíøöÊö¡
æóãóæúÊõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö íõÈúØöáõ ÇáúåöÈóÉó.
æóßóÐóáößó Åäú ßóÇäó ÇáúÍóÑúÈöíøõ åõæó ÇáúæóÇåöÈõ ÝóÞóÏú ÈóØóáóÊú
ÇáúåöÈóÉõ¡ æóÈóÞöíó ÇáúãóÇáõ Úóáóì ãöáúßöåö ÝóíõæÞóÝõ ÍóÊøóì íóÍúÖõÑó
åõæó¡ Ãóæú äóÇÆöÈõåõ ÝóíóÃúÎõÐó¡ æóáóÇ íóÈúÚóËó Èöåö Åáóì ÏóÇÑö
ÇáúÍóÑúÈö ÈöãóäúÒöáóÉö ãóÇáò ÎóáøóÝóåõ Ýöí ÏóÇÑöäóÇ¡ æóåóÐóÇ áöÈóÞóÇÁö
Íõßúãö ÇáúÃóãóÇäö Ýöí ÇáúãóÇáö ÇáøóÐöí ÎóáøóÝóåõ åõäóÇ¡ ÝóÅöäú ßóÇäó
ÇáúÍóÑúÈöíøõ ÃóÐöäó áöáúãõÓúáöãö Ýöí ÞóÈúÖöåö¡ æóÞóÈóÖóåõ ÈóÚúÏó
ÑõÌõæÚöåö Åáóì ÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈö: ÌóÇÒó - ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ - æóÝöí
ÇáúÞöíóÇÓö: áóÇ íóÌõæÒõº áöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÕóÇÑó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúãóíøöÊö
ÈóØóáóÊú ÇáúåöÈóÉõ¡ æóáóÇ íóÈúÞóì Íõßúãõ ÅÐúäöåö Ýöí ÇáúÞóÈúÖö¡ ßóãóÇ
áóæú ãóÇÊó ÍóÞöíÞóÉð ÈóÚúÏó ÇáúÅöÐúäö Ýöí ÇáúÞóÈúÖöº æóåóÐóÇ áöÃóäøóåõ
ÃóÐöäó áóåõ Ýöí ÞóÈúÖò ãõÊóãøöãò áöáúåöÈóÉö¡ æóÐóáößó áóÇ íóßõæäõ ÅáøóÇ
ãóÚó ÈóÞóÇÆöåö ÍóíøðÇ ÍóÞöíÞóÉð æóÍõßúãðÇ¡ æóæóÌúåõ ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö:
Ãóäøó ÅÐúäóåõ Ýöí ÇáúÞóÈúÖö ÈóÇÞò ÈóÚúÏó áóÍóÇÞöåöº áöÃóäøó ÇÈúÊöÏóÇÁó
ÅÐúäöåö Ýöí ÞóÈúÖö åóÐóÇ ÇáúãóÇáö ÈóÚúÏó áóÍóÇÞöåö ãõÚúÊóÈóÑñ¡ ÝóÅöäøóåõ
áóæú ÃóÑúÓóáó åóÐóÇ ÇáÑøóÌõáó áöíóÃúÎõÐó ãóÇáóåõ íóÌöÈõ ÊóÓúáöíãõåõ
Åáóíúåö¡ ÝóáóÃóäú íóÈúÞóì ÅÐúäõåõ ßóÇäó Ãóæúáóì¡ æóÅöÐóÇ ÈóÞöíó ÅÐúäõåõ:
íõÌúÚóáõ Ýöí ÇáúÍõßúãö ßóÃóäøóåõ Óóáøóãóåõ Åáóíúåö ÈöäóÝúÓöåö.
æóÍóÞöíÞóÉõ ÇáúÝóÑúÞö Èóíúäó åóÐóÇ æóÇáúãóæúÊö ÇáúÍóÞöíÞöíøö: Ãóäøó
åõäóÇßó ÇáúãóÇáó ÕóÇÑó ÍóÞøðÇ áöæóÇÑöËöåö¡ æóáóíúÓó áóåõ ÅÐúäñ
ãõÚúÊóÈóÑñ Ýöí ãöáúßö ÇáúÛóíúÑö¡ æóåóÐóÇ ÇáúãóÇáõ ÈóÞöíó ãóæúÞõæÝðÇ
Úóáóì ÍóÞøöåö¡ ÝóßóÇäó ÅÐúäõåõ Ýöíåö ãõÚúÊóÈóÑðǺ ÝóáöåóÐóÇ íõãóáøóßõ
ÈöÇáúÞóÈúÖö ÈöÅöÐúäöåö ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÇãúÑóÃóÉò åöÈóÉð Ëõãøó ÊóÒóæøóÌóåóÇ Ýóáóåõ Ãóäú
íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ) º áöÃóäøóåóÇ áóãøóÇ ßóÇäóÊú ÃóÌúäóÈöíøóÉð ãöäúåõ -
Íöíäó æóåóÈó áóåóÇ - ÚóáöãúäóÇ Ãóäøó ãóÞúÕõæÏóåõ ÇáúÚöæóÖõ¡ æóáóãú
(12/60)
íóäóáú Ðóáößó (ÝóÅöäú Þöíáó) : Èóáú ßóÇäó
ãóÞúÕõæÏõåõ Ãóäú ÊõÒóæøöÌ äóÝúÓóåóÇ ãöäúåõ - æóÞóÏú ÝóÚóáóÊú -º
ÝóíóäúÈóÛöí Ãóäú áóÇ íóÑúÌöÚó Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡ ÞõáúäóÇ: åóÐóÇ áóíúÓó
ÈöãóÞúÕõæÏò ÔóÑúÚöíøò ÝöíãóÇ ÔõÑöÚóÊú ÇáúåöÈóÉõ áóåõ¡ ÝóáóÇ ãõÚúÊóÈóÑó
Èöåö¡ æóÈöÇáäøößóÇÍö¡ æóÅöäú ÍóÕóáó áóåõ Çáúãöáúßõ ÝóÞóÏú æóÌóÈó
Úóáóíúåö ÇáúÈóÏóáõ¡ ÝóáóÇ íóÚúÊóÈöÑõ Ðóáößó Ýöí ÇáúãóäúÚö ãöäú
ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí ÇáúåöÈóÉö.
ÞóÇáó: (æóÅöäú æóåóÈó áöÇãúÑóÃóÊöåö åöÈóÉð¡ Ëõãøó ÃóÈóÇäóåóÇ ÝóáóíúÓó
áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ) º áöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó áóãøóÇ ßóÇäóÊú Ýöí ÍóÇáö
ÞöíóÇãö ÇáÒøóæúÌöíøóÉö ÈóíúäóåõãóÇ ÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøóåõ áóãú íóßõäú
ãóÞúÕõæÏõåõ ÇáúÚöæóÖó ÝóáöåóÐóÇ áóÇ íóÑúÌöÚõ ÝöíåóÇ.
ÞóÇáó: ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÇÈúäöåö ÇáúßóÈöíÑ ÚóÈúÏðÇ¡ æóåõæó Ýöí ÚöíóÇáöåö¡
æóáóãú íõÓóáøöãúåõ Åáóíúåö Ãóæú æóåóÈó áöÒóæúÌóÊöåö áóãú ÊóÌõÒú
ÇáúåöÈóÉõ ÅáøóÇ Úóáóì Þóæúáö ÇÈúäö ÃóÈöí áóíúáóì¡ ÝóÅöäøóåõ íóÞõæáõ:
ãóäú Ýöí ÚöíóÇáöåö ÊóÍúÊó íóÏöåö ÝóíóÞõæãõ ÞóÈúÖõåõ áóåõãú ãóÞóÇãó
ÞóÈúÖöåöãú - ßóãóÇ áóæú æóåóÈó áöæóáóÏöåö ÇáÕøóÛöíÑö - æóÇáÏøóáöíáõ
Úóáóíúåö: Ãóäøó ÇáÕøóÛöíÑó ÅÐóÇ ßóÇäó Ýöí ÚöíóÇáö ÃóÌúäóÈöíøò ÝóæóåóÈó -
åõæó - áóåõ - Ãóæú ÛóíúÑõåõ - åöÈóÉð¡ æóÞóÈóÖóåõ ãóäú íóÚõæáõåõ: ÊóãøóÊú
ÇáúåöÈóÉõ¡ æóáóÇ äóÓóÈó ÈóíúäóåõãóÇ Óöæóì Ãóäøóåõ íóÚõæáõåõ¡ æóáóßöäøóÇ
äóÞõæáõ áóÇ æöáóÇíóÉ áóåõ Úóáóì æóáóÏöåö ÇáúÈóÇáöÛö æóáóÇ Úóáóì
ÒóæúÌóÊöåö ÝöíãóÇ æóÑóÇÁó ÍõÞõæÞö ÇáäøößóÇÍö æóÞóÈúÖö ÇáúåöÈóÉö áóíúÓó
ãöäú ÍõÞõæÞö ÇáäøößóÇÍö Ýöí ÔóíúÁò¡ æóßóÇäó åõæó æóÇáúÃóÌúäóÈöíøõ Ýöí
Ðóáößó ÓóæóÇÁñº æóáöÃóäøóåõ ãõÊóÈóÑøöÚñ ÈöÇáúÅöäúÝóÇÞö Úóáóì æóáóÏöåö
ÇáúÈóÇáöÛö¡ Ýóåõæó ßóÇáúÛóäöíøö ÅÐóÇ ÊóÈóÑøóÚó ÈöÇáúÅöäúÝóÇÞö Úóáóì
ÈóÚúÖö ÇáúãóÓóÇßöíäö æóíóÚõæáõåõãú¡ ÝóáóÇ íóäõæÈõ ÞóÈúÖõåõ Úóäú
ÞóÈúÖöåöãú Ýöí ÅÊúãóÇãö ÇáÕøóÏóÞóÉö æóÇáúåöÈóÉö¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÃóÈö Ýöí
ÍóÞøö æóáóÏöåö ÇáÕøóÛöíÑö¡ ÝóÅöäøóåõ æóáöíøõåõ¡ æóåóßóÐóÇ äóÞõæáõ
Ýöíãóäú íóÚõæáõ íóÊöíãðÇ: ÅäøóãóÇ íõÚúÊóÈóÑõ ÞóÈúÖõåõ áóåõ ÅÐóÇ áóãú
íóßõäú áöáúíóÊöíãö æóáöíøñ íóÞúÈöÖõ áóåõ¡ æóåõäóÇ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ
æóáöíøõ äóÝúÓöåö¡ ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åáóì ÞóÈúÖö ãóäú íóÚõæáõåõ Ýöí ÍóÞøöåö¡
ßóãóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáÕøóÛöíÑõ Ýöí ÚöíóÇáö ÃóÌúäóÈöíøò¡ æóáóåõ ÃóÈñ Ãóæú
ÌóÏøñ¡ ÝóÅöäøóåõ áóÇ íõÚúÊóÈóÑõ ÞóÈúÖõ ãóäú íóÚõæáõåõ Ýöí ÅÊúãóÇãö
ÇáúåöÈóÉö áóåõ ÞóÇáó: æóßõáøõ ÔóíúÁò æóåóÈóåõ áöÇÈúäöåö ÇáÕøóÛöíÑö
æóÃóÔúåóÏ Úóáóíúåö¡ æóÐóáößó ÇáÔøóíúÁõ ãóÚúáõæãñ: Ýóåõæó ÌóÇÆöÒñ¡
æóÇáúÞóÈúÖõ Ýöíåö ÈöÅöÚúáóÇãö ãóÇ æóåóÈóåõ áóåõ¡ æóÇáúÅöÔúåóÇÏõ Úóáóíúåö
æóÇáúÅöÔúåóÇÏõ áóåõ áóíúÓó ÈöÔóÑúØò¡ Èóáú ÇáúåöÈóÉõ ÊóÊöãøõ
ÈöÇáúÅöÚúáóÇãö. ÅáøóÇ Ãóäøóåõ ÐóßóÑó ÇáúÅöÔúåóÇÏó ÇÍúÊöíóÇØðÇ
áöáÊøóÍóÑøõÒö Úóäú ÌõÍõæÏö ÓóÇÆöÑö ÇáúæóÑóËóÉö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö¡ Ãóæú
Úóäú ÌõÍõæÏöåö ÈóÚúÏó ÅÏúÑóÇßö ÇáúæóáóÏö.
ÃóãøóÇ ÅÐóÇ ÇÊøóÝóÞõæÇ Úóáóì Ðóáößó ÝóÇáúåöÈóÉõ ÊóÇãøóÉñ ÈöÏõæäö
ÇáúÅöÔúåóÇÏö. æóßóÐóáößó Åäú ßóÇäó åóÐóÇ ÇáúæóáóÏõ Ýöí ÚöíóÇáö Ãõãøöåöº
áöÃóäøó áóåóÇ Úóáóíúåö äóæúÚó æöáóÇíóÉòº ÃóáóÇ ÊóÑóì ÃóäøóåóÇ ÊóÍúÝóÙõåõ
æóÊóÍúÝóÙõ ãóÇáóåõ¡ æóåóÐóÇ ÇáúÞóÏúÑõ ãöäú ÇáúæöáóÇíóÉö íóßúÝöí áöÞóÈúÖö
ÇáúåöÈóÉö. æóÇáÕøóÏóÞóÉõ Ýöí ÞöíóÇÓö ÇáúåöÈóÉöº áöÃóäøó ÊóãóÇãó ßõáøö
æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ßóÇäó ÇáúíóÊöíãõ Ýöí ÚöíóÇáò Ãõãøöåö ÝóæóåóÈóÊú áóåõ
ÚóÈúÏðÇ¡ æóÃóÔúåóÏóÊú Úóáóíúåö æóÃóÈõæåõ ãóíúÊñ¡ æóáóÇ æóÕöíøó áóåõ:
ÌóÇÒóÊú ÇáúåöÈóÉõ¡ æóÞóÈúÖõ ÇáúÃõãøö ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÃóÈö áóæú ßóÇäó
ÍóíøðÇ) º áöÃóäøó Ýöí ÇáúÞóÈúÖö ãóÚúäóì ÇáúÅöÍúÑóÇÒö - ßóÇáúÍöÝúÙö -
æóáöáúÃõãøö æöáóÇíóÉõ ÍöÝúÙö ãóÇáö ÇáúíóÊöíãö¡ ÝóßóÇäóÊú Ýöí ÞóÈúÖö
ÇáúåöÈóÉö ßóÇáúÃóÈö. ÞóÇáó: (æóßóÐóáößó Åäú ßóÇäó ÇáúíóÊöíãõ Ýöí ÚöíóÇáò
Úóãøöåö¡ ÝóÞóÈóÖóåõ ÇáúÚóãøõ áóåõ¡ æóÅöäú ßóÇäó áóåõ ÃóΡ Ãóæú Ãõãøñ
ÝóÞóÈóÖó ÇáúÚóãøõ áóåõ ÞóÈóÖó ÃóíúÖðÇ) º áöÃóäøóåõ íóÓúÊóæöí ÈöÇáúÃóÎö
Ýöí ËõÈõæÊö æöáóÇíóÉö ÇáúÍöÝúÙö áóåõ Ýöí ãóÇáöåö ÝóßóÇäó Ðóáößó ãóÍúÖõ
ãóäúÝóÚóÉò áóåõ¡ æóÈöÓóÈóÈö
(12/61)
ÞóÑóÇÈóÊöåö ÇáúÞóÑöíÈóÉö íóËúÈõÊõ åóÐóÇ
ÇáúÞóÏúÑõ ãöäú ÇáúæöáóÇíóÉö ßóÞóÑóÇÈóÉö ÇáúÚóãøö áöÞóÑóÇÈóÉö ÇáúÃóÎö
Ëõãøó ÊóÃóíøóÏóÊú ÞóÑóÇÈóÉõ ÇáúÚóãøö Èößóæúäö ÇáúíóÊöíãö Ýöí ÚöíóÇáöåöº
ÝóÊóÊöãøõ ÇáúåöÈóÉõ áóåõ ÈöÞóÈúÖöåö ÞóÇáó: æóßóÐóáößó Åäú ßóÇäó áóåõ¡
æóÕöíøñ ÝóæóåóÈó áóåõ åöÈóÉð - æóåõæó Ýöí ÚöíóÇáöåö - æóÃóÔúåóÏó Úóáóì
Ðóáößó¡ æóÃóÚúáóãóåõ: ÌóÇÒó¡ æóÞóÈöáó ãõÑóÇÏóåõ æóÕöíøõ ÇáúÃõãøö Ãóæú
ÇáúÃóÎõ ÝóÃóãøóÇ æóÕöíøõ ÇáúÃóÈö æóÇáúÌóÏøö Ýóáóåõ Ãóäú íóÞúÈöÖó ãóÇ
íõæåóÈõ áóåõ - ÓóæóÇÁñ ßóÇäó Ýöí ÚöíóÇáöåö Ãóæú áóãú íóßõäú -º áöÃóäøóåõ
ÞóÇÆöãñ ãóÞóÇãó ÇáúæóÕöíøö Ýöí ÇáúæöáóÇíóÉö Ýöí ãóÇáöåö ãõØúáóÞðÇ
ÓóæóÇÁñ ßóÇäó åõæó ÇáúæóÇåöÈõ áóåõ Ãóæú ÛóíúÑõåõ.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ßóÇäó ÑóÌõáñ ÃóÌúäóÈöíøñ íóÚõæáõ íóÊöíãðÇ¡ æóáóíúÓó
ÈöæóÕöíøò áóåõ¡ æóáóÇ ÈóíúäóåõãóÇ ÞóÑóÇÈóÉñ¡ æóáóíúÓó áöåóÐóÇ ÇáúæóÕöíøö
ÃóÍóÏñ ÓöæóÇåõ: ÌóÇÒó áóåõ ãóÇ íõæåóÈõ áóåõ - ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ -) ¡ æóÝöí
ÇáúÞöíóÇÓö: áóÇ íóÌõæÒõº áöÃóäøóåõ áóÇ æöáóÇíóÉó áóåõ Úóáóíúåö¡ æóåõæó
ãõÊóÈóÑøöÚñ Ýöí ÊóÑúÈöíóÊöåö¡ æóÇáúÅöäúÝóÇÞö Úóáóíúåö ÝóßóÇäó ßóÓóÇÆöÑö
ÇáúÃóÌóÇäöÈö ÝöíãóÇ íóäúÈóäöí Úóáóì ÇáúæöáóÇíóÉö¡ æóáóßöäøóåõ
ÇÓúÊóÍúÓóäó ÝóÞóÇáó: ÝöíãóÇ íóÊóãóÍøóÖõ ãóäúÝóÚóÉñ áöáúíóÊöíãö¡ Ýóãóäú
íóÚõæáõåõ ÎóáóÝñ Úóäú æóáöíøöåöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ ÃóÍóÞøõ ÈöÍöÝúÙöåö
æóÊóÑúÈöíóÊöåö. áóæú ÃóÑóÇÏó ÃóÌúäóÈöíøñ ÂÎóÑ Ãóäú íóäúÊóÒöÚóåõ ãöäú
íóÏöåö áóãú íóßõäú áóåõ Ðóáößó¡ æóÃóäú íõÓóáøöãóåõ Ýöí ÊóÚúáöíãö
ÇáúÃóÚúãóÇáö Ýóíóßõæäõ Ýöí Ðóáößó ÈöãóäúÒöáóÉö æóáöíøöåö¡ æóÇáúÎóáóÝõ
íóÚúãóáõ Úóãóáó ÇáúÃóÕúáö ÚöäúÏó ÚóÏóãö ÇáúÃóÕúáö¡ æóÅöäøóãóÇ
ÃóËúÈóÊúäóÇ åóÐöåö ÇáúÎöáóÇÝóÉó ÊóæúÝöíÑðÇ áöáúãóäúÝóÚóÉö Úóáóì
ÇáÕøóÛöíÑöº áöÃóäøóåõ íõÞóÑøöÈõ Åáóì ÇáúãóäóÇÝöÚö¡ æóíõÈúÚöÏõ Úóäú
ÇáúãóÖóÇÑøö¡ æóÝöí ÞóÈúÖö ÇáúåöÈóÉö ãóÍúÖõ ãóäúÝóÚóÉò áóåõ ÝóÅöÐóÇ
ËóÈóÊó Ãóäøó áóåõ Ãóäú íóÞúÈöÖó åöÈóÉó ÇáúÛóíúÑö áóåõ¡ ÝóßóÐóáößó ÅÐóÇ
ßóÇäó åõæó ÇáúæóÇåöÈõ ÝóÃóÚúãóáóåóÇ æóÃóÈóÇäóåóÇ: Ýóåõæó ÌóÇÆöÒñ¡
æóÞóÈúÖõåõ áóåõ ÞóÈúÖñ¡ æóíóÓúÊóæöí Åäú ßóÇäó ÇáÕøóÈöíøõ íóÚúÞöáõ Ãóæú
áóÇ íóÚúÞöáõ. æóÝöíåö äóæúÚõ ÅÔúßóÇẠáöÃóäøóåõ ÅÐóÇ ßóÇäó íóÚúÞöáõ
Ýóåõæó ãöäú Ãóåúáö Ãóäú íóÞúÈöÖó ÈöäóÝúÓöåöº ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åáóì
ÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáúÎõáúÝö åóÇåõäóÇ æóáóßöäøó ÇáúÌóæóÇÈó Ãóäú íóÞõæáó:
íóÞúÈöÖõ áóÇ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáúæöáóÇíóÉö Úóáóì äóÝúÓöåö ÝóÇáÕøóÛöíÑõ
ÊóÈúÞóì æöáóÇíóÊõåõ Úóäú äóÝúÓöåö¡ æóáóßöäøó áöÊóæúÝöíÑö ÇáúãóäúÝóÚóÉö
Úóáóíúåö¡ æóÝöí ÇÚúÊöÈóÇÑö ÞóÈúÖö ãóäú íóÚõæáõåõ ãóÚó Ðóáößó ãóÚúäóì
ÊóæúÝöíÑö ÇáúãóäúÝóÚóÉö ÃóÙúåóÑõº áöÃóäøóåõ íóäúÝóÊöÍõ Úóáóíúåö ÈóÇÈóÇäö
áöÊóÍúÕöíáö åóÐöåö ÇáúãóäúÝóÚóÉö ÈöÎöáóÇÝö ÇáúæóáóÏö ÇáúßóÈöíÑöº
áöÃóäøóåõ íóÞúÈöÖõ åõäóÇßó ÈöæöáóÇíóÊöåö Úóáóì äóÝúÓöåö¡ æóæöáóÇíóÉõ
ÇáúÛóíúÑö ÎóáóÝñ¡ ÝóáóÇ íóÙúåóÑõ ÚöäúÏó ÙõåõæÑö ÇáúÃóÕúáö.
ÞóÇáó: (æóßõáøõ íóÊöíãò Ýöí ÍöÌúÑö ÃóÎò Ãóæú Úóãøò íóÚõæáõåõ ÝóæóåóÈó
áóåõ ÑóÌõáñ åöÈóÉð¡ ÝóÅöäøóãóÇ íóÞúÈöÖõåóÇ ÇáøóÐöí íóÚõæáõåõ ÅÐóÇ ßóÇäó
åõæó ÕóÛöíÑðÇ áóÇ íõÍúÓöäõ ÇáúÞóÈúÖó) ¡ æóßóÐóáößó Åäú ßóÇäó ÚóÇÞöáðÇ
íõÍúÓöäõ ÇáúÞóÈúÖó ÝóÞóÈóÖó áóåõ ãóäú íóÚõæáõåõ: ÌóÇÒó - áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ
- æóÅöäú ÞóÈóÖó ÇáÕøóÛöíÑõ ÈöäóÝúÓöåö ÝóÝöí ÇáúÞöíóÇÓö: áóÇ íóÌõæÒõ
ÞóÈúÖõåõ - æóåõæó Þóæúáõ ÇáÔøóÇÝöÚöíøöº áöÃóäøóåõ áóÇ ãõÚúÊóÈóÑó ÞóÈúáó
ÇáúÈõáõæÛö ÎõÕõæÕðÇ ÝöíãóÇ íõãúßöäõ ÊóÍúÕöíáõåõ áóåõ ÈöÛóíúÑöåö¡ ÝóÅöäøó
ÇÚúÊöÈóÇÑó ÚóÞúáöåö: áöáÖøóÑõæÑóÉö¡ æóÐóáößó ÝöíãóÇ áóÇ íõãúßöäõ
ÊóÍúÕöíáõåõ áóåõ ÈöÛóíúÑöåö¡ ÝóÃóãøóÇ ÝöíãóÇ íõãúßöäõ ÊóÍúÕöíáõåõ áóåõ
ÈöÛóíúÑöåö¡ ÝóáóÇ ÊóÊóÍóÞøóÞõ ÇáÖøóÑõæÑóÉõ æóáöåóÐóÇ áóãú íóÚúÊóÈöÑú
ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - ÚóÞúáóåõ Ýöí ÕöÍøóÉö ÅÓúáóÇãöåö
æóÇÚúÊóÈóÑóåõ Ýöí æóÕöíøóÊöåö¡ æóÇÎúÊöíóÇÑöåö ÃóÍóÏó ÇáúÃóÈóæóíúäöº
áöÃóäøó Ðóáößó áóÇ íõãúßöäõ ÊóÍúÕöíáõåõ áóåõ ÈöÛóíúÑöåö. æóÌúåõ
ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö: Ãóäøóåõ ÅäøóãóÇ áóÇ íóÚúÊóÈöÑõ ÚóÞúáóåõ áöÏóÝúÚö
ÇáÖøóÑóÑö Úóäúåõ¡
(12/62)
ÝóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøóåõ áóÇ íóÊöãøõ äóÙóÑõåõ
Ýöí ÚóæóÇÞöÈö ÇáúÃõãõæÑö ÈöãóÇ áóåõ ãöäú ÇáúÚóÞúáö ÇáäøóÇÞöÕö ÞóÈúáó
ÈõáõæÛöåö¡ æóåóÐóÇ ÝöíãóÇ íóÊóÑóÏøóÏõ Èóíúäó ÇáúãóÖóÑøóÉö¡
æóÇáúãóäúÝóÚóÉö ÝóÃóãøóÇ ÝöíãóÇ íóÊóãóÍøóÖõ ãóäúÝóÚóÊóåõ áóÇ íóÊóÍóÞøóÞõ
åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó Ýöí ÇÚúÊöÈóÇÑö ÚóÞúáöåö
ÊóæúÝöíÑó ÇáúãóäúÝóÚóÉö Úóáóíúåö¡ æóÅöÐóÇ ßóÇäó ÝöíãóÇ áóÇ íõãúßöäõ
ÊóÍúÕöíáõåõ áóåõ ÈöÛóíúÑöåö ÅÐóÇ ßóÇäó ãóÍúÖó ãóäúÝóÚóÉò íõÚúÊóÈóÑõ
ÚóÞúáõåõ áöÊóæúÝöíÑö ÇáúãóäúÝóÚóÉö Úóáóíúåö ÈöØóÑöíÞóÊóíúäö¡ Ëõãøó
ÇáúÚóÇÏóÉõ ÇáÙøóÇåöÑóÉõ Èóíúäó ÇáäøóÇÓö ÇáÊøóÕóÏøõÞõ Úóáóì ÇáÕøöÈúíóÇäö
ãöäú ÛóíúÑö äóßöíÑò ãõäúßóÑò¡ æóÊóÚóÇãõáõ ÇáäøóÇÓö ãöäú ÛóíúÑö äóßöíÑò
ãõäúßóÑñ ÃóÕúáñ ãöäú ÇáúÃõÕõæáö ßóÈöíÑñº æóáöÃóäøó ÍóÞöíÞóÉó ÇáúÞóÈúÖö
ÊõæÌóÏõ ãöäúåõ - æóåõæó ãóÍúÈõæÓñ - ÝóÅöäøóãóÇ íóÓúÞõØõ ÇÚúÊöÈóÇÑõåõ Ýöí
ÍóÞøö Íõßúãöåöº áöÍóÌúÑò ÔóÑúÚöíøò¡ æóáóÇ ÍóÌúÑó Úóáóíúåö ÝöíãóÇ
íóÊóãóÍøóÖõ ãóäúÝóÚóÊóåõ áóåõ.
ÞóÇáó: æóÇáÕøóÈöíøóÉõ ÇáøóÊöí ÏóÎóáó ÈöåóÇ ÒóæúÌõåóÇ¡ ÝóÅöäøó ÒóæúÌóåóÇ
íóÞúÈöÖõ ÇáúåöÈóÉó áóåóǺ áöÃóäøóåõ íóÚõæáõåóÇ¡ (ÝóÅöäú Þöíáó) :
ÇáúæöáóÇíóÉõ ÚóáóíúåóÇ áöáúÃóÈö Ïõæäó ÇáÒøóæúÌö ÞõáúäóÇ äóÚóãú¡
æóáóßöäøó ÇáúÃóÈó ÃóÞóÇãó ÇáÒøóæúÌó ãóÞóÇãó äóÝúÓöåö Ýöí ÍöÝúÙöåóÇ¡
æóÍöÝúÙö ãóÇáöåóǺ ÅÐú ÒóÝøóåóÇ Åáóì ÈóíúÊö ÇáÒøóæúÌö¡ æóÞóÈúÖ ÇáúåöÈóÉ
ãöäú ÈóÇÈö ÇáúÍöÝúÙöº ÝóíóÞõæãõ ÇáÒøóæúÌõ Ýöíåö ãóÞóÇãó ÇáúÃóÈö¡
æóáóßöäú áöåóÐóÇ áóÇ ÊóäúÚóÏöãõ æöáóÇíóÉõ ÇáúÃóÈö ÝóÅöÐóÇ ÞóÈóÖóåóÇ
ÇáúÃóÈõ ÕóÍøó ÞóÈúÖå áöÞöíóÇãö æöáóÇíóÊöåö¡ æóÅöäú ÞóÈóÖóÊú ÈöäóÝúÓöåóÇ:
ÌóÇÒóº áöÃóäøóåóÇ ÊóÚúÞöáõ ÇáúÞóÈúÖó¡ æóÅöäú ÞóÈóÖó ÇáÒøóæúÌõ: ÌóÇÒó -
áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ - æóáóÇ íóßõæäõ ÇáÒøóæúÌõ Ýöí åóÐóÇ ÈöãóäúÒöáóÉö ãóÇ
áóæú Óóáøóãó ÇáúÃóÈõ¡ æóáóÏóåõ ÇáÕøóÛöíÑó Åáóì ãóäú íóÚõæáõåõº áöÃóäøó
Ðóáößó áóÇ íóËúÈõÊõ Èöåö ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ¡ ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøóåõ áóÇ
íóÞõæãõ Ýöíåö ãóÞóÇãó ÇáúÃóÈö æóÇáÒøóæúÌ ÝóÍõßúãõ ÇáäøößóÇÍö íóËúÈõÊõ
áóåõ ÚóáóíúåóÇ ÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ ÇáúíóÏö ÍóÊøóì íóÕöíÑó Ãóæúáóì ÈöåóÇ ãöäú
ÃóÈöíåóÇ¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú áóãú ÊõÒóÝøó Åáóì ÒóæúÌöåóÇ áóãú íóÚúÊóÈöÑú
ÞóÈúÖó ÇáÒøóæúÌö áóåóǺ áöÃóäøó ÇÚúÊöÈóÇÑó Ðóáößó ÈöÍõßúãö Ãóäøóåõ
íóÚõæáõåóÇ¡ æóÅöäøó áóåõ ÚóáóíúåóÇ íóÏðÇ ãõÓúÊóÍóÞøóÉð¡ æóÐóáößó áóÇ
íõæÌóÏõ ÞóÈúáõ. æóÅöäú ÃóÏúÑóßúÊó áóãú íóÌõÒú ÞóÈúÖõ ÇáÒøóæúÌö áóåóǺ
áöÃóäøó ÇÚúÊöÈóÇÑó Ðóáößó ÈöÍõßúãö Ãóäøóåõ íóÚõæáõåóǺ áöÃóäøóåóÇ
ÕóÇÑóÊú æóáöíøóÉó äóÝúÓöåóÇ Íöíäó ÈóáóÛóÊú ÚóÇÞöáóÉð.
ÞóÇáó: (æóáóÇ íóÌõæÒõ ÞóÈúÖõ ÇáúÃóÎö æóÇáúÌóÏø Úóáóì ÇáÕøóÛöíÑö ÅÐóÇ
ßóÇäó ÇáúÃóÈõ ÍóíøðÇ ÍóÇÖöÑðÇ) º áöÃóäøó ãóäú åõæó ÇáúÃóÕúáõ Ýöí åóÐöåö
ÇáúæöáóÇíóÉö ÍóÇÖöÑðÇ¡ ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åáóì ÇÚúÊöÈóÇÑö ãóäú åõæó ÎóáóÝñ
Ýöí Ðóáößó¡ ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúÃóÈõ ÛóÇÆöÈðÇ ÛóíúÈóÉð ãõäúÞóØöÚóÉð ÝóÞóÏú
ÎóÑóÌó ÇáÕøóÛöíÑõ ãöäú Ãóäú íóßõæäó ãõäúÊóÝöÚðÇ ÈöÑóÃúíö ÇáúÃóÈöº
ÝóíóÕöíÑõ åõæó ßóÇáúãóÚúÏõæãö¡ ÝóÊóßõæäõ æöáóÇíóÉõ ÇáúÞóÈúÖö áöáúÃóÎö
ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáÕøóÛöíÑõ Ýöí ÚöíóÇáöåö¡ æóåóÐóÇ äóÙöíÑõ æöáóÇíóÉö
ÇáÊøóÒúæöíÌö¡ æóäóÙöíÑõ ÍóÞøö ÇáúÍóÖóÇäóÉö æóÇáúÅöäúÝóÇÞ ãöäú ÇáúãóÇáö
ÝóÅöäøóåõ áóÇ íóÚúÊóÈöÑõ ãóÇáó ÇáúÌóÏøö - ãóÇ ÏóÇãó ÇáÕøóÛöíÑõ
ãõäúÊóÝöÚðÇ ÈöãóÇáö ÇáúÃóÈö - ÝóÅöÐóÇ ÇäúÚóÏóãó Ðóáößó ÈöÛóíúÈóÉö
ãóÇáöåö: ÌõÚöáó Ýöí Íõßúãö ÇáúãóÚúÏõæãö ÃóÕúáðǺ ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó
ÇáÊøóíóãøõãó áóãøóÇ ÌõÚöáó ÎóáóÝðÇ Úóäú ÇáúãóÇÁö Ýöí Íõßúãö
ÇáØøóåóÇÑóÉö¡ ÝóÍóÇáõ ÚóÏóãö ÇáúãóÇÁö æóÍóÇáõ äóÌóÇÓóÉö ÇáúãóÇÁö
ÇáúãóæúÌõæÏö Ýöí Ðóáößó ÓóæóÇÁñº áöÃóäøó ãóÇ åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ - æóåõæó
ÇáØøóåóÇÑóÉõ - áóÇ íóÍúÕõáõ ÈöÇáúãóÇÁö ÇáäøóÌóÓö¡ ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúÃóÈõ
ÏóÝóÚóåõ Åáóì ÛóíúÑö ÇáúÃóÎö æóÛóÇÈó ÛóíúÈóÉð ãõäúÞóØöÚóÉð ÝóßóÇäó Ýöí
ÍöÌúÑö ÇáÑøóÌõáö¡ æóÚöíóÇáöåö: ÌóÇÒó áóåõ ÞóÈúÖõ ÇáúåöÈóÉö. æóáóæú
ÞóÈóÖó ÇáúÃóÎõ¡ áóãú íóÌõÒú ÞóÈúÖõåõº áöÃóäøó ÇáúÃóÈó ÃóÞóÇãóåõ ãóÞóÇãó
äóÝúÓöåö Ýöí ÇáäøóÙóÑö
(12/63)
áóåõ¡ ÝóßóÇäó åõæó ãõäúÊóÝöÚðÇ ÈöÑóÃúíöåö
ÞóÇÆöãðÇ ãóÞóÇãóåõ¡ æóáóæú ßóÇäó ãõäúÊóÝöÚðÇ ÈöÑóÃúíöåö - ÈöÃóäú ßóÇäó
ÍóÇÖöÑðÇ -: áóãú íóÌõÒú ÞóÈúÖõ ÇáúÃóÎö¡ ÝóåóÐóÇ ãöËúáõåõ¡ æóåóÐóÇ -
áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ - Ãóäøó ãõÌóÑøóÏó ÞóÑóÇÈóÉö ÇáúÃóÎö áóÇ ÊóËúÈõÊõ áóåõ
ÇáúæöáóÇíóÉõ ÈöÏõæäö ÇáúíóÏö.
æóÅöÐóÇ ßóÇäó Ýöí ÚöíóÇáö ãóäú ÇÎúÊóÇÑóåõ ÇáúÃóÈõ¡ ÝóáóíúÓó áöáúÃóÎö
Úóáóíúåö íóÏñ ãóæúÌõæÏóÉñ æóáóÇ ãõÓúÊóÍóÞøóÉñ¡ ÍóÊøóì Ãóäøóåõ áóíúÓó
áóåõ Ãóäú íóÓúÊóÑöÏøóåõ ãöãøóäú íóÚõæáõåõ¡ ÝóßóÇäó ßóÇáúÃóÌúäóÈöíøö
æóáöãóäú íóÚõæáõåõ íóÏñ ãõÓúÊóÍóÞøóÉñ - ãóÇ áóãú íóÍúÖõÑú ÇáúÃóÈõ -
Ýóåõæó ÇáøóÐöí íóÞúÈöÖõ ÇáúåöÈóÉó áóåõ. æóÇóááøóåõ ÃóÚúáóãõ
ÈöÇáÕøóæóÇÈö.
[ÈóÇÈõ ãóÇ íóÌõæÒõ ãöäú ÇáúåöÈóÉö æóãóÇ áóÇ íóÌõæÒõ]
õ ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ æóåóÈó ÇáÑøóÌõáõ áöáÑøóÌõáö äóÕöíÈðÇ ãõÓóãøðì ãöäú
ÏóÇÑò ÛóíúÑö ãóÞúÓõæãóÉò¡ æóÓóáøóãóåõ Åáóíúåö ãõÔóÇÚðÇ¡ Ãóæú Óóáøóãó
Åáóíúåö ÌóãöíÚó ÇáÏøóÇÑö: áóãú íóÌõÒú) íóÚúäöí: áóÇ íóÞóÚõ Çáúãöáúßõ
áöáúãóæúåõæÈö áóåõ ÈöÇáúÞóÈúÖö ÞóÈúáó ÇáúÞöÓúãóÉö - ÚöäúÏóäóÇ - æóÞóÇáó
ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ: íóÞóÚõ Çáúãöáúßõ æóÊóÊöãøõ ÇáúåöÈóÉõº áöãóÇ Ñõæöíó Ãóäøó
ÑóÓõæáó Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - «áóãøóÇ ÏóÎóáó
ÇáúãóÏöíäóÉó¡ äóÙóÑó Åáóì ãóæúÖöÚö ÇáúãóÓúÌöÏö¡ ÝóæóÌóÏóåõ Èóíúäó
ÃóÓúÚóÏó Èúäö ÒõÑóÇÑóÉó¡ æóÈóíúäó ÑóÌõáóíúäö ãöäú Þóæúãöåö¡ ÝóæóåóÈó
ÃóÓúÚóÏõ - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - äóÕöíÈóåõ áöÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì
Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - Ëõãøó æóåóÈó ÇáÑøóÌõáóÇäö äóÕöíÈóåõãóÇ
ãöäúåõ - ÃóíúÖðÇ - ÝóÈóäóì ÇáúãóÓúÌöÏó» «¡ æóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ - áöáÑøóÌõáö ÇáøóÐöí ÃóÊóÇåõ ÈößõÈøóÉö ãöäú ÔóÚúÑò.
ÝóÞóÇáó: ÃóÎóÐúÊ åóÐöåö ãöäú ÇáúÛóäöíãóÉöº áöÃóÎöíØó ÈöåóÇ ÈóÑúÏóÚóÉó
ÈóÚöíÑò áöí¡ ÃóãøóÇ äóÕöíÈöí ãöäúåóÇ: Ýóåõæó áóß» . ÝóÞóÏú æóåóÈó
ÇáúãõÔóÇÚó¡ (æóÚóäú) ÃóäóÓö Èúäö ãóÇáößò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -
Ãóäøóåõ ÌóæøóÒó ÇáúåöÈóÉó Ýöí ÇáúãõÔóÇÚöº æóáöÃóäøóåõ ÚóÞúÏõ Êóãúáöíßò
áöáúãóÇáö¡ ÝóíóÕöÍøõ Ýöí ÇáúãõÔóÇÚö ßóÇáúÈóíúÚö¡ æóÊóÃúËöíÑõåõ: Ãóäøó
ÇáúÌõÒúÁó ÇáúãõÔóÇÚó ãóÍöáøñ áöãóÇ åõæó ãõæÌöÈõ åóÐóÇ ÇáúÚóÞúÏö - æóåõæó
Çáúãöáúßõ - æóÅöäøóãóÇ íóÔúÊóÑöØõ Ýöí ÇáúãóÍöáøö ÇáúãõÖóÇÝö Åáóíúåö
ÇáúÚóÞúÏõ ßóæúäõåõ ãóÍöáøðÇ áöÍõßúãö ÇáúÚóÞúÏö¡ æóÈöåö ÝóÇÑóÞó ÇáÕøõæÝó
Úóáóì ÙóåúÑö ÇáúÛóäóãö¡ ÝóÅöäøóåõ ãóãúáõæßñ¡ æóÕúÝðÇ æóÊóÈóÚðÇ áóÇ
ãóÞúÕõæÏðÇ¡ æóãõæÌöÈõ ÇáúåöÈóÉö: Çáúãöáúßõ ãóÞúÕõæÏðǺ æóáöåóÐóÇ áóÇ
íóÌõæÒõ ÅÖóÇÝóÉõ ÇáúÈóíúÚö Åáóíúåö ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÌõÒúÁö ÇáÔøóÇÆöÚöº
æóáöÃóäøó ÇáÔøõíõæÚó ÝöíãóÇ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó áóÇ íóãúäóÚõ
ÊóãóÇãó ÇáúåöÈóÉö¡ æóãóÇ íõÄúËóÑõ Ýöíåö ÇáÔøõíõæÚõ ÝöíãóÇ íóÍúÊóãöáõ
ÇáúÞöÓúãóÉó¡ æóãóÇ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó Ýöíåö ÓóæóÇÁñ ßóÇáÑøóåúäö
- ÚöäúÏóßõãú - æóÇáäøößóÇÍö - ÚöäúÏöí -º æóáöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó ÚóÞúÏõ
ÊóÈóÑøõÚò ÝóÊóßõæäõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÞóÑúÖö æóÇáúæóÕöíøóÉö.
æóÇáÔøõíõæÚõ áóÇ íóãúäóÚõ ÕöÍøóÉó ÇáúæóÕöíøóÉö¡ æóåöíó ÊóÈóÑøõÚñ ÈóÚúÏó
ÇáúãóæúÊö¡ ÝóßóÐóáößó ÇáÊøóÈóÑøõÚõ Ýöí ÇáúÍóíóÇÉö¡ æóáóÇ íóãúäóÚõ
ÇáúÞóÑúÖó ÃóíúÖðǺ ÝóÅöäøóåõ áóæú ÏóÝóÚó ÃóáúÝó ÏöÑúåóãò Åáóì ÑóÌõáò
Úóáóì Ãóäú íóßõæäó äöÕúÝõåóÇ ÞóÑúÖðÇ Úóáóíúåö æóíóÚúãóáõ Ýöí ÇáäøöÕúÝö
ÇáúÂÎóÑö ÈöÔóÑößóÊöåö: íóÌõæÒõ Ðóáößó¡ æóÈöÝóÖúáö ÇáúÞóÑúÖ íóÈúØõáõ
ÇÚúÊöãóÇÏõßõãú Úóáóì ÇÔúÊöÑóÇØö ÇáúÞóÈúÖö. ÝóÃóÕúáõ ÇáúÞóÈúÖö ÔóÑúØñ
áöæõÞõæÚö Çáúãöáúßö Ýöí ÇáúÞóÑúÖö¡ Ëõãøó áóÇ ÊõÔúÊóÑóØõ ÇáúÞöÓúãóÉõ.
æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÞóÈúÖó ãóÚó ÇáÔøõíõæÚö íóÊöãøõ: Ãóäøóåõ
íóäúÊóÞöáõ ÇáÖøóãóÇäõ Åáóì
(12/64)
ÇáúãõÔúÊóÑöí ÈöÇáúÞóÈúÖö ãóÚó ÇáÔøõíõæÚö¡
æóíõãúáóßõ ÇáúãõÔóÇÚõ ÚöäúÏóßõãú ÈöÇáúÈóíúÚö ÇáúÝóÇÓöÏö¡ æóÇáúãõÔóÇÚõ
íóÕúáõÍõ Ãóäú íóßõæäó ÑóÃúÓó ãóÇáö ÇáÓøóáóãö¡ æóÈóÏóáó ÇáÕøóÑúÝö.
æóÇÚúÊöãóÇÏõäóÇ Ýöí ÇáúãóÓúÃóáóÉö Úóáóì ÅÌúãóÇÚö ÇáúÎõáóÝóÇÁö
ÇáÑøóÇÔöÏöíäó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú -¡ ÝóÞóÏú ÑóæóíúäóÇ Ýöí Ãóæøóáö
ÇáúßöÊóÇÈö ÔóÑúØó ÇáúÞöÓúãóÉö Úóäú ÃóÈöí ÈóßúÑò æóÚõãóÑó æóÚõËúãóÇäó -
ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú -¡ æóÚóäú Úóáöíøò - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -:
ãóäú æóåóÈó ËõáõËó ßóÐóÇ Ãóæú ÑõÈõÚó ßóÐóÇ: áóÇ íóÌõæÒõ ÍóÊøóì
íõÞóÇÓöãó. æóÇáúãóÚúäóì Ýöíåö: Ãóäøó ÔóÑúØó ÇáúÞóÈúÖö ãóäúÕõæÕñ Úóáóíúåö
Ýöí ÇáúåöÈóÉöº ÝóíõÑóÇÚóì æõÌõæÏõåõ Úóáóì Ãóßúãóáö ÇáúÌöåóÇÊö ÇáøóÊöí
Êõãúßöäõ - ßóÔóÑúØö ÇÓúÊöÞúÈóÇáö ÇáúÞöÈúáóÉö Ýöí ÇáÕøóáóÇÉö - áóãøóÇ
ßóÇäó ãóäúÕõæÕðÇ Úóáóíúåö¡ íóÔúÊóÑöØ Ðóáößó Ýöíåö - ÍóÊøóì áóæú
ÇÓúÊóÞúÈóáó ÇáúÍóØöíãó áóÇ ÊóÌõæÒõ ÕóáóÇÊõåõ - æóÇáúÍóØöíãõ ãöäú
ÇáúÈóíúÊö ãöäú æóÌúåò Ïõæäó æóÌúåòº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáËøóÇÈöÊó ãöäú
æóÌúåò Ïõæäó æóÌúåò áóÇ íóßõæäõ ËóÇÈöÊðÇ ãõØúáóÞðÇ¡ æóÈöÏõæäö
ÇáúÅöØúáóÇÞö áóÇ íóËúÈõÊõ ÇáúßóãóÇáõ¡ Ëõãøó ÇáúÞóÈúÖõ ãóÚó ÇáÔøõíõæÚö
ËóÇÈöÊñ ãöäú æóÌúåò Ïõæäó æóÌúåòº áöÃóäøó ÇáúÞóÈúÖó ÚöÈóÇÑóÉñ Úóäú
ÇáúÍöíóÇÒóÉö¡ æóåõæó: Ãóäú íóÕöíÑó ÇáÔøóíúÁõ Ýöí ÍóíøöÒö ÇáúÞóÇÈöÖö¡
æóÇáúãõÔóÇÚõ Ýöí ÍóíøöÒöåö ãöäú æóÌúåò¡ æóÝöí ÍóíøöÒ ÔóÑöíßöåö ãöäú
æóÌúåòº áöÃóäøóåõ áóÇ íõãúßöäõ Ãóäú íõÔóÇÑó Åáóì ÔóíúÁò ãöäúåõ
ÈöÚóíúäöåö. ÝóíõÞóÇáõ Ãóäøóåõ Ýöí íóÏö åóÐóÇ Ïõæäó åóÐóǺ æóáöÃóäøó
ÇáúÞöÓúãóÉó ãöäú ÊóÊöãøóÉö ÇáúÞóÈúÖöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáÔøóÝöíÚó áóÇ
íóäúÞõÖõ ÞöÓúãóÉó ÇáúãõÔúÊóÑöí¡ ßóãóÇ áóÇ íóäúÞõÖõ ÞóÈúÖóåõ¡ æóáóåõ
äóÞúÖõ ÊóÕóÑøõÝóÇÊö ÇáúãõÔúÊóÑöí¡ ÝóÅöäøó áöáúãõÔúÊóÑöí Ãóäú íõØóÇáöÈó
ÇáúÈóÇÆöÚó ÈöÇáúÞöÓúãóÉö ÈóÚúÏó ÇáÔøöÑóÇÁö¡ æóÅöäøóãóÇ íóËúÈõÊõ áóåõ
ÍóÞøõ ÇáúãõØóÇáóÈóÉö ÈöÇáúÞóÈúÖö ÈöÇáÔøöÑóÇÁö. ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó
ÇáúÞöÓúãóÉó ãöäú ÊóÊöãøóÉö ÇáúÞóÈúÖö¡ ÝóÈöÏõæäöåóÇ áóÇ íóÊöãøõ¡
æóáóßöäøó åóÐóÇ ÝöíãóÇ íóÊóÃóÊøóì Ýöíåö ÇáúÞöÓúãóÉõ¡ ÝóÃóãøóÇ ÝöíãóÇ áóÇ
íóÞúÓöãõ ÇáúÞöÓúãóÉó: áóÇ íóßõæäõ ÍöíóÇÒóÉðº áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó:
ÇáöÇäúÊöÝóÇÚõ. æóÈöÇáúÞöÓúãóÉö íóÊóáóÇÔóì.
ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó ÇáúÞöÓúãóÉó Ýöíåö áóíúÓóÊú ãöäú ÊóÊöãøóÉö ÇáúÞóÈúÖöº
æóáöÃóäøó ÇÔúÊöÑóÇØó ÃóÕúáö ÇáúÞóÈúÖö Ýöí æõÞõæÚö Çáúãöáúßö åõäóÇ
áöãóÚúäðì. Ðóáößó ÇáúãóÚúäóì ãóæúÌõæÏñ Ýöí ÇáúÞöÓúãóÉö¡ æóåõæó Ãóäú áóÇ
íóÕöíÑó ÚóÞúÏõ ÇáÊøóÈóÑøõÚö ÓóÈóÈðÇ áöæõÌõæÈö ÇáÖøóãóÇäö áöáúãõÊóÈóÑøóÚö
Úóáóíúåö Úóáóì ÇáúãõÊóÈóÑøöÚö Ýöí Úóíúäö ãóÇ ÊóÈóÑøóÚó Èöåöº áöÃóäøóåõ
áóæú ãóáóßó ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö ØóÇáóÈóåõ ÈöÇáÊøóÓúáöíãö Åáóíúåö¡
æóßóÐóáößó áóæú ãóáóßóåõ ÞóÈúáó ÇáúÞöÓúãóÉö ØóÇáóÈóåõ ÈöÇáÊøóÓúáöíãö
Åáóíúåö ÝóßóÐóáößó áóæú ãóáóßóåõ ÞóÈúáó ÇáúÞöÓúãóÉö ØóÇáóÈóåõ
ÈöÇáúÞöÓúãóÉöº ÝóíóÕöíÑõ ÚóÞúÏõ ÇáÊøóÈóÑøõÚö ãõæÌöÈðÇ ÖóãóÇäó
ÇáúÞöÓúãóÉö Úóáóíúåö¡ æóåõæó ÎöáóÇÝõ ãóæúÖõæÚö ÇáÊøóÈóÑøõÚö ÈöÎöáóÇÝö
ãóÇ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó¡ ÝóÅöäøóåõ áóÇ íóÓúÊóæúÌöÈõ Èöåö ÍóÞøó
ÇáúãõØóÇáóÈóÉö ÈöÇáúÞöÓúãóÉö. (ÝóÅöäú Þöíáó) : íóÓúÊóæúÌöÈõ Èöåö
ÇáúãõåóÇíóÃóÉó (ÞõáúäóÇ) : ÇáúãõåóÇíóÃóÉõ ÞöÓúãóÉõ ÇáúãóäúÝóÚóÉö¡
æóÚóÞúÏõ ÇáÊøóÈóÑøõÚö áóÇÞóì ÇáúÚóíúäó¡ Ýóáóãú íóßõäú Ðóáößó ÖóãóÇäðÇ
Ýöí Úóíúäö ãóÇ ÊóÈóÑøóÚó Èöåö¡ æóáóÇ íõÑóÏøõ Úóáóì åóÐóÇ ãóÇ áóæú
ÃóÊúáóÝó ÇáúæóÇåöÈõ ÇáúãóæúåõæÈó ÈóÚúÏó ÇáÊøóÓúáöíãö Öóãöäó ÞöíãóÊóåõ
áöáúãóæúåõæÈö áóåõº áöÃóäøó Ðóáößó ÇáÖøóãóÇäó íóáúÒóãõåõ ÈöÇáúÅöÊúáóÇÝö
áóÇ ÈöÚóÞúÏö ÇáÊøóÈóÑøõÚö¡ æóÖóãóÇä ÇáúãõÞóÇÓóãóÉö åõäóÇ æóÅöäú ßóÇäó
ÈöÇáúãöáúßö ÝóÐóáößó Çáúãöáúßõ Íõßúãõ ÇáúåöÈóÉö¡ ÝóáóÇ íóãúäóÚõ ÅÖóÇÝóÉó
ÇáÖøóãóÇäö Åáóì ÇáúåöÈóÉöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÔöÑóÇÁó ÇáúÞóÑöíÈö ÅÚúÊóÇÞ¡
æóÅöäú ßóÇäó ÇáúÚöÊúÞõ ÈöÓóÈóÈö Çáúãöáúßöº áöÃóäøó Ðóáößó Çáúãöáúßó
Íõßúãõ ÇáÔøöÑóÇÁö¡ æóÈöåö ÝóÇÑóÞó ÇáúÈóíúÚó¡ ÝóÅöäøóåõ ÚóÞúÏõ ÖóãóÇäò¡
ÝóíóÌõæÒõ Ãóäú íóÊóÚóáøóÞó Èöåö ÖóãóÇäõ
(12/65)
ÇáúãõÞóÇÓóãóÉöº æóáöÃóäøó ÃóÕúáó
ÇáúÞóÈúÖö åõäóÇßó áóÇ íõÔúÊóÑóØõ áöæõÞõæÚö Çáúãöáúßö ÝóÐóáößó ãóÇ
íõÊóãøöãõåõ¡ æóÈöåö ÝóÇÑóÞó ÇáúæóÕöíøóÉó. ÝóÃóÕúáõ ÇáúÞóÈúÖö åõäóÇßó
áóíúÓó ÈöÔóÑúØò áöáúãöáúßö ÝóßóÐóáößó ãóÇ íõÊóãøöãõåõ¡ æóßóãóÇ
íóÓúÊóÍöÞøõ åõäóÇßó ÖóãóÇäõ ÇáÊøóÓúáöíãö Úóáóì ÇáúãóÇáößö íóÓúÊóÍöÞøõ
ÖóãóÇäó ÇáúãõÞóÇÓóãóÉö ÃóíúÖðÇ. æóÇáúÞóÑúÖõ ÊóÈóÑøõÚñ - ãöäú æóÌúåò -
æóãöäú æóÌúåò: åõæó ÚóÞúÏõ ÇáÖøóãóÇäö ÍóÊøóì ßóÇäó ÇáúãõÓúÊóÞúÑöÖõ
ãóÖúãõæäðÇ ÈöÇáúãöËúáö ÝóáóÇ íóÈúÚõÏõ Ãóäú íóÊóÚóáøóÞó Èöåö ÖóãóÇäõ
ÇáúãõÞóÇÓóãóÉö¡ æóÔóÑúØõ ÇáúÞóÈúÖö åõäóÇßó áóíúÓó ÈöãóäúÕõæÕò áöíõÑóÇÚóì
æõÌõæÏåõ Úóáóì Ãóßúãóáö ÇáúÌöåóÇÊö¡ Ëõãøó áöÔóÈóåöåö ÈöÇáÊøóÈóÑøõÚö
ÔóÑúØäóÇ Ýöíåö ÇáúÞóÈúÖ¡ æóáöÔóÈóåöåö ÈöÚóÞúÏö ÇáÖøóãóÇäö áóÇ íõÔúÊóÑóØõ
Ýöíåö ÇáúÞöÓúãóÉõ¡ æóÐóáößó ÇÚúÊöÈóÇÑñ ÕóÍöíÍñ ÝöíãóÇ áóåõ ÓóÈóÈóÇäö.
æóÍóÏöíËõ ÇáúßõÈøóÉö ÝóÅöäøóãóÇ ÞóÇáó Ðóáößó ÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì
Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - Úóáóì æóÌúåö ÇáúãõÈóÇáóÛóÉö Ýöí Çáäøóåúíö
Úóäú ÇáúÛõáõæáö¡ Ãóíú: áóÇ Ãóãúáößõ ÅáøóÇ äóÕöíÈöí. ÝóßóíúÝó ÃõØóíøöÈõ
áóß åóÐöåö ÇáúßõÈøóÉó ãöäú ÇáúÛóäöíãóÉöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóíúÓó
áöæóÇÍöÏò ãöäú ÇáúÛóÇäöãöíäó Ãóäú íóåóÈó äóÕöíÈóåõ ÞóÈúáó ÇáúÞöÓúãóÉöº
áöÃóäøóåõ áóÇ íóÏúÑöí Ãóíúäó íóÞóÚõ äóÕöíÈõåõ¡ Ãóæú ßóÇäó Ðóáößó ãöãøóÇ
áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó¡ ÝóÇáúßõÈøóÉõ ãöäú ÇáÔøóÚúÑö ÅÐóÇ ÞõÓøöãóÊú
Úóáóì ÌõäúÏò ÚóÙöíãò áóÇ íõÕöíÈõ ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãú ãóÇ íóäúÊóÝöÚõ
Èöåö. æóÍóÏöíËõ ÇáúãóÓúÌöÏö ÝóÐóßóÑó ÇáúæóÇÞöÏóíú Ãóäøó ÃóÈóÇ ÈóßúÑò -
ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - åõæó ÇáøóÐöí ÇÔúÊóÑóì ãóæúÖöÚó ÇáúãóÓúÌöÏö
ÈöÇËúäóíú ÚóÔóÑó ÏöíäóÇÑðÇ æóáóÆöäú ÊóËúÈõÊ ÇáúåöÈóÉõ¡ ÝóíóÍúÊóãöáõ
Ãóäøó ÃóÓúÚóÏó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - æóåóÈó äóÕöíÈóåõ¡ æóáóãú
íõÓúáöã ÍóÊøóì æóåóÈó ÇáÑøóÌõáóÇäö äóÕöíÈóåõãóÇ Ëõãøó ÓóáøóãõæÇ
ÌõãúáóÉð¡ æóÚöäúÏóäóÇ: åóÐóÇ íóÌõæÒõº ÝóÅöäøó ÇáúãõÄúËóÑó: ÇáÔøõíõæÚ
ÚöäúÏó ÇáúÞóÈúÖö¡ áóÇ ÚöäúÏó ÇáúÚóÞúÏö ÍóÊøóì áóæú æóåóÈó Çáúßõáøó¡
æóÓóáøóãó ÇáäøöÕúÝó: áóÇ íóÌõæÒõ. æóáóæú æóåóÈó ÇáäøöÕúÝó Ëõãøó
ÇáäøöÕúÝó æóÓóáøóãó Çáúßõáøó: ÌóÇÒó.
ÞóÇáó: (æóáóæú æóåóÈó ÃóÍóÏõ ÇáÔøóÑöíßóíúäö äóÕöíÈóåõ ãöäú ÔóÑöíßöåö
ãóÔóÇÚðÇ ÝöíãóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó: áóÇ íóÌõæÒõ - ÚöäúÏóäóÇ ÃóíúÖðÇ
-) ¡ æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÃóÈöí áóíúáóì: íóÌõæÒõº - áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì - {:
ÝóäöÕúÝõ ãóÇ ÝóÑóÖúÊõãú ÅáøóÇ Ãóäú íóÚúÝõæäó Ãóæú íóÚúÝõæó ÇáøóÐöí
ÈöíóÏöåö ÚõÞúÏóÉõ ÇáäøößóÇÍö} [ÇáÈÞÑÉ: 237] . ÝóåóÐóÇ íóÞúÊóÖöí Ãóäøó
ÇáÕøóÏóÇÞó ÅÐóÇ ßóÇäó ÚóíúäðÇ íóÊóäóÕøóÝõ ÈöÇáØøóáóÇÞö¡ ÝóÅöäøó
ÇáúãóÑúÃóÉó ÊõäúÏóÈõ Åáóì Ãóäú ÊóÊúÑõßó Çáúßõáøó áöáÒøóæúÌö¡ æóÇáÒøóæúÌõ
íõäúÏóÈ Åáóì Ãóäú íõÓóáøöãó Çáúßõáøó ÅáóíúåóÇ¡ æóÐóáößó ãöäú ßõáøö
æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ åöÈóÉñ Ýöí ÇáúãõÔóÇÚö¡ (æóÚóäú) ÃóÈöí ÇáÓøöÈóÇÚö
ãóæúáóì ÚóØóÇÁò ÞóÇáó ÃóÞúÑóÖúÊ ÇÈúäó ÚõãóÑó - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ
- ÎóãúÓóãöÇÆóÉö ÏöÑúåóãò ÝóÞóÖóÇäöí Ýöí ßöíÓò ÝóæóÌóÏúÊå íóÒöíÏõ Úóáóì
ÍóÞøöí ËóãóÇäöíäó ÝóÞõáúÊ Ýöí äóÝúÓöí: áóÚóáøóåõ ÌóÑøóÈóäöí ÈöåóÐóÇ
ÝóÃóÊóíúÊå¡ æóÃóÎúÈóÑúÊå ÈöÐóáößó ÝóÞóÇáó åõæó áóß ÝóåóÐóÇ ßóÇäó ãöäúåõ
åöÈóÉð áöáúãõÔóÇÚö Ýöí Êöáúßó ÇáÒøöíóÇÏóÉö ãöäú ÇáÔøóÑöíßöº æóáöÃóäøó
ÇáúãóÇäöÚó ÇÓúÊöÍúÞóÇÞ ÖóãóÇäö ÇáúãõÞóÇÓóãóÉö¡ æóÐóáößó áóÇ íóÌõæÒõ Ýöí
ÇáúåöÈóÉö ãöäú ÇáÔøóÑöíßö¡ æóÍõÌøóÊõäóÇ Ýöí Ðóáößó ãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó
ÇÔúÊöÑóÇØó ÇáúÞöÓúãóÉö Ýöí ÇáúåöÈóÉö ÝöíãóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó
ßóÇÔúÊöÑóÇØö ÇáúÞóÈúÖö¡ æóÝöí Ðóáößó íóÓúÊóæöí ÇáúåöÈóÉõ ãöäú ÇáÔøóÑöíßö
æóãöäú ÇáúÃóÌúäóÈöíøö¡ ÝóßóÐóáößó Ýöí ÇáúÞöÓúãóÉöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó
ÇáúÞóÈúÖó Ýöí ÇáúåöÈóÉö áóÇ íõÊöãøõ Ýöí ÇáúÌõÒúÁö ÇáÔøóÇÆöÚö ÝóÞóÈúÖõ
ÇáÔøóÑöíßö áóÇ íóÊöãøõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ãóÇ áóÇÞóÇåõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡
æóÅöäøóãóÇ íóÊöãøõ Èöåö æóÈöÛóíúÑöåö¡ æóåõæó ãóÇ ßóÇäó ãóãúáõæßðÇ
(12/66)
áóåõ¡ æóãóÇ íõÔúÊóÑóØõ áöÅöÊúãóÇãö
ÇáúÚóÞúÏö¡ ÝóÅöäøóãóÇ íõÚúÊóÈóÑõ ËóÇäöíðÇ ÝöíãóÇ ÊóäóÇæóáóåõ ÇáúÚóÞúÏõ -
Ïõæäó ÛóíúÑöåö -. ÝóÃóãøóÇ ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇá ÈöÇáúÂíóÉö ÞõáúäóÇ: ÇáúÚóÝúæõ
ÍóÞöíÞóÊõåõ: ÅÓúÞóÇØñ¡ æóÐóáößó Ýöí ÇáÏøóíúäö - Ïõæäó ÇáúÚóíúäö - Ëõãøó
Ýöí ÇáúÚóíúäö ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ãóäúÏõæÈñ Åáóì ÇáúÚóÝúæö
ÚöäúÏóäóÇ¡ æóáóßöäú ÈöØóÑöíÞóÉò¡ æóÐóáößó Ýöí Ãóäú íóåóÈó äóÕöíÈóåõ ãöäú
ÕóÇÍöÈöåö ÈóÚúÏó ÇáúÞöÓúãóÉö¡ æóáóíúÓó Ýöí ÇáúÂíóÉö ãóÇ íóãúäóÚõ Ðóáößó¡
æóåõæó ÊóÃúæöíáõ ÍóÏöíËö ÇÈúäö ÚõãóÑó - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ -
Ýóãóäú¡ æóÌóÏó ãóÇ íóÓúÊóæúÝöí ÃóßúËóÑó ãöäú ÍóÞøöåö íõãóíøöÒõ áóåõ
ÇáúÝóÖúáó¡ æóíóÃúÊöí Èöåö áöíóÑõÏøóåõ ÝóíóÍúÊóãöáõ Ãóäøóåõ ÝóÚóáó Ðóáößó
ÝóæóåóÈóåõ áóåõ ÇÈúäõ ÚõãóÑó - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ -¡ æóÚöäúÏóäóÇ:
åóÐóÇ íóÌõæÒõ.
ÞóÇáó: (æóáóæú æóåóÈó ÏóÇÑðÇ áöÑóÌõáóíúäö¡ æóÓóáøóãóåóÇ ÅáóíúåöãóÇ
ÝóÇáúåöÈóÉõ áóÇ ÊóÌõæÒõ¡ Ýöí Þóæúáö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó - ÑóÖöíó Çááøóåõ
Úóäúåõ -¡ æóÝöí Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó æóãõÍóãøóÏò ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ:
íóÌõæÒõ) º áöÃóäøó ÇáúÚóÞúÏó æóÇáÊøóÓúáöíãó áóÇÞóì ãóÞúÓõæãðÇ¡ ÝóÅöäøóåõ
ÍóÕóáó Ýöí ÇáÏøóÇÑö ÌõãúáóÉð¡ ÝóíóÌõæÒõ¡ ßóãóÇ áóæú æóåóÈóåóÇ áöÑóÌõáò
æóÇÍöÏòº æóåóÐóÇ áöÃóäøó Êóãóßøõäó ÇáÔøõíõæÚö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÊóÝóÑøõÞö
ÇáúãóÇáößö¡ æóÇáúãöáúßõ åõäóÇ Íõßúãõ ÇáúåöÈóÉö¡ æóÍõßúãõ ÇáÔøóíúÁö
íóÚúÞõÈõåõ. ÝóÇáÔøõíõæÚõ ÇáøóÐöí íóäúÈóäöí Úóáóì ãöáúßò íóÞóÚõ
áöáúãóæúåõæÈö áóåõãóÇ áóÇ íóßõæäõ ãõÞúÊóÑöäðÇ ÈöÇáúÚóÞúÏö æóáóÇ
ÊóÃúËöíÑó áöáÔøõíõæÚö ÇáØøóÇÑöÆö Ýöí ÇáúåöÈóÉö ßóãóÇ áóæú ÑóÌóÚó
ÇáúæóÇåöÈõ ÈöÇáäøöÕúÝöº æóáöÃóäøó ÇáúãóÚúäóì ÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ ÖóãóÇäö
ÇáúãõÞóÇÓóãóÉö Úóáóì ÇáúãõÊóÈóÑøöÚö - æóÐóáößó áóÇ íõæÌóÏõ åõäóÇ -º
ÝóÇáúÚóíúäõ ÊóÎúÑõÌõ ãöäú ãöáúßö ÇáúãõÊóÈóÑøöÚö ÌõãúáóÉð¡ æóÅöäøóãóÇ
ÖóãóÇäõ ÇáúãõÞóÇÓóãóÉö Èóíúäó ÇáúãóæúåõæÈö áóåõãóÇ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö
ÊóÝóÑøõÞö ãöáúßöåöãóǺ æóáöÃóäøó ÊóÃúËöíÑó ÇáÔøõíõæÚö Ýöí ÇáÑøóåúäö
ÃóßúËóÑõ ãöäúåõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö ÍóÊøóì áóÇ íóÌõæÒó ÇáÑøóåúäõ Ýöí ãõÔóÇÚò
áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó ÈöÎöáóÇÝö ÇáúåöÈóÉö Ëõãøó áóæú Ñóåóäó ãöäú
ÑóÌõáóíúäö: ÌóÇÒó ÝóÇáúåöÈóÉõ Ãóæúáóì¡ æóßóÐóáößó ÇáúÅöÌóÇÑóÉõ ÚöäúÏó
ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - áóÇ ÊóÕöÍøõ ãóÚó ÇáÔøõíõæÚö¡
Ëõãøó ÅÐóÇ ÃóÌøóÑó ÏóÇÑöåö ãöäú ÑóÌõáóíúäö: íóÌõæÒõ¡ ÝóßóÐóáößó
ÇáúåöÈóÉõ æóÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - íóÞõæáõ: ÞóÈúÖõ
ßõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ áóÇÞóì ÌõÒúÁðÇ ÔóÇÆöÚðÇ¡ æóÐóáößó ÛóíúÑõ ãõæÌöÈò
áöáúãöáúßö ÝöíãóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó ÈöÍõßúãö ÇáúåöÈóÉö¡ ßóãóÇ áóæú
æóåóÈó ÇáäøöÕúÝó ãöäú ßõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÈöÚóÞúÏò Úóáóì ÍöÏóÉòº
æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÊóÃúËöíÑó ÇáÔøõíõæÚö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøó ÇáúÞóÈúÖó áóÇ
íóÊöãøõ ãóÚóåõ æóÐóáößó ãóæúÌõæÏñ åõäóÇ Ýóßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ áóÇ
íóÞúÈöÖõ ÅáøóÇ äóÕöíÈóåõ¡ æóáóÇ íóÊöãøõ ÞóÈúÖõåõ ãóÚó ÇáÔøõíõæÚö¡
æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóíúåö Ãóäøó ÇáúãóÇäöÚó Êóãóßøóäó ÇáÔøõíõæÚ Ýöí Çáúãöáúßö
ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏö ÈöÚóÞúÏö ÇáúåöÈóÉö¡ ÍóÊøóì áóæú æóåóÈó ãöäú ÑóÌõáò
ÇáäøöÕúÝó Ëõãøó ÇáäøöÕúÝó¡ æóÓóáøóãó Çáúßõáøó ÌõãúáóÉð: íóÌõæÒõº
áöÃóäøóåõ áóÇ ÔõíõæÚó Ýöí Çáúãöáúßö ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏö ÈöÚóÞúÏö ÇáúåöÈóÉö.
æóáóæú æóåóÈó ÑóÌõáóÇäö ãöäú æóÇÍöÏò: íóÌõæÒõ ãóÚó æõÌõæÏö ÇáÔøõíõæÚö
Ýöí ÇáúæóÇåöÈóíúäö¡ æóÃóäøóåõ áóÇ ÔõíõæÚó Ýöí Çáúãöáúßö ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏö
ÈöÇáúåöÈóÉö¡ æóÅöäú æóåóÈó ÃóÍóÏõåõãóÇ äóÕöíÈóåõ ãöäú ÒóíúÏò¡ æóÇáúÂÎóÑõ
äóÕöíÈóåõ ãöäú ÚóãúÑòæ: áóÇ íóÌõæÒõ áöÊóãóßøõäö ÇáÔøõíõæÚö Ýöí Çáúãöáúßö
ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏö ÈöÇáúåöÈóÉö ÝóËóÈóÊó Ãóäøó ÇáúãóÇäöÚó åóÐóÇ¡ æóåõæó
ãóæúÌõæÏñ Ýöí ÇáúåöÈóÉö ãöäú ÑóÌõáóíúäö¡ æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóì Ãóäøó
ÇáúãõÚúÊóÈóÑó ÌóÇäöÈõ ÇáúãõÊóãóáøößö Ïõæäó Çáúãõãóáøóßö Íõßúãõ
ÇáÔøõÝúÚóÉö¡ ÝóÅöäøó ÑóÌõáóíúäö áóæú ÇÔúÊóÑóíóÇ ÏóÇÑðÇ ãöäú æóÇÍöÏò áóãú
íóßõäú áöáÔøóÝöíÚö Ãóäú íóÃúÎõÐó äóÕöíÈó ÃóÍóÏö ÇáúãõÔúÊóÑöíóíúäö
ÈöÇáÔøõÝúÚóÉö áóÊóÝóÑøóÞó Çáúãöáúß
(12/67)
Ýöí ÌóÇäöÈö ÇáúãõÊóãóáøößö ÝóÙóåóÑó
ÈöåóÐóÇ Ãóäøó ÇáúãõÚúÊóÈóÑó ÌóÇäöÈõ ÇáúãõÊóãóáøößö áóÇ ÌóÇäöÈó
Çáúãõãóáøóßö¡ æóáóÇ ÇÚúÊöãóÇÏó Úóäú ÇäúÊöÝóÇÁö ÖóãóÇäö ÇáúãõÞóÇÓóãóÉö
Úóäú ÇáúæóÇåöÈö¡ ÝóÅöäøó ÑóÌõáóíúäö áóæú æóåóÈóÇ ãöäú ÑóÌõáóíúäö Úóáóì
Ãóäú íóßõæäó äóÕöíÈõ ÃóÍóÏöåöãóÇ áöÃóÍóÏöåöãóÇ ÈöÚóíúäöåö æóäóÕöíÈõ
ÇáúÂÎóÑö áöáúÂÎóÑö: áóÇ íóÌõæÒõ¡ æóáóíúÓó Úóáóì ÇáúæóÇåöÈöíäó ÖóãóÇäõ
ÇáúãõÞóÇÓóãóÉö æóáóíúÓó åóÐóÇ ßóÇáÑøóåúäöº áöÃóäøó ÇáúãóÇäöÚó åõäóÇßó
Êóãóßøõäõ ÇáÔøõíõæÚö Ýöí ÇáúãóÍöáøö ÝóÅöäøó ãõæÌöÈó ÇáÑøóåúäö ÇáúÍóÈúÓõ¡
æóÇáúÍóÈúÓõ Ýöí ÇáúÌõÒúÁö ÇáÔøóÇÆöÚö áóÇ íóÊóÃóÊøóì¡ æóÝöí ÇáÑøóåúäö
ãöäú ÑóÌõáóíúäö áóÇ ÔõíõæÚó Ýöí ÇáúÍóÈúÓöº áöÃóäøó ÇáúÍóÈúÓó ËóÈóÊó
áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Ýöí Çáúßõáøö ÍóÊøóì áóæú ÞóÖóì Ïóíúäó
ÃóÍóÏöåöãóÇ áóÇ íóßõæäõ áóåõ Ãóäú íóÓúÊóÑöÏøó ÔóíúÆðÇ ãöäú ÇáÑøóåúäö ãóÇ
áóãú íóÞúÈöÖú Ïöíäó ÇáúÂÎöÑöº æóåóÐóÇ áöÃóäøóåõ áóÇ ãõÖóÇíöÞóÉó Ýöí
ÇáúÍóÈúÓö ÝóßóãóÇ áóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáÔøóÎúÕõ ÇáúæóÇÍöÏõ ßõáøõåõ
ãóÍúÈõæÓðÇ ÈöÏóíúäö ÒóíúÏò æóßõáøõåõ ãóÍúÈõæÓðÇ ÈöÏóíúäö ÚóãúÑòæ
ÝóßóÐóáößó ÇáúÚóíúäõ ÇáúæóÇÍöÏóÉõ¡ æóåõäóÇ ãõæÌöÈõ ÇáúÚóÞúÏö Çáúãöáúßõ¡
æóáóÇ íóÊóÃóÊøóì ÅËúÈóÇÊõåõ ÈößóãóÇáöåö áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ
ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó ßõáøó æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ íóÊóãóáøóßõ ÌóÒúÁðÇ ÔóÇÆöÚðÇ¡
æóåóÐóÇ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÅöÌóÇÑóÉö. ÝóÇáúãóÇäöÚõ åõäóÇßó ÊóÚóÐøõÑõ
ÇÓúÊöíÝóÇÁö ÇáúãóäúÝóÚóÉö ÇáøóÊöí ÊóäóÇæóáóåóÇ ÇáúÚóÞúÏõ ãöäú ÇáúÌõÒúÁö
ÇáÔøóÇÆöÚö¡ æóÐóáößó áóÇ íõæÌóÏõ Ýöí ÇáúÅöÌóÇÑóÉö ãöäú ÇáÑøóÌõáóíúäö¡
Ãóæú ÇáúãóÇäöÚõ ÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ ÚóæúÏö ÇáúãõÓúÊóÃúÌóÑö Åáóì íóÏö
ÇáúãõÄóÌøóÑö Ýöí ãõÏøóÉö ÇáúÅöÌóÇÑóÉö ÈöÍõßúãö ÇáúãõåóÇíóÃóÉö¡ æóÐóáößó
áóÇ íõæÌóÏõ¡ æóÝöí ÇáúÅöÌóÇÑóÉö ãöäú ÇáÑøóÌõáóíúäö¡ æóáöåóÐóÇ: ÌóÇÒóÊú
ÅÌóÇÑóÉõ ÃóÍóÏö ÇáÔøóÑöíßóíúäö ãöäú ÔóÑöíßöåö ÈöÎöáóÇÝö ÇáúåöÈóÉö Ëõãøó
ÞóÇáó Ýöí ÇáúÃóÕúáö: æóßóÐóáößó Ýöí ÇáÕøóÏóÞóÉö¡ æóåóÐóÇ íóÏõáøõ Úóáóì
Ãóäøóåõ ÅÐóÇ ÊóÕóÏøóÞó ÈöãóÇ íóÞúÓöã Úóáóì ÑóÌõáóíúäö Ãóäøóåõ áóÇ
íóÌõæÒõ ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ - ßóÇáúåöÈóÉö¡
æóÝöí ÇáúÌóÇãöÚö ÇáÕøóÛöíÑö ÞóÇáó áóæú ÊóÕóÏøóÞó ÈöÚóÔóÑóÉö ÏóÑóÇåöãó
Úóáóì ÝóÞöíÑóíúäö: íóÌõæÒõ.
ÞóÇáó ÇáúÍóÇßöãõ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -: íõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó ãõÑóÇÏõåõ
ãöäú Þóæúáöåö: æóßóÐóáößó ÇáÕøóÏóÞóÉõ Úóáóì ÇáúÛóäöíøöíäó Ýóíóßõæäõ
Ðóáößó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúåöÈóÉö áöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó ãöäú ÇáúÝóÞöíÑö
ÕóÏóÞóÉñ¡ æóÇáÕøóÏóÞóÉõ Úóáóì ÇáúÛóäöíøö Êóßõæäõ åöÈóÉð¡ æóÅöáøóÇ ÙóåóÑó
Ãóäøó Ýöí ÇáúãóÓúÃóáóÉö ÑöæóÇíóÊóíúäö¡ æóÌúåõ ÑöæóÇíóÉö ÇáúÃóÕúáö ãóÇ
ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÊóãóÇãó ÇáÕøóÏóÞóÉö ÈöÇáúÞóÈúÖö ßóÇáúåöÈóÉö¡ æóÞóÈúÖõ
ßõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ íõáóÇÞöí ÌõÒúÁðÇ ÔóÇÆöÚðÇ¡ ÝóáóÇ íóÊöãøõ Èöåö
ÇáÕøóÏóÞóÉõ ßóãóÇ áóÇ ÊóÊöãøõ Èöåö ÇáúåöÈóÉõ¡ æóæóÌúåõ ÇáÑøöæóÇíóÉö
ÇáúÃõÎúÑóì Ãóäøó ÇáúãõÊóÕóÏøöÞó íóÌúÚóáõ ãóÇáóåõ áöáøóåö ÊóÚóÇáóì
ÎóÇáöÕðÇ¡ æóáóÇ íõãóáøößõåõ ÇáúÝóÞöíÑó ãöäú ÌöåóÉö äóÝúÓöåö¡ æóÅöäøóãóÇ
íõãóáøóßõåõ ÇáúÝóÞöíÑõ áöíóßõæäó ßöÝóÇíóÉð áóåõ ãöäú Çááøóåö ÊóÚóÇáóì
ÈóÚúÏó ãóÇ ÊóãøóÊú ÇáÕøóÏóÞóÉõ ãöäú ÌöåóÊöåö¡ æóÅöÐóÇ ÊóÕóÏøóÞó Úóáóì
ÑóÌõáóíúäö ÝóáóÇ ÔõíõæÚó Ýöí ÇáÕøóÏóÞóÉöº áöÃóäøóåõ ÌóÚóáó ÌóãöíÚó
ÇáúÚóíúäö áöáøóåö - ÓõÈúÍóÇäóåõ æóÊóÚóÇáóì - ÎóÇáöÕðÇ ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúåöÈóÉöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáúÌóåóÇáóÉó Ýöí ÇáúãóÕúÑõæÝö Åáóíúåö áóÇ
ÊóãúäóÚõ ÕöÍøóÉó ÇáÕøóÏóÞóÉö ÍóÊøóì ÅÐóÇ ÃóæúÕóì ÈöËõáõËö ãóÇáöåö
ÕóÏóÞóÉð Úóáóì ÇáúÝõÞóÑóÇÁö: íóÌõæÒõ¡ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ áóæú ÃóæúÕóì Èöåö
áöÞóæúãò íõÍúÕõæäó ãöäú ÇáúÃóÛúäöíóÇÁö¡ æóßóÐóáößó ÅÐóÇ ÃóæúÕóì ÈöÚóíúäò
áöáúÝõÞóÑóÇÁö¡ Ãóæú áöÝõáóÇäò¡ æóäöÕúÝõåõ áöÝõáóÇäö¡ æóÇÚúÊõÈöÑó
áöáúÝõÞóÑóÇÁö Óóåúãñ æóÇÍöÏñ ÈöÇáöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøó ÇáÕøóÏóÞóÉó áöáøóåö
ÊóÚóÇáóì áóÇ áöáúÝõÞóÑóÇÁö.
ÞóÇáó: (æóÅöäú æóåóÈó ÑóÌõáñ ÏóÇÑðÇ áöÑóÌõáóíúäö áöÃóÍóÏöåöãóÇ
ËõáõËóÇåóÇ¡ æóáöáúÂÎóÑö ËõáõËõåóÇ¡ æóÞóÈóÖóÇåóÇ áóãú íóÌõÒú Ýöí Þóæúáö
(12/68)
ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó æóÃóÈöí íõæÓõÝó
ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ¡ æóíóÌõæÒõ ÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -) ¡
æóåóÐóÇ Úóáóì ÃóÕúáö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó áóÇ íóÔúßõáõ¡ ÝóÅöäøóåõ ÚöäúÏó
ÇáúÅöØúáóÇÞö: áóÇ íóÌõæÒõ åóÐóÇ ÇáúÅöØúáóÇÞõ ÝóÚöäúÏó ÇáÊøóÝúÕöíáö
Ãóæúáóì¡ æóÅöäøóãóÇ ÇáúÎöáóÇÝõ ÈóíúäóåõãóÇ áóæú ÞóÇáó Úóáóì Ãóäú íóßõæäó
ÇáäøöÕúÝõ áöåóÐóÇ¡ æóÇáäøöÕúÝö áöåóÐóÇ íóÌõæÒõ ÚöäúÏóåõãóÇ ÐóßóÑóåõ
ÇÈúäõ ÓöãóÇÚóÉó Ýöí äóæóÇÏöÑöåö ÝóÃóÈõæ íõæÓõÝó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -
íóÞõæáõ ÍóÇáóÉõ ÇáÊøóÝúÕöíáö ãóÊóì ßóÇäóÊú áóÇ ÊõÎóÇáöÝõ ÍóÇáóÉó
ÇáúÅöÌúãóÇáö ÝóÇáÊøóÝúÕöíáõ áóÛúæñ¡ æóãóÊóì ßóÇäóÊú ÊõÎóÇáöÝõ ÍóÇáóÉó
ÇáúÅöÌúãóÇáö ÝóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáÊøóÝúÕöíáöº áöÃóäøó ßóáóÇãó
ÇáúÚóÇÞöáö ãõÚúÊóÈóÑñ áöÝóÇÆöÏóÊöåö áöÚóíúäöåö ÝóÅöÐóÇ áóãú íóßõäú
ãõÝöíÏðÇ áóÇ íõÚúÊóÈóÑõ¡ æóÅöÐóÇ äõÕóÝø ÈóíúäóåõãóÇ ÝóÇáÊøóÝúÕöíáõ áóÇ
íõÎóÇáöÝõ ÇáúÅöÌúãóÇáóº áöÃóäøó ãõæÌóÈó ÇáúÚóÞúÏö ÚöäúÏó ÇáúÅöÌúãóÇáö
Ãóäú íóãúáößó ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÇáäøöÕúÝó¡ ÝóáóÇ íõÚúÊóÈóÑõ
ÊóÝúÕöíáõåõ¡ æóÅöÐóÇ ÊóÝóÇæóÊó ÈóíúäóåõãóÇ ÝóÇáÊøóÝúÕöíáõ íõÎóÇáöÝõ
ÇáúÅöÌúãóÇáó ÝóíóÌöÈõ ÇÚúÊöÈóÇÑõåõ ÝóÅöÐóÇ ÇõÚúÊõÈöÑó ÈöÊóÝóÑøõÞö
ÇáúÚóÞúÏö ÝóßóÃóäøóåõ ÃóæúÌóÈó áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÇáúÚóÞúÏó Ýöí
ÌõÒúÁò ÔóÇÆöÚ Úóáóì ÍöÏóÉò¡ æóÞóÇÓó ÇáÑøóåúäó¡ ÝóÅöäøóåõ áóæú Ñóåóäó
ãöäú ÑóÌõáóíúäö ãõØúáóÞðÇ: íóÌõæÒõ¡ æóÅöÐóÇ ÝóÕóáó: áóÇ íóÌõæÒõº áöÃóäøó
ÈöÇáÊøóÝúÕöíáö íóÊóÝóÑøóÞõ ÇáúÚóÞúÏõ ÅáøóÇ Ãóäøó åõäóÇßó íóÓúÊóæöí Åäú
ÝóÕúáó¡ Ãóæú Óóæøóì Ýöí ÇáÊøóÝúÕöíáö áöãõÎóÇáöÝóÉö ÍóÇáóÉö ÇáÊøóÝúÕöíáö
ÍóÇáóÉó ÇáúÅöÌúãóÇáö Ýöí ÇáúæóÌúåóíúäö¡ ÝóÅöäøó ÚöäúÏó ÇáúÅöÌúãóÇáö
íóËúÈõÊõ ÍóÞøõ ÇáúÍóÈúÓö áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Ýöí Çáúßõáøö¡
æóÚöäúÏó ÇáÊøóÝúÕöíáö: áóÇ íóËúÈõÊõ æóãõÍóãøóÏñ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -
íóÞõæáõ: ÇáúÚóÞúÏõ æóÇáÊøóÓúáöíãõ ãöäú ÇáúæóÇåöÈö ÌõãúáóÉñ æóÅöäú
ÝõÕøöáó æóÝõÕøöáó: íóÌõæÒõ ÅÐóÇ ÃóØúáóÞó Ãóæú Óóæøóì Ýöí ÇáÊøóÝúÕöíáö¡
æóåóÐóÇ áöæóÌúåóíúäö: (ÃóÍóÏõåõãóÇ) Ãóäøó ÇáúÅöØúáóÇÞó Ýöí ÇáúåöÈóÉö
ßóÇáÊøóÝúÕöíáö ÍóÊøóì áóæú æóåóÈó áöÑóÌõáóíúäö ÚóíúäðÇ áóÇ ÊóÍúÊóãöáõ
ÇáúÞöÓúãóÉó ÝóÞóÈöáó ÃóÍóÏõåõãóÇ Ïõæäó ÇáúÂÎóÑö: áóÇ íóÌõæÒõ ßóãóÇ áóæú
ÝóÑøóÞó ÇáúÚóÞúÏ. æóÇáËøóÇäöí Ãóäøó ÇáúÚóÞúÏó ãóÊóì ßóÇäó ÌõãúáóÉð
ÚöäúÏó ÇáúÅöØúáóÇÞö.
ÝóÈöÇáÊøóÝúÕöíáö áóÇ íóÊóÝóÑøóÞõ Ýöí ÚõÞõæÏö ÇáÊøóãóáøõßóÇÊö ßóãóÇ Ýöí
ÇáúÈóíúÚö¡ ÝóÅöäøó ÑóÌõáðÇ áóæú ÈóÇÚó ËóæúÈóíúäö ãöäú ÑóÌõáò ÈöÚöÔúÑöíäó
ÏöÑúåóãðÇ ÝóÞóÈöáó ÇáúãõÔúÊóÑöí ÇáúÚóÞúÏó Ýöí ÃóÍóÏöåöãóÇ: áóÇ íóÌõæÒõ¡
æóáóæú ÞóÈöáó ÝöíåöãóÇ Ëõãøó äóÞóÏó ÇáËøóãóäó Ýöí ÃóÍóÏöåöãóÇ áóÇ
íóßõæäõ áóåõ Ãóäú íóÞúÈöÖó ãóÇ äóÞóÏó Ëóãóäóåõ¡ æóßóÐóáößó áóæú ÝóÕúáó¡
æóÓóãøóì áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Ëóãóäóåõ¡ ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó
ÈöÇáÊøóÝúÕöíáö áóÇ íóÊóÝóÑøóÞõ ÇáúÚóÞúÏó. ÝóÇáÔøõíõæÚõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑöåö
áóÇ íõÝóÑøóÞõ ÇáúÚóÞúÏ¡ æóÅöäøóãóÇ íóßõæäõ ØóÇÑöÆðÇ ÈóÚúÏó ãöáúßö
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõãóÇ¡ æóÐóáößó ÛóíúÑõ ãõÄóËøöÑ Ýöí ÇáúãóäúÚö ãöäú
ÇáúåöÈóÉö ÝóÃóãøóÇ Ýöí ÇáÑøóåúäö ÝóÇáúãóÇäöÚõ Êóãóßøõäõ ÇáÔøõíõæÚö Ýöí
ÇáúãóÍöáøö ÝöíãóÇ åõæó ãõæÌöÈ ÇáúÚóÞúÏ¡ æóåõæó ÇáúÍóÈúÓõ¡ æóÐóáößó
íóÊóÍóÞøóÞõ ÚöäúÏó ÇáÊøóÝúÕöíáö¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáÕøóÝúÞóÉõ æóÇÍöÏóÉðº
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú æóåóÈóåõ ÚóíúäðÇ ÈöÏóíúäóíúäö äöÕúÝóåõ ÈöÃóÍóÏö
ÇáÏøóíúäóíúäö æóäöÕúÝõåõ ÈöÇáÏøóíúäö ÇáúÂÎóÑö: áóÇ íóÌõæÒõ¡ æóÞóÏú
ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó Ýöí ÇáúåöÈóÉö ÚöäúÏó ÇÊøöÍóÇÏö ÇáúÚóÞúÏö áóÇ íóãúäóÚõ
ÕöÍøóÊåõ áöÊóãóßøõäö ÇáÔøõíõæÚö ÝöíãóÇ åõæó ãõæÌöÈ ÇáúÚóÞúÏ¡ æóåõæó
Çáúãöáúßõ ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏõ áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ.
ÞóÇáó: (æóáóæú æóåóÈó ÃóÍóÏõ ÇáÔøóÑöíßóíúäö äóÕöíÈóåõ ãöäú ÇáÏøóÇÑö ãöäú
ÃóÌúäóÈöíøò áóãú íóÌõÒú) º áöÃóäøó ÇáúÅöíÌóÇÈó¡ æóÇáÊøóÓúáöíã áóÇÞóì
ÌõÒúÁðÇ ÔóÇÆöÚðÇ¡ æóÅöäøóãóÇ
(12/69)
ÃóæúÑóÏó åóÐóÇ ÇáúÅöÔúßóÇá¡ æóåõæó Ãóäøó
ÖóãóÇäó ÇáúãõÞóÇÓóãóÉö åõäóÇáößó áóÇ íóÓúÊóÍöÞøõ Úóáóì ÇáúãõÊóÈóÑøöÚö
ÅäøóãóÇ íóÓúÊóÍöÞøõ Úóáóì ÇáÔøóÑöíßö¡ æóáóßöäú ÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó
åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì áóÇ íóÊóãóÔøóì Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÝõÕõæáö ßóÇáúåöÈóÉö ãöäú
ÇáÔøóÑöíßö¡ æóíóÌõæÒõ Ðóáößó æóÅöäøó ÇáúÍóÑúÝó ÇáøóÐöí íóÊóãóÔøóì: Ãóäøó
ÇáúÞóÈúÖó áóÇ íóÊöãøõ ãóÚó ÇáÔøõíõæÚö ÝöíãóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó.
ÞóÇáó: (æóÅöäú æóåóÈó ÑóÌõáñ áöÑóÌõáóíúäö ÃóáúÝó ÏöÑúåóãò áöÃóÍóÏöåöãóÇ
ÓöÊøóãöÇÆóÉò¡ æóáöáúÂÎóÑö ÃóÑúÈóÚóãöÇÆóÉò ÝóÐóáößó áóÇ íóÌõæÒõ ÚöäúÏó
ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉö æóÃóÈöí íõæÓõÝó - ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ - æóíóÌõæÒõ ÚöäúÏó
ãõÍóãøóÏò - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -) . æóåóÐóÇ æóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäú åöÈóÉö
ÇáÏøóÇÑö ÅÐóÇ ÝóÕóáøö æóÝóÕúá ÓóæóÇÁñ.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÏöíäóÇÑðÇ áóåõ Úóáóì ÑóÌõáò¡ æóÃóãóÑóåõ
ÈöÞóÈúÖöåö: ÌóÇÒó Ðóáößó - ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ -) ¡ æóÝöí ÇáúÞöíóÇÓö: áóÇ
íóÌõæÒõ¡ æóåõæó Þóæúáõ ÒóÝóÑóº áöÃóäøó ÇáÏøóíúäó áóíúÓó ÈöãóÇáò¡ ÍóÊøóì
Ãóäøó ãóäú ÍóáóÝó æóáóÇ ãóÇáó áóåõ¡ æóáóåõ Ïöíäñ Úóáóì ÅäúÓóÇäò: áóÇ
íóÍúäóËõ Ýöí íóãöíäå. æóÇáúåöÈóÉõ ÚóÞúÏñ ãóÔúÑõæÚñ áöÊóãúáöíßö ÇáúãóÇáö
ÝóÅöÐóÇ ÃõÖöíÝó Åáóì ãóÇ áóíúÓó ÈöãóÇáò áóÇ íóÕöÍøõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ãóÂáöåö
ßóãóÇ áóæú¡ æõåöÈó ãõÓúáöãñ ÎóãúÑðÇ ãöäú ãõÓúáöãò áóÇ íóÕöÍøõ
ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ãóÂáöåö¡ æóåõæó ÇáÊøóÍóáøõáõ¡ æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóíúåö: Ãóäøó
ÈóíúÚó ÇáÏøóíúäö ãöäú ÛóíúÑö ãöäú Úóáóíúåö ÇáÏøóíúäõ áóÇ íóÌõæÒõº
áöÃóäøóåõ ÚóÞúÏñ ãóÔúÑõæÚñ áöÊóãúáöíßö ÇáúãóÇáö¡ ÝóÇáúåöÈóÉõ ãöËúáõåõ
Ãóæú Ãóæúáóìº áöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó áóÇ ÊóÊöãøõ ÅáøóÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö¡ æóÞóÈúÖõ
ãóÇ Ýöí ÐöãøóÉö ÇáúÛóíúÑö áóÇ íõÊóÕóæøóÑõ¡ æóáóÇ æóÌúåó áöÊóÕúÍöíÍöåö
ÅÐóÇ ÞóÈóÖóåõº áöÃóäøó ÊóãóÇãó ÚóÞúÏö ÇáúåöÈóÉö ÈöÞóÈúÖö ãóÇ ÃõÖöíÝó
Åáóíúåö ÇáúÚóÞúÏõ Åáóì ÇáÏøóíúäö¡ æóÇáúãóÞúÈõæÖõ Úóíúäñ¡ æóÇáúÚóíúäõ
ÛóíúÑõ ÇáÏøóíúäö
æóæóÌúåõ ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö Ãóäøóåõ ÃóäóÇÈóåõ Ýöí ÇáúÞóÈúÖö ãóäóÇÈó
äóÝúÓöåö ÝóíóÌúÚóáõ ÞóÈóÖó ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ßóÞóÈúÖö ÇáúæóÇåöÈö¡ æóáóæú
ÞóÈóÖóåõ ÈöäóÝúÓöåö Ëõãøó æóåóÈóåõ¡ æóÓóáøóãóåõ: ÌóÇÒó æóßóÐóáößó ÅÐóÇ
ÃóãóÑó Ãóäú íóÞúÈöÖóåõ áóåõ Ëõãøó áöäóÝúÓöåöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó Ýöí ÈóÇÈö
ÇáúåöÈóÉö: ÇáúãõÚúÊóÈóÑ æóÞúÊ ÇáúÞóÈúÖö¡ ÝóÅöäøó Çáúãöáúßó ÚöäúÏóåõ
íóËúÈõÊõ¡ Ïóáöíáõ ãóÇ ÈóíøóäøóÇ ãöäú ÝóÕúáö ÇáÔøõíõæÚö¡ æóÚöäúÏó
ÇáúÞóÈúÖö åõæó ãóÇáñ ÞóÇÈöáñ áöáÊøóãúáöíßö ßóÓóÇÆöÑö ÇáúÃóÓúÈóÇÈö
ÝóßóÐóáößó ÈöÇáúåöÈóÉö æóÇáúãóÞúÈõæÖö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÛóíúÑó ÇáÏøóíúäö
ÍóÞöíÞóÉð ÌõÚöáó Ýöí ÇáúÍõßúãö ßóÃóäøóåõ åõæó ÈöÏóáöíáö ÌóæóÇÒö
ÇáúÞóÈúÖö Ýöí ÇáÕøóÑúÝö æóÇáÓøóáóãö ãóÚó ÍõÑúãóÉö ÇáöÇÓúÊöÈúÏóÇáö
ÝöíåöãóÇ¡ æóáóíúÓó ÇáúÈóíúÚõ äóÙöíÑó ÇáúåöÈóÉö¡ ÝóÅöäøóåõ íõæÌöÈõ
Çáúãöáúßó ÈöäóÝúÓöåö ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö ÝóßóÇäó ÇáúãõÚúÊóÈóÑõ Ýöíåö æóÞúÊó
ÇáúÚóÞúÏö ÝóÅöÐóÇ áóãú íóßõäú Úóíúäó ãóÇáò áóãú íóÌõÒú ÈóíúÚõåõ ãóÚó
Ãóäøó ÇáÏøóíúäó Ýöí ÇáÐøöãøóÉö íóÞúÈóáõ ÇáÊøóãúáöíßó ÈöÇáúÚóÞúÏö¡
ÝóÅöäøóåõ áóæú ÈóÇÚóåõ ãöãøóäú Úóáóíúåö ÇáÏøóíúä ÈöÚöæóÖò: ÌóÇÒó æóáóæú¡
æóåóÈóåõ ãöäúåõ: ÌóÇÒó ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøóåõ ãóÇáñ ÞóÇÈöáñ áöáÊøóãúáöíßö
ÍõßúãðÇ¡ æóáöåóÐóÇ ÊóÌöÈõ ÇáÒøóßóÇÉõ Ýöíåö ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö¡ æóÇáÔøóÑúØõ
Ýöí ÚóÞúÏö ÇáÊøóãúáöíßö Ãóäú íõÖóÇÝó Åáóì ãóÍöáøò ÞóÇÈöáò áóåõ¡ æóÞóÏú
æóÌóÏúÊõãú áõÒõæãóåõ ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö¡ æóÚöäúÏó ÇáúÞóÈúÖö ÈöÍõßúãö
ÇáúåöÈóÉö åõæó Úóíúäñ ÝóíóÊöãøõ ÇáúÚóÞúÏõ.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ Ñóåóäó ÚóÈúÏóåõ ãöäú ÑóÌõáò¡ æóÓóáøóãóåõ Åáóíúåö Ëõãøó
æóåóÈóåõ áöÇÈúäöåö ÇáÕøóÛöíÑö áóãú íóÌõÒú) º áöÃóäøóåõ áóíúÓó Ýöí íóÏöåö
ÝóÇáúíóÏõ ÈöÚóÞúÏö ÇáÑøóåúäö ãõÓúÊóÍóÞøóÉñ Úóáóíúåö áöáúãõÑúÊóåöäö¡
ÝóáóÇ íóßõæäõ ÇáúÃóÈõ ÞóÇÈöÖðÇ áöæóáóÏöåö ãóÇ áóíúÓó Ýöí íóÏöåöº
æóáöÃóäøóåõ íóÈúØõáõ Èöåö ÍóÞøõ ÇáúãõÑúÊóåöäö¡ æóåõæó ÍóÞøñ ãõÓúÊóÍóÞøñ
Úóáóíúåö¡ ÝóáóÇ íóãúáößõ ÅÈúØóÇáóåõ¡ æóßóÐóáößó áóæú ÛóÕóÈó ÚóÈúÏóåõ
ÛóÇÕöÈñ ÝóæóåóÈóåõ
(12/70)
áöÇÈúäöåöº áöÃóäøóåõ áóíúÓó Ýöí íóÏö
ÇáúãóÛúÕõæÈ ãöäúåõ ÍóÞöíÞóÉð¡ æóáóÇ ÍõßúãðÇ¡ ÝóÅöäøóåõ ãóÖúãõæäñ Úóáóì
ÇáúÛóÇÕöÈö¡ æóÅöäøóãóÇ íõÖúãóäõ ÈöÊóÝúæöíÊö íóÏö ÇáúãóÛúÕõæÈö ãöäúåõ -
ÈöÎöáóÇÝö ÇáúæóÏöíÚóÉö ÅÐóÇ æóåóÈóåóÇ ãöäú ÃóÈöíåö -º áöÃóäøó íóÏó
ÇáúãõæÏóÚö Ýöí ÇáúÍõßúãö ßóíóÏö ÇáúãõæÏöÚö Ýóíõãúßöäõ Ãóäú íõÌúÚóáó
ÞóÇÈöÖðÇ áöæóáóÏöåö ÈöÇáúíóÏö ÇáøóÊöí åöíó ÞóÇÆöãóÉñ ãóÞóÇãó íóÏöåö¡
ÝóÅöäú Þöíáó: ÝóÞóÏú ÞõáúÊõãú ÅÐóÇ æóåóÈó ÇáúæóÏöíÚóÉó ãöäú ÇáúãõæÏóÚö:
ÌóÇÒó¡ æóáóæú ßóÇäóÊú íóÏõåõ ßóíóÏö ÇáúãõæÏöÚö áóãú íóßõäú ÞóÇÈöÖðÇ
áöäóÝúÓöåö ÈöÍõßúãö íóÏöåö (ÞõáúäóÇ) : Ýöí ÇáúÍóÞöíÞóÉö: ÇáúíóÏõ
áöáúãõæÏöÚö¡ ÝóÈöÇÚúÊöÈóÇÑö åóÐöåö ÇáúÍóÞöíÞóÉö íóÌúÚóáõåõ ÞóÇÈöÖðÇ
áöäóÝúÓöåö¡ Ëõãøó ÅäøóãóÇ ÞóÇãóÊú íóÏõåõ ãóÞóÇãó íóÏö ÇáúãõæÏöÚö ãóÇ
ÏóÇãó åõæó Ýöí ÇáúÍöÝúÙö ÚóÇãöáðÇ áöáúãõæÏöÚö¡ æóÐóáößó ÞóÈúáó
ÇáÊøóãúáöíßö ÈöÇáúåöÈóÉö ÝóÃóãøóÇ ÈóÚúÏó Ðóáößó Ýóåõæó ÚóÇãöáñ
áöäóÝúÓöåö¡ æóáóæú ÈóÇÚóåõ ÈóíúÚðÇ ÝóÇÓöÏðÇ¡ æóÓóáøóãóåõ Ãóæú ÈóÇÚóåõ
ÈöÔóÑúØö ÇáúÎöíóÇÑö áöáúãõÔúÊóÑöí Ëõãøó æóåóÈóåõ áöÇÈúäöåö ÇáÕøóÛöíÑö:
áóÇ íóÌõæÒõº áöÃóäøóåõ ÎóÑóÌó ãöäú ãöáúßöåö ÈöÊóÕóÑøõÝóÇÊöåö¡ ÝóÅöäøóãóÇ
æóåóÈó ãóÇ áóÇ íóãúáößõ¡ æóáöÃóäøó ÇáúíóÏó áöÛóíúÑöåö ÍóÞöíÞóÉð¡
æóÍõßúãðÇ Íöíäó ßóÇäó Ýöí ÖóãóÇäö ÇáúÛóíúÑö.
[åöÈóÉõ ÇáúãõßóÇÊóÈö]
ÞóÇáó: (æóáóÇ íóÌõæÒõ åöÈóÉõ ÇáúãõßóÇÊóÈö ßóãóÇ áóÇ íóÌõæÒõ ÚöÊúÞõåõº
áöÃóäøóåõ ÊóÈóÑøõÚñ ãóÍúÖñ¡ æóáóæú ÃóÌóÇÒóåõ Çáúãóæúáóì ÝóßóÐóáößó) º
áöÃóäøó ÅÌóÇÒóÉó Çáúãóæúáóì ÅäøóãóÇ íõÚúãóáõ ÝöíåóÇ Èöãöáúßò Çáúãóæúáóì
ÃóäúÔóÃóåõ¡ æóåõæó áóÇ íóãúáößõ Ðóáößó Ýöí ßóÓúÈö ÇáúãõßóÇÊóÈö.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ãóÇ Úóáóì ÙóåúÑö Ûóäóãöåö ãöäú ÇáÕøõæÝö¡
Ãóæú ãóÇ Ýöí ÖõÑõæÚö Ûóäóãöåö ãöäú ÇááøóÈóäö áóãú íóÌõÒú Ðóáößó) º
áöÃóäøó ÇáÕøõæÝó æóÇááøóÈóäó ãóÇ ÏóÇãó ãõÊøóÕöáðÇ ÈöÇáúÍóíóæóÇäö Ýóåõæó
áóíúÓó ÈöãóÇáò ãóÞúÕõæÏò ÈöäóÝúÓöåö¡ æóáóßöäøóåõ æóÕúÝõ ÇáúÍóíóæóÇäö¡
æóÚóÞúÏõ ÇáÊøóãúáöíßö - ãóÞúÕõæÏðÇ - áóÇ íóÊöãøõ ÝöíãóÇ áóíúÓó ÈöãóÇáò
ãóÞúÕõæÏò¡ ÝóÅöäú ÃóãóÑóåõ ÈöÌóÒøö ÇáÕøõæÝö æóÍóáúÈö ÇááøóÈóäö æóÞóÈúÖö
Ðóáößó: ÇÓúÊóÍúÓóäúÊ Ãóäú ÃõÌöíÒóåõ¡ æóåóÐóÇ áöæóÌúåóíúäö: ÅÍúÏóÇåõãóÇ:
Ãóäøó ÇáÕøõæÝó Úóáóì ÙóåúÑö ÇáúÛóäóãö æóÇááøóÈóäó Ýöí ÇáÖøóÑúÚö ãóÍöáøñ
áöáÊøóãúáöíßö ÈöÏóáöíáö ÌóæóÇÒö ÇáúæóÕöíøóÉö Èöåö¡ æóÌóæóÇÒö ÇáÕøõáúÍö
Úóáóíúåö ÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - Ýöí ÇáÕøõæÝö¡
æóÊóãóÇãõ ÚóÞúÏö ÇáúåöÈóÉö ÈöÇáúÞóÈúÖö ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ÞóÈóÖóåõ ÈóÚúÏó
ÇáúÌõÒóÇÒö¡ æóåõæó ãóÇáñ ãõÊóÞóæøöãñ Ýöí åóÐöåö ÇáúÍóÇáö íóÊöãøõ Ýöíåö
ÇáúåöÈóÉõ ßóãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ýöí ÇáÏøóíúäö.
(æóÇáËøóÇäöí) : Ãóäøó ÇãúÊöäóÇÚó ÌóæóÇÒö ÇáúåöÈóÉö áöÃóäøó ÇáúãóæúåõæÈó
ãõÊøóÕöáñ ÈöãóÇ áóíúÓó ÈöãóæúåõæÈò ãöäú ãöáúßö ÇáúæóÇåöÈö - ãóÚó
ÅãúßóÇäö ÇáúÝóÕúáö - Ýóíóßõæäõ Ðóáößó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáÔøóÇÆöÚö. æóÞóÏú
ÈóíøóäøóÇ Ãóäøóåõ áóæú æóåóÈó ÔóíúÆðÇ ãõÔóÇÚðÇ Ëõãøó ÞõÓøöãó¡ æóÓõáøöãó
ãóÞúÓõæãðÇ: ÊóãøóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÝóåóÐóÇ ãöËúáõåõ¡ æóßóÐóáößó ËóãóÑõ
ÇáÔøóÌóÑóÉö æóÇáÒøóÑúÚö ÅÐóÇ ÍóÕóÏóåõ¡ Ýóåõæó Úóáóì ÇáúÞöíóÇÓö
æóÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö ÇáøóÐöí ÐóßóÑúäóÇ¡.
[åöÈóÉõ ÇáúÚóÈúÏö ÇáúãóÃúÐõæäö]
ÞóÇáó: (æóáóÇ íóÌõæÒõ åöÈóÉõ ÇáúÚóÈúÏö ÇáúãóÃúÐõæäöº áöÃóäøóåõ ãõäúÝóßøõ
ÇáúÍóÌúÑö Úóäúåõ Ýöí ÇáÊøöÌóÇÑóÇÊö Ïõæäó ÇáÊøóÈóÑøõÚóÇÊö¡ ÝóÅöäú
ÃóÌóÇÒóåõ ãóæúáóÇåõ¡ æóáóÇ Ïóíúäó Úóáóíúåö: ÌóÇÒó) º áöÃóäøó ßóÓúÈóåõ
ÎóÇáöÕõ ÍóÞøöåö íóãúáößõ ãõÈóÇÔóÑóÉð ÇáúåöÈóÉó Ýöíåö ÝóíóäúÝõÐõ
ÈöÅöÌóÇÒóÊöåö ÃóíúÖðÇ æóÅöäú ßóÇäó Úóáóíúåö Ïöíäñ áóãú íóÌõÒú Ðóáößó¡
æóÅöäú ÃóÌóÇÒóåõ Çáúãóæúáóì æóÇáúÛõÑóãóÇÁõº áöÃóäøó ÍóÞøó ÇáúÛõÑóãóÇÁö
Ýöí Ïóíúäöåöãú áóÇ íóÓúÞõØõ ÈöÅöÌóÇÒóÉö ÇáúåöÈóÉö ÝóáóÇ ãõÚúÊóÈóÑó
ÈöÅöÌóÇÒóÊöåöãú¡ æóÇáúãóæúáóì áóÇ íõãóáøóßõ ãõÈóÇÔóÑóÉð ÇáúåöÈóÉó
ÈöäóÝúÓöåö¡ ÝóáóÇ ÊõÚúãóáõ ÅÌóÇÒóÊõåõ ÃóíúÖðÇ.
ÞóÇáó: (æóáóæú æóåóÈó áóåõ ãóÇ íõËúãöÑõ ÇáäøóÎöíáó ÇáúÚóÇã áóãú íóÌõÒú)
º áöÃóäøóåõ ãóÚúÏõæãñ Ýöí ÇáúÍóÇáö¡ æóÇáúãóÚúÏõæãõ áóíúÓó ÈöÔóíúÁò
(12/71)
ÈöäõÝõæÐö ÇáúÚöÊúÞö. æóÝöí ÇáúåöÈóÉö:
áóæú ÇÓúÊóËúäóì ãóÇ Ýöí ÇáúÈóØúäö ÞóÕúÏðÇ áóãú ÊóÈúØõáú ÇáúåöÈóÉõ.
ÝóßóÐóáößó ÅÐóÇ ÕóÇÑó ãõÓúÊóËúäðì ÍõßúãðÇ¡ æóÐõßöÑó Ýöí ßöÊóÇÈö
ÇáúÚóÊóÇÞö Ãóäøóåõ áóæú ÏóÈøóÑó ãóÇ Ýöí ÈóØúäö ÌóÇÑöíóÊöåö Ëõãøó æóåóÈó
ÇáúÌóÇÑöíóÉó áóãú íóÌõÒú¡ æóÞöíáó: Ýöí ÇáúÝóÕúáóíúäö ÑöæóÇíóÊóÇäö: Ýöí
ÅÍúÏóì ÇáÑøöæóÇíóÊóíúäö áóÇ íóÌõæÒõ ÝöíåöãóǺ áöÃóäøó ÇáúãóæúåõæÈó
ãóÔúÛõæáñ ÈöãóÇ áóíúÓó ÈöãóæúåõæÈò Ýóåõæó ßóãóÇ áóæú æóåóÈó ÏóÇÑðÇ
ÝöíåóÇ ãóÊóÇÚõ ÇáúæóÇåöÈö¡ æóÝöí ÇáÑøöæóÇíóÉö ÇáúÃõÎúÑóì: íóÌõæÒõ
ÝöíåöãóǺ áöÃóäøóåõ áóæú ÇÓúÊóËúäóì ÇáúæóáóÏó ÞóÕúÏðÇ áóãú ÊóÈúØõáú Èöåö
ÇáúåöÈóÉõ Ýöí ÇáúÃõãøö. ÝóßóÐóáößó ÅÐóÇ ÕóÇÑó ãõÓúÊóËúäðì ÍõßúãðÇ¡
æóÇáúÃóÕóÍøõ åõæó ÇáúÝóÑúÞõ ÈóíúäóåõãóÇ¡ ÝóÅöäøó ÇáÊøóÏúÈöíÑó áóÇ
íõÒöíáõ ãöáúß ÇáúãõÏúÈöÑö¡ æóÇáúãóæúåõæÈõ ãõÊøóÕöáñ ÈöãóÇ áóíúÓó
ÈöãóæúåõæÈò Ýöí ãöáúßö ÇáúæóÇåöÈö ÝóßóÇäó Ðóáößó Ýöí ãóÚúäóì åöÈóÉö
ÇáúãõÔóÇÚö ÝöíãóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó ÝóÃóãøóÇ ÇáúÚöÊúÞõ¡ ÝóÅöäøóåõ
íõÒöíáõ ãöáúßó ÇáúãõÚúÊóÞö ÝóÅöÐóÇ æóåóÈó ÇáúÃõãøó ÈóÚúÏó ÅÚúÊóÇÞ
ÇáúÌóäöíäö ÝóÇáúãóæúåõæÈõ ÛóíúÑõ ãõÊøóÕöáò ÈöãóÇ áóíúÓó ÈöãóæúåõæÈò Ýöí
ãöáúßö ÇáúæóÇåöÈö Ýóåõæó ßóãóÇ áóæú æóåóÈó ÃóÑúÖðÇ ÝöíåóÇ ÇÈúäõ
ÇáúæóÇåöÈö æóÇÞöÝñ¡ æóÓóáøóãóåóÇ Åáóì ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÊóãøóÊú
ÇáúåöÈóÉõ ÝóßóÐóáößó åõäóÇ.
ÞóÇáó: (æóáóÇ íóÌõæÒõ áöáúÃóÈö Ãóäú íóåóÈó ãöäú ãóÇáö ÇÈúäöåö ÇáÕøóÛöíÑö
ÔóíúÆðÇ) º áöÃóäøóåõ ÕóÇÑó äóÇÆöÈðÇ Úóäú ÇáÕøóÛöíÑö Ýöí ÇáÊøóÕóÑøõÝö Ýöí
ãóÇáöåö áöÊóæúÝöíÑö ÇáúãóäúÝóÚóÉö Úóáóíúåö¡ æóÐóáößó ÈöÇáÊøóÈóÑøõÚö áóÇ
íóÍúÕõáúº Ýóåõæó ßóÓóÇÆöÑö ÇáúÃóÌóÇäöÈö ßóãóÇ áóæú ØóáøóÞó ÇãúÑóÃóÊóåõ.
ÞóÇáó: (ÚóÈúÏñ ãóÃúÐõæäñ¡ Úóáóíúåö Ïóíúäñ ßóËöíÑñ æóåóÈóåõ ãóæúáóÇåõ
áöÑóÌõáò áóãú ÊóÌõÒú åöÈóÊõåõ¡ æóÇáÏøóíúäõ Ýöí ÑóÞóÈóÊöåö íõÈóÇÚõ Ýöíåö
ÅáøóÇ Ãóäú íõÄóÏøöí ÚöäúÏó ãóæúáóÇåõ ÇáøóÐöí Ýöí íóÏöåö) . æóãóÚúäóì
Þóæúáöåö: áóãú íóÌõÒú Ãóäøó ÇáúåöÈóÉó áóÇ ÊóÊöãøõ¡ æóáöáúÛõÑóãóÇÁö Ãóäú
íõÈúØöáõæÇ åöÈóÊóåõº áöÃóäøó Çáúãóæúáóì ãóÇáößñ áöÑóÞóÈóÊöåö¡ æóáóßöäøó
ÍóÞøó ÇáúÛõÑóãóÇÁö ÓóÇÈöÞñ Úóáóì ÍóÞøöåö Ýöí ãóÇáöíøóÊöåö¡ æóÝöí
ÅÊúãóÇãö ÇáúåöÈóÉö ÅÈúØóÇáõ åóÐóÇ ÇáúÍóÞøö Úóáóíúåöãú¡ æóáóßöäú áóíúÓó
Ýöí ÃóÕúáö ÇáÊøóãúáöíßö ÅÈúØóÇáõ ÍóÞøöåöãú ÝóíóÕöíÑõ ãóãúáõæßðÇ
áöáúãóæúåõæÈö áóåõ ãóÔúÛõæáðÇ Úóäú ÇáúÛõÑóãóÇÁö Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí
ßóÇäó Ýöí ãöáúßö ÇáúæóÇåöÈöº áöÃóäøóåõ ÃóÞóÇãóåõ ãóÞóÇãó äóÝúÓöåö Ýöí
ãöáúßö ÇáÑøöÞúÈóÉö¡ æóáóåõ åóÐöåö ÇáúæöáóÇíóÉõ ÝöíãóÇ åõæó ÎóÇáöÕõ
ÍóÞøöåö¡ æóáöåóÐóÇ áóæú ÞóÖóì ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ Ïóíúäóåõ ßóÇäó ÓóÇáöãðÇ
áóåõº áöÃóäøó Êóãóßøõäó ÇáúÛõÑóãóÇÁö ãöäú ÅÈúØóÇáö ãöáúßöåö áöÞöíóÇãö
Ïóíúäöåöãú¡ æóÞóÏú æóÕóáó Åáóì ÇáúÛóÑöíãö ÍóÞøóåõ.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ÐóåóÈó ÇáúãóæúåõæÈ áóåõ ÈöÇáúÚóÈúÏö¡ æóáóãú íóÞúÏöÑ
Úóáóíúåö ÝóáöáúÛõÑóãóÇÁö Ãóäú íóÃúÎõÐõæÇ ÇáúæóÇåöÈ ÈöÞöíãóÊöåö íóæúã
æóåóÈó) º áöÃóäøóåõ åõæó ÇáøóÐöí ÃóÊúáóÝó ÍóÞøåãú ÈöÇáÊøóãúáöíßö ãöäú
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ æóÇáÊøóÓúáöíã ÝóíóÕöíÑ ÖóÇãöäðÇ ÞöíãóÊå áóåõãú ßóãóÇ
áóæú ÃóÚúÊóÞóåõ.
ÞóÇáó: (æóáóæú æóåóÈó áóåõ ãóÇ Ýöí ÈóØúäö ÃóãóÊöåö¡ æóÓóáøóØóåõ Úóáóì
ÞóÈúÖöåö ÈóÚúÏó ÇáúæóÖúÚö ÝóÞóÈóÖóåõ áóãú íóÌõÒú) ¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ
ÇáúÝóÑúÞó Èóíúäó åóÐóÇ æóÈóíúäó åöÈóÉö ÇáÏøóíúäö¡ æóÇáÕøõæÝö Úóáóì
ÙóåúÑö ÇáúÛóäóãö¡ æóÝöí ÇáúßöÊóÇÈö ÞóÇáó - ãöäú ÞóÈúáõ -: Ãóäøóåõ æóåóÈó
áóåõ ãóÇ áóãú íóßõäú ÈóÚúÏõ¡ ÝóÅöäøóåõ æóåóÈó áóåõ ÇáúæóáóÏó¡ æóÞóÈúáó
ÇáöÇäúÝöÕóÇáö áóÇ íóßõæäõ æóáóÏðǺ ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú æóåóÈó áóåõ
Ïõåúäõ ÓöãúÓöãò ÞóÈúáó Ãóäú íóÚúÊóÕöÑó¡ æóÓóáøóØóåõ Úóáóì ÞóÈúÖöåö ÅÐóÇ
ÚõÕöÑó Ãóæú æóåóÈó ÇáÒøóíúÊó Ýöí ÇáÒøóíúÊõæäö¡ æóÇáÏøóÞöíÞó Ýöí
ÇáúÍöäúØóÉö ÞóÈúáó ÇáØøóÍúäö¡ æóÇáÓøóãúäó Ýöí ÇááøóÈóäö ÞóÈúáó Ãóäú
íóÊóãóÎøóÖó¡ ÝóåóÐóÇ ßõáøõåõ ÈóÇØöáñº áöÃóäøóåõ åöÈóÉñ¡
(12/72)
æóÅöÖóÇÝóÉõ ÚóÞúÏö ÇáÊøóãúáöíßö Åáóì
ÛóíúÑö ãóÍöáøöåö áóÛúæñ. (ÝóÅöäú Þöíáó) : áóÇ¡ ßóÐóáößó ÝóÇáúæóÕöíøóÉõ
ÈöãóÇ íõËúãöÑõ äóÎöíáõåõ ÇáúÚóÇã ÕóÍöíÍñ (ÞõáúäóÇ) : ÇáúæóÕöíøóÉõ
áóíúÓóÊú ÈöÚóÞúÏö Êóãúáöíßö ãóÇáò¡ æóÅöäøóãóÇ ÔõÑøöÚóÊú áöáúÎöáóÇÝóÉö
Úóäú ÇáúãõæÕöí Ëõãøó Çáúãöáúßõ ãöäú ËóãóÑóÇÊöåö¡ æóáöåóÐóÇ áóÇ
íóÊóæóÞøóÝõ ËõÈõæÊõ Çáúãöáúßö Ýöíåö Úóáóì ÇáúÞóÈúÖö¡ æóåõäóÇ ÇáúÚóÞúÏõ
ÚóÞúÏõ ÇáÊøóãúáöíßöº ÝóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÅÖóÇÝóÊöåö Åáóì ãóÇ åõæó ãóãúáõæßñ
áöíóÚúÊóÈöÑõæÇ Çáúãöáúß áóÇ íóÓúÈöÞõ ÇáúæõÌõæÏó¡ æóÈöåö ÝóÇÑóÞó ãóÇ
ÓóÈóÞó ãöäú ÇáÕøõæÝö æóÇááøóÈóäö¡ ÝóÅöäøóåõ ãóæúÌõæÏñ ãóãúáõæßñ¡ æóÅöäú
ßóÇäó ãõÊøóÕöáðÇ ÈöÇáúÍóíóæóÇäö¡ ÝóÅöäøóãóÇ íóãúÊóäöÚõ ÌóæóÇÒõ ÈóíúÚöåö
áöÊóãóßøõäö ÇáúãõäóÇÒóÚóÉö ÈóíúäóåõãóÇ ÚöäúÏó ÇáÊøóÓúáöíãö¡ æóÐóáößó áóÇ
íõæÌóÏõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡ Ëõãøó ÇáúÌöÒóÇÒõ¡ æóÇáúÍóáúÈõ¡ æóÇáúÞóÈúÖõ Ýöí
ÇááøóÈóäö Ýöí æõÓúÚöåö Ýóíõãúßöäõ Ãóäú íõÌúÚóá Ýöíåö äóÇÆöÈðÇ Úóäú
ÇáúæóÇåöÈö Ëõãøó ÞóÇÈöÖðÇ áöäóÝúÓöåö ÈóÚúÏó Ðóáößó ÝóÃóãøóÇ ÇáúÅöíÌóÇÈõ
Ýöí ÇáËøöãóÇÑö áóíúÓó Åáóíúåö.
ÞóÇáó: (æóßóÐóáößó áóæú æóåóÈó áóåõ ãóÇ Ýöí ÈóØúäö ÌóÇÑöíóÊöåö - æóåöíó
ÍõÈúáóì - Ãóæú ãóÇ Ýöí ÈóØúäö Ûóäóãöåöº Ýóåõæó ÈóÇØöáñ) ãöäú
ÃóÕúÍóÇÈöäóÇ - ÑóÍöãóåõãõ Çááøóåõ - ãóäú íóÞõæáõ: Åäú ÃóãóÑóåõ
ÈöÞóÈúÖöåö ÈóÚúÏó ÇáúæöáóÇÏóÉö ÝóÞóÈóÖó íóäúÈóÛöí Ãóäú íóÌõæÒó -
ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ - ßóãóÇ Ýöí ÇáÕøõæÝö æóÇááøóÈóäö. æóÇáúÃóÕóÍøõ Ãóäøóåõ:
áóÇ íóÌõæÒõº áöÃóäøó ãóÇ Ýöí ÇáúÈóØúäö áóíúÓó ÈöãóÇáò ÃóÕúáðÇ¡ æóáóÇ
íõÚúáóãõ æõÌõæÏõåõ ÍóÞöíÞóÉðº æóáöÃóäøó ÅÎúÑóÇÌó ÇáúæóáóÏö ãöäú
ÇáúÈóØúäö áóíúÓó Åáóíúåö¡ ÝóáóÇ íõãúßöäõ Ãóäú íõÌúÚóáó Ýöí Ðóáößó
äóÇÆöÈðÇ Úóäú ÇáúæóÇåöÈö ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÌöÒóÇÒö Ýöí ÇáÕøõæÝö¡ æóÇáúÍóáúÈö
Ýöí ÇááøóÈóäö¡ æóãóÚúäóì åóÐóÇ ÇáúÝóÑúÞö: Ãóäøó ÝöíãóÇ áóíúÓó Ýöí
æõÓúÚöåö - áóæú ÌóÇÒó ÇáúÚóÞúÏõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑöåö - ßóÇäó ÊóÚúáöíÞðÇ
áöáúåöÈóÉö ÈöÇáúÎóØóÑö æóÐóáößó ÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò¡ æóãóÇ Ýöí æõÓúÚöåö
íóßõæäõ ÊóÃúÎöíÑðÇ áöãöáúßöåö Åáóì ÞóÈúÖöåö áóÇ ÊóÚúáöíÞðÇ áöáúåöÈóÉö
ÈöÇáúÎóØóÑö¡ æóÐóáößó ÌóÇÆöÒñ.
ÞóÇáó: (æóáóæú ÃóÚúÊóÞó ãóÇ Ýöí ÈóØúäö ÌóÇÑöíóÊöåö Ëõãøó æóåóÈóåóÇ
áöÑóÌõáò¡ æóÓóáøóãóåóÇ Åáóíúåö: ÌóÇÒóÊú ÇáúåöÈóÉõ Ýöí ÇáúÃõãøö¡ ÝóÅöäú
ÈóÇÚóåóÇ áóãú íóÌõÒú ÈóíúÚõåõ) º áöÃóäøóåõ áóæú ÈóÇÚó ÌóÇÑöíóÊóåõ¡
æóÇÓúÊóËúäóì ãóÇ Ýöí ÈóØúäöåóÇ áóãú íóÌõÒú ÇáúÈóíúÚõ¡ æóáóæú æóåóÈóåóÇ
æóÇÓúÊóËúäóì ãóÇ Ýöí ÈóØúäöåóÇ: ÌóÇÒóÊú ÇáúåöÈóÉõ Ýöí ÇáúÃõãøö
æóÇáúæóáóÏö¡ æóÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ ÈóÇØöáñ.
ÃóãøóÇ ãóÓúÃóáóÉõ ÇÓúÊöËúäóÇÁö ãóÇ Ýöí ÇáúÈóØúäö ÊóäúÞóÓöãõ Åáóì
ËóáóÇËóÉö ÃóÞúÓóÇãò (ÞöÓúãñ ãöäúåóÇ) áóÇ íõÌóæøóÒ ÃóÕúá ÇáÊøóÕóÑøõÝö¡
æóåõæó ÇáúÈóíúÚõ æóÇáúÅöÌóÇÑóÉõ æóÇáÑøóåúäõº áöÃóäøó ãõæÌöÈó ÅÖóÇÝóÉö
ÇáúÚóÞúÏö Åáóì ÇáúÃóãúÑö ÏõÎõæáõ ÇáúæóáóÏö Ýöíåö¡ æóÇÓúÊöËúäóÇÁõ ãõæÌöÈö
ÇáúÚóÞúÏö Ýöí åóÐöåö ÇáúÚõÞõæÏö ãõÈúØöáñ áöáúÚóÞúÏöº áöÃóäøóåõ ÔóÑúØñ
ÝóÇÓöÏñ¡ æóãóÇ íóÊóÚóáøóÞõ ÈöÇáúÌóÇÆöÒö ãöäú ÇáÔøóÑúØö ÝóÇáÔøóÑúØõ
ÇáúÝóÇÓöÏõ íõÈúØöáõåõ¡ (æóÞöÓúãñ ãöäúåóÇ) íõÌóæøóÒõ ÇáÊøóÕóÑøõÝ¡
æóíõÈúØöáõ ÇáÔøóÑúØ æóåõæó ÇáäøößóÇÍõ æóÇáúÎõáúÚõ æóÇáÕøõáúÍõ Úóäú Ïóãö
ÇáúÚóãúÏö æóÇáúåöÈóÉöº áöÃóäøó ÇáÔøóÑúØó ÇáúÝóÇÓöÏó áóÇ íõÈúØöáõ åóÐöåö
ÇáúÚõÞõæÏó Èóáú ÇáúÚóÞúÏõ ÕóÍöíÍñ¡ æóÇáÔøóÑúØõ ÈóÇØöáñ. æóÇáúÃóÕúáõ
Ýöíåö ãóÇ Ñõæöíó Úóäú ÇáäøóÈöíøö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -
Ãóäøóåõ ÃóÌóÇÒó ÇáúÚõãúÑóì æóÃóÈúØóáó ÇáÑøõÞúÈóì. (æóÞöÓúãñ) íõÌóæøöÒõ
ÇáÊøóÕóÑøõÝó æóÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁó ÌóãöíÚðÇ¡ æóåõæó ÇáúæóÕöíøóÉõº áöÃóäøó
Ýöí Íõßúãö ÇáúæóÕöíøóÉö ãóÇ Ýöí ÇáúÈóØúäö ßóÃóäøóåõ ÔóÎúÕñ Úóáóì ÍöÏóÉò
ÍóÊøóì íóÌõæÒó ÅÝúÑóÇÏõåõ ÈöÇáúæóÕöíøóÉö¡ ÝóíóÌõæÒõ ÇÓúÊöËúäóÇÄõåõ
ÃóíúÖðǺ áöÃóäøóåõ ÛóíúÑõ ãóÈúäöíøò Úóáóì ÇáÓøöÑóÇíóÉö ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúÚöÊúÞö¡ ÝóÅöÐóÇ ÚóÑóÝúäóÇ åóÐóÇ ÝóäóÞõæáõ Ýöí ÇáúÈóíúÚö áóæú
ÇÓúÊóËúäóì ãóÇ Ýöí ÇáúÈóØúäö ÞóÕúÏðÇ áóãú íóÌõÒú ÇáúÈóíúÚõ ÝóßóÐóáößó
ÅÐóÇ ÕóÇÑó ãõÓúÊóËúäðì ÍõßúãðÇ
(12/73)
ÇáúãóÚúÏõæã¡ ÝóÅöäøó ÇáÏøõåúäó ÍóÇÏöËñ
ÈöÇáúÚóÕöíÑö¡ æóÇáÏøóÞöíÞó ÈöÇáØøóÍúäö¡ æóáöåóÐóÇ áóæú ÝóÚóáóåõ
ÇáúÛóÇÕöÈõ ßóÇäó ãóãúáõæßðÇ áóåõº æóåóÐóÇ áöÃóäøóåõ ÞóÈúáó ÇáØøóÍúäö Ýöí
ÇáúÍöäúØóÉö¡ æóÇáÏøóÞöíÞ ÛóíúÑ ÇáúÍöäúØóÉö¡ æóßóæúäõ ÇáÔøóíúÁö
ÇáúæóÇÍöÏö ãõËóäøðì Ýöí æóÞúÊò æóÇÍöÏò ãõÓúÊóÍöíáñº ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøóåõ
ÃóÖóÇÝó ÇáúÚóÞúÏó Åáóì ÇáúãóÚúÏõæãö¡ æóßóÇäó áóÛúæðÇ¡ ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúæóÕöíøóÉö¡ ÝóÅöäøó åóÐóÇ ßõáøóåõ íóÌõæÒõ Ýöí ÇáúæóÕöíøóÉöº áöÃóäøóåõ
ÎöáóÇÝõåõ¡ æóáóíúÓó ÈöÅöíÌóÇÈò áöáúãöáúßö¡ Ëõãøó ÞóÇáó Ýöí ÈóÚúÖö
ÇáäøõÓóÎö: æóßóÐóáößó ÇááøóÈóäõ Ýöí ÖóÑúÚö ÇáÔøóÇÉö¡ æóÇáÕøõæÝõ Úóáóì
ÙóåúÑöåóÇ. æóåóÐóÇ ÛóáóØñ ÝóÞóÏú Þöíáó åóÐóÇ Ýöí ÇáÕøõæÝö æóÇááøóÈóäö
ÅÐóÇ ÃõÐöäó áóåõ Ýöí ÇáúÍóáúÈö¡ æóÇáúÌóÒø¡ æóÞóÈóÖó Ðóáößó: ÌóÇÒó -
ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ - æóÈöãóÇ ÈóíøóäøóÇ íóÙúåóÑõ ÇáúÝóÑúÞõ ÈóíúäóåõãóÇ.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ æóåóÈó ÇáÑøóÌõáõ áöáÑøóÌõáö äöÕúÝó ÚóÈúÏò¡ Ãóæú
ËõáõËóåõ¡ æóÓóáøóãóåõ: ÌóÇÒó) º áöÃóäøóåõ ãöãøóÇ áóÇ íõÞóÓøöãõ¡ æóÞóÏú
ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó åöÈóÉó ÇáúãõÔóÇÚö ÝöíãóÇ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó
ÕóÍöíÍóÉñ ÝóÅöÐóÇ æóåóÈó ÌõÒúÁðÇ ãõÓóãøðì¡ æóÓóáøóãóåõ ÈöÇáÊøóÎúáöíóÉö:
ÌóÇÒóº æóåóÐóÇ
áöÃóäøó ÇáúÍóÇÌóÉó ÊóãóÓøõ Åáóì ÅíÌóÇÈö ÇáÊøóÈóÑøõÚö ÝöíãóÇ áóÇ
íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó
Ýóáóæú áóãú íóÌõÒú Ðóáößó ÖóÇÞó ÇáúÃóãúÑõ Úóáóì ÇáäøóÇÓö áöÅöÈúØóÇáö
åóÐóÇ ÇáäøóæúÚö ãöäú ÇáÊøóÕóÑøõÝö Úóáóíúåöãú ÝöíãóÇ áóÇ íóÍúÊóãöáõ
ÇáúÞöÓúãóÉó ÃóÕúáðÇ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó¡ ÝóÅöäøóåõ
íóÊóÃóÎøóÑõ Ýöíåö ÇáÊøóÕóÑøõÝõ Åáóì ÇáúÞöÓúãóÉö¡ æóáóÇ íóÈúØõáõ ÃóÕúáðÇ¡
ÝóáóÇ íóÊóÍóÞøóÞõ Ýöíåö ÇáÖøóÑõæÑóÉõ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú æóåóÈó ÚóÈúÏóåõ áöÑóÌõáóíúäö Ãóæú æóåóÈó ÑóÌõáóÇäö
áöÑóÌõáò¡ Ãóæú æóåóÈó ÃóÍóÏõåõãóÇ äóÕöíÈóåõ áöÔóÑöíßöåö¡ Ãóæú
áöÃóÌúäóÈöíøò¡ æóÓóáøóãóåõ Ýóåõæó ÌóÇÆöÒñ ßõáøõåõ) º áöÃóäøó
ÇáúãóæúåõæÈó ãóÚúáõæãñ¡ æóáóÇ ÃóËóÑó Ýöí ÇáÔøõíõæÚö Ýöí ÇáúãóäúÚö ãöäú
ÇáúåöÈóÉö Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóÍöáøö¡ æóÅöäú ÞóÇáó ÃóÍóÏõ ÇáÔøóÑöíßóíúäö
áöÑóÌõáò: ÞóÏú æóåóÈúÊ áóß äóÕöíÈöí ãöäú åóÐóÇ ÇáúÚóÈúÏö ÝóÇÞúÈöÖúåõ¡
æóáóãú íõÓóãøöåö áóåõ¡ æóáóãú íõÚúáöãúåõ ÅíøóÇåõ: áóãú íóÌõÒúº
áöÌóåóÇáóÉö ÇáúãóæúåõæÈö¡ æóåóÐöåö ÇáúÌóåóÇáóÉõ ÊõÝúÖöí Åáóì
ÇáúãõäóÇÒóÚóÉö Èóíúäóåõ æóÈóíúäó ÇáÔøóÑöíßö ÇáúÂÎóÑö¡ æóáöÃóäøó
ÇáúãóÌúåõæá áóÇ íóÌõæÒ Êóãúáöíßå ÈöÔóíúÁò ãöäú ÇáúÚõÞõæÏö ÞóÕúÏðÇ.
ÞóÇáó: (æóáóæú æóåóÈó ÑóÌõáñ áöÑóÌõáóíúäö äöÕúÝó ÚóÈúÏóíúäö¡ Ãóæú äöÕúÝó
ËóæúÈóíúäö ãõÎúÊóáöÝóíúäö¡ Ãóæú äöÕúÝó ÚóÔóÑóÉö ÃóËúæóÇÈò ãõÎúÊóáöÝóÉò
äóãóØöíøò¡ æóãóÑúæöíøò¡ æóåóÑóæöíøò¡ æóäóÍúæó Ðóáößó: ÌóÇÒó) º áöÃóäøó
ãöËúáó åóÐöåö ÇáËøöíóÇÈö áóÇ ÊõÞúÓóãõ ÞöÓúãóÉð æóÇÍöÏóÉð ÝóßóÇäó
æóÇåöÈðÇ áöäóÕöíÈöåö ãöäú äöÕúÝö ßõáøö ËóæúÈò¡ æóßõáøõ ËóæúÈò áóíúÓó
ÈöãõÍúÊóãöáò áöáúÞöÓúãóÉö Ýöí äóÝúÓöåö¡ æóßóÐóáößó ÇáÏøóæóÇÈøõ
ÇáúãõÎúÊóáöÝóÉõ Úóáóì åóÐóÇ ÝóÅöäú ßóÇäó Ðóáößó ãöäú äóæúÚò æóÇÍöÏò áóãú
ÊóÌõÒú åöÈóÊõåõ ÅáøóÇ ãóÞúÓõæãðǺ áöÃóäøó ÇáËøöíóÇÈó ÅÐóÇ ßóÇäóÊú ãöäú
äóæúÚò æóÇÍöÏò ÊõÞúÓóãõ ÞöÓúãóÉð æóÇÍöÏóÉð¡ æóÇáÏøóæóÇÈøõ ßóÐóáößó¡
ÝóÅöäøóãóÇ æóåóÈó ÇáäøöÕúÝó ãõÔóÇÚðÇ ÝöíãóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó¡
æóÐóáößó áóÇ íóÌõæÒõ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú æóåóÈó äóÕöíÈðÇ áóåõ Ýöí ÍóÇÆöØò¡ Ãóæú ØóÑöíÞò¡ Ãóæú
ÍóãøóÇãò¡ æóÓõãøöíó æóÓóáøóØóåõ: Ýóåõæó ÌóÇÆöÒñ) º áöÃóäøóåõ ÛóíúÑõ
ãõÍúÊóãöáò áöáúÞöÓúãóÉöº ÝóÅöäøóåõ ÅÐóÇ ÞõÓöãó áóÇ íõãúßöäõ
ÇáöÇäúÊöÝóÇÚõ Èöåö Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí íóäúÊóÝöÚõ Èöåö ÞóÈúáó
ÇáúÞöÓúãóÉö¡ æóåóÐóÇ åõæó ÕöÝóÉõ ãóÇ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó.
ÞóÇáó: (æóáóæú æóåóÈó äöÕúÝó ÏóÇÑöåö áöÑóÌõáò¡ æóÓóáøóãóåóÇ Åáóíúåö
Ëõãøó æóåóÈó äöÕúÝóåóÇ ÇáúÂÎóÑó áöÑóÌõáò: áóãú íóÌõÒú ÔóíúÁñ ãöäú
Ðóáößó) º áöÃóäøó ßõáøó æóÇÍöÏò ãöäú ÇáúÚóÞúÏóíúäö áóæú Êóãøó ÅäøóãóÇ
íóÊöãøõ Ýöí ãõÔóÇÚò íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó¡ æóÅöäú áóãú
(12/74)
íõÓóáøöãú ÇáäøöÕúÝó ÇáúÃóæøóáó ÍóÊøóì
æóåóÈó ÇáäøöÕúÝó ÇáËøóÇäöí áöáËøóÇäöí Ëõãøó Óóáøóãó ÇáÏøóÇÑó ÅáóíúåöãóÇ:
ÌóÇÒóÊú ÇáúåöÈóÉõ áóåõãóÇ ÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó æóãõÍóãøóÏò ÑóÍöãóåõãóÇ
Çááøóåõ ÈöãóäúÒöáóÉö ãóÇ áóæú æóåóÈó ÇáÏøóÇÑó áóåõãóÇ ÌõãúáóÉð¡ (æóÅöäú
æóåóÈó áöÑóÌõáò äöÕúÝóåóÇ Ëõãøó ÞóÓóãóåóÇ¡ æóÏóÝóÚó ÇáäøöÕúÝó Åáóíúåö:
ÌóÇÒó) º áöÃóäøó ÇáúãõÚúÊóÈóÑó: ÚöäúÏó ÇáúÞóÈúÖö¡ æóáóÇ ÔõíõæÚó ÚöäúÏó
Ðóáößó¡ æóÇóááøóåõ - ÓõÈúÍóÇäóåõ æóÊóÚóÇáóì - ÃóÚúáóãõ.
[ÈóÇÈõ ÇáúÚöæóÖö Ýöí ÇáúåöÈóÉö]
ö ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÚóæøóÖó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ÇáúæóÇåöÈó ãöäú åöÈóÊöåö
ÚöæóÖðÇ¡ æóÞóÈóÖóåõ ÇáúæóÇåöÈõ áóãú íóßõäú áöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí
åöÈóÊöåö¡ æóáóÇ áöáúãõÚóæøöÖö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÚöæóÖöåö) . æóÇáúÍóÇÕöáõ
Ãóäøó ÇáúÚöæóÖó Ýöí ÇáúåöÈóÉö äóæúÚóÇäö: ãõÊóÚóÇÑóÝñ æóãóÔúÑõæØñ.
ÝóÈóÏóÃó ÇáúÈóÇÈõ ÈöÈóíóÇäö ãóÇ åõæó ãõÊóÚóÇÑóÝñ ãöäú ÇáúÚöæóÖö ÛóíúÑ
ãóÔúÑõæØò¡ æóÇáúÃóÕúáõ Ãóäøó ÇáúãõÚóæøöÖó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúæóÇåöÈö ÍóÊøóì
íóÔúÊóÑöØó Ýöí ÇáúÚöæóÖö ãóÇ íóÔúÊóÑöØó Ýöí ÇÈúÊöÏóÇÁö ÇáúåöÈóÉö¡ ÝóáóÇ
íóÍúÕõáõ Çáúãöáúßõ áöáúæóÇåöÈö ÅáøóÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö ÈóÚúÏó ÇáúÞöÓúãóÉöº
áöÃóäøó ÇáúãõÚóæøöÖó ãõÊóÈóÑøöÚñ ãõÎúÊóÇÑñ Ýöí åóÐóÇ ÇáÊøóãúáöíßö -
ßóÇáúæóÇåöÈö - æóÈóÚúÏó æõÕõæáö ÇáúÚöæóÖö Åáóì ÇáúæóÇåöÈö áóÇ ÑõÌõæÚó
áóåõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö áöÞóæúáöåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: ãóÇ
áóãú íõËóÈú ãöäúåóÇ. æóÍõßúãõ ãóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÛóÇíóÉö ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ
ÞóÈúáóåõº æóáöÃóäøó ÍóÞøó ÇáÑøõÌõæÚö áóåõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö ßóÇäó áöÎóáóáò
Ýöí ãóÞúÕõæÏöåö¡ æóÞóÏú ÇäúÚóÏóãó Ðóáößóº áöæõÕõæáö ÇáúÚöæóÖö Åáóíúåö
Ýóåõæó ßóÇáúãõÔúÊóÑöí íóÌöÏõ ÈöÇáúãóÈöíÚö ÚóíúÈðÇ ÝóíóÒõæáõ ÇáúÚóíúÈõ
ÞóÈúáó Ãóäú íóÑõÏøóåõ¡ æóáóÇ íóÑúÌöÚõ ÇáúãõÚóæøöÖõ Ýöí ÚöæóÖöåö ÃóíúÖðǺ
áöÃóäøó ãóÞúÕõæÏóåõ ÈöÇáÊøóÚúæöíÖö ÅÓúÞóÇØõ ÍóÞøö ÇáúæóÇåöÈö Ýöí
ÇáÑøõÌõæÚö¡ æóÞóÏú äóÇáó åóÐóÇ ÇáúãóÞúÕõæÏóº æóáöÃóäøóåõ ãõÌóÇÒðì Ýöí
ÇáÊøóÚúæöíÖö¡ æóÈóÞóÇÁõ ÌõÒúÁö ÇáÔøóíúÁö ÈöÈóÞóÇÁö ÃóÕúáöåö ÝóÅöÐóÇ
ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ ÓóÇáöãðÇ áóåõ ÝóíóäúÈóÛöí Ãóäú íóßõæäó ÇáúÌõÒúÁõ
ÓóÇáöãðÇ áöÕóÇÍöÈöåö ÃóíúÖðÇ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú æóåóÈó ÚóÈúÏðÇ áöÑóÌõáóíúäö ÝóÚóæøóÖóåõ ÃóÍóÏõåõãóÇ ãöäú
ÍöÕøóÊöåö: ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÍöÕøóÉö ÇáúÂÎóÑö) º áöÃóäøóåõ
áóãú íóÕöáú Åáóíúåö ÇáúÚöæóÖõ Úóäú ÍöÕøóÉö ÇáúÂÎóÑö¡ æóÇáúÌõÒúÁõ
ãõÚúÊóÈóÑñ ÈöÇáúßõáøö¡ æóÇáÑøõÌõæÚõ Ýöí ÇáäøöÕúÝö ÔóÇÆöÚðÇ ÕóÍöíÍñ
ÈöÎöáóÇÝö ÇÈúÊöÏóÇÁö ÇáúåöÈóÉöº áöÃóäøó ÇáÑøóÇÌöÚó áóíúÓó íõÊóãóáøóßõ
ÈöÇáÑøõÌõæÚö Èóáú íõÚöíÏõåõ Åáóì ÞóÏöíãö ãöáúßöåö¡ æóÇáÔøõíõæÚõ ãöäú
Ðóáößó áóÇ íõãúäóÚõ¡ æóÈöÇáÑøõÌõæÚö Ýöí ÇáäøöÕúÝö áóÇ ÊóÈúØõáõ ÇáúåöÈóÉõ
ÝöíãóÇ ÈóÞöíóº áöÃóäøóåõ ÔõíõæÚñ ØóÑóÃó ÈóÚúÏó ÊóãóÇãö ÇáúåöÈóÉö¡ ÝóáóÇ
íóßõæäõ ãõÄóËøöÑðÇ Ýöíåö¡ ÝóÅöäøó ãóÇ íõÊóãøöãõ ÇáúÞóÈúÖó ãõÚúÊóÈóÑñ
ÈöÃóÕúáö ÇáúÚóÞúÏö. æóÚóæúÏõ ÇáúãóæúåõæÈö Åáóì íóÏö ÇáúæóÇåöÈö áóÇ
íóãúäóÚõ ÈóÞóÇÁó ÇáúåöÈóÉö¡ ÝóÇáÔøõíõæÚõ ßóÐóáößó ÝóÅöäú ÚóæøóÖóåõ
ÃóÍóÏõåõãóÇ Úóäú äóÝúÓöåö¡ æóÚóäú ÕóÇÍöÈöåö áóãú íóßõäú áöáúæóÇåöÈö Ãóäú
íóÑúÌöÚó Ýöí ÔóíúÁò ãöäú ÇáúÚóÈúÏöº áöÃóäøóåõ Ýöí äóÕöíÈö ÕóÇÍöÈöåö
ÃóÌúäóÈöíøñ¡ æóÇáÊøóÚúæöíÖõ ãöäú ÇáúÃóÌúäóÈöíøö ÕóÍöíÍñ¡ æóÅöäú ßóÇäó
ÈöÛóíúÑö ÃóãúÑö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõº áöÃóäøóåõ ÊóÕóÑøõÝñ Ýöí ÇáúãõÚóæøóÖö
Ýöí ãöáúßöåö¡ æóÅöäøóãóÇ íóÓúÞõØõ Èöåö ÍóÞøõ ÇáúæóÇåöÈõ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö¡
æóãöËúáõ åóÐóÇ ÇáÊøóÕóÑøõÝö íóÕöÍøõ ãöäú ÇáúÃóÌúäóÈöíøö ßóÕõáúÍö
ÇáúÃóÌúäóÈöíøö ãóÚó ÕóÇÍöÈö ÇáÏøóíúäö ãöäú Ïóíúäöåö Úóáóì ãóÇáö
(12/75)
äóÝúÓöåö¡ íóÌõæÒõ¡ æóíóÓúÞõØõ Èöåö
ÇáÏøóíúä Úóäú ÇáúãóÏúíõæäö ÝóåóÐóÇ ãöËúáõåõ¡ æóáóÇ íóßõæäõ áöáúãõÚóæøöÖö
Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÔóíúÁò ãöäú ÇáúÚöæóÖöº áöÃóäøó ãóÞúÕõæÏóåõ ÞóÏú ÍóÕóáó
ÍóÊøóì ÓóÞóØó ÍóÞøõ ÇáúæóÇåöÈö Úóäú ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí Çáúßõáøö¡ æóáóÇ
íóÑúÌöÚõ Úóáóì ÕóÇÍöÈöåö ÃóíúÖðÇ ÈöÔóíúÁò ÓóæóÇÁñ ÚóæøóÖóåõ ÈöÃóãúÑöåö¡
Ãóæú ÈöÛóíúÑö ÃóãúÑöåö æóßóÐóáößó áóæú ÚóæøóÖóåõ ÃóÌúäóÈöíøñ Úóäú
ÇáúåöÈóÉö ÔóíúÆðÇ ÃóãøóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ÈöÛóíúÑö ÃóãúÑöåö ÝóáóÇ íóÔúßõáõ¡
æóÅöäú ßóÇäó ÈöÃóãúÑöåö ÝóÇáÊøóÚúæöíÖõ áóãú íóßõäú ãõÓúÊóÍóÞøðÇ Úóáóì
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ¡ ÝóÅöäøóãóÇ ÃóãóÑå ÈöÃóäú íóÊóÈóÑøóÚó ÈöãóÇáö äóÝúÓöåö
Úóáóì ÛóíúÑöåö¡ æóÐóáößó áóÇ íõËúÈöÊõ áóåõ ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö Úóáóíúåö
ãöäú ÛóíúÑö ÖóãóÇäòº æóáöÃóäøóåõ ãóÇáößñ áöáÊøóÚúæöíÖö ÈöÏõæäö ÃóãúÑöåö¡
ÝóáóÇ ãõÚúÊóÈóÑó ÈöÃóãúÑöåö Ýöíåö¡ æóåóÐóÇ ÈöÎöáóÇÝö ÇáÏøóíúäö¡
ÝóÅöäøóåõ ÅÐóÇ ßóÇäó ÃóãóÑó ÅäúÓóÇäðÇ ÈöÞóÖóÇÁö Ïóíúäöåö íóÑúÌöÚõ
Úóáóíúåö ÈöãóÇ ÃóÏøóìº áöÃóäøó ÇáÏøóíúäó ßóÇäó ãóÚúáõæãðÇ Ýöí ÐöãøóÊöåö
æóåõæó ßóÇäó ãõØóÇáóÈðÇ Èöåö ÝóÞóÏú ÃóãóÑóåõ Ãóäú íõÓúÞöØ Úóäúåõ
ÇáúãõØóÇáóÈóÉó ÈöãóÇáò íóÓúÊóÍöÞøõ Úóáóíúåö¡ æóÃóãóÑóåõ Ãóäú íõãóáøößóåõ
ãóÇ Ýöí ÐöãøóÊöåö ÈöÚöæóÖò¡ æóáóæú ÃóãóÑóåõ Ãóäú íõãóáøößóåõ ÚóíúäðÇ
ÈóÚõæÖò ÑóÌóÚó Úóáóíúåö ÈöãóÇ ÃóÏøóì Ýöíåö ãöäú ãöáúßö äóÝúÓöåö ÝóåóÐóÇ
ãöËúáõåõ
æóåõäóÇ áóãú íóßõäú áöáúæóÇåöÈö Ýöí ÐöãøóÉö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ãöáúßñ
ÝóÇáúãõÚóæøóÖõ ÛóíúÑõ ãóãúáõæßò ãöäúåõ¡ æóáóÇ åõæó ãõÓúÞöØñ Úóäúåõ
ãõØóÇáóÈóÉð ãõÓúÊóÍóÞøóÉðº áöÃóäøóåõ ãóÇ ßóÇäó íóÓúÊóÍöÞøõ Úóáóíúåö
ÇáúÚöæóÖó¡ ÅäøóãóÇ ßóÇäó áöáúæóÇåöÈö ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö ÝóÞóØú¡
æóÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ßóÇäó ãõÊóãóßøöäðÇ ãöäú ÅÓúÞóÇØö ÍóÞøöåö ÈöÏõæäö
ÇáÊøóÚúæöíÖö ÈöÃóäú íóÊóÕóÑøóÝó Ýöíåöº ÝóáöåóÐóÇ áóÇ íóÑúÌöÚõ Úóáóíúåö
ÇáúãõÚóæøóÖõ ÈöÃóãúÑöåö ÅÐóÇ áóãú íóÖúãóäú áóåõº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ
ÝöíãóÇ åõæó ÝóæúÞó åóÐóÇ áóÇ íóÑúÌöÚõ ÈöÇáúÃóãúÑö ÈöÏõæäö ÇáÔøóÑúØö
äóÍúæó ãóÇ ÅÐóÇ ÞóÇáó: ßóÝøöÑú íóãöíäöí ãöäú ØóÚóÇãöß¡ Ãóæú ÃóÏøö
ÒóßóÇÉó ãóÇáöí ÈöãóÇáöß¡ ÝóåóÐóÇ Ãóæúáóì.
ÞóÇáó: (ÅÐóÇ ÚóæøóÖó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ÇáúæóÇåöÈó ãöäú åöÈóÊöåö ÚöæóÖðÇ
ÝóÞóÇáó: åóÐóÇ ÚöæóÖñ ãöäú åöÈóÊöß¡ Ãóæú ËóæóÇÈñ ãöäú åöÈóÊöß¡ Ãóæú
ÈóÏóáóåóÇ Ãóæú ãóßóÇäóåóÇ: ÝóåóÐóÇ ßõáøõåõ ÚöæóÖñ) º áöÃóäøó ÇáÔøóÑúØó
Ýöí ÇáÊøóÚúæöíÖö Ãóäú íõÖöíÝó Åáóì ÇáúãóæúåõæÈö áöíóäúÏóÝöÚó Èöåö
ÇáúÛóÑóÑõ Úóäú ÇáúæóÇåöÈö¡ æóíóÚúáóãó ÇáúæóÇåöÈõ Ãóäøóåõ íõÚúØöíåö
ÌóÒóÇÁó ÕõäúÚöåö¡ æóÅöÊúãóÇãðÇ áöãóÞúÕõæÏöåö¡ æóÞóÏú ÍóÕóáó Ðóáößó
ÈöåóÐöåö ÇáúÃóáúÝóÇÙö¡ ÝóÅöäøóãóÇ íóäúÈóäöí ÇáúÍõßúãõ Úóáóì ãóÇ åõæó
ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÝóÅöÐóÇ ÍóÕóáó Ðóáößó ÝóÇáúÚöÈóÇÑóÇÊõ Ýöíåö ÓóæóÇÁñ¡ ÝóÅöäú
ÇõÓúÊõÍöÞøóÊú ÇáúåöÈóÉõ ßóÇäó áöáúãõÚóæøöÖö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÚöæóÖöåöº
áöÃóäøóåõ ÅäøóãóÇ ÚóæøóÖóåõ áöíõÊöãø ÓóáóÇãóÉ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ
ÈöÅöÓúÞóÇØö ÍóÞøö ÇáúæóÇåöÈö Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö¡ æóÞóÏú ÝóÇÊó Ðóáößó
Úóáóíúåö ÈöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö ÇáúãóæúåõæÈö ÝóíóÊóãóßøóäõ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí
ÇáúÚöæóÖö¡ Ãóæú áöÃóäøó ÇáúãõÚóæøöÖó ßóÇáúæóÇåöÈö¡ ÝóÅöÐóÇ ÇÓúÊóÍóÞøó
ÇáúãóæúåõæÈõ Ýóáóãú íóÈúÞó áóåõ - ÈöãõÞóÇÈóáóÉö åöÈóÊöåö - ÔóíúÁñ
ÝóßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÈöÇáúåöÈóÉö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇáúãõÚóæøóÖõ
åóÇáößðÇ Öóãøóäóåõ ÞöíãóÊóåõ æóÑóæóì ÈöÔúÑñ Úóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó
ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ Ãóäøóåõ áóÇ íõÖóãøöäõåõ ÔóíúÆðǺ áöÃóäøó
ÇáúãõÚóæøöÖó æóÇåöÈñ¡ æóÞóÈúÖõ ÇáúåöÈóÉö áóíúÓó ÈöÞóÈúÖö ÖóãóÇäòº
æóáöÃóäøóåõ ÊóÈóíøóäó Ãóäøóåõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúæóÇåöÈö - ÇÈúÊöÏóÇÁð -
Ýóíóßõæäõ ÍóÞøõåõ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö ãóÞúÕõæÑðÇ Úóáóì ÇáúÚóíúäö áöÍóÞøö
ÇáúæóÇåöÈö ÇÈúÊöÏóÇÁð.
æóÌúåõ ÙóÇåöÑö ÇáÑøöæóÇíóÉö Ãóäøó ÇáúãõÚóæøóÖó ÅäøóãóÇ ÑóÖöíó
ÈöÇáÊøóÚúæöíÖö áöíõÊöãø áóåõ Èöåö ÓóáóÇãóÉ ÇáúåöÈóÉö. ÝóÅöÐóÇ ÇÓúÊóÍóÞøó
ÝóÞóÏú
(12/76)
Êóãóßøóäó ÇáúÎóáóáõ Ýöí ÑöÖóÇåõ
ÝóíõÌúÚóáõ ßóãóÇ áóæú ÞóÈóÖó ÇáúæóÇåöÈõ ÈöÛóíúÑö ÑöÖóÇåõ¡ æóåóáóßó Ýöí
íóÏöåö ÝóÚóáóíúåö ÖóãóÇäõ ÇáúÞöíãóÉöº æóáöÃóäøó ÇáúæóÇåöÈó ÚóÇÏó áóåõ
Ýöí åöÈóÉö ÇáúãõÓúÊóÍóÞøö¡ æóáóæúáóÇ Ðóáößó ãóÇ ÚóæøóÖóåõ¡
æóáöáúãóÛúÑõæÑö Ãóäú íóÏúÝóÚó ÇáúÛóÑóÑó Úóäú äóÝúÓöåö ÈöÇáÑøõÌõæÚö Úóáóì
ÇáúÛóÇÑøö ÈöãóÇ áóÍöÞóåõ ãöäú ÇáúÎõÓúÑóÇäö. íõæóÖøöÍõåõ: Ãóäøó
ÇáÊøóÚúæöíÖó áóÇ íóßõæäõ ÅáøóÇ ãõÖóÇÝðÇ Åáóì ÇáúåöÈóÉö¡ æóÇáÊøóãúáöíß
ãõÖóÇÝðÇ Åáóì ÈóÏóáò ãõÓúÊóÍóÞøò íóßõæäõ ÝóÇÓöÏðÇ¡ ÝóÊóÈóíøóäó Ãóäøó
ÇáúæóÇåöÈó ÞóÈóÖóåõ áöäóÝúÓöåö ÈöÓóÈóÈò ÝóÇÓöÏò¡ æóßóÇäó ãõÓúÊóÍóÞøõ
ÇáÑøóÏøö Úóáóíúåö ÚöäúÏó ÞöíóÇãöåö ãóÖúãõæäðÇ ÈöÇáúÞöíãóÉö ÈóÚúÏó
åóáóÇßöåö¡ æóÅöäú ÇÓúÊóÍóÞøó ÇáúÚöæóÖó ßóÇäó áöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó
Ýöí åöÈóÊöåö ÅÐóÇ ßóÇäóÊú ÞóÇÆöãóÉð ÈöÚóíúäöåóÇ áóãú ÊóÒúÏóÏú ÎóíúÑðǺ
áöÃóäøó ÇáÊøóÚúæöíÖó ÈóØóáó ÈöÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö ãöäú ÇáúÃóÕúáö ÝóÙóåóÑó
ÇáúÍõßúãõ ÇáøóÐöí ßóÇäó ÞóÈúáó ÇáÊøóÚúæöíÖö.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ÇÓúÊóÍóÞøó äöÕúÝó ÇáúåöÈóÉö ßóÇäó áöáúãõÚóæøöÖö Ãóäú
íóÑúÌöÚó Ýöí äöÕúÝö ÇáúÚöæóÖö - ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ áöáúÌõÒúÁö ÈöÇáúßõáøö -
æóÅöäú ÇÓúÊóÍóÞøó äöÕúÝó ÇáúÚöæóÖö ÝóáóíúÓó áöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó
Ýöí ÔóíúÁò ãöäú ÇáúåöÈóÉö ÅáøóÇ Ãóäú íóÔóÇÁó Ãóäú íóÑõÏøó ãóÇ ÈóÞöíó
ãöäú ÇáúÚöæóÖö¡ æóíóÑúÌöÚõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö Ýóíóßõæäõ áóåõ Ðóáößó) ¡
æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ: ÅÐóÇ ÇÓúÊóÍóÞøó äöÕúÝó ÇáúÚöæóÖö Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó
Ýöí äöÕúÝö ÇáúåöÈóÉö - ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ áöáúÌõÒúÁö ÈöÇáúßõáøö¡ æóÇÚúÊöÈóÇÑðÇ
áöáúÚöæóÖö ÈöÇáúåöÈóÉö - ÝóÅöäøóåõ áóæú ÇÓúÊóÍóÞøó äöÕúÝó ÇáúåöÈóÉö
ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí äöÕúÝö ÇáúÚöæóÖö¡ ÝóßóÐóáößó ÅÐóÇ
ÇÓúÊóÍóÞøó äöÕúÝó ÇáúÚöæóÖöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ßõáøó æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ
íóÕöíÑõ ãõÞóÇÈóáðÇ ÈöÇáúÂÎóÑö Ýöí Íõßúãö ÓóáóÇãóÊöåö áöÕóÇÍöÈöåö Ýóåõæó
ßóÈóíúÚö ÇáúÚöæóÖö ÈöÇáúÚöæóÖö ÅÐóÇ ÇÓúÊóÍóÞøó äöÕúÝó ÃóÍóÏöåöãóÇ
íóßõæäõ áöáúãõÓúÊóÍóÞøö Úóáóíúåö Ãóäú íóÑúÌöÚó Úóáóì ÕóÇÍöÈöåö ÈöäöÕúÝö
ãóÇ íõÞóÇÈöáõåõ. æóÌúåõ ÞóæúáöäóÇ: Ãóäøó ÇáúãõÓúÊóÍóÞøó íóÎúÑõÌõ ãöäú
Ãóäú íóßõæäó ÚöæóÖðÇ ÝóíóÕöíÑõ ßóÃóäú áóãú íóßõäú¡ æóáóæú ßóÇäó
ÚóæøóÖóåõ Ýöí ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁö äöÕúÝó ÇáúÚóÈúÏö áóãú íóÑúÌöÚú Ýöí ÔóíúÁò
ãöäú ÇáúåöÈóÉö ÝóßóÐóáößó åõäóǺ æóåóÐóÇ áöÃóäøó ãóÇ ÈóÞöíó íóÕúáõÍõ
Ãóäú íóßõæäó ÚöæóÖðÇ Úóäú Çáúßõáøö¡ æóÅöäøóãóÇ íóÊóãóßøóäõ ÇáúÎóáóáõ Ýöí
ÑöÖóÇÁö ÇáúæóÇåöÈ ÝóßóÇäó ÊóÃúËöíÑõåõ Ýöí ÅËúÈóÇÊö ÇáúÎöíóÇÑ áóåõ¡
ÝóÅöäú ÔóÇÁó ÑóÏøó ãóÇ ÈóÞöíó áöíóÏúÝóÚó ÇáÖøóÑóÑó Èöåö Úóäú äóÝúÓöåö¡
æóÅöäú ÔóÇÁó ÃóãúÓóßó ãóÇ ÈóÞöíó¡ æóáóãú íóÑúÌöÚú ÈöÔóíúÁò.
(ÝóÅöäú Þöíáó) : Ýöí ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁö íóÌúÚóáõ Êóãúáöíß ÇáäøöÕúÝö ÚöæóÖðÇ
áóåõ Úóäú ÌóãöíÚö ÇáúåöÈóÉö¡ ÝóÃóãøóÇ Ýöí ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö Ýóåõæó ÞóÏú
íóÌúÚóáõ Êóãúáöíß Çáúßõáøö ÚöæóÖðÇ Úóäú ÌóãöíÚö ÇáúåöÈóÉö Ýóíóßõæäõ
Ðóáößó ÊóäúÕöíÕðÇ ãöäúåõ Úóáóì Ãóäøó ÇáäøöÕúÝó ÚóæøóÖó äöÕúÝó ÇáúåöÈóÉö¡
ÝóáóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íóÌúÚóáó ÈöÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö ÇáäøöÕúÝó ÚöæóÖðÇ Úóäú
ÇáúÌóãöíÚö¡ (ÞõáúäóÇ) : åóÐóÇ ãõÓúÊóÞöíãñ Ýöí ÇáúãõÈóÇÏóáóÇÊöº áöÃóäøó
ÇáúÈóÚúÖó íóäúÞóÓöãõ Úóáóì ÇáúÈóÚúÖö áöÊóÍóÞøõÞö ÇáúãõÞóÇÈöáóÉö¡ æóåóÐóÇ
áóíúÓó ÈöãõÈóÇÏóáóÉò Úóáóì ÓóÈöíáö ÇáúãõÞóÇÈöáóÉö¡ ÝóáóÇ íóËúÈõÊõ åóÐóÇ
ÇáÊøóÞúÓöíãõ Ýöí ÍóÞøöåö¡ æóáóßöäøó ßõáøó ÌõÒúÁò ãöäú ÂÎöÑö ÇáúÚöæóÖö
íóßõæäõ ÚöæóÖðÇ Úóäú ÌóãöíÚö ÇáúåöÈóÉö¡ ÝóáóÇ íóßõæäõ áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó
Ýöí ÔóíúÁò ãöäú ÇáúåöÈóÉö ãóÚó ÓóáóÇãóÉö ÌõÒúÁö ÇáúÚöæóÖö áóåõ¡ Ëõãøó
ÇáúÝóÑúÞõ Èóíúäó ÇÓúÊöÍúÞóÇÞö äöÕúÝö ÇáúÚöæóÖö¡ æóäöÕúÝö ÇáúåöÈóÉö
ÈöåóÐóÇ ÇáúÍóÑúÝö¡ æóåõæó Ãóäøó ÇáúãõÚóæøóÖó ãóáóßó ÇáúÚöæóÖ ÅáøóÇ
ÌõÒúÁðÇ ÝóíõÚúÊóÈóÑõ Íõßúãõ ÇáúãõÞóÇÈöáóÉö Ýöí ÍóÞøöåö ÝóÅöÐóÇ
ÇÓúÊóÍóÞøó äöÕúÝó ÇáúåöÈóÉö ãöäú íóÏöåö ÑóÌóÚó ÈöäöÕúÝö ÇáúÚöæóÖö
ÝóÃóãøóÇ ÇáúæóÇåöÈõ
(12/77)
ÝóÞóÏú ãóáóßó ÇáúåöÈóÉó ÇÈúÊöÏóÇÁð ãöäú
ÛóíúÑö Ãóäú íõÞóÇÈöáóåõ ÔóíúÁñ Ëõãøó ÊóÃúËöíÑõ ÇáúÚöæóÖö Ýöí ÅÓúÞóÇØö
ÍóÞøöåö Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö¡ æóÇáúÌõÒúÁõ ãöäú ÇáúÚöæóÖö Ýöí Ðóáößó
ÈöãóäúÒöáóÉö Çáúßõáøö ÅÐóÇ Êóãøó ÑöÖóÇåõ Èöåö¡ æóÇáúÍóÇÕöáõ Ãóäøó
áöáúÚöæóÖö ÔóÈóåóíúäö ÔóÈóåõ ÇÈúÊöÏóÇÁó ÇáúåöÈóÉö ãöäú ÍóíúËõ Åäøó
ÇáúÚöæóÖó ãõÎúÊóÇÑñ Ýöíåö ãõÊóÈóÑøöÚñ¡ æóÔóÈóåõ ÇáúãõÈóÇÏóáóÉó áóåõ ãöäú
ÍóíúËõ Åäøóåõ ãóáóßóåõ ãõÖóÇÝðÇ Åáóì ÇáúåöÈóÉö ÝóÊóæóÝøóÑó ÍóÙøõåõ
ÚóáóíúåöãóÇ ÝóäóÞõæáõ áöÔóÈóåöåö ÈöÇáúãõÈóÇÏóáóÇÊö ÅÐóÇ ÇÓúÊóÍóÞøó
Çáúßõáø ÑóÌóÚó Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡ æóáöÔóÈóåöåö ÈöÇÈúÊöÏóÇÁö ÇáúåöÈóÉö ÅÐóÇ
ÇÓúÊóÍóÞøó ÇáäøöÕúÝó áóÇ íóÑúÌöÚõ Ýöí ÔóíúÁò ãöäú ÇáúåöÈóÉö ÅáøóÇ Ãóäú
íóÑõÏøó ãóÇ ÈóÞöíó.
ÞóÇáó: (æóÓóæóÇÁñ ßóÇäó ÇáúÚöæóÖõ ÔóíúÆðÇ ÞóáöíáðÇ¡ Ãóæú ßóËöíÑðÇ ãöäú
ÌöäúÓö ÇáúåöÈóÉö¡ Ãóæú ãöäú ÛóíúÑö ÌöäúÓöåóÇ) º áöÃóäøó åóÐöåö áóíúÓóÊú
ÈöãõÚóÇæóÖóÉò ãóÍúÖóÉò¡ ÝóáóÇ íóÊóÍóÞøóÞõ ÝöíåóÇ ÇáÑøöÈóÇ¡ æóÅöäøóãóÇ
ÊóÃúËöíÑõ ÇáúÚöæóÖö Ýöí ÞóØúÚö ÇáúÍóÞøö¡ æóÝöí ÇáÑøõÌõæÚö áöÊóÍúÕöíáö
ÇáúãóÞúÕõæÏö¡ æóáóÇ ÝóÑúÞó Ýöí Ðóáößó Èóíúäó ÇáúÞóáöíáö¡ æóÇáúßóËöíÑö
ÅÐóÇ Èóíøóäóåõ áöáúæóÇåöÈö¡ æóÑóÖöíó ÇáúæóÇåöÈõ Èöåö.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÃóáúÝ ÏöÑúåóãò¡ æóÇáúÚöæóÖõ ÏöÑúåóãñ
æóÇÍöÏñ ãöäú Êöáúßó ÇáÏøóÑóÇåöãö áóãú íóßõäú ÚöæóÖðÇ¡ æóßóÇäó
áöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÇáúåöÈóÉö) ¡ æóßóÐóáößó Åäú ßóÇäóÊú
ÇáúåöÈóÉõ ÏóÇÑðÇ¡ æóÇáúÚöæóÖõ ÈóíúÊñ ãöäúåóÇ¡ æóÚóäú ÒõÝóÑó Ãóäøó åóÐóÇ
íóßõæäõ ÚöæóÖðǺ áöÃóäøó ãöáúßó ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÞóÏú Êóãøó Ýöí
ÇáúãóæúåõæÈö ÈöÇáúÞóÈúÖö¡ æóÇáúÊóÍóÞó ÇáúãóÞúÈõæÖõ ÈöÓóÇÆöÑö ÃóãúæóÇáöåö
ÝóßóãóÇ íóÕúáõÍõ ÓóÇÆöÑõ ÃóãúæóÇáöåö ÚöæóÖðÇ Úóäú ÇáúåöÈóÉö - Þóáøó
Ðóáößó Ãóæú ßóËõÑó - ÝóßóÐóáößó åóÐóÇ æóÌúåõ ÞóæúáöäóÇ Åäøó ãóÞúÕõæÏó
ÇáúæóÇåöÈö ÈöåóÐóÇ áóÇ íóÍúÕõáõº áöÃóäøóÇ äóÚúáóãõ íóÞöíäðÇ Ãóäøóåõ
íóåóÈõåõ ÃóáúÝó ÏöÑúåóãò ãöäúåõ¡ ãóÇ ÞóÕóÏó ÊóÍúÕöíáó ÏöÑúåóãò ãöäú
Êöáúßó ÇáÏøóÑóÇåöãö áöäóÝúÓöåöº áöÃóäøó Ðóáößó ßóÇäó ÓóÇáöãðÇ áóåõ¡
æóÓõÞõæØõ ÍóÞøöåö Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÍõÕõæáö ãóÞúÕõæÏöåö
ÈöÇáúåöÈóÉöº æóáöÃóäøóåõ ÅäøóãóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íóÌúÚóáó ÚöæóÖðÇ
ÈöÇáÊøóÑóÇÖöí Ýöí ÇáöÇäúÊöåóÇÁö ãóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íõÌúÚóáó ÚöæóÖðÇ ÔõÑöØó
Ýöí ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁö¡ ÝóßóÐóáößó áóÇ íóÓúÊóÞöíãõ Ãóäú íóÌúÚóáó ÚöæóÖðÇ Ýöí
ÇáöÇäúÊöåóÇÁö ÈöÎöáóÇÝö ãóÇáò ÂÎóÑó ãöäú ãöáúßö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ.
ÞóÇáó: (æóáóæú Ãóäøó äóÕúÑóÇäöíøðÇ æóåóÈó áöáúãõÓúáöãö åöÈóÉð¡
ÝóÚóæøóÖóåõ ÇáúãõÓúáöãõ ãöäúåóÇ ÎóãúÑðÇ¡ Ãóæú ÎöäúÒöíÑðÇ áóãú íóßõäú
Ðóáößó ÚöæóÖðÇ) º áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó åóÐóÇ áóÇ íóÕúáõÍõ ÚöæóÖðÇ
ÔõÑöØó Ýöí ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁöº æóáöÃóäøó ÇáúãõÚóæøóÖó ãõãóáøóßñ ÇÈúÊöÏóÇÁð
æóÊóãúáöíßõ ÇáúãõÓúáöãö ÇáúÎóãúÑó¡ Ãóæú ÇáúÎöäúÒöíÑó ãöäú
ÇáäøóÕúÑóÇäöíøö ÈöÇáúÚóÞúÏö ÈóÇØöáñ¡ æóÅöÐóÇ ÈóØóáó ÇáÊøóÚúæöíÖõ ßóÇäó
áöáäøóÕúÑóÇäöíøö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí åöÈóÊöåö.
ÞóÇáó: (ÚóÈúÏñ ãóÃúÐõæäñ áóåõ Ýöí ÇáÊøöÌóÇÑóÉö æóåóÈó áöÑóÌõáò åöÈóÉð
ÝóÚóæøóÖóåõ ãöäú åöÈóÊöåö ßóÇäó áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Ãóäú íóÑúÌöÚó
Ýöí ÇáøóÐöí áóåõ) º áöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó ãöäú ÇáúÚóÈúÏö ÈóÇØöáóÉñº
ÝóÅöäøóåõ ÛóíúÑõ ãõäúÝóßøò Úóäúåõ ÇáúÍóÌúÑõ ÈöÇáÊøóÈóÑøõÚö¡
æóÈöÇáÊøóÚúæöíÖö ÇáúåöÈóÉõ ÇáúÈóÇØöáóÉõ áóÇ ÊóäúÞóáöÈõ ÕóÍöíÍóÉð¡
æóÅöäøóãóÇ ÊóÃúËöíÑõ ÇáúÚöæóÖö Ýöí ÅÓúÞóÇØö ÍóÞøö ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí åöÈóÉò
ÕóÍöíÍóÉò æóÅöÐóÇ ÑóÌóÚó ÇáúÚóÈúÏõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö - áöÈõØúáóÇäöåóÇ -º
ÝóáöáúãõÚóæøóÖö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÇáúÚöæóÖº áöÃóäøóåõ ÚóæøóÖóåõ
áöíõÓóáøöãó áóåõ ÇáúåöÈóÉó¡ æóáóãú íõÓóáøöãú¡ ÞóÇáó: (æóßóÐóáößó æóÇáöÏõ
ÇáÕøóÛöíÑö ÅÐóÇ æóåóÈó ãöäú ãóÇáö ÇÈúäöåö ÔóíúÆðÇ áöÑóÌõáò ÝóÚóæøóÖóåõ
ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ) º áöÃóäøó åóÐóÇ ÊóÚúæöíÖñ Úóäú åöÈóÉò ÈóÇØöáóÉò¡
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúæóÇåöÈõ åõæó ÇáÑøóÌõáõ ÝóÚóæøóÖóåõ ÇáúÃóÈõ ãöäú
ãóÇáö ÇáÕøóÛöíÑö: áóãú íóÌõÒú
(12/78)
ÇáúÚöæóÖõ) º áöÃóäøóåõ ãóáóßó ãóÇá
ÇáÕøóÛöíÑö ÈöÇáÊøóÈóÑøõÚö ÇÈúÊöÏóÇÁð¡ æóáóíúÓó áöáúÃóÈö Ðóáößó Ýöí ãóÇáö
ÇáúæóáóÏö¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÇáúãõÚóæøóÖó ßóÇáúæóÇåöÈö ÇÈúÊöÏóÇÁð¡
æóÅöÐóÇ áóãú íõÓóáøöãú ÇáúÚöæóÖ áöáúæóÇåöÈö¡ Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí
åöÈóÊöåö ßóãóÇ ÞóÈúáó ÇáÊøóÚúæöíÖö.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÊóÕóÏøóÞó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ Úóáóì ÇáúæóÇåöÈö ÈöÕóÏóÞóÉò¡
Ãóæú äóÍóáóåõ¡ Ãóæú ÃóÚúãóÑóåõ ÝóÞóÇáó: åóÐóÇ ÚöæóÖñ ãöäú åöÈóÊöß Ýóåõæó
ÚöæóÖñ) º áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ÞóÏú ÍóÕóáó¡ æóáóÇ ãõÚúÊóÈóÑó
áöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÚöÈóÇÑóÉö ÈóÚúÏó ÍõÕõæáö ÇáúãóÞúÕõæÏö ÝóÈöÃóíøö áóÝúÙò
ãóáøóßóåõ ÇáúÚöæóÖó¡ Ãóæú ÃóÚúáóãóåõ Ãóäøóåõ ÚöæóÖñ ãöäú åöÈóÊöåö Ýóåõæó
ÚöæóÖñ.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÚóÈúÏðÇ Úóáóì Ãóäú íõÚóæøöÖóåõ ÚöæóÖðÇ
íóæúãðÇ¡ Ãóæú ÇÊøóÝóÞóÇ Úóáóì Ðóáößó¡ æóáóãú íóÞúÈöÖú æóÇÍöÏñ ãöäúåõãóÇ
ÍóÊøóì ÇãúÊóäóÚó ÃóÍóÏõåõãóÇ ãöäúåõ: Ýóáóåõ Ðóáößó¡ ÝóÅöäú ÊóÞóÇÈóÖóÇ:
ÌóÇÒó Ðóáößó) ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÈóíúÚö¡ æóáóíúÓó áöæóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Ãóäú
íóÑúÌöÚó Ýöíåö æóåóÐóÇ ãóÐúåóÈõäóÇ ÝóÅöäøó ÇáúåöÈóÉó ÈöÔóÑúØö ÇáúÚöæóÖö
åöÈóÉõ ÇÈúÊöÏóÇÁö ÈóíúÚò ÇäúÊöåóÇÁð¡ æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -
ÇÈúÊöÏóÇÁ æóÇäúÊöåóÇÁ ÈóíúÚò.
æóÝöí ÃóÍóÏö ÃóÞóÇæöíáö ÇáÔøóÇÝöÚöíøö - ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -: åõæó
ÝóÇÓöÏñº áöÃóäøó åóÐóÇ ÔóÑúØñ íõÎóÇáöÝõ ãõÞúÊóÖóì ÇáúÚóÞúÏö¡ Ýóíóßõæäõ
ãõÈúØöáðÇ áöáúÚóÞúÏö¡ æóÈóíóÇäõåõ: Ãóäøó ÚóÞúÏó ÇáúåöÈóÉö ÚóÞúÏõ
ÊóÈóÑøõÚò¡ æóÇÔúÊöÑóÇØõ ÇáúÚöæóÖö Ýöíåö íõÎóÇáöÝõ ãõÞúÊóÖóÇåõ æóÒõÝóÑõ -
ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì - íóÞõæáõ: åóÐóÇ Êóãúáöíßõ ãóÇáò ÈöãóÇáò
ÔóÑúØðÇ¡ æóßóÇäó ÈóíúÚðÇ ÝóÇÓöÏðÇ ÇÈúÊöÏóÇÁð ßóãóÇ áóæú ÚóÞóÏó ÈöáóÝúÙö
ÇáúÈóíúÚö¡ Ãóæú ÇáÊøóãúáöíßöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó Ýöí ÇáúÚõÞõæÏö íóÚúÊóÈöÑõ
ÇáúãóÞúÕõæÏõ¡ æóÚóáóíúåö íóäúÈóäöí ÇáúÍõßúãõº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú
ÞóÇáó ÇÔúÊóÑóíúÊ ãöäúß ßõÑøðÇ ãöäú ÍöäúØóÉò ÕöÝóÊõåóÇ ßóÐóÇ ÈöåóÐóÇ
ÇáËøóæúÈö¡ æóÈóíúäó ÔóÑóÇÆöØ ÇáÓøóáóãö íóßõæäõ ÓóáóãðÇ¡ æóÅöäú áóãú
íõÐúßóÑú áóÝúÙõ ÇáÓøóáóãö¡ æóÃóäøóåõ áóæú æóåóÈó ÇÈúäóÊóåõ ãöäú ÑóÌõáò:
ßóÇäó äößóÇÍðÇ¡ æóáóæú æóåóÈó ÇãúÑóÃóÊóåõ ãöäú äóÝúÓöåóÇ: ßóÇäó
ØóáóÇÞðÇ¡ æóáóæú æóåóÈó ÚóÈúÏóåõ ãöäú äóÝúÓöåö: ßóÇäó ÚöÊúÞðÇ¡ æóáóæú
æóåóÈó ÇáÏøóíúäó ãöãøóäú Úóáóíúåö: ßóÇäó ÅÈúÑóÇÁð¡ ÝóÇááøóÝúÙõ æóÇÍöÏñ¡
Ëõãøó ÇÎúÊóáóÝó ÇáúÚóÞúÏõ áöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúãóÞúÕõæÏö¡ æóÇáÏøóáöíáõ
Úóáóíúåö: Ãóäøóåõ áóæú ÞóÇáó æóåóÈúÊ ãöäúß ãóäúÝóÚóÉó åóÐöåö ÇáÏøóÇÑö
ÔóåúÑðÇ ÈöÚóÔóÑóÉö ÏóÑóÇåöã íóßõæäõ ÅÌóÇÑóÉð íóáúÒóãõ ÈöäóÝúÓöåö¡
æóßóÐóáößó áóæú ÞóÇáó: ÃóÚóÑúÊõß¡ æóÇáúÅöÚóÇÑóÉõ Êóãúáöíßõ ÇáúãóäúÝóÚóÉö
ÈöÛóíúÑö ÚöæóÖò ÝóÅöÐóÇ ÔóÑóØó Ýöíåö ÇáúÈóÏóáó: ßóÇäó ÅÌóÇÑóÉð¡
ÝóßóÐóáößó ÇáúåöÈóÉõ Êóãúáöíßõ ÇáúãóæúåõæÈö ÈöÛóíúÑö ÚöæóÖò ÝóÅöÐóÇ
ÔóÑóØó ÇáúÚöæóÖó: íóßõæäõ ÈóíúÚðÇ¡ æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóíúåö: Ãóäøó
ÇáúãõßúÑóåó Úóáóì ÇáúåöÈóÉö ÈöÔóÑúØö ÇáúÚöæóÖö áóæú ÈóÇÚó: ßóÇäó
ãõßúÑóåðÇ¡ æóßóÐóáößó ÇáúãõßúÑóåõ Úóáóì ÇáúÈóíúÚö æóÇáÊøóÓúáöíãö ÅÐóÇ
æóåóÈó ÈöÔóÑúØö ÇáúÚöæóÖö - æóáóæú áóãú íóßõæäóÇ Ýöí ÇáúÍõßúãö ÓóæóÇÁð -
áóãú íóßõäú ÇáúãõßúÑóåõ Úóáóì ÃóÍóÏöåöãóÇ ãõßúÑóåðÇ Úóáóì ÇáúÂÎóÑö¡
æóÍõÌøóÊõäóÇ Ýöí Ðóáößó: Ãóäøó åóÐóÇ Êóãúáöíßõ ÇáúãóÇáö ÈöáóÝúÙò
íõÎóÇáöÝõ ÙóÇåöÑõåõ ãóÚúäóÇåõ¡ Ýóíóßõæäõ ÇÈúÊöÏóÇÄõåõ ãõÚúÊóÈóÑðÇ
ÈöáóÝúÙöåö¡ æóÇäúÊöåóÇÄõåõ ãõÚúÊóÈóÑðÇ ÈöãóÚúäóÇåõ¡ ßóÇáúåöÈóÉö Ýöí
ÇáúãóÑóÖöº ÝóÅöäøó ÙóÇåöÑóåõ Êóãúáöíßñ Ýöí ÇáúÍóÇáö ÈöØóÑöíÞö
ÇáÊøóÈóÑøõÚö¡ æóãóÚúäóÇåõ ãóÚúäóì ÇáúæóÕöíøóÉö¡ ÝóíõÚúÊóÈóÑõ
ÇÈúÊöÏóÇÄõåõ ÈöáóÝúÙöåö ÍóÊøóì íóÈúØõáó ÈöÚóÏóãö ÇáúÞóÈúÖö¡ æóáóÇ
íóÊöãøõ ãóÚó ÇáÔøõíõæÚö ÝöíãóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó¡ æóÇäúÊöåóÇÄõåõ
ãõÚúÊóÈóÑñ ÈöãóÚúäóÇåõ ÍóÊøóì íóßõæäó ãöäú ÇáËøõáõËö ÈóÚúÏó ÇáÏøóíúäöº
æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáúÃóáúÝóÇÙó ÞóæóÇáöÈõ ÇáúãõÚóÇäöí¡ ÝóáóÇ íóÌõæÒõ
ÅáúÛóÇÁõ ÇááøóÝúÙö - æóÅöäú æóÌóÈó
(12/79)
ÇÚúÊöÈóÇÑõ ÇáúãóÚúäóì - ÅáøóÇ ÅÐóÇ
ÊóÚóÐøóÑó ÇáúÌóãúÚõ áöáúãõäóÇÝóÇÉö - æóáóÇ ãõäóÇÝóÇÉó åõäóÇ - ÝóÔóÑúØõ
ÇáúÚöæóÖö áóÇ íóßõæäõ ÃóÈúáóÛó ãöäú ÍóÞöíÞóÉö ÇáÊøóÚúæöíÖö¡
æóÈöÍóÞöíÞóÉö ÇáÊøóÚúæöíÖö áóÇ íóäúÊóÝöí ãóÚúäóì ÇáúåöÈóÉö¡ ÝóÈöÔóÑúØö
ÇáúÚöæóÖ Ãóæúáóì ÈöÎöáóÇÝö ÇáäøößóÇÍö¡ æóÇáØøóáóÇÞö¡ æóÇáúÚóÊóÇÞöº
ÝóÅöäøó åõäóÇßó Èóíúä ÇááøóÝúÙö æóÇáúãóÚúäóì ãõäóÇÝóÇÉð¡ æóÞóÏú æóÌóÈó
ÇÚúÊöÈóÇÑõ ÇáúãóÚúäóìº ÝóíóÓúÞõØõ ÇÚúÊöÈóÇÑõ ÇááøóÝúÙö - áöÐóáößó -
Ëõãøó ÇäúÚöÞóÇÏõ ÇáúÚóÞúÏö ÈöÇááøóÝúÙö¡ æóÇáúãóÞúÕõæÏõ åõæó ÇáúÍõßúãõ¡
æóÃóæóÇäõåõ ÈóÚúÏó ÊóãóÇãö ÇáúÚóÞúÏö.
ÝóÚöäúÏó ÇáöÇäúÚöÞóÇÏö ÇÚúÊóÈóÑúäóÇ ÇááøóÝúÙóº áöÃóäøó ÇáúÚóÞúÏó Èöåö
íóäúÚóÞöÏõ¡ æóÚöäúÏó ÇáÊøóãóÇãö ÇõÚúÊõÈöÑó ÇáúãóÞúÕõæÏõ¡ æóãóÇ ÊóÑóÏøóÏó
Èóíúäó ÃóÕúáóíúäö ÊóæóÝøóÑó ÍóÙøõåõ ÚóáóíúåöãóÇ. ÝóÇáúãõßóÇÊóÈõ áóãøóÇ
ßóÇäó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÍõÑøö ãöäú æóÌúåò¡ æóÈöãóäúÒöáóÉö Çáúãóãúáõæßö
ãöäú æóÌúåò: ÇõÚúÊõÈöÑó ÇáÔøóÈóåóÇäö. ÝóÃóãøóÇ áóÝúÙõ ÇáúÅöÚóÇÑóÉö¡ Ãóæú
ÇáúåöÈóÉö Ýöí ÇáúãóäúÝóÚóÉö ÝóÞóÏú Íõßöíó Úóäú ÇÈúäö ØóÇåöÑò ÇáÏøóÈøóÇÓö
ÞóÇáó: ßõäøóÇ Ýöí ÊóÏúÈöíÑö ÌóæóÇÈö åóÐöåö ÇáúãóÓúÃóáóÉö ÝóæóÌóÏúÊ
ÑöæóÇíóÉð Úóäú ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó: Ãóäøóåõ áóÇ íóáúÒóãõ ÞóÈúáó ÇÓúÊöíÝóÇÁö
ÇáúãóäúÝóÚóÉö¡ æóÈóÚúÏó ÇáÊøóÓúáöíãö¡ íóÞõæáõ: åõäóÇßó íóÊóÚóÐøóÑõ
ÇÚúÊöÈóÇÑõ ÇáúÌóÇäöÈóíúäöº áöÃóäøó ÇáúãóäúÝóÚóÉó áóÇ ÊóÈúÞóì æóÞúÊóíúäö
ÝóáóÇ íõãúßöäõ ÌóÚúáõ ÇáúÚóÞúÏö ÚóáóíúåóÇ ÊóÈóÑøõÚðÇ ÇÈúÊöÏóÇÁð¡
ãõÚóÇæóÖóÉð ÇäúÊöåóÇÁðº ÝóÌóÚóáúäóÇåõ ãõÚóÇæóÖóÉð ÇÈúÊöÏóÇÁð - ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúÚóíúäö¡ Úóáóì ãóÇ ÞóÑøóÑúäóÇåõ -. æóÃóãøóÇ ãóÓúÃóáóÉõ ÇáúÅößúÑóÇåö:
ÞõáúäóÇ: ÇáúãõßúÑóåõ ãõÖóÇÑøñ ãõÊóÚóäøöÊñ¡ æóãóÚúäóì ÇáúÅöÖúÑóÇÑ Ýöí
Íõßúãö ÇáÓøóÈóÈö áóÇ Ýöí äóÝúÓöåöº ÝóáöåóÐóÇ ÇÓúÊóæúÝóì Ýöí ÍóÞøöåö
ÇáúÈóíúÚó æóÇáúåöÈóÉó ÈöÔóÑúØö ÇáúÚöæóÖö¡ æóáöåóÐóÇ ÌóÚóáó ÇáúÅößúÑóÇåó
Úóáóì ÇáúåöÈóÉö ÅßúÑóÇåðÇ Úóáóì ÇáÊøóÓúáöíãö¡ æóÈóÚúÏó ÇáÊøóÓúáöíãö
ÇáúÈóíúÚ¡ æóÇáúåöÈóÉ ÈöÔóÑúØö ÇáúÚöæóÖö ÓóæóÇÁñ¡ ÅÐóÇ ËóÈóÊó åóÐóÇ
ÇáúÃóÕúáõ¡ ÝóäóÞõæáõ ÞóÈúáó ÇáÊøóÞóÇÈõÖö: ÇáúÚóÞúÏõ ÊóÈóÑøõÚñº ÝóÅöäøó
áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Ãóäú íóÑúÌöÚó Úóäúåõ¡ æóáóÇ íõãóáøóßõ ßõáøõ
æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ãóÊóÇÚó ÕóÇÍöÈöåö - ãóÇ áóãú íóÞúÈöÖúåõ - æóáóÇ
íóÌõæÒõ Ýöí ãõÔóÇÚò íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó¡ æóÈóÚúÏó ÇáÊøóÞóÇÈõÖö åõæó
ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÈóíúÚö¡ ÝóáóíúÓó áöæóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåö
æóíóÌöÈõ áöáÔøóÝöíÚö Èöåö ÇáÔøõÝúÚóÉ¡ æóáößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Ãóäú
íóÑõÏøó ãóÇ Ýöí íóÏöåö ÈöÚóíúÈò - Åäú æõÌöÏó Ýöíåö¡ ßóãóÇ åõæó ÇáúÍõßúãõ
Ýöí ÇáúÈóíúÚö - æóÅöäú ÇÓúÊóÍóÞøó ãóÇ Ýöí íóÏö ÃóÍóÏöåöãóÇ íóÑúÌöÚõ
Úóáóì ÕóÇÍöÈöåö ÈöãóÇ Ýöí íóÏöåö Åäú ßóÇäó ÞóÇÆöãðÇ¡ æóÈöÞöíãóÊöåö Åäú
ßóÇäó åóÇáößðǺ áöÃóäøóåõ ãóÇ ÑóÖöíó ÈöÓõÞõæØö ÍóÞøöåö Úóäú ãóÊóÇÚöåö
ÅáøóÇ ÈöÔóÑúØö ÓóáóÇãóÉ ÇáúÚöæóÖö áóåõ ÝóÅöÐóÇ áóãú íõÓúáöãú ÑóÌóÚó
ÈöãóÊóÇÚöåö Åäú ßóÇäó ÞóÇÆöãðÇ¡ æóÈöãóÇáöíøóÊöåö Åäú ßóÇäó åóÇáößðÇ¡
æóßóÐóáößó áóæú ßóÇäó ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ ÈóÚúÏó ãóæúÊö ÃóÍóÏöåöãóÇ - æóåõæó
ãóÚúäóì ãóÇ ÐóßóÑúäóÇ ãöäú ÍóÏöíËö ÃóÈöí ÇáÏøóÑúÏóÇÁö - ÑóÖöíó Çááøóåõ
Úóäúåõ - Ýóåõæó Ïóíúäñ Úóáóíúåö Ýöí ÍóíóÇÊöåö¡ æóÈóÚúÏó ãóæúÊöåö.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ËóæúÈðÇ áöÛóíúÑöåö¡ æóÓóáøóãóåõ Åáóíúåö
ÝóÃóÌóÇÒó ÑóÈøõ ÇáËøóæúÈö: ÌóÇÒóÊú ÇáúåöÈóÉõ) º áöÃóäøó ÇáúÅöÌóÇÒóÉó Ýöí
ÇáöÇäúÊöåóÇÁö ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÅöÐúäö Ýöí ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁö ãöäú ÍóíúËõ
Åäøóåõ íóÊöãøõ ÑöÖóÇ ÇáúãóÇáöß ÈöåóÇ¡ Ëõãøó ÇáúÚóÇÞöÏõ Ýöí ÇáúåöÈóÉö
íóßõæäõ ãõÚöíÑðÇ áóÇ íóÊóÚóáøóÞõ Èöåö ÍõÞõæÞõ ÇáúÚóÞúÏö¡ æóÇáúãõÌöíÒõ
íóßõæäõ ßóÇáúãõÈóÇÔöÑö áöÚóÞúÏö ÇáúåöÈóÉöº Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíãóÇ
áóÇ íõÚóæøöÖõåõ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ¡ Ãóæú íóßõæä ÐóÇ ÑóÍöãò ãóÍúÑóãò
ãöäúåõ¡ æóÅöäú ÚóæøóÖó ÇáÑøóÌõáõ ÇáøóÐöí æóåóÈó áóåõ¡ Ãóæú ßóÇäó
ÈóíúäóåõãóÇ ÞóÑóÇÈóÉñ áóãú íóãúäóÚú Ðóáößó ÑóÈøó ÇáËøóæúÈö ãöäú
ÇáÑøõÌõæÚöº áöÃóäøó ÇáúÚóÇÞöÏó ãõÚúÊóÈóÑñ ßóÇáÑøóÓõæáö¡ ÝóáóÇ ãõÚúÊóÈóÑó
ÈöÍóÇáöåö¡ æóÅöäøóãóÇ
(12/80)
ÇáúãõÚúÊóÈóÑõ ÍóÇáõ ÇáúãóÇáößö. ÝóÅöÐóÇ
áóãú íóßõäú ÈóíúäóåõãóÇ ÞóÑóÇÈóÉñ ÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó ãóÞúÕõæÏóåõ ÇáúÚöæóÖõ
ãóÇ áóãú íóäóáú ÇáúÚöæóÖ ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåö.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÎóãúÓóÉó ÏóÑóÇåöãó¡ æóËóæúÈðÇ¡ æóÞóÈóÖó
Ðóáößó ÇáúãóæúåõæÈ áóåõ¡ Ëõãøó ÚóæøóÖóåõ ÇáËøóæúÈó Ãóæú ÇáÏøóÑóÇåöãó
ãöäú ÌóãöíÚö ÇáúåöÈóÉö áóãú íóßõäú Ðóáößó ÚöæóÖðǺ áöÃóäøóåóÇ åöÈóÉñ
æóÇÍöÏóÉñ) ¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÚóÞúÏó ÇáÔøóíúÁö Ýöí ÚóÞúÏò æóÇÍöÏò
áóÇ íóßõæäõ ÚöæóÖðÇ æóãõÚóæøóÖðÇ¡ æóÞóÏú ÚóáöãúäóÇ Ãóäøó åóÐóÇ áóãú
íóßõäú ãóÞúÕõæÏó ÇáúæóÇåöÈö Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡ ÞóÇáó: (æóÅöäú ßóÇäóÇ Ýöí
ÚóÞúÏóíúäö ãõÎúÊóáöÝóíúäö Ýöí ãóÌúáöÓò¡ Ãóæú ãóÌúáöÓóíúäö¡ ÝóÚóæøóÖóåõ
ÃóÍóÏõåõãóÇ Úóáóì ÇáúÃõÎúÑóì: ÝóåóÐóÇ ÚöæóÖñ äóÃúÎõÐõ Ýöíåö
ÈöÇáúÞöíóÇÓö) . æóÑóæóì ÈöÔúÑñ Úóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ:
Ãóäøóåõ áóÇ íóßõæäõ ÚöæóÖðÇ áöÃóäøóÇ äóÚúáóãõ Ãóäøó ÇáúæóÇåöÈó áóãú
íóÞúÕöÏú åóÐóǺ ÝóÞóÏú ßóÇäó ãóãúáõæßðÇ áóåõ. ÝóÇáúÚóÞúÏõ ÇáúæóÇÍöÏõ
æóÇáúÚóÞúÏóÇäö Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ÓóæóÇÁñ. æóÌúå ÙóÇåöÑö ÇáÑøöæóÇíóÉö
Ãóäøó ÇÎúÊöáóÇÝó ÇáúÚóÞúÏö ßóÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÚóíúäö¡ æóíóÓúÊóÞöíãõ ÌóÚúáõ
ÃóÍóÏöåöãóÇ ÚöæóÖðÇ Úóäú ÇáúÂÎóÑö ÔóÑúØðÇ ÚöäúÏó ÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÚóÞúÏö¡
ÝóßóÐóáößó ãóÞúÕõæÏðÇ¡ æóÞóÏú íóÞúÕöÏõ ÇáúæóÇåöÈõ åóÐóÇ ÈöÃóäú íóåóÈó
ÔóíúÆðÇ¡ Ëõãøó íóÍúÊóÇÌõ Åáóíúåö¡ ÝóíóäúÏóãó¡ ÝóíóÓúÊóÞúÈöÍó ÇáÑøõÌõæÚó
Ýöíåö¡ ÝóíóåóÈ ãöäúåõ ÔóíúÆðÇ ÂÎóÑó - Úóáóì Ãóäú íõÚóæøöÖóåõ ÇáúÃóæøóá -
ÝóíóÍúÕõáó ãöäúåõ ãóÞúÕõæÏõåõ¡ æóíóäúÏóÝöÚó Úóäúåõ ãóÐóãøóÉõ ÇáÑøõÌõæÚö
Ýöí ÇáúåöÈóÉö.
ÃóÑóÃóíúÊ áóæú ßóÇäó ÇáúÃóæøóáõ ãöäúåõãóÇ ÕóÏóÞóÉð¡ æóÇáúÂÎóÑõ åöÈóÉñ
ÝóÚóæøóÖóåõ ÇáÕøóÏóÞóÉó Úóäú ÇáúåöÈóÉö¡ ÃóãóÇ ßóÇäó Ðóáößó ÚöæóÖðÇ¡¡
æóÐõßöÑó Ýöí ÇÎúÊöáóÇÝö ÒõÝóÑó æóíóÚúÞõæÈó - ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ
ÊóÚóÇáóì -: áóæú æóåóÈó äöÕúÝó ÏóÇÑöåö ãöäú ÑóÌõáò¡ æóÊóÕóÏøóÞó Úóáóíúåö
ÈöäöÕúÝöåóÇ æóÓóáøóãó Çáúßõáøó: áóãú íóÌõÒú Ýöí Þóæúáö ÒõÝóÑóº áöÃóäøó
ÇÎúÊöáóÇÝó ÇáÓøóÈóÈö ßóÊóÝóÑøõÞö ÇáúÚóÞúÏö æóÇáÊøóÓúáöíã ÝóßóÃóäøóåõ
æóåóÈó ÇáäøöÕúÝó æóÓóáøóãó¡ Ëõãøó ÇáäøöÕúÝ. æóÞóÇáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó -
ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -: ÇáÊøóÓúáöíãõ ÍóÕóáó ÌõãúáóÉð æóÇÍöÏóÉð ÈöÚóÞúÏò åõæó
ÊóÈóÑøõÚñ ßõáøõåõº ÝóíóÌõæÒõ ßóãóÇ áóæú æóåóÈó Çáúßõáøóº æóåóÐóÇ áöÃóäøó
ÇáúÝóÑúÞó Èóíúäó ÇáÕøóÏóÞóÉö æóÇáúåöÈóÉö: Ýöí ãóÞúÕõæÏö ÇáúÚöæóÖö. ÝóÝöí
ÇáÕøóÏóÞóÉö¡ ÇáúãóÞúÕõæÏõ: ÇáËøóæóÇÈõ - Ïõæäó ÇáúÚöæóÖö - æóÝöí
ÇáúåöÈóÉö¡ ÇáúãóÞúÕõæÏõ: ÇáúÚöæóÖõ. ÝóÃóãøóÇ Ýöí ÅÎúÑóÇÌ ÇáúÚóíúäö Úóäú
ãöáúßöåö¡ æóÊóãúáöíßö ÇáúÞóÇÈöÖö ÈöØóÑöíÞö ÇáÊøóÈóÑøõÚö: áóÇ ÝóÑúÞó
ÈóíúäóåõãóÇ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú æóåóÈó áóåõ ÍöäúØóÉð¡ ÝóØóÍóäó ÈóÚúÖóåóÇ¡ æóÚóæøóÖó
ÏóÞöíÞó Êöáúßó ÇáúÍöäúØóÉö: ßóÇäó ÌóÇÆöÒðÇ) º áöÃóäøó ÇáÏøóÞöíÞó ÍóÇÏöËñ
ÈöÇáØøóÍúäö¡ æóåõæó ÛóíúÑõ ÇáúÍöäúØóÉö¡ æóáöåóÐóÇ íóßõæäõ ãóãúáõæßðÇ
áöáúÛóÇÕöÈö¡ ÝóßóÇäó ÊóÚúæöíÖõåõ ÏóÞöíÞó åóÐöåö ÇáúÍöäúØóÉö¡ æóÏóÞöíÞ
ÍöäúØóÉò ÃõÎúÑóì ÓóæóÇÁðº æóáöÃóäøó ÍóÞøóåõ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö ÞóÏú
ÇäúÞóØóÚó ÈöÇáØøóÍúäö¡ ÝóÊóÚúæöíÖõåõ ÅíøóÇåõ áóÇ íóßõæäõ ÑõÌõæÚðÇ.
ÝóÃóãøóÇ ÞóÈúáó ÇáØøóÍúäö: ÍóÞøõ ÇáúæóÇåöÈö Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö ËóÇÈöÊñ¡
æóÇáÑøóÏøõ ãõÓúÊóÍóÞøñ Úóáóì ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ¡ ÅÐóÇ ÑóÌóÚó Ýöíåö
ÇáúæóÇåöÈõº ÝóíóÞóÚõ ÝöÚúáõåõ Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáúãõÓúÊóÍóÞøö. æóÚóáóì
åóÐóÇ: áóæú æóåóÈó áóåõ ËöíóÇÈðÇ¡ ÝóÕóÈóÛó ãöäúåóÇ ËóæúÈðÇ ÈöÚõÕúÝõÑò¡
Ãóæú ÎóÇØóåõ ÞóãöíÕðÇ¡ Ëõãøó ÚóæøóÖóåõ¡ Ãóæú ßóÇäó æóåóÈó áóåõ ÓóæöíÞðÇ
ÝóáóÊøó ÈóÚúÖõåõ¡ Ëõãøó ÚóæøóÖóåõº áöÃóäøó ÍóÞøóåõ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö ÞóÏú
ÇäúÞóØóÚó ÈöåóÐóÇ ÇáÕøõäúÚö¡ æóÇáúÊóÍóÞó åóÐóÇ ÈöÓóÇÆöÑö ÃóãúæóÇáö
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ. ÝóßóãóÇ Ãóäøóåõ áóæú ÚóæøóÖóåõ ãóÇáðÇ ÂÎóÑó ßóÇäó
Ðóáößó ÚöæóÖðÇ
(12/81)
ÝóßóÐóáößó åóÐóÇ ÇáúãóÇá.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ æóåóÈó áöáúæóÇåöÈö ÔóíúÆðÇ¡ æóáóãú íóÞõáú: åóÐóÇ ÚöæóÖñ
ãöäú åöÈóÊöß¡ ÝóáöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí åöÈóÊöåöº áöÃóäøóåõ áóãøóÇ
áóãú íõÖöÝú Êóãúáöíßóåõ Åáóì åöÈóÊöåö¡ ßóÇäó ÝöÚúáõåõ åöÈóÉð
ãõÈúÊóÏóÃóÉð - áóÇ ÊóÚúæöíÖðÇ - Ýóáößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Ãóäú
íóÑúÌöÚó Ýöíåöº æóáöÃóäøó ÓõÞõæØó ÍóÞøö ÇáÑøõÌõæÚö áöÍõÕõæáö ãóÞúÕõæÏö
ÇáúæóÇåöÈö¡ æóÅöäøóãóÇ íóÚúáóãú Ðóáößó ÅÐóÇ Èóíøóäó áóåõ Ãóäøóåõ ÚöæóÖñ¡
æóíóÑúÖóì Èöåö¡ ÝóÃóãøóÇ ÈöÏõæäöåö áóÇ íóÍúÕõáõ ÇáúãóÞúÕõæÏõ¡ æóÅöäú
ÞóÇáó: ÞóÏú ßóÇÝöíóÊß åóÐóÇ ãöäú åöÈóÊöß¡ Ãóæú ÌóÇÒóíúÊõß¡ Ãóæú
ÃóËóÈúÊõßó: ßóÇäó ÚöæóÖðÇ) º áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó íóÍúÕõáõ ÈöåóÐöåö
ÇáúÃóáúÝóÇÙö æóÇáúÛõÑõæÑ íóäúÏóÝöÚõ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ÚóæøóÖó ãöäú äöÕúÝö ÇáúåöÈóÉö ÔóíúÆðÇ ßóÇäó áóåõ Ãóäú
íóÑúÌöÚó ÝöíãóÇ ÈóÞöíó ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ áöáúÈóÚúÖö ÈöÇáúßõáøö) æóåóÐóǺ
áöÃóäøó ÇáÊøóÚúæöíÖó ãöãøóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáÊøóÍóÑøöí Ýöí ÇáúãóæúåõæÈö
ÝóÅöÐóÇ ÃóÖóÇÝó ÇáúÚöæóÖó Åáóì ÈóÚúÖö ÇáúåöÈóÉö ÇÞúÊóÕóÑó Íõßúãõåõ
Úóáóíúåö - ÈöÎöáóÇÝö ÇáØøóáóÇÞö æóÇáäøößóÇÍöº ÝóÅöäøóåõ áóÇ íóÍúÊóãöáõ
ÇáÊøóÍóÑøöí Ýöí ÇáúãóÍöáøö - æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóËúÈõÊó ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö
Ýöí ÇáäøöÕúÝö Ïõæäó ÇáäøöÕúÝö ÇÈúÊöÏóÇÁð¡ ßóãóÇ áóæú æóåóÈó ãöäúåõ
ÇáäøöÕúÝó¡ æóÊóÕóÏøóÞó Úóáóíúåö ÈöÇáäøöÕúÝö. ÝóáóÃóäú íóÌõæÒó Ðóáößó
ÈóÞóÇÁ Ãóæúáóì¡.
ÞóÇáó: (æóáóíúÓó áöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí åöÈóÊöåö ÚöäúÏó ÛóíúÑö
ÞóÇÖò¡ ÅáøóÇ Ãóäú íóÑõÏøó Úóáóíúåö ÇáúãóæúåõæÈ áóåõº ÝóíóÌõæÒõ) º áöãóÇ
ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÇáÑøõÌõæÚó Ýöí ÇáúåöÈóÉö ãõÎúÊóáóÝñ Ýöíåö Èóíúäó
ÇáúÚõáóãóÇÁö - ÑóÍöãóåõãõ Çááøóåõ - ãöäúåõãú ãóäú ÑóÃóì¡ æóãöäúåõãú ãóäú
ÃóÈóì. æóÝöí ÃóÕúáöåö æóåúíñ Ýóíóßõæäõ ÇáúÝóÕúáõ ÈóíúäóåõãóÇ Ýöí
ÇáúÞóÖóÇÁö æóÇáÑøöÖóǺ áöÃóäøó ÇáúæóÇåöÈó Åäú ßóÇäó íõØóÇáöÈõ ÈöÍóÞøöåö
ÝóÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ íóãúäóÚõ ãöáúßóåõ¡ æóÇáúãöáúßõ ãõØúáóÞñ áóåõ Ðóáößó¡
ÝóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÇÚúÊöÈóÇÑö ÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí ÈóíúäóåõãóÇ
ÞóÇáó: (æóáóæú ßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÚóÈúÏðÇ¡ ÝóÈóÇÚóåõ ÇáúãóæúåõæÈ áóåõ
Ãóæú ÃóÚúÊóÞóåõ¡ ÞóÈúáó Ãóäú íóÞúÖöíó Èöåö ÇáúÞóÇÖöí áöáúæóÇåöÈö ÃóÌóÇÒó
ãóÇ ÕóäóÚó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ Ýöíåö ãöäú Ðóáößó) º áöÃóäøó ãöáúßóåõ
ÞóÇÆöãñ¡ ãóÇ áóãú íóÞúÖö ÇáúÞóÇÖöí Úóáóíúåö ÈöÇáÑøõÌõæÚö¡ æóÇáúãöáúßõ
Ýöí ÇáúãóÍöáøö ãõäúÝöÐñ áöáúÈóíúÚö Ýöíåö¡ æóÇáúÚöÊúÞõ ÅÐóÇ ÕóÏóÑó ãöäú
Ãóåúáöåö Ýöí ãóÍöáøöåö íóäúÝõÐõ¡ æóáóÇ íóÌõæÒõ Ðóáößó Åäú ÝóÚóáóåõ
ÈóÚúÏó ÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí Úóáóíúåö ÈöÇáÑøóÏøö ÞóÈúáó Ãóäú íóÑõÏøóåõº
áöÃóäøó ÈöÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí ÚóÇÏó ÇáúÚóÈúÏõ Åáóì ãöáúßö ÇáúæóÇåöÈö¡
æóÊóÕóÑøõÝõ Ðöí ÇáúíóÏö Ýöí ãöáúßö ÇáúÛóíúÑö áóÇ íóßõæäõ äóÇÝöÐðÇ¡ ÅáøóÇ
Ãóäú íõÌöíÒó ÇáúãóÇáößõ¡ ÞóÇáó: (æóÅöäú ãóÇÊó Ýöí íóÏö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ
ÞóÈúáó Ãóäú íóÞúÈöÖóåõ ÇáúæóÇåöÈõ ÈóÚúÏó ãóÇ ÞóÖóì ÇáúÞóÇÖöí áóåõ: áóãú
íóßõäú áöáúæóÇåöÈö Ãóäú íõÖóãøöäóåõ ÞöíãóÊóåõ) º áöÃóäøó ÃóÕúáó ÞóÈúÖöåö
áóãú íóßõäú ãõæÌöÈðÇ ÖóãóÇäó ÇáúãóÞúÈõæÖö Úóáóíúåö¡ æóÇÓúÊöÏóÇãóÉõ
ÇáÔøóíúÁö ãõÚúÊóÈóÑñ ÈöÃóÕúáöåö¡ æóßóÐóáößó ãóäúÚõåõ ÞóÈúáó ÞóÖóÇÁö
ÇáúÞóÇÖöí ãóäúÚñ ÈöÓóÈóÈö ãöáúßöåöº ÝóáóÇ íóßõæäõ ãõæÌöÈðÇ áöáÖøóãóÇäö
Úóáóíúåö¡ æóáóãú íõæÌóÏú ÈóÚúÏó ÇáúÞóÖóÇÁö Ýöí ÇáúãóæúåõæÈö ÓóÈóÈñ
ãõæÌöÈñ áöáÖøóãóÇäö Úóáóíúåö¡ æóÇáÖøóãóÇäõ áóÇ íóÌöÈõ ÈöÏõæäö ÇáÓøóÈóÈö¡
ÅáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ãóäøöÚúåõ ÈóÚúÏó ÇáúÞóÖóÇÁö¡ æóÞóÏú ØóáóÈó ãöäúåõ
ÇáúæóÇåöÈõ.
ÝóåóÐóÇ ÇáúãóäúÚõ íóÊóÞóÑøóÑõ ÈöÓóÈóÈö ÇáÖøóãóÇäö - æóåõæó ÞóÕúÑõ íóÏö
ÇáúãóÇáößö Úóäú ãöáúßöåö ÈöÅöÒóÇáóÉö Êóãóßøõäöåö ãöäú ÃóÎúÐöåö - æóåõæó
ÍóÏøõ ÇáúÛóÕúÈö ÇáúãõæÌöÈõ áöáÖøóãóÇäö.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ åóÇáößóÉð¡ Ãóæú ãõÓúÊóåúáóßóÉð¡ Ãóæú
ÎóÇÑöÌóÉð ãöäú ãöáúßö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ Åáóì æóáóÏöåö ÇáÕøóÛöíÑö Ãóæú
(12/82)
Åáóì ÃóÌúäóÈöíøò ÈöåöÈóÉò¡ Ãóæú
ÛóíúÑöåóÇ¡ Ãóæú ÒóÇÏóÊú ÚöäúÏóåõ ÎóíúÑðÇ: ÝóáóÇ ÑõÌõæÚó ÝöíåóÇ
áöáúæóÇåöÈö) .¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ åóÐöåö ÇáúãóæóÇäöÚó¡ æóÇáúÝóÑúÞ Èóíúäó
ÒöíóÇÏóÉö ÇáúÚóíúäö¡ æóÒöíóÇÏóÉö ÇáÓøöÚúÑö¡ æóÈóíúäó ÇáÒøöíóÇÏóÉö Ýöí
ÇáúÈóÏóäö¡ æóÇáäøõÞúÕóÇä Ýöí Íõßúãö ÇáÑøõÌõæÚö. ÞóÇáó: (æóÅöäú ßóÇäóÊú
ÇáúåöÈóÉõ ÏóÇÑðÇ¡ Ãóæú ÃóÑúÖðÇ ÝóÈóäóì Ýöí ØóÇÆöÝóÉò ãöäúåóÇ¡ Ãóæú
ÛóÑóÓó ÔóÌóÑðÇ¡ Ãóæú ßóÇäóÊú ÌóÇÑöíóÉð ÕóÛöíÑóÉð ÝóßóÈöÑóÊú¡
æóÇÒúÏóÇÏóÊú ÎóíúÑðÇ¡ Ãóæú ßóÇäó ÛõáóÇãðÇ ÝóÕóÇÑó ÑóÌõáðÇ¡ ÝóáóÇ ÑõÌõæÚó
áóåõ Ýöí ÔóíúÁò ãöäú Ðóáößó) ¡ æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÃóÈöí áóíúáóì áóåõ Ãóäú
íóÑúÌöÚó Ýöí ÌóãöíÚö Ðóáößóº áöÃóäøó ÍóÞøó ÇáÑøõÌõæÚö ßóÇäó ËóÇÈöÊðÇ Ýöí
ÇáúÃóÕúáö ÝóíóËúÈõÊõ Ýöí ÇáúÈóíúÚö ÝóÅöäøó ËõÈõæÊó ÇáúÍõßúãö Ýöí
ÇáúÈóíúÚö ÈöËõÈõæÊöåö Ýöí ÇáúÃóÕúáö æóáóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íóÈúØõáó
ÇáúÍõßúãõ ÇáËøóÇÈöÊõ Ýöí ÇáúÃóÕúáö ÈöÓóÈóÈö ÇáúãóäúÚö¡ æóáóßöäøóÇ
äóÞõæáõ: ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö áöáúæóÇåöÈö ãóÞúÕõæÑñ Úóáóì ÇáúãóæúåõæÈö
ÈöÚóíúäöåö¡ ÝóáóÇ íóËúÈõÊõ ÝöíãóÇ áóíúÓó ÈöãóæúåõæÈò - ÊóÈóÚðÇ ßóÇäó
Ãóæú ÃóÕúáðÇ - æóåõäóÇ ÇáúÍóÞøõ Ýöí ÇáúÃóÕúáö ÖóÚöíÝñ¡ æóÍóÞøõ ÕóÇÍöÈö
ÇáÒøöíóÇÏóÉö Ýöí ÇáÒøöíóÇÏóÉö Þóæöíøñ. ÝóÅöÐóÇ ÊóÚóÐøóÑó ÇáÊøóãúíöíÒõ
ÈóíúäóåõãóÇ: ÑóÌøóÍúäóÇ ÃóÞúæóì ÇáúÍóÞøóíúäö¡ æóÌóÚóáúäóÇ ÇáÖøóÚöíÝó
ãóÑúÝõæÚðÇ ÈöÇáúÞóæöíøö. æóÇáúÈöäóÇÁ Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúÃóÑúÖö ßóÇáúÈöäóÇÁö
Ýöí ÌóãöíÚöåóǺ áöÃóäøó ÇáúÈöäóÇÁó Ýöí ÌóÇäöÈò ãöäú ÇáúÃóÑúÖö íõÚóÏøõ
ÒöíóÇÏóÉð Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÃóÑúÖöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ íóÒúÏóÇÏõ Èöåö
ãóÇáöíøóÉ Çáúßõáøö¡ æóåóÐóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ãóÇ Èõäöíó ÈöÍóíúËõ íõÚóÏøõ
ÒöíóÇÏóÉð¡ ÝóÅöäú ßóÇäó áóÇ íõÚóÏøõ ÒöíóÇÏóÉð - ßóÇáúÂÑöí - Ãóæú íõÚóÏøõ
äõÞúÕóÇäðÇ - ßóÇáÊøóäøõæÑö Ýöí ÇáúßóÇÔóÇäóÉõ -º ÝóÅöäøóåõ áóÇ íóãúäóÚõ
ÇáÑøõÌõæÚóº áöÇäúÚöÏóÇãö ÇáúãóÇäöÚö¡ æóåõæó ÒöíóÇÏóÉõ ãóÇáöíøóÉ
ÇáúãóæúåõæÈö ÈöÒöíóÇÏóÉò Ýöí Úóíúäöåö.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÏóÇÑðÇ ÝóåóÏóãó ÈöäóÇÁóåóÇ: ßóÇäó áóåõ
Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö) æóßóÐóáößó Ýöí ÛóíúÑö ÇáÏøóÇÑö ÅÐóÇ
ÇõÓúÊõåúáößó ÈóÚúÖõ ÇáúåöÈóÉö ÈöÈóíúÚò¡ Ãóæú ÛóíúÑöåö¡ æóÈóÞöíó
ÈóÚúÖõåóÇ ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÇáúÈóÇÞöí - ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ
áöáúÈóÚúÖö ÈöÇáúßõáøö -º æóåóÐóÇ áöÃóäøó ãóÇ ÝóÚóáóåõ ãöäú åóÏúãö
ÇáúÈöäóÇÁö äõÞúÕóÇäñ Ýöí ÇáúÃóÑúÖ¡ æóáóíúÓó ÈöÒöíóÇÏóÉò.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉ ËóæúÈðÇ ÝóÕóÈóÛóåõ ÃóÍúãóÑó¡ Ãóæú
ÃóÕúÝóÑó¡ æóÎóÇØóåõ áóãú íóßõäú áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåö) º áöÃóäøó ãóÇ
ÝóÚóáóåõ ÒöíóÇÏóÉ æóÕúÝò ÞóÇÆöãò Ýöí ÇáúÚóíúäö¡ æóáóæú ÞóØóÚóåõ¡ æóáóãú
íóÎöØúåõ Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåöº áöÃóäøó ÇáúÞóØúÚó ÞóÈúáó ÇáúÎöíóÇØö
äõÞúÕóÇäñ¡ æóáóãú íóÐúßõÑú ãóÇ áóæú ÕóÈóÛóåõ ÃóÓúæóÏó (æóÇáúÌóæóÇÈõ) :
Ãóäøó ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì - áóåõ Ãóäú
íóÑúÌöÚó Ýöíåöº áöÃóäøó ÇáÓøóæóÇÏó ÚöäúÏóåõ äõÞúÕóÇäñ¡ æóÚöäúÏóåõãóÇ:
áóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚú¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ ÇáúãóÓúÃóáóÉó Ýöí ßöÊóÇÈö
ÇáúÛóÕúÈö.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ æóåóÈó ÏóíúäðÇ áóåõ Úóáóíúåö¡ ÝóÞóÈöáóåõ: áóãú íóßõäú
áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåö) º áöÃóäøóåõ ÓóÞóØó Úóäúåõº ÝóÅöäøóåõ ÞóÇÈöÖñ
áöáÏøóíúäö ÈöÐöãøóÊöåö¡ Ýóíõãóáøóßõ ÈöÇáúÞóÈõæáö¡ æóãóäú ãóáóßó ÏóíúäðÇ
Úóáóíúåö: ÓóÞóØó Ðóáößó Úóäúåõ¡ æóÇáÓøóÇÞöØõ íóßõæäõ ãõÊóáóÇÔöíðÇ¡ ÝóáóÇ
íóÊóÍóÞøóÞõ ÇáÑøõÌõæÚõ Ýöíåö - ßóãóÇ áóæú ßóÇäó ÚóíúäðÇ Ýóåóáóßó
ÚöäúÏóåõ - ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ÞóÇáó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ãóßóÇäóåóÇ: áóÇ
ÃóÞúÈóáõåóÇ¡ ÝóÇáÏøóíúäõ Úóáóíúåö ÈöÍóÇáöåö) ¡ æóÇáúÍóÇÕöáõ Ãóäøó åöÈóÉó
ÇáÏøóíúäö ãöãøóäú Úóáóíúåö ÇáÏøóíúäõ áóÇ ÊóÊöãøõ ÅáøóÇ ÈöÇáúÞóÈõæáö
æóÇáúÅöÈúÑóÇÁö íóÊöãøõ ãöäú ÛóíúÑö ÞóÈõæáò¡ æóáóßöäú áöáúãóÏúíõæäö ÍóÞøõ
ÇáÑøóÏøö ÞóÈúáó ãóæúÊöåö Åäú ÔóÇÁó Çááøóåõ¡ æóÚóäú ÒõÝóÑó - ÑóÍöãóåõ
Çááøóåõ - Ãóäøóåõ íõÓóæøöí ÈóíúäóåõãóÇ¡ æóÞóÇáó: ÊóÊöãøõ ÇáúåöÈóÉõ
æóÇáúÅöÈúÑóÇÁõ ÞóÈúáó ÇáúÞóÈõæáö ÈöäóÇÁð Úóáóì ÃóÕúáöåö¡ Ãóäøóåõ
(12/83)
íóÚúÊóÈöÑõ ãóÇ åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ¡
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ Ýöí ÇáúæóÌúåóíúäö: ÇáúÅöÓúÞóÇØõ Ïõæäó ÇáÊøóãúáöíßöº
áöÃóäøó ãóÇ Ýöí ÇáÐøöãøóÉö áóíúÓó ÈöãóÍöáøò áöáÊøóãúáöíßö¡ æóáóßöäøóåõ
ãõÌóÑøóÏõ ãõØóÇáóÈóÉò íóÍúÊóãöáõ ÇáúÅöÓúÞóÇØó¡ æóáóßöäú ÚöäúÏó ÒõÝóÑó -
ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - Åäú ÑóÏøóåõ ÇáúãóÏúíõæäõ ÕóÍøó ÑóÏøõåõ Ýöí
ÇáúæóÌúåóíúäö ÌóãöíÚðÇ¡ æóßóÇäó ÇÈúäõ ÔõÌóÇÚò - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -
íóÞõæáõ: áóÇ íóÚúãóáõ ÑóÏøóåõº áöÃóäøó ÇáúÅöÓúÞóÇØó íóÊöãøõ
ÈöÇáúãõÓúÞöØö¡ æóÇáúãõÓúÞöØõ íóßõæäõ ãõÊóáóÇÔöíðÇ ÝóáóÇ íóÊóÕóæøóÑõ
Ýöíåö ÇáÑøóÏøó¡ æóÞóÇÓó Ðóáößó ÈöÇáØøóáóÇÞö æóÇáúÚóÊóÇÞö¡ æóÇáúÚóÝúæö
Úóäú ÇáúÞöÕóÇÕö¡ æóáóßöäøóÇ äóÞõæáõ: ÇáÏøóíúäõ ãóãúáõæßñ áöáØøóÇáöÈö Ýöí
ÐöãøóÉö ÇáúãóÏúíõæäö Ýóíóßõæäõ ÞóÇÈöáðÇ áöáÊøóãóáøõßö Èöãöáúßö
ÇáúÚóíúäö¡ æóíóÌúÚóáõ Ðóáößó Ýöí ÇáúÍõßúãö ßóÃóäøóåõ Ðóáößó ÇáÏøóíúäõ -
ÎõÕõæÕðÇ Ýöí ÇáÓøóáóãö æóÇáÕøóÑúÝö - ÝóÅöÐóÇ ËóÈóÊó Ãóäøóåõ ÞóÇÈöáñ
áöáÊøóãúáöíßö - æóÇáúåöÈóÉõ ÚóÞúÏõ Êóãúáöíßò - ÝóÅöÐóÇ ÐóßóÑó áóÝúÙó
ÇáúåöÈóÉö¡ æóÌóÈ ÇÚúÊöÈóÇÑ ãóÚúäóì ÇáÊøóãúáöíßö Ýöíåö¡ æóÇáÊøóãúáöíßõ
áóÇ íóÊöãøõ ÈöÇáúãöáúßö ÞóÈúáó ÞóÈõæáö ÇáúÂÎóÑöº áöÃóäøó ÃóÍóÏðÇ áóÇ
íóãúáößõ ÅÏúÎóÇáó ÇáÔøóíúÁö Ýöí ãöáúßö ÛóíúÑöåö¡ ÞóÕúÏðÇ ãöäú ÛóíúÑö
ÞóÈõæáöåö.
æóåõæó ãõÍúÊóãöáñ áöáúÅöÓúÞóÇØö ÃóíúÖðǺ áöÃóäøóåõ Ýöí ÇáúÍóÞöíÞóÉö
áóíúÓó ÅáøóÇ ãõÌóÑøóÏó ÍóÞøö ÇáúãõØóÇáóÈóÉö¡ æóÅöÈúÑóÇÁ ÅÓúÞóÇØ¡ ÅÐóÇ
ÐóßóÑó áóÝúÙó ÇáúÅöÈúÑóÇÁö¡ æóßóÇäó ÊóÕóÑøõÝõåõ ÅÓúÞóÇØðÇ -
æóÇáúÅöÓúÞóÇØõ ÊóÕóÑøõÝñ ãöäú ÇáúãõÓúÞöØö Ýöí ÎóÇáöÕö ÍóÞøöåö -º
ÝóáöåóÐóÇ íóÊöãøõ ÈöäóÝúÓöåö¡ æóáóßöäøóåõ íóÊóÖóãøóäõ ãóÚúäóì
ÇáÊøóãúáöíßö ãöäú æóÌúåòº áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÇáÏøóíúäó ãóãúáõæßñ Ýöí
ÐöãøóÊöåöº ÝóÅöäøóãóÇ íóÓúÞõØõ Úóäúåõ ÅÐóÇ ãõáøößóåõ¡ ÝóáöÇÚúÊöÈóÇÑö
åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ÞõáúäóÇ: áóåõ Åäú íóÑõÏøóåõ ÈöÎöáóÇÝö ÇáØøóáóÇÞö¡
æóÇáúÚóÊóÇÞöº ÝóÅöäøóåõ ÅÓúÞóÇØñ ãóÍúÖñ áóÇ íóÊóÖóãøóäõ ãóÚúäóì
ÇáÊøóãúáöíßö¡ ÍóÊøóì Åäøó ÇáúÅöÈúÑóÇÁ áóæú ßóÇäó ÅÓúÞóÇØðÇ ãóÍúÖðÇ áóãú
íóÑúÊóÏøó ÈöÇáÑøóÏøö ÃóíúÖðÇ¡ æóåõæó ÅÈúÑóÇÁõ ÇáúßóÝöíáöº ÝóÅöäøóåõ
ÅÓúÞóÇØñ ãóÍúÖñ áöÃóäøó ÇáÏøóíúäó íóÈúÞóì Úóáóì ÇáúÃóÕúáö Úóáóì ÍóÇáöåö
ÝóáóÇ íóÑúÊóÏøõ ÈöÑóÏøö ÇáúßóÝöíáö - æóÇáúåöÈóÉõ ãöäú ÇáúßóÝöíáö
Êóãúáöíßñ ãöäúåõ - ÍóÊøóì íóÑúÌöÚó Úóáóì ÇáúãóßúÝõæáö Úóäúåõ¡ ÝóáóÇ
íóÊöãøõ ÅáøóÇ ÈöÞóÈõæáöåö. ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ÛóÇÆöÈðÇ¡
æóáóãú íõÚúáóãú ÈöÇáúåöÈóÉö¡ ÍóÊøóì ãóÇÊó: ÌóÇÒóÊú ÇáúåöÈóÉõ¡ æóÈóÑöíÁó
ãöãøóÇ Úóáóíúåö¡ æóåóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäõ. ÝóÃóãøóÇ Ýöí ÇáúÞöíóÇÓö: áóÇ
íóÈúÑóÃõ¡ ÝóÃóÕúáõåõ Ýöí ÇáúãõæÕóì áóåõ¡ ÅÐóÇ ãóÇÊó ÈóÚúÏó ãóæúÊö
ÇáúãõæÕöí ÞóÈúáó ÞóÈõæáöåö¡ Ýöí ÇáúÞöíóÇÓö: ÊóÈúØõáõ ÇáúæóÕöíøóÉõº
áöÃóäøóåõ ÞóÈúáó ÇáúÞóÈõæáö áóãú íõãóáøóß æóÅöäøóãóÇ íóÎúáõÝõåõ
æóÇÑöËõåõ Ýöí ãöáúßöåö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö. æóÝöí ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö: ÌóÚóáó
ãóæúÊóåõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÞóÈõæáö¡ ÝóßóÐóáößó åõäóÇ Ýöí ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö
íõÌúÚóáõ ãóæúÊõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÞóÈõæáöåö ÞóÇáó: (æóÅöäú
æóåóÈóåõ áóåõ¡ æóåõæó ãóÚóåõ ÞóÇÆöãñ ÝóÓóßóÊóÇ ÍóÊøóì ÇÝúÊóÑóÞóÇ:
ÌóÇÒóÊú ÇáúåöÈóÉõ) ¡ æóåóÐóÇ ÇÓúÊöÍúÓóÇäñ ÃóíúÖðÇ ÝóÅöäøó ÓõßõæÊóåõ Úóäú
ÇáÑøóÏøö Ïóáöíáñ Úóáóì ÑöÖóÇåõ ÈöÇáúåöÈóÉö ãöäúåõ ÚõÑúÝðÇ¡ æóÏóáöíáõ
ÇáÑøöÖóÇ ßóÕóÑöíÍö ÇáÑøöÖóǺ ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäú ÇáÓøõßõæÊó ãöäú ÇáúÈößúÑö
ÌõÚöáó ÅÌóÇÒóÉð áöÚóÞúÏö Çáúæóáöíøö - ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ -¡ ÝóåóÐóÇ ãöËúáõåõ.
æóãöäú ãóÔóÇíöÎöäóÇ - ÑóÍöãóåõãõ Çááøóåõ - ãóäú Èóäóì ÇáúÌóæóÇÈó Ýöí
åóÐóÇ ÇáúÝóÕúáö Úóáóì ÇáÙøóÇåöÑö¡ æóíóÞõæáõ: åöÈóÉõ ÇáÏøóíúäö ãöãøóäú
Úóáóíúåö ÇáÏøóíúäõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÅöÈúÑóÇÁ íóÊöãøõ ÈöäóÝúÓöåö ãöäú
ÛóíúÑö ÞóÈõæáò¡ æóÅöäú ßóÇäó áóåõ ÍóÞøõ ÇáÑøóÏøö ÝöíåóÇ¡ ÝóÇáúãóæúÊõ
ÞóÈúáó ÇáÑøóÏøö íõÈúØöáõ ÍóÞøåõ Ýöí ÇáÑøóÏøö æóíóÈúÞóì ÊóÇãøðÇ Ýöí
äóÝúÓöåö¡ æóßóÐóáößó ÈöÇáÓøõßõæÊö ÍóÊøóì ÇÝúÊóÑóÞóÇ íóäúÚóÏöãõ ÇáÑøóÏøõ
ÝóÊóÈúÞóì ÇáúåöÈóÉõ ÊóÇãøóÉð æóáóßöäøó ÇáúÃóæøóáó¡ æóåõæó ÇáúÝóÑúÞõ
Èóíúäó ÇáúåöÈóÉö æóÇáúÅöÈúÑóÇÁ ãöäú ÍóíúËõ ÇáúãóÚúäóì ÃóÕóÍøõ¡
æóíóÊøóÖöÍõ Ðóáößó
(12/84)
Ýöí ÇáúÝóÑúÞö Èóíúäó ÅÈúÑóÇÁö ÇáúßóÝöíáö¡
æóÈóíúäó åöÈóÉö ÇáÏøóíúäö ãöäúåõ.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò åöÈóÉð¡ æóÞóÈóÖóåóÇ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ¡
Ëõãøó æóåóÈóåóÇ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ áöÂÎóÑó æóÓóáøóãóåóÇ Åáóíúåö¡ Ëõãøó
ÑóÌóÚó ÝöíåóÇ¡ Ãóæú ÑóÏøóåóÇ Úóáóíúåö ÇáúÂÎóÑõ ÝóáöáúæóÇåöÈö ÇáúÃóæøóáö
Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ) . ÃóãøóÇ ÅÐóÇ ÑóÌóÚó ÝöíåóÇ ÈöÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí
ÝóáöÃóäøó ÇáúÞóÇÖöí íóÝúÓóÎõ ÈöÞóÖóÇÆöåö ÇáúÚóÞúÏ ÇáËøóÇäöí ÝóíóÚõæÏ
Åáóì ÇáúÃóæøóáö ãöáúßõåõ ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏõ ÈöÇáúåöÈóÉö ãöäú ÇáúÃóæøóáö¡
æóÞóÏú ßóÇäó ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö ËóÇÈöÊðÇ áóåõ Ýöí Ðóáößó Çáúãöáúßö¡ æóãóÇ
ÓóÞóØó ÈöÒóæóÇáöåö ÊóÚóÐøóÑó ÇÓúÊöíÝóÇÄõåõº áöÇäúÚöÏóÇãö ãóÍóáøöåö
ÝóÅöÐóÇ ÚóÇÏó ÇáúãóÍóáøõ ßóãóÇ ßóÇäó ÚóÇÏó ÍóÞøõåõ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö¡
æóÅöäú ÑóÏøóåõ Úóáóíúåö ÈöÛóíúÑö ÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí ÝóßóÐóáößó ÚöäúÏóäóÇ.
æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -: áóíúÓó áöáúÃóæøóáö Ãóäú íóÑúÌöÚóº
áöÃóäøó åóÐóÇ ãöáúßñ ÍóÇÏöËñ áóåõ ËóÇÈöÊñ ÈöÊóÑóÇÖöíåöãóÇ¡ Ýóåõæó
ÈöãóäúÒöáóÉö ãóÇ áóæú æóåóÈóåõ áóåõ ÇÈúÊöÏóÇÁð¡ Ãóæú ÊóÕóÏøóÞó Èöåö
Úóáóíúåö¡ Ãóæú ÃóæúÕóì Èöåö áóåõ Ãóæú ãóÇÊó ÝóæóÑöËóåõ¡ æóÇáÏøóáöíáõ
Úóáóíúåö Ãóäøóåõ áóæú ÑóÏøóåõ Ýöí ãóÑóÖöåö ÈöÛóíúÑö ÞóÖóÇÁò¡ æóãóÇÊó
ãöäú Ðóáößó ÇáúãóÑóÖö ÇõÚúÊõÈöÑó ãöäú ËõáõËöåö¡ æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóì
ÇáúÝóÑúÞö Èóíúäó ÇáúÞóÖóÇÁö æóÇáÑøöÖóÇ: ÇáÑøóÏøõ ÈöÇáúÚóíúÈö¡ ÝóÅöäøóåõ
ÅÐóÇ ßóÇäó ÈöÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí: ßóÇäó ÝóÓúÎðÇ¡ æóÅöäú ßóÇäó ÈöÛóíúÑö
ÞóÖóÇÁò: Ýóåõæó ßóÇáúÈóíúÚö ÇáúãõÈúÊóÏóÅö¡ æóáóßöäøóÇ äóÞõæáõ ÍóÞøñ
ÈöÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí ßóÇäó ÝóÓúÎðÇ¡ æóÅöäú ßóÇäó ÈöÛóíúÑö ÞóÖóÇÁò Ýóåõæó
ßóÇáúÈóíúÚö ÇáúãõÈúÊóÏóÅö¡ æóáóßöäøóÇ äóÞõæáõ: ÍóÞøõ ÇáúæóÇåöÈö Ýöí
ÇáÑøõÌõæÚö ãóÞúÕõæÑñ Úóáóì ÇáúÚóíúäö¡ æóÝöí ãöËúáöåö ÇáúÞóÖóÇÁõ¡
æóÛóíúÑõ ÇáúÞóÖóÇÁö ÓóæóÇÁ ßóÇáúÃóÎúÐö ÈöÇáÔøõÝúÚóÉö¡ æóåóÐóÇ
áöÃóäøóåõãóÇ ÝóÚóáóÇ ÈöÏõæäö ÇáúÞóÇÖöí Úóíúäó ãóÇ íóÃúãõÑõ Èöåö
ÇáúÞóÇÖöí¡ Ãóäú áóæú ÑóÝóÚóÇ ÇáúÃóãúÑó Åáóíúåö¡ æóÅöäøóãóÇ íóßõæäõ
ÇáÊøóÑóÇÖöí ãõæÌöÈðÇ ãöáúßðÇ ãõÈúÊóÏóÃð ÅÐóÇ ÊóÑóÇÖóíóÇ Úóáóì ÓóÈóÈò
ãõæÌöÈò áöáúãöáúßö ãöäúåõ: ßóÇáúåöÈóÉö¡ æóÇáÕøóÏóÞóÉö¡ æóÇáúæóÕöíøóÉö¡
æóåõäóÇ ÊóÑóÇÖóíóÇ Úóáóì ÏóÝúÚö ÇáÓøóÈóÈö ÇáúÃóæøóáö¡ æóÐóáößó áóÇ
íóÕöÍøõ ãõæÌöÈðÇ ãöáúßðÇ ãõÈúÊóÏóÃð - ÈöÎöáóÇÝö ÇáÑøóÏøö ÈöÇáúÚóíúÈö -
ÝóÍóÞøõ ÇáúãõÔúÊóÑöí áóíúÓó Ýöí Úóíúäö ÇáÑøóÏøö¡ Èóáú ÈöÇáúãõØóÇáóÈóÉö
Ýöí ÇáúÌõÒúÁö ÇáËøóÇÈöÊöº æóáöåóÐóÇ áóæú ÊóÚóÐøóÑó ÇáÑøóÏøõ ÑóÌóÚó
ÈöÍöÕøóÉö ÇáúÚóíúÈö ãöäú ÇáËøóãóäö.
æóåõäóÇ ÍóÞøõ ÇáúæóÇåöÈö Ýöí ÝóÓúÎö ÇáúÚóÞúÏö ãóÞúÕõæÑñ Úóáóì ÇáúÚóíúäö.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÑóÌóÚó Ýöí ãóÑóÖö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÝóÝöíåö ÑöæóÇíóÊóÇäö
- ßöáóÇåõãóÇ Ýöí ÇáúßöÊóÇÈö -) ¡ Ýöí ÅÍúÏóì ÇáÑøöæóÇíóÊóíúäö ÞóÇáó:
íõÚúÊóÈóÑõ ãöäú ÌóãöíÚö ãóÇáöåö æóÐóßóÑó ÇÈúäõ ÓöãóÇÚóÉ Ýöíåö
ÇáúÞöíóÇÓó. æóÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäõ Ýöí ÇáúÞöíóÇÓö: íõÚúÊóÈóÑõ ãöäú ÌóãöíÚö
ãóÇáöåö¡ æóÝöí ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö íõÚúÊóÈóÑõ ãöäú ÇáËøõáõËöº áóÇ áöÃóäøóåõ
Êóãúáöíßñ ÇÈúÊöÏóÇÁð¡ æóáóßöäú ÇáÑøóÇÏø Ýöí ãóÑóÖöåö ÈöÇÎúÊöíóÇÑöåö
íóÊöãøõ ÈöÇáúÞóÕúÏö Åáóì ÅÈúØóÇáö ÍóÞøö ÇáúæóÑóËóÉö¡ ßóãóÇ ÊóÚóáøóÞó
ÍóÞøõåõãú Èöåö¡ ÝóáöÑóÏøö ÞóÕúÏöåö ÌõÚöáó ãõÚúÊóÈóÑðÇ ãöäú ËõáõËöåö.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó ÚóÈúÏðÇ áöÑóÌõáóíúäö: Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí
äóÕöíÈö ÃóÍóÏöåöãóÇ¡ æóßóÐóáößó Åäú ÌóÚóáó äóÕöíÈó ÃóÍóÏöåöãóÇ åöÈóÉð¡
æóäóÕöíÈó ÇáúÂÎóÑö ÕóÏóÞóÉð: ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÇáúåöÈóÉö -
ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ áöáúÌõÒúÁö ÈöÇáúßõáøö -) . æóåóÐóÇ Ýöí ÇáúÚóÈúÏö ÛóíúÑõ
ãõÔúßöáòº ÝóÅöäøó ÇáÔøõíõæÚó ÝöíãóÇ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó áóÇ
íóãúäóÚõ ÇÈúÊöÏóÇÁó ÇáúåöÈóÉö¡ ÝóßóÐóáößó ÇáÑøõÌõæÚõ. æóÝöíãóÇ
íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó ßóÇáÏøóÇÑö¡ æóäóÍúæöåóÇ: ÇáúÌóæóÇÈõ ßóÐóáößó¡
æóåõæó ÏóáöíáõäóÇ Úóáóì ÒõÝóÑóº ÝóÅöäøó ÇáÑøõÌõæÚó ÈöÛóíúÑö ÞóÖóÇÁö
ÇáúÞóÇÖöí áóæú ßóÇäó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúåöÈóÉö ÇÈúÊöÏóÇÁð áóãóÇ ÕóÍøó Ýöí
ãõÔóÇÚò íóÍúÊóãöáõ ÇáúÞöÓúãóÉó¡ æóÍóíúËõ ÕóÍøó¡ ÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøóåõ
ÝóÓúÎñ¡ æóÃóäøó ÇáúÚóÞúÏó íóÈúÞóì Ýöí ÇáäøöÕúÝö ÇáúÂÎóÑöº Ýóíóßõæäõ
(12/85)
Ðóáößó ÔõíõæÚðÇ ØóÇÑöÆðÇ¡ æóáóÇ ÃóËóÑó
áöáÔøõíõæÚö ÇáØøóÇÑöÆö Ýöí ÇáúåöÈóÉö.
æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóíúåö: Ãóäøó ÈöÇáÑøóÏøö ÈöÇáÊøóÑóÇÖöí íóÚõæÏõ Çáúãöáúßõ
Åáóì ÇáúæóÇåöÈö ÞóÈúáó ÇáúÞóÈúÖö¡ æóÇÈúÊöÏóÇÁõ ÇáúåöÈóÉö áóÇ íõæÌöÈõ
Çáúãöáúßó ÅáøóÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö¡ æóåõæó ÇáÏøóáöíáõ Úóáóì Ãóäøó ÇáÔøõíõæÚó
áóÇ íóãúäóÚõ ãöäúåõº áöÃóäøó ÊóÃúËöíÑó ÇáÔøõíõæÚö Ýöí ÇáúãóäúÚö ãöäú
ÅÊúãóÇãö ÇáúÞóÈúÖö¡ ÝóáóÇ íõÄóËøöÑõ ÝöíãóÇ áóÇ íõÔúÊóÑóØõ Ýöíåö
ÇáúÞóÈúÖõ.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú æõåöÈó áöãõßóÇÊóÈò ÑóÌõáñ åöÈóÉð¡ Ëõãøó ÚóÊóÞó
ÇáúãõßóÇÊóÈõ Ãóæú ÚóÌóÒó: Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡ Ýöí Þóæúáö
ÃóÈöí íõæÓõÝó) ¡ æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ: Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ ÅÐú
ÃóÚúÊóÞó¡ æóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ ÅÐóÇ ÚóÌóÒó¡ ÝóáóÇ ÎöáóÇÝó
Ãóäøó ÞóÈúáó ÇáúÚöÊúÞö¡ æóÇáúÚóÌúÒ áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ¡ æóÝöíåö
äóæúÚõ ÅÔúßóÇá: ÝóÇáúãõßóÇÊóÈõ ÝóÞöíÑñ¡ æóÇáúåöÈóÉõ ãöäú ÇáúÝóÞöíÑö
ÕóÏóÞóÉñ æóáóÇ ÑõÌõæÚó ÝöíåóÇ¡ ÞóÇáó: (æóáóßöäøóÇ äóÞõæáõ: ÇáúãõßóÇÊóÈõ
ÝóÞöíÑñ ãöáúßðÇ¡ æóáóßöäøóåõ Ûóäöíø íóÏðÇ æóßóÓúÈðǺ ÝóÇáúåöÈóÉõ ãöäúåõ
áóÇ ÊóäúÝóßøõ Úóäú ÞóÕúÏö ÇáúÚöæóÖö¡ ÅãøóÇ ÈöãóäóÇÝöÚöåö¡ Ãóæú ßóÓúÈöåö
- ßóÇáúåöÈóÉö ãöäú ÇáúÚóÈúÏö - Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ ÅÐóÇ áóãú
íóäóáú ÇáúÚöæóÖó) ¡ æóßóÐóáößó ÈóÚúÏó ÇáúÚöÊúÞöº áöÃóäøó ÍóÞøó
ÇáÑøõÌõæÚö ËóÈóÊó áóåõ Ýöí ãöáúßö ÇáúãõßóÇÊóÈö¡ ÝóÞóÏú ÊóÞóÑøóÑó Ðóáößó
ÈöÚöÊúÞöåö. ÝóÃóãøóÇ ÅÐóÇ ÚóÌóÒó: ÝóÇáúÃóÕúáõ ÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó Åäú
ÚóÌóÒó ÇáúãõßóÇÊóÈõ: íõÞóÑøöÑõ ãöáúß Çáúãóæúáóì Ýöí ßóÓúÈöåö ßóãóÇ Ãóäøó
ÚöÊúÞóåõ íõÞóÑøöÑõ ãöáúßåõº áöÃóäøó áößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÍóÞøõ
Çáúãöáúßö Ýöí ÇáúßóÓúÈö¡ æóÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò ÚóÌúÒõ ÇáúãõßóÇÊóÈö äóÇÞöáñ
áöáúãöáúßö ãöäú ßóÓúÈöåö Åáóì ãóæúáóÇåõ ÈöãóäúÒöáóÉö ãóæúÊö ÇáúÍõÑøö¡
ÝóßóãóÇ Ãóäøó ãóæúÊó ÇáúÍõÑøö ÇáúãóæúåõæÈ áóåõ íóÞúØóÚõ ÍóÞøó ÇáúæóÇåöÈö
Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö¡ ÝóßóÐóáößó ÚóÌúÒõ ÇáúãõßóÇÊóÈö.
æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóì ÇáúÝóÑúÞö: Ãóäøó ÇáúãõßóÇÊóÈó ÅÐóÇ ÇÓúÊóÈúÑóÃó
ÌóÇÑöíóÉ ãõÍóíøöÖóÉð¡ Ëõãøó ÚóÊóÞó ÝóáóíúÓó Úóáóíúåö ÝöíåóÇ ÇÓúÊöÈúÑóÇÁñ
ÌóÏöíÏñ¡ æóáóæú ÚóÌóÒó ßóÇäó Úóáóì Çáúãóæúáóì Ãóäú íóÓúÊóÈúÑöÆóåóÇ.
æóÓóäõÞóÑøöÑõ åóÐóÇ ÇáúÃóÕúáó Ýöí ßöÊóÇÈö ÇáúÅöÌóÇÑóÇÊö - Åäú ÔóÇÁó
Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì -.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúãõßóÇÊóÈõ ÃóÎ ÇáúæóÇåöÈö: áóãú íóÑúÌöÚú ÝöíåóÇ
Ýöí ÍóÇáö ÞöíóÇãö ÇáúßöÊóÇÈóÉö¡ æóáóÇ ÈóÚúÏó ÚöÊúÞöåö) º áöÃóäøó
ÇáúÍóÞøó áöáúãõßóÇÊóÈö¡ æóÇáúãóÇäöÚõ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö - æóåõæó
ÇáúÃõÎõæøóÉ ÈóíúäóåõãóÇ - ÞóÇÆöãñ¡ æóÈóÚúÏó ÇáúÚóÌúÒö ßóÐóáößó ÚöäúÏó
ãõÍóãøóÏò - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -¡ æóÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó íóÑúÌöÚõ ÝöíåóÇ
ÈóÚúÏó ÇáúÚóÌúÒöº áöÃóäøóåõ íõÞóÑøóÑõ Çáúãöáúßõ áöáúãóæúáóì¡
æóÇáúãóæúáóì ÃóÌúäóÈöíøñ Úóäúåõ. æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøóåõ áóæú æóåóÈó
áöÃóÎöíåö¡ æóåõæó ÚóÈúÏñ: ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ æóÇáúãõßóÇÊóÈõ
ÈóÚúÏó ÇáúÚóÌúÒö ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÚóÈúÏö. æóßóÇäó ÃóÈõæ íõæÓõÝó
íóÚúÊóÈöÑõ ãóÚúäóì ÞóØöíÚóÉö ÇáÑøóÍöãö ÈöÓóÈóÈö ÇáúãõäóÇÒóÚóÉö Ýöí
ÇáÑøõÌõæÚöº ÝóíóÞõæáõ: ÞóÈúáó ÇáúÚóÌúÒö ÎõÕõæãóÊåõ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö ãóÚó
ÇáúãõßóÇÊóÈöº ÝóíõÄóÏøöí Åáóì ÞóØöíÚóÉö ÇáÑøóÍöãö¡ æóÈóÚúÏó ÇáúÚóÌúÒö
ÎõÕõæãóÊåõ ãóÚó Çáúãóæúáóì¡ æóáóíúÓó Ýöíåö ÞóØöíÚóÉõ ÇáÑøóÍöãöº
æóáöÃóäøó åöÈóÊóåõ ÊóäúÝóßøõ Úóäú ÞóÕúÏö ÇáúÚöæóÖö ãóÇ ÏóÇãó ÇáúÍóÞøõ
ÝöíåóÇ áöÞóÑöíÈöåö¡ ÝóÅöÐóÇ ÊóÞóÑøóÑó ÇáúÍóÞøõ áöÃóÌúäóÈöíøò: áóãú
íóäúÝóßøó Úóäú ÞóÕúÏö ÇáúÚöæóÖö.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÃóÑúÖðÇ ÝóÈóäóì ÝöíåóÇ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ¡
Ëõãøó ÃóÑóÇÏó ÇáÑøõÌõæÚó ÝöíåóÇ¡ æóÎóÇÕóãóåõ Åáóì ÇáúÞóÇÖöí ÝóÞóÇáó áóåõ
ÇáúÞóÇÖöí: áóíúÓó áóß Ãóäú ÊóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ¡ Ëõãøó åóÏóãóåóÇ ÇáúãóæúåõæÈõ
áóåõ¡ ÝóÚóÇÏóÊú ßóãóÇ ßóÇäóÊú: ÝóáöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóǺ
áöÒóæóÇáö ÇáúãóÇäöÚö - æóåõæó ÇáúÈöäóÇÁõ -) . æóÝóÑøóÞó Èóíúäó åóÐóÇ
æóÈóíúäó ãóÇ ÅÐóÇ ÇÔúÊóÑóì ÚóÈúÏðÇ Úóáóì Ãóäøóåõ ÈöÇáúÎöíóÇÑö ËóáóÇËóÉó
ÃóíøóÇãò¡ ÝóÍõãøó ÇáúÚóÈúÏõ Ýöí ÇáúÃóíøóÇãö
(12/86)
ÇáËøóáóÇËóÉö¡ æóÎóÇÕóãóåõ Ýöí ÇáÑøóÏøö
ÝóÃóÈúØóáó ÇáúÞóÇÖöí ÍóÞøóåõº áöáúÍõãøóì¡ Ëõãøó ÃóÞúáóÚóÊú ÞóÈúáó
ãõÖöíøö ÇáúÃóíøóÇãö ÇáËøóáóÇËóÉö: áóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑõÏøóåõº áöÃóäøó
åõäóÇßó ÍóÞøóåõ Ýöí ÇáúÎöíóÇÑö ÈöÚóÑúÖö ÇáÓøõÞõæØö¡ ÍóÊøóì íóÓúÞõØó
ÈöÅöÓúÞóÇØöåöº ÝóßóÐóáößó íóÓúÞõØõ ÈöÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí. æóåõäóÇ: ÍóÞøõ
ÇáúæóÇåöÈö Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö áóíúÓó ÈöÚóÑúÖö ÇáÓøõÞõæØöº ÍóÊøóì áóÇ
íóÓúÞõØó ÈöÅöÓúÞóÇØöåö¡ ÝóßóÐóáößó ÇáúÞóÇÖöí áóÇ íóÓúÞõØõ ÈöÞóÖóÇÆöåö
ÍóÞøåõ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö¡ æóáóßöäú íóßõÝøõ Úóäú ÇáúÞóÖóÇÁö ÈöÇáÑøõÌõæÚöº
áöÊóÚóÐøõÑö Ðóáößó ÈöÓóÈóÈö ÇáúÈöäóÇÁö¡ ÝóÅöÐóÇ ÒóÇáó Ðóáößó¡ ÝóÞóÏú
ÒóÇáó ÇáúãóÇäöÚõ¡ æóÍóÞøõåõ ÞóÇÆöãñ¡ æóßóÇäó áóåõ ÇáÑøõÌõæÚõ ÝöíåóÇ.
íõæóÖøöÍõåõ: Ãóäøó ÇáÓøóÈóÈó åõäóÇßó áöáúÝóÓúÎö ÚóÏóãõ áõÒõæãö
ÇáúÚóÞúÏö¡ ÝóÈöÞóÖóÇÆöåö íóÕöíÑõ áóÇÒöãðǺ áöÃóäøó ÕöÝóÉó ÇááøõÒõæãö
ÊóáöíÞõ ÈöÇáúÈóíúÚö¡ æóåõäóÇ: ÇáÓøóÈóÈõ: ßóæúäõ ÇáúÚóÞúÏö ÊóÈóÑøõÚðÇ¡
æóíõãúßöäõ ÇáúÎóáóáõ Ýöí ãóÞúÕõæÏöåö¡ æóåõæó ÇáúÚöæóÖõ¡ æóÈöÞóÖóÇÆöåö
áóÇ íóÑúÊóÝöÚõ åóÐóÇ ÇáÓøóÈóÈõ¡ ÝóßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÅÐóÇ ÒóÇáó
ÇáúãóÇäöÚõ.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáóÇäö æóåóÈóÇ áöÑóÌõáò ÚóÈúÏðÇ¡ æóÞóÈóÖóåõ¡ Ëõãøó ÃóÑóÇÏó
ÃóÍóÏõåõãóÇ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÍöÕøóÊöåö¡ æóÇáúÂÎóÑõ ÛóÇÆöÈñ: Ýóáóåõ
Ðóáößó) º áöÃóäøó ßõáøó æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ãõÈóÇÔöÑñ áöáÊøóÕóÑøõÝö Ýöí
äóÕöíÈö äóÝúÓöåö¡ Ýóíóßõæäõ ãõÊóãóßøöäðÇ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö Ýöíåö - ßóãóÇ
áóæú ÇäúÝóÑóÏó ÈöåöÈóÉö äóÕöíÈöåö -.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÃóÑóÇÏó ÇáúæóÇåöÈõ ÇáÑøõÌõæÚó Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡ æóÞóÇáó
ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ: ÃóäóÇ ÃóÎõæß¡ Ãóæú ÞóÇáó: ÞóÏú ÚóæøóÖúÊõß¡ Ãóæú
ÞóÇáó: ÅäøóãóÇ ÊóÕóÏøóÞúÊ ÈöåóÇ Úóáóíøó¡ æóßóÐøóÈóåõ ÇáúæóÇåöÈõ:
ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÇáúæóÇåöÈö) º áöÃóäøó ÇáÓøóÈóÈó ÇáúãõËúÈöÊó áöÍóÞøö
ÇáúæóÇåöÈö Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö ÙóÇåöÑñ¡ æóÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ íóÏøóÚöí
ÇáúãóÇäöÚóº ÝóÇáúÞóæúáõ Ýöíåö Þóæúáõ ÇáúãõäúßöÑö¡ Ëõãøó ÅÐóÇ ÞóÇáó: "
ÊóÕóÏøóÞúÊ Úóáóíøó " ÝóÇáÊøóãúáöíßõ ãöäú ÌöåóÉö ÇáúæóÇåöÈö
ÇÊøöÝóÇÞõåõãóÇ¡ æóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ Çáúãõãóáøóßö Ýöí ÈóíóÇäö ÓóÈóÈö
ÇáÊøóãúáöíßö¡ æóÅöÐóÇ ÞóÇáó: " ÚóæøóÖúÊõß " Ýóåõæó íóÏøóÚöí ÊóÓúáöíãó
ÔóíúÁò ãöäú ãóÇáöåö Åáóíúåö¡ æóåõæó ãõäúßöÑñ. æóÅöÐóÇ ÞóÇáó: ÃóäóÇ
ÃóÎõæß ÝóÇáúÃõÎõæøóÉ áóÇ ÊóËúÈõÊõ ÈöãõÌóÑøóÏö ÏóÚúæóÇåõ¡ æóáóÇ
íóÊóÈóíøóäõ Èöåö Ãóäøóåõ áóãú íóßõäú ÞóÕúÏ ÇáúæóÇåöÈ ÇáúÚöæóÖ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÎóÇÏöãóÉð ÝóÞóÇáó: æóåóÈúÊåóÇ áöí¡
æóåöíó ÕóÛöíÑóÉñ¡ ÝóßóÈöÑóÊú ÚöäúÏöí¡ æóÇÒúÏóÇÏóÊú ÎóíúÑðÇ¡ æóßóÐøóÈóåõ
ÇáúæóÇåöÈõ: ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÇáúæóÇåöÈö - ÚöäúÏóäóÇ -) ¡ æóÞóÇáó
ÒõÝóÑõ ÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõº áöÃóäøóåõ ãóÇáößñ áóåóÇ Ýöí
ÇáúÍóÇáö¡ æóåõæó ãõäúßöÑñ ÍóÞøó ÇáúæóÇåöÈö Ýöí ÇáÒøöíóÇÏóÉö ÇáúÍóÇÏöËóÉö
ÝöíåóÇ¡ Ýóíóßõæäõ ÇáúÞóæúáõ Þóæúáóåõ. ßóãóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ
ÃóÑúÖðÇ¡ æóÝöíåóÇ ÈöäóÇÁñ¡ Ãóæú ÔóÌóÑñ¡ æóÞóÇáó ÇáúæóÇåöÈõ: æóåóÈúÊåóÇ
áóß¡ æóÞóÇáó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ: áóãú íóßõäú ÝöíåóÇ ÈöäóÇÁñ æóáóÇ ÔóÌóÑñ
Íöíäó æóåóÈúÊåóÇ: ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ. æóáóßöäøóÇ
äóÞõæáõ: ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ íóÏøóÚöí ÊóÇÑöíÎðÇ ÓóÇÈöÞðÇ Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡
æóÇáúåöÈóÉõ ÍóÇÏöËóÉñ¡ Ýóãóäú íóÏøóÚöí ÝöíåóÇ ÊóÇÑöíÎðÇ ÓóÇÈöÞðÇ: áóÇ
íõÞúÈóáõ Þóæúáõåõ ÅáøóÇ ÈöÍóÌøóÉò¡ Ëõãøó áóíúÓó ÝöíåóÇ ÒöíóÇÏóÉñ ãöäú
ÛóíúÑöåóÇ¡ æóÍóÞøõ ÇáúæóÇåöÈö ËóÇÈöÊñ Ýöí ÚóíúäöåóÇ - ÈöÇÊøöÝóÇÞöåöãóÇ -
ÝóßóÃóäøó ÇáúãóæúåõæÈ áóåõ íóÏøóÚöí ÇäúÊöÝóÇÁó ÍóÞøöåö ãöäú ÇáÒøöíóÇÏóÉö
ÇáúãõÊóæóáøöÏóÉö ãöäú ÇáúÚóíúäö - ãöËúáó ÇáÓøöãóäö æóÇáúßöÈóÑö -
ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÈöäóÇÁö æóÇáÔøóÌóÑöº ÝóÅöäøóåõ ÛóíúÑõ ãõÊóæóáøóÏñ ãöäú
ÇáúÃóÑúÖö¡ æóáóßöäøóåõ ãöáúßñ ãõÈúÊóÏóÃñ áöáúãóæúåõæÈö áóåõ Ýöí
ÇáúÍóÇáö¡ æóåõæó íõäúßöÑõ Êóãóáøõßóåõ ãöäú ÌöåóÉö ÇáúæóÇåöÈö¡ æóËõÈõæÊõ
ÍóÞøöåö Ýöíåö íõæóÖøöÍõ ÇáúÝóÑúÞó Ãóäøó ÇáúÈöäóÇÁó ãöäú æóÌúåò ÃóÕúáñ¡
ÍóÊøóì íóÌõæÒó ÅÝúÑóÇÏõåõ ÈöÇáúÈóíúÚö¡
(12/87)
ÝóÇáÙøóÇåöÑõ Ýöíåö ÔóÇåöÏñ áöáúãóæúåõæÈö
áóåõ Ïõæäó ÇáúæóÇåöÈö¡ æóÇáÓøöãóäõ æóÇáúßöÈóÑõ æóÕúÝñ¡ æóåõæó ÈóíúÚñ
ãóÍúÖñ¡ æóËõÈõæÊõ ÇáúÍóÞøö Ýöí ÇáúÈóíúÚö ÈöËõÈõæÊöåö Ýöí ÇáúÃóÕúáö¡
ÝóßóÇäó ÇáÙøóÇåöÑõ ÔóÇåöÏðÇ áöáúæóÇåöÈö. æóÐõßöÑó Ýöí ÇÎúÊöáóÇÝö ÒõÝóÑó
æóíóÚúÞõæÈó ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ: áóæú æóåóÈó áóåõ ÚóÈúÏðÇ¡ ÝóÚóáøóãóåõ
ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ÇáúßöÊóÇÈóÉó Ãóæú ÇáúÎóÈúÒóº ÝóáóíúÓó áöáúæóÇåöÈö Ãóäú
íóÑúÌöÚó Ýöíåö¡ ÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó. æóÞóÇáó ÒõÝóÑõ: áóåõ Ãóäú
íóÑúÌöÚóº áöÃóäøóåõ áóÇ ÒöíóÇÏóÉó Ýöí Úóíúäö ÇáúãóæúåõæÈö¡ Ýóåõæó
ßóÒöíóÇÏóÉö ÇáúÞöíãóÉö ÈöÊóÛúíöíÑö ÇáÓøöÚúÑö.
æóÞóÇáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -: ÊóÚóáøõãõ ÇáúßöÊóÇÈóÉö
æóÇáúÎóÈúÒö ãóÚúäöíøñ Ýöí ÇáúÚóÈúÏö ÊóÒúÏóÇÏõ Èöåö ãóÇáöíøóÊõåõ¡ Ýóåõæó
ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáÓøóãúäö¡ ÈöÎöáóÇÝö ÒöíóÇÏóÉö ÇáÓøöÚúÑöº ÝóÅöäøó Ðóáößó
íóäúÈóäöí Úóáóì ßóËúÑóÉö ÇáÑøóÛóÇÆöÈö Ýöíåö¡ ÅáøóÇ Ãóäú íóßõæäó
ãóÚúäöíøñ Ýöí ÇáúÚóíúäö. æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóíúåö: Ãóäøó ÕöÝóÉó
ÇáúßöÊóÇÈóÉö æóÇáúÎõÈúÒö íóÕöíÑõ ãõÓúÊóÍóÞøðÇ áöáúãõÔúÊóÑöí ÈöÇáÔøóÑúØö¡
æóíóËúÈõÊõ áóåõ ÇáúÎöíóÇÑõ ÚöäúÏó ÝóæóÇÊöåö ÈöãóäúÒöáóÉö ÕöÝóÉö
ÇáÓøóáóÇãóÉö ÚöäúÏó ÅØúáóÇÞ ÇáúÚóÞúÏö. ÝóÈöåö íóÊóÈóíøóäõ Ãóäøóåõ æóÕúÝñ
Ýöí ÇáúÚóíúäö¡ æóßõáøõ ÔóíúÁò ÒóÇÏó Ýöíåö ãöäú ÛóíúÑöåö - äóÍúæó
ÇáËøóæúÈö íóÕúÈõÛõåõ¡ æóÇáÓøóæöíÞ íóáõÊøõåõ¡ æóÇáËøóæúÈö íóÎöíØõåõ -
ÝóÇáúÞóæúáõ Ýöíåö Þóæúáõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ¡ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÈöäóÇÁö
æóÇáúÛóÑúÓö. æóÃóãøóÇ ãóÇ ßóÇäó ãöäú ÍóíóæóÇäò: ÝóÇáúÞóæúáõ Ýöíåö Þóæúáõ
ÇáúæóÇåöÈö ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúßöÈóÑö Ýöí ÇáúÎóÇÏöãö.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÌóÇÑöíóÉð ÝóæóáóÏóÊú ÚöäúÏó
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ - ãöäú ÒóæúÌò Ãóæú ÝõÌõæÑò - ÝóáöáúæóÇåöÈö Ãóäú
íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ Ïõæäó ÇáúæóáóÏö) º áöÃóäøó ÇáúæóáóÏó áóíúÓó ÈöãóæúåõæÈò¡
æóÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö ãóÞúÕõæÑñ Úóáóì Úóíúäö ÇáúãóæúåõæÈö¡ æóÇáúæöáóÇÏóÉõ
Ýöí ÇáúÌóÇÑöíóÉö äõÞúÕóÇäñ. æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÇáäøõÞúÕóÇäó áóÇ
íóãúäóÚõ ÇáÑøõÌõæÚó¡ æóÇáÒøöíóÇÏóÉõ ÇáúãõäúÝóÕöáóÉõ áóíúÓóÊú
ßóÇáÒøöíóÇÏóÉö ÇáúãõÊøóÕöáóÉöº áöÃóäøó ÇáúÃóÕúáó åõäóÇßó áóÇ íóÊóãóíøóÒõ
Úóäú ÇáÒøöíóÇÏóÉö¡ áöíóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ¡ æóåõäóÇ: ÇáÒøöíóÇÏóÉõ ãõäúÝóÕöáóÉñ
Úóäú ÇáúÃóÕúáöº Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåö. æóåóÐóÇ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÈóíúÚöº
ÝóÅöäøó ÈóÚúÏó ÇáÒøöíóÇÏóÉö ÇáúãõäúÝóÕöáóÉö åõäóÇßó áóæú ÑóÏøó ÇáúÃóÕúáó
ÑóÏøóåóÇ ÈöÌóãöíÚö ÇáËøóãóäö ÝóíõÓóáøöãõ áóåõ ÇáúæóáóÏ ãóÌøóÇäðÇ
ÈöÍõßúãö ÚóÞúÏö ÇáúãõÚóÇæóÖóÉö¡ æóÐóáößó Ýöí ÇáúãõÚóÇæóÖóÇÊö ÑöÈðÇ¡
æóÝöí ÇáúåöÈóÉö íõÓóáøöãõ áóåõ ÇáúæóáóÏ ãóÌøóÇäðÇ¡ æóåóÐóÇ ÛóíúÑõ
ãõãúÊóäöÚò Ýöí ÇáÊøóÈóÑøõÚóÇÊö¡ æóÞóÏú ßóÇäó ÇáúÃóÕúáõ ÓóÇáöãðÇ áóåõ
ãóÌøóÇäðÇ. ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÃóÑóÇÏó ÇáúæóÇåöÈõ ÇáÑøõÌõæÚó¡ æóåöíó
ÍõÈúáóì¡ ÝóÅöäú ßóÇäóÊú ÞóÏú ÇÒúÏóÇÏóÊú ÎóíúÑðÇ: ÝóáóíúÓó áóåõ Ãóäú
íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú ÞóÏú ÇÒúÏóÇÏóÊú ÔóÑøðÇ: Ýóáóåõ Ãóäú
íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ) . æóÇáúÌóæóÇÑöí Ýöí åóÐóÇ ÊóÎúÊóáöÝõ Ýóãöäúåõäøó ãóäú
ÅÐóÇ ÍõÈøöáóÊú ÓóãöäóÊú æóÍóÓõäó áóæúäõåóÇ¡ ÝóßóÇäó Ðóáößó ÒöíóÇÏóÉð Ýöí
ÚóíúäöåóÇ ÝóíõãúäóÚõ ÇáÑøõÌõæÚõ. æóãöäúåõäøó ãóäú ÅÐóÇ ÍóÈöáóÊú ÇÕúÝóÑøó
áóæúäõåóÇ¡ æóÑóÞøó ÓóÇÞõåóǺ Ýóíóßõæäõ Ðóáößó äõÞúÕóÇäðÇ ÝöíåóǺ ÝóáóÇ
íóãúäóÚõ ÍóÞø ÇáúæóÇåöÈö ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ æóåóÈó ÌóÇÑöíóÊóíúäö¡ ÝóæóáóÏóÊú ÅÍúÏóÇåõãóÇ¡
ÝóÚóæøóÖóåõ ÇáúæóáóÏ ÚóäúåõãóÇ: áóãú íóßõäú áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí
æóÇÍöÏóÉò ãöäúåõãóÇ) º áöÃóäøóåõ áóÇ ÍóÞøó áöáúæóÇåöÈö Ýöí ÇáúæóáóÏöº
Ýóåõæó ßóÓóÇÆöÑö ÃóãúáóÇß ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ Ýöí ÕóáóÇÍöíøóÉ ÇáúÚöæóÖö.
ÝóÅöÐóÇ ÚóæøóÖóåõ ÚóäúåõãóÇ¡ æóÑóÖöíó Èöåö ÇáúæóÇåöÈõ¡ ÝóÞóÏú Êóãøó
ãóÞúÕõæÏõåõ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú æóåóÈó áóåõ ÍóÏöíÏðÇ ÝóÖóÑóÈó ãöäúåõ ÓóíúÝðÇ Ãóæú
ÛóÒúáðÇ¡ ÝóäóÓóÌóåõ¡ Ãóæú æóåóÈó áóåõ ÏóÝóÇÊöÑó¡ ÝóßóÊóÈó ÝöíåóÇ: áóãú
íóßõäú áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ Ýöí ÔóíúÁò ãöäú Ðóáößó ÃóÈóÏðÇ) º ÅãøóÇ
áöÊóÈóÏøõáö ÇáúÚóíúä¡ Ãóæú áöáÒøöíóÇÏóÉö
(12/88)
ÇáúÍóÇÏöËóÉö Ýöí ÇáúÚóíúäö¡ Ãóæú Ýöí
ãóÇáöíøóÊöåö ÈöÝöÚúáöåöº ÝóÅöäøó Ðóáößó ãóÇäöÚñ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö¡
æóÇóááøóåõ - ÓõÈúÍóÇäóåõ æóÊóÚóÇáóì - ÃóÚúáóãõ ÈöÇáÕøóæóÇÈö.
[ÈóÇÈõ ÇáÑøõÞúÈóì]
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ ÍóÖóÑóåõ ÇáúãóæúÊõ ÝóÞóÇáó: " ÏóÇÑöí åóÐöåö ÍóÈöíÓñ ":
áóãú Êóßõäú ÍóÈöíÓðÇ¡ æóßóÇäó Ðóáößó ãöíÑóÇËðÇ) º áöÃóäøó Þóæúáóåõ "
ÍóÈöíÓñ " Ãóíú: ãóÍúÈõæÓñ¡ ÝóÚöíá ÈöãóÚúäóì ãóÝúÚõæá¡ ßóÇáúÞóÊöíáö
ÈöãóÚúäóì ÇáúãóÞúÊõæáö¡ æóãóÚúäóÇåõ: ãóÍúÈõæÓñ Úóäú ÓöåóÇãö ÇáúæóÑóËóÉö¡
æóÓöåóÇãõ ÇáúæóÑóËóÉö Ýöí ãóÇáöåö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö Íõßúãñ ËóÇÈöÊñ
ÈöÇáäøóÕøö¡ ÝóáóÇ íóÊóãóßøóäõ ãöäú ÅÈúØóÇáöåö ÈöÞóæúáöåö. æóåõæó ãóÚúäóì
Þóæúáö ÔõÑóíúÍò: áóÇ ÍóÈöíÓó Úóäú ÝóÑóÇÆöÖö Çááøóåö - ÊóÚóÇáóì - æóÌóÇÁó
ãõÍóãøóÏñ - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÈöÈóíúÚö ÇáúÍóÈöíÓö.
æóßóÐóáößó Åäú ÞóÇáó: ÏóÇÑöí åóÐöåö ÍóÈöíÓñ Úóáóì ÚóÞöÈöí ÈóÚúÏó
ãóæúÊöí: Ýóåõæó ÈóÇØöáñº áöÃóäøó ãóÚúäóÇåõ ãóÍúÈõæÓñ Úóáóì ãõáúßöåöãú
áóÇ íóÊóÕóÑøóÝõæäó Ýöíåö ÈöÇáúÅöÒóÇáóÉö¡ ßóãóÇ íóÝúÚóáõåõ ÇáúãóÇáößõ¡
æóåõæó ãõÎóÇáöÝñ áöÍõßúãö ÇáÔøóÑúÚöº ÝóßóÇäó ÈóÇØöáðÇ. ÞóÇáó: (æóáóæú
ÞóÇáó ÏóÇÑöí åóÐöåö áóß ÑõÞúÈóì: Ýóåõæó ÈóÇØöáñ Ýöí Þóæúáö ÃóÈöí
ÍóäöíÝóÉó æóãõÍóãøóÏò ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ¡ æóÞóÇáó ÃóÈõæ íõæÓõÝó -
ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -: åöíó åöÈóÉñ ÕóÍöíÍóÉñ ÅÐóÇ ÞóÈóÖóåóÇ¡ æóßóÐóáößó
áóæú ÞóÇáó: áóß ÍóÈöíÓñ) ¡ ÝóÃóÈõæ íõæÓõÝó ÇÓúÊóÏóáøó ÈöÍóÏöíËö ÇÈúäö
ÇáÒøõÈóíúÑö Úóäú ÌóÇÈöÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ - «Ãóäøó ÇáäøóÈöíøó
- Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÃóÌóÇÒó ÇáúÚõãúÑóì æóÇáÑøõÞúÈóì.»
æóÇáúãóÚúäóì Ýöíåö: Ãóäøó Þóæúáóåõ: " ÏóÇÑöí áóß Êóãúáöíßñ " ÕóÍöíÍñ.
æóÞóæúáõåõ: " ÍóÈöíÓñ Ãóæú ÑõÞúÈóì " ÈóÇØöáñ. ÝóßóÃóäøóåõ áóãú íóÐúßõÑú
Ðóáößó. íõæóÖøöÍõåõ: Ãóäøó ãóÚúäóì Þóæúáöåö: ÏóÇÑöí áóß ÑõÞúÈóì¡
ãóáøóßúÊõßó ÏóÇÑöí åóÐöåö¡ ÝóÃóÑúÞõÈõ ãóæúÊóߺ áöÊóÚõæÏó Åáóíøó¡
Ýóíóßõæäõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÚõãúÑóì Ýöí ãóÚúäóì ÇáöÇäúÊöÙóÇÑö
æóÇáÊøóÚúáöíÞ ÈöÇáúÚóæúÏö Åáóíúåö Ïõæäó ÇáÊøóãúáöíßö¡ ÝóíóÈúÞóì
ÇáÊøóãúáöíßõ Ýöí ÇáúÍóÇáö ÕóÍöíÍðÇ. æóÍõÌøóÊõåõãóÇ Ýöí Ðóáößó: ÍóÏöíËõ
ÇáÔøóÚúÈöíøö Úóäú ÔõÑóíúÍò ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ «Ãóäøó ÇáäøóÈöíøó -
Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÃóÌóÇÒó ÇáúÚõãúÑóì¡ æóÑóÏøó
ÇáÑøõÞúÈóì» ¡ æóÇáúÍóÏöíËóÇäö ÕóÍöíÍóÇäöº ÝóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÇáÊøóæúÝöíÞö
ÈóíúäóåõãóÇ¡ ÝóäóÞõæáõ: ÇáÑøõÞúÈóì ÞóÏú Êóßõæäõ ãöäú ÇáúÅöÑúÞóÇÈö¡
æóÞóÏú Êóßõæäõ ãöäú ÇáÊøóÑóÞøõÈö¡ ÍóíúËõ ÞóÇáó: ÃóÌóÇÒó ÇáÑøõÞúÈóì¡
íóÚúäöí: ÅÐóÇ ßóÇäó ãöäú ÇáúÅöÑúÞóÇÈö¡ ÈöÃóäú íóÞõæáó: ÑóÞóÈóÉõ ÏóÇÑöí
áóß. æóÍóíúËõ ÞóÇáó: ÑóÏøõ ÇáÑøõÞúÈóì ÅÐóÇ ßóÇäó ãöäú ÇáÊøóÑóÞøõÈö¡
æóåõæó Ãóäú íóÞõæáó: ÃõÑóÇÞöÈõ ãóæúÊóß¡ ÝóÑóÇÞöÈ ãóæúÊöí¡ ÝóÅöäú ãöÊø
Ýóåöíó áóß¡ æóÅöäú ãöÊøõ Ýóåöíó áöíº Ýóíóßõæäõ åóÐóÇ ÊóÚúáöíÞõ
ÇáÊøóãúáöíßö ÈöÇáúÎóØóÑö¡ æóåõæó ãóæúÊõ Çáúãõãóáøóßö ÞóÈúáóåõ¡ æóÐóáößó
ÈóÇØöáñ¡ Ëõãøó áóãøóÇ ÇÍúÊóãóáó ÇáúãóÚúäóíóÇäö ÌóãöíÚðÇ¡ æóÇáúãöáúß
áöÐöí ÇáúíóÏö ÝöíåóÇ íóÞöíäðÇ¡ ÝóáóÇ íõÒöíáõåõ ÈöÇáÔøóßøö¡ æóÅöäøóãóÇ
íóßõæäõ Þóæúáõåõ: " ÏóÇÑöí áóß " ÊóãúáöíßðÇ¡ ÅÐóÇ áóãú íõÝóÓøöÑú åóÐöåö
ÇáúÅöÖóÇÝóÉ ÈöÔóíúÁò.
ÃóãøóÇ ÅÐóÇ ÝóÓøóÑóåóÇ ÈöÞóæúáöåö: ÑõÞúÈóì Ãóæú ÍóÈöíÓñ¡ íóÊóÈóíøóäõ
Ãóäøóåõ áóíúÓó ÈöÊóãúáöíßò¡ ßóãóÇ áóæú ÞóÇáó: ÏóÇÑöí áóßó Óõßúäóì
Êóßõæäõ ÚóÇÑöíøóÉðº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáúßóáóÇãó ÇáúãõÈúåóãó ÅÐóÇ
ÊóÚóÞøóÈóåõ ÊóÝúÓöíÑñ¡ ÝóÇáúÍõßúãõ áöÐóáößó ÇáÊøóÝúÓöíÑö.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ ÞóÇáó áöÑóÌõáóíúäö: ÚóÈúÏöí åóÐóÇ áöÃóØúæóáößõãóÇ
ÍóíóÇÉð¡ Ãóæú ÍóÈöíÓñ Úóáóì ÃóØúæóáößõãóÇ ÍóíóÇÉðº ÝóåóÐóÇ ÈóÇØöáñ) º
áöÃóäøóåõ áóÇ íõÑóÇÏõ ÈöåóÐóÇ ÇááøóÝúÙö Øõæáó ÇáúÍóíóÇÉö ÝöíãóÇ ãóÖóì¡
ÍóÊøóì áóæú ßóÇäó ÃóÍóÏõåõãóÇ ÔóÇÈøðÇ æóÇáúÂÎóÑõ
(12/89)
ÔóíúÎðÇ áóÇ íóÊóÚóíøóäõ ÇáÔøóíúÎõ
ÈöÇáÊøóãúáöíßö ãöäúåõ ÈöåóÐóÇ ÇááøóÝúÙö æóáóßöäøó ÇáúãõÑóÇÏó: Øõæáõ
ÇáúÍóíóÇÉö Ýöí ÇáúãõÓúÊóÞúÈöáö. ãóÚúäóÇåõ: áöáøóÐöí íóÈúÞóì ãöäúßõãóÇ
ÈóÚúÏó ãóæúÊö ÇáúÂÎóÑö¡ Ýóåõæó ÊóÚúáöíÞõ ÇáÊøóãúáöíßö ÈöÇáúÎóØóÑö¡
æóåõæó ãóÚúäóì ÇáÑøõÞúÈóì¡ ãöäú ÍóíúËõ Åäøóåõ íóÃúãõÑõ ßõáøó æóÇÍöÏò
ãöäúåõãóÇ Ãóäú íõÑóÇÞöÈó ãóæúÊó ÕóÇÍöÈöåöº áöÊóßõæäó ÇáÏøóÇÑõ áóåõ
æóÐóáößó ÈóÇØöáñ¡ æóÇóááøóåõ - ÓõÈúÍóÇäóåõ æóÊóÚóÇáóì - ÃóÚúáóãõ.
[ÈóÇÈõ ÇáÔøóåóÇÏóÉö Ýöí ÇáúåöÈóÉö]
ö ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÔóåöÏó ÔóÇåöÏóÇäö Úóáóì ÇáúåöÈóÉö æóãõÚóÇíóäóÉö
ÇáúÞóÈúÖö: ÌóÇÒóÊú ÇáúåöÈóÉõ) º áöÃóäøó ÇáËøóÇÈöÊó ÈöÇáúÈóíøöäóÉö
ßóÇáËøóÇÈöÊö ÈöÇáúãõÚóÇíóäóÉö¡ æóÇáúåöÈóÉõ ãóÚó ÇáúÞóÈúÖö ÓóÈóÈõ ãöáúßò
ÊóÇãøò¡ æóÅöäú ÔóåöÏóÇ Úóáóì ÅÞúÑóÇÑö ÇáúæóÇåöÈö ÈöÇáúÞóÈúÖö¡ æóåõæó
íóÌúÍóÏõåõ áóãú ÊóÌõÒú ÔóåóÇÏóÊõåõãóÇ Ýöí Þóæúáö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó
ÇáúÃóæøóáö¡ Ëõãøó ÑóÌóÚó ÝóÞóÇáó: ÇáÔøóåóÇÏóÉõ ÌóÇÆöÑóÉñ¡ æóåõæó Þóæúáõ
ÃóÈöí íõæÓõÝó æóãõÍóãøóÏò ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ.
æóÇáÕøóÏóÞóÉõ æóÇáÑøóåúäõ Úóáóì ÇáúÎöáóÇÝö ÃóíúÖðÇ. æóÌúåõ Þóæúáöåö
ÇáúÃóæøóáö: Åäøó ÊóãóÇãó åóÐöåö ÇáúÚõÞõæÏö ÈöÞóÈúÖò íõæÌóÏõ¡ æóåõæó
ÝöÚúáñ áóÇ Þóæúáñ¡ æóÇáúÅöÞúÑóÇÑõ íóÍúÊóãöáõ ÇáÕøöÏúÞó æóÇáúßóÐöÈó¡
æóÇáúãõÎúÈöÑõ Èöåö ÅÐóÇ ßóÇäó ßóÐöÈðÇ¡ ÝóÈöÇáúÅöÎúÈóÇÑö áóÇ íóÕöíÑõ
ÕöÏúÞðÇ¡ æóãóÇ áóãú íóßõäú ãóæúÌõæÏðÇ ãöäú ÇáúÞóÈúÖö¡ ÝóÈöÅöÞúÑóÇÑöåö
áóÇ íóÕöíÑõ ãóæúÌõæÏðÇ¡ ÝóÙóåóÑó Ãóäøó åóÐöåö ÇáÔøóåóÇÏóÉó áóíúÓóÊú
ÈöãóÇ åõæó ÓóÈóÈ ãöáúßò ÊóÇãøò. æóÌúåõ Þóæúáöåö ÇáúÂÎóÑö: Ãóäøó
ÇáúÞóÈúÖó Ýöí åóÐöåö ÇáúÚõÞõæÏö áóÇ íóßõæäõ ÃóÞúæóì ãöäú ÇáúÞóÊúáö
æóÇáúÛóÕúÈö¡ Ëõãøó ÝöÚúáõ ÇáúÞóÊúáö æóÇáúÛóÕúÈö ßóãóÇ íóËúÈõÊõ
ÈöÇáÔøóåóÇÏóÉö Úóáóì ãõÚóÇíóäóÊöåö¡ íóËúÈõÊõ ÈöÇáÔøóåóÇÏóÉö Úóáóì
ÇáúÅöÞúÑóÇÑö Èöåöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáËøóÇÈöÊó ãöäú ÇáúÅöÞúÑóÇÑö
ÈöÇáúÈóíøöäóÉö ßóÇáúãóÓúãõæÚö ãöäú ÇáúãõÞöÑøö Ýöí ãóÌúáöÓö ÇáúÍõßúãö¡
æóáóæú ÃóÞóÑøó ÇáúÎóÕúãõ ÈöÃóäøóåõ æóåóÈóåõ æóÓóáøóãóåõ Åáóíúåö: ÞõÖöíó
ÈöÇáúãöáúßö áóåõ. ÝóßóÐóáößó ÅÐóÇ ËóÈóÊó ÅÞúÑóÇÑõåõ ÈöÇáúÈóíøöäóÉö.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ßóÇäó ÇáúÚóÈúÏõ Ýöí íóÏö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ¡ ÝóÔóåöÏó
Úóáóì ÅÞúÑóÇÑö ÇáúæóÇåöÈö ÈöÇáúåöÈóÉö¡ æóÇáúÞóÈúÖö: ÌóÇÒóÊú
ÇáÔøóåóÇÏóÉõ¡ ßóãóÇ áóæú ÓóãöÚó ÇáúÞóÇÖöí ÅÞúÑóÇÑóåõ ÈöÐóáößó.
æóßóÐóáößó Åäú ßóÇäó ÇáúÚóÈúÏõ Ýöí íóÏö ÇáúæóÇåöÈö ÝóÃóÞúÑò ÚöäúÏó
ÇáúÞóÇÖöí Ãóäøóåõ æóåóÈóåõ ãöäúåõ¡ æóÓóáøóãóåõ Åáóíúåö ÃóÎóÐó
ÈöÅöÞúÑóÇÑöåö) º áöÃóäøó ßóæúäó ÇáúÚóÈúÏö Ýöí íóÏöåö áóÇ íõäóÇÝöí ãóÇ
ÃóÞóÑøó Èöåö ãöäú ÇáúåöÈóÉö¡ æóÞóÈúÖõ ÇáúãóæúåõæÈö æóÇáúãõÞöÑø íõÚóÇãóáõ
Ýöí ÍóÞøö äóÝúÓöåö ßóÃóäøó ãóÇ ÃóÞóÑøó Èöåö ÍóÞøñ. æóÝóÑøóÞó ÃóÈõæ
ÍóäöíÝóÉó - Úóáóì ÇáúÞóæúáö ÇáúÃóæøóáö - Èóíúäó ãóÇ ÅÐóÇ ÃóÞóÑøó
ÈöäóÝúÓöåö¡ æóÈóíúäó ãóÇ ÅÐóÇ ÔóåöÏó ÇáÔøõåõæÏõ Úóáóì ÅÞúÑóÇÑöåöº
áöÃóäøó ÇáúÅöÞúÑóÇÑó ãõæÌöÈñ ÈöäóÝúÓöåö ãöäú ÛóíúÑö ÞóÖóÇÁò¡
æóÇáÔøóåóÇÏóÉõ áóÇ ÊõæÌöÈõ ÅáøóÇ ÈöÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí¡ æóÇáúÞóÇÖöí áóÇ
íóÞúÖöí ÅáøóÇ Ãóäú íóÔúåóÏõæÇ ÈöÓóÈóÈö ãöáúßò ÊóÇãøò.
ÞóÇáó: (æóÅöÐóÇ ÇÓúÊóæúÏóÚó ÇáÑøóÌõáõ ÑóÌõáðÇ æóÏöíÚóÉð¡ Ëõãøó æóåóÈóåóÇ
áóåõ¡ Ëõãøó ÌóÍóÏóåõ ÝóÔóåöÏó ÈöÐóáößó Úóáóíúåö ÔóÇåöÏóÇäö¡ æóáóãú
íóÔúåóÏóÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö: Ýóåõæó ÌóÇÆöÒñ) º áöÃóäøó ÇáúÚóÞúÏó íóËúÈõÊõ
ÈöÇáúÈóíøöäóÉö¡ æóÞóÈúÖõåõ ãóÚúáõæãñ ÈöÇáúãõÚóÇíóäóÉöº ÝóíóÊöãøõ Èöåö
ÓóÈóÈõ Çáúãöáúßö. ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ÌóÍóÏó ÇáúæóÇåöÈõ Ãóäú Êóßõæäó Ýöí
íóÏöåö íóæúãóÆöÐò¡ æóÞóÏú ÔóåöÏó ÇáÔøõåõæÏõ Úóáóì ÇáúåöÈóÉö¡ æóáóãú
íóÔúåóÏõæÇ Úóáóì ãõÚóÇíóäóÉö ÇáúÞóÈúÖö¡ æóáóÇ Úóáóì ÅÞúÑóÇÑö ÇáúæóÇåöÈö¡
æóÇáúåöÈóÉõ Ýöí íóÏö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ íóæúãó
(12/90)
ÊóÎóÇÕóãó Åáóì ÇáúÞóÇÖöí: ÝóÐóáößó
ÌóÇÆöÒñ¡ ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúæóÇåöÈõ ÍóíøðÇ) º áöÃóäøóåõ Ýöí ÇáúÍóÇáö ÞóÇÈöÖñ¡
æóÞóÏú ÃóËúÈóÊó ÚóÞúÏóåõ ÈöÇáúÈóíøöäóÉöº ÝóíóÌúÚóáõ ÞóÈúÖåõ ÕóÇÏöÑðÇ
Úóäú Ðóáößó ÇáúÚóÞúÏöº áöÃóäøó ÇáúÞóÈúÖó Íõßúãõ ÇáúÚóÞúÏö¡ Ãóæú
ãõÊóãøöãñ áöáúÚóÞúÏö ÇáøóÐöí åõæó ÓóÈóÈõ Çáúãöáúßö¡ æóÇáËøóÇÈöÊõ ãöäú
ÇáúÚóÞúÏö ÈöÇáúÈóíøöäóÉö ßóÇáËøóÇÈöÊö ãõÚóÇíóäóÉð¡ ÝóßóãóÇ íõÌúÚóáõ
ÇáúÞóÈúÖõ åõäóÇßó ãõÊóãøöãðÇ áöáÓøóÈóÈö¡ ÝóßóÐóáößó åõäóÇ¡ æóáóßöäú
åóÐóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúæóÇåöÈõ ÍóíøðÇ¡ ÝóÅöäú ßóÇäó ãóíøöÊðÇ
ÝóÔóåóÇÏóÊåõãóÇ ÈóÇØöáóÉñº áöÃóäøó Çáúãöáúßó Ýöí ÇáúÍóÇáö áöáúæóÇÑöËö¡
ÝóáóÇ íóßõæäõ ÅËúÈóÇÊõ ÇáúÚóÞúÏö Úóáóì ÇáúæóÇåöÈö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö
ÓóÈóÈðÇ áöáúãöáúßöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ ãóÇ ÏóÇãó ÇáúæóÇåöÈõ ÍóíøðÇ¡
ÅÐóÇ ÞóÈóÖó ÇáúãóæúåõæÈõ ÈöÅöÐúäöåö ÊóÊöãøõ ÇáúåöÈóÉõ¡ æóíóãúáößõåõ
ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö áóÇ íóãúáößõåõ ÈöÇáúÞóÈúÖö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÞóÏú ÃóÐöäó
áóåõ Ýöí Ðóáößó¡ ÅáøóÇ Ãóäú íóÔúåóÏóÇ Úóáóì ÃóäøóåóÇ ßóÇäóÊú Ýöí íóÏöåö
Ýöí ÍóíóÇÉö ÇáúæóÇåöÈö¡ Ãóæú Úóáóì ÅÞúÑóÇÑö ÇáúæóÇåöÈö ÈöÐóáößó¡
ÝóÍöíäóÆöÐò íóËúÈõÊõ Çáúãöáúßõ áöáúãóæúåõæÈö áóåõº áöÃóäøó ÇáËøóÇÈöÊó
ÈöÇáúÈóíøöäóÉö ßóÇáËøóÇÈöÊö ÈöÇáúãõÚóÇíóäóÉö.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÚóÈúÏðÇ¡ æóÞóÈóÖóåõ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ¡
Ëõãøó ÌóÇÁó ÑóÌõáñ æóÃóÞóÇãó ÇáúÈóíøöäóÉó Ãóäøóåõ ßóÇäó ÇÔúÊóÑóÇåõ ãöäú
ÇáúæóÇåöÈö ÞóÈúáó ÇáúåöÈóÉö æóÇáúÞóÈúÖ: ÃõÈúØöáóÊú ÇáúåöÈóÉõ) º
áöÃóäøóåõ ÃóËúÈóÊó ÇáÔøöÑóÇÁó ãöäú ÇáúãóÇáößö¡ æóÇáÔøöÑóÇÁõ íõæÌöÈõ
Çáúãöáúßó ÈöäóÝúÓöåöº ÝóÊóÈóíøóäó Èöåö Ãóäøóåõ æóåóÈó¡ æóÓóáøóãó ãóÇ áóÇ
íõãóáøóßõ¡ ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ÔóåöÏõæÇ Úóáóì ÇáÔøöÑóÇÁö¡ æóáóãú íóÐúßõÑõæÇ
Ãóäøóåõ ßóÇäó ÞóÈúáó ÇáúåöÈóÉö: Ýóåõæó áöáúãóæúåõæÈö áóåõ) º áöÃóäøóåõ
Ýöí íóÏöåö¡ æóÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ áóåõ ËóÇÈöÊñ¡ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö íóÏöåö¡
æóáóíúÓó Ýöí åóÐöåö ÇáúåöÈóÉö ãóÇ íõæÌöÈõ ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞó Úóáóíúåöº
áöÃóäøó ÔöÑóÇÁóåõ ãõÍúÊóãóáñº ÝóÅöäøóåõ áóæú ßóÇäó ÞóÈúáó ÇáúåöÈóÉö
ËóÈóÊó ÇÓúÊöÍúÞóÇÞõåõ¡ æóÅöäú ßóÇäó ÈóÚúÏó ÇáúåöÈóÉö áóÇ íóËúÈõÊõ¡
æóÈöÇáöÇÍúÊöãóÇáö áóÇ íóËúÈõÊõ ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ¡ æóßóÐóáößó Åäú ÃóÑøóÎó
ÔõåõæÏ ÇáÔøöÑóÇÁö ÔóåúÑðÇ Ãóæú ÓóäóÉðº áöÃóäøó ÇáúíóÏó áöáúãóæúåõæÈö
áóåõ ãõÚóÇíóäñ¡ æóåõæó Ïóáöíáñ ÓóÈóÞó ÚóÞúÏõåõº ÝóÅöäøó Êóãóßøõäóåõ ãöäú
ÇáúÞóÈúÖö Ïóáöíáñ íóÏõáøõ Úóáóì Ðóáößó¡ æóÇáÊøóÃúÑöíÎõ Ýöí ÍóÞøö
ÇáúÂÎóÑö ãóÔúåõæÏñ Èöåö¡ æóáóíúÓó ÇáúÎóÈóÑõ ßóÇáúãõÚóÇíóäóÉö¡ ÝóÅöäú
ßóÇäó ÇáúÚóÈúÏõ Ýöí íóÏö ÇáúæóÇåöÈö¡ ÝóÃóÞóÇãó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ
ÇáúÈóíøöäóÉó Ãóäøóåõ æóåóÈóåõ áóåõ¡ æóÞóÈóÖóåõ ÞóÈúáó ÇáÔøöÑóÇÁö¡
æóÃóÞóÇãó ÇáúãõÔúÊóÑöí ÇáúÈóíøöäóÉó Ãóäøóåõ ÇÔúÊóÑóÇåõ ÞóÈúáó ÇáúåöÈóÉö
æóÞóÈóÖóåõ: ÝóÇáúÚóÈúÏõ áöÕóÇÍöÈö ÇáÔøöÑóÇÁöº áöÃóäøó ÓóÈóÈó ãöáúßöåö
ÃóÞúæóì¡ ãöäú ÍóíúËõ Åäøó ÇáÔøöÑóÇÁó íõæÌöÈõ Çáúãöáúßó ÈöäóÝúÓöåö¡
æóÃóäøóåõ ÚóÞúÏõ ÖóãóÇäò¡ æóÃóäøóåõ íõæÌöÈõ Çáúãöáúßó Ýöí ÇáúÈóÏóáóíúäö¡
æóÚöäúÏó ÇáúãõÚóÇæóÖóÉö íóÊóÑóÌøóÍõ ÃóÞúæóì ÇáÓøóÈóÈóíúäö ÝóÅöäøó
ÇáÖøóÚöíÝó ãóÏúÝõæÚñ ÈöÇáúÞóæöíøö¡ æóáóÇ íóÙúåóÑõ ÚöäúÏó ÇáúãõÞóÇÈöáóÉö
ÈöÇáúÞóæöíøö.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ãóÊóÇÚðÇ¡ Ëõãøó ÞóÇáó: ÅäøóãóÇ ßõäúÊ
ÇÓúÊóæúÏóÚúÊõß ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÕóÇÍöÈö ÇáúãóÊóÇÚö ãóÚó Çáúíóãöíäö) º
áöÃóäøó ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚó íóÏøóÚöí Êóãóáøõßó ÇáúÚóíúäö Úóáóíúåö ÈöÓóÈóÈò¡
æóåõæó ãõäúßöÑñ¡ ÝóÚóáóíúåö Ãóäú íõËúÈöÊó ÇáÓøóÈóÈó ÈöÇáúÈóíøöäóÉö¡
æóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÇáúãõäúßöÑö ãóÚó Çáúíóãöíäö¡ ÝóÅöÐóÇ ÍóáóÝó ÃóÎóÐó
ÇáúãóÊóÇÚó. æóÅöäú æóÌóÏóåõ åóÇáößðÇ: ÝóÅöäú ßóÇäó ÞóÏú åóáóßó ÈóÚúÏó
ãóÇ ÇÏøóÚóì ÇáúãõÓúÊóæúÏóÚõ ÇáúåöÈóÉó Ýóåõæó ÖóÇãöäñ áöáúÞöíãóÉöº
áöÃóäøóåõ ÈöÏóÚúæóì ÇáÊøóãóáøõßö ÈöÇáúåöÈóÉö íóßõæäõ ÌóÇÍöÏðÇ
áöáúæóÏöíÚóÉö¡ æóÇáúãõæÏóÚõ íóÖúãóäõ ÇáúæóÏöíÚóÉó ÈöÇáúÌõÍõæÏöº
æóáöÃóäøóåõ ÕóÇÑó ãõÝóæøöÊðÇ áöáúíóÏö ÇáúÍóßöíãóÉö ÇáøóÊöí ßóÇäóÊú
áöáúãõæÏóÚö Íöíäó ÒóÚóãó Ãóäøóåõ ÞóÇÈöÖñ áöäóÝúÓöåö ãõÊóãóáøößñ ÝóßóÇäó
ÖóÇãöäðÇ ÇáúÞöíãóÉóº áöåóÐóÇ
(12/91)
ÝóÅöäú Þöíáó) : åóÐóÇ Ãóäú áóæú ËóÈóÊó
ÇáúÅöíÏóÇÚõ¡ (ÞõáúäóÇ) : áóÇ ÍóÇÌóÉó Åáóì Ðóáößó ÈöÞóÈúÖö ãóÇáö
ÇáúÛóíúÑö áöäóÝúÓöåö Úóáóì æóÌúåö ÇáÊøóãóáøõßö ãõæÌöÈ áöáÖøóãóÇäö ÅáøóÇ
Ãóäú íóËúÈõÊó Êóãúáöíßñ ãöäú ÕóÇÍöÈöåö ÅíøóÇåõ¡ æóáóãú íóËúÈõÊú Ðóáößó¡
æóÇóááøóåõ - ÓõÈúÍóÇäóåõ æóÊóÚóÇáóì - ÃóÚúáóãõ.
[ÈóÇÈõ ÇáÕøóÏóÞóÉö]
ö ÞóÇáó: (ÇáÕøóÏóÞóÉõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúåöÈóÉö Ýöí ÇáúãóÔóÇÚö¡ æóÛóíúÑö
ÇáúãóÔóÇÚö¡ æóÍóÇÌóÊõåóÇ Åáóì ÇáúÞóÈúÖö) ¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ ÇÎúÊöáóÇÝó
ÇÈúäö ÃóÈöí áóíúáóì ÝöíåóÇ ÅáøóÇ Ãóäøóåõ áóÇ ÑõÌõæÚó Ýöí ÇáÕøóÏóÞóÉö
ÅÐóÇ ÊóãøóÊúº áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ÈöåóÇ äóíúáõ ÇáËøóæóÇÈö - æóÞóÏú
ÍóÕóáó - æóÅöäøóãóÇ ÇáÑøõÌõæÚõ ÚöäúÏó Êóãóßøõäö ÇáúÎóáóáö ÝöíãóÇ åõæó
ÇáúãóÞúÕõæÏõ¡ æóíóÓúÊóæöí Åäú ÊóÕóÏøóÞó Úóáóì Ûóäöíøò¡ Ãóæú ÝóÞöíÑò Ýöí
Ãóäøóåõ áóÇ ÑõÌõæÚó áóåõ ÝöíåóÇ. æóãöäú ÃóÕúÍóÇÈöäóÇ - ÑóÍöãóåõãõ
Çááøóåõ - ãóäú íóÞõæáõ: ÇáÕøóÏóÞóÉõ Úóáóì ÇáúÛóäöíøö æóÇáúåöÈóÉõ ÓóæóÇÁñ
ÅäøóãóÇ íóÞúÕöÏõ Èöåö ÇáúÚöæóÖó - Ïõæäó ÇáËøóæóÇÈö -º ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó
Ýöí ÍóÞøö ÇáúÝóÞöíÑö ÌóÚóáó ÇáúåöÈóÉ æóÇáÕøóÏóÞóÉ ÓóæóÇÁ Ýöí Ãóäøó
ÇáúãóÞúÕõæÏó ÇáËøóæóÇÈõ¡ ÝóßóÐóáößó Ýöí ÍóÞøö ÇáúÛóäöíøö: ÇáúåöÈóÉõ
æóÇáÕøóÏóÞóÉõ ÓóæóÇÁñ ÝöíãóÇ åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ¡ Ëõãøó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó
Ýöí ÇáúåöÈóÉö ÝóßóÐóáößó Ýöí ÇáÕøóÏóÞóÉö¡ æóáóßöäøóÇ äóÞõæáõ: ÐößúÑåõ
áóÝúÙ ÇáÕøóÏóÞóÉö íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøóåõ áóãú íóÞúÕöÏú ÇáúÚöæóÖó¡
æóãõÑóÇÚóÇÉõ áóÝúÙöåö Ãóæúáóì ãöäú ãõÑóÇÚóÇÉö ÍóÇáö ÇáúãõÊóãóáøößö.
Ëõãøó ÇáÊøóÕóÏøõÞõ Úóáóì ÇáúÛóäöíøö íóßõæäõ ÞõÑúÈóÉð íóÓúÊóÍöÞøõ ÈöåóÇ
ÇáËøóæóÇÈó ÝóÞóÏú íóßõæäõ ÛóäöíøðÇ íóãúáößõ äöÕóÇÈðÇ¡ æóáóåõ ÚöíóÇáñ
ßóËöíÑóÉñ¡ æóÇáäøóÇÓõ íóÊóÕóÏøóÞõæäó Úóáóì ãöËúáö åóÐóÇ áöäóíúáö
ÇáËøóæóÇÈöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÚöäúÏó ÇÔúÊöÈóÇåö ÇáúÍóÇáö íóÊóÃóÏøóì
ÇáúæóÇÌöÈõ ãöäú ÇáÒøóßóÇÉö ÈöÇáÊøóÕóÏøõÞö Úóáóíúåö æóáóÇ Ñóåúäó æóáóÇ
ÑõÌõæÚó Ýöíåö - ÈöÇáöÇÊøöÝóÇÞö - ÝóßóÐóáößó ÚöäúÏó ÇáúÚöáúãö ÈöÍóÇáöåö:
áóÇ íóËúÈõÊõ áóåõ ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö Úóáóíúåö.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ ÊóÕóÏøóÞó Úóáóì ÑóÌõáò ÈöÕóÏóÞóÉò¡ æóÓóáøóãóåóÇ Åáóíúåö¡
Ëõãøó ãóÇÊó ÇáúãõÊóÕóÏøóÞõ Úóáóíúåö¡ æóÇáúãõÊóÕóÏøöÞ æóÇÑöËõåõ
ÝóæóÑøóËóåõ Êöáúßó ÇáÕøóÏóÞóÉó¡ ÝóáóÇ ÈóÃúÓó Úóáóíúåö ÝöíåóÇ) ÈóáóÛóäóÇ
Ýöí ÇáúÃóËóÑö Úóäú ÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó
-: «Ãóäøó ÑóÌõáðÇ ÊóÕóÏøóÞó ÈöÕóÏóÞóÉò¡ Ëõãøó ãóÇÊó ÇáúãõÊóÕóÏøöÞõ
Úóáóíúåö ÝóæóÑøóËóåõ ÇáäøóÈöíøõ - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -
ãöäú Êöáúßó ÇáÕøóÏóÞóÉö» . æóÇáúÍóÏöíËõ Ýöíåö ãóÇ Ñõæöíó «Ãóäøó ØóáúÍóÉó
- ÑóÖöíó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóäúåõ - ÊóÕóÏøóÞó Úóáóì Ãõãøöåö ÈöÍóÏöíÞóÉò¡
Ëõãøó ãóÇÊóÊú ÞóÇáó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - Åäøó Çááøóåó
ÊóÚóÇáóì ÞóÈöáó ãöäúß ÕóÏóÞóÊóß¡ æóÑóÏøó Úóáóíúß ÍóÏöíÞóÊóß» . æóÝöí
ÇáúãóÔúåõæÑö: «Ãóäøó ÇáäøóÈöíøó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -
ÞóÇáó: áóÇ ÊóÍöáøõ ÇáÕøóÏóÞóÉõ áöÛóäöíøö ÅáøóÇ ÈöÎóãúÓóÉò¡ æóÐóßóÑó ãöäú
ÌõãúáóÊöåóÇ: ÑóÌõáðÇ ÊóÕóÏøóÞó ÈöÕóÏóÞóÉò¡ Ëõãøó ãóÇÊó ÇáúãõÊóÕóÏøöÞõ
Úóáóíúåö ÝóæóÑúËó Êöáúßó ÇáÕøóÏóÞóÉó» .
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ ÞóÇáó Ýöí ÕöÍøóÊöåö: ÌóÚóáúÊ ÛóáøóÉó ÏóÇÑöí åóÐöåö
ÕóÏóÞóÉ áöáúãóÓóÇßöíäö¡ Ëõãøó ãóÇÊó¡ Ãóæú ÞóÇáó: ÏóÇÑöí åóÐöåö ÕóÏóÞóÉñ
Ýöí ÇáúãóÓóÇßöíäö¡ Ëõãøó ãóÇÊó¡ ÞóÇáó: åöíó ãöíÑóÇËñ Úóäúåõ) º
áöÃóäøóåóÇ ÕóÏóÞóÉñ áóãú ÊóÊøóÕöáú ÈöåóÐóÇ ÇáúÞóÈúÖöº æóáöÃóäøó åóÐóÇ
ÇááøóÝúÙó ãöäúåõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáäøóÐúÑö¡ ÓóæóÇÁñ ÇáúÊóÒóãó ÇáÕøóÏóÞóÉó
ÈöÚóíúäöåóÇ¡ Ãóæú ÈöÛóáøóÊöåóÇ¡ æóÇáúãóäúÐõæÑõ áóÇ íóÒõæáõ
(12/92)
Úóäú ãöáúßöåö ÞóÈúáó ÊóäúÝöíÐö
ÇáÕøóÏóÞóÉö Ýöíåö¡ æóÅöäøóãóÇ Úóáóíúåö ÇáúæóÝóÇÁõ ÈöäóÐúÑöåö ÍóÞøðÇ
áöáøóåö - ÊóÚóÇáóì - æóáöåóÐóÇ íõÝúÊóì Èöåö¡ æóáóÇ íõÌúÈóÑõ Úóáóíúåö Ýöí
ÇáúÍõßúãö¡ æóãöËúáõåõ áóÇ íóãúäóÚõ ÇáúÅöÑúË¡ ÝóáóÇ íóÈúÞóì ÈóÚúÏó
ÇáúãóæúÊö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÍóíøðÇ¡ æóÊóÕóÏøóÞó ÈöÞöíãóÊöåóÇ: ÃóÌúÒóÃóåõº
áöÃóäøó ãóÇ áóÒöãóåõ ãöäú ÇáÊøóÕóÏøõÞö Ýöí Úóíúäö ãóÇáò ÈöÇáúÊöÒóÇãöåö
ãõÚúÊóÈóÑñ ÈöãóÇ ÃóæúÌóÈó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóáóíúåö - æóåõæó ÇáÒøóßóÇÉõ
- æóÇáúæóÇÌöÈõ åõäóÇßó íóÊóÃóÏøóì ÈöÇáúÞöíãóÉö¡ ßóãóÇ íóÊóÃóÏøóì
ÈöÇáúÚóíúäö¡ ÝóåóÐóÇ ãöËúáõåõº áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó Ýöí ÍóÞøö
ÇáúãõÊóÕóÏøóÞö Úóáóíúåö ÃóÛöäóÇÄõåõ¡ æóÓóÏøõ ÎóáøóÊöåö.
ÞóÇáó: (ÝóÅöäú ÞóÇáó ÌóãöíÚõ ãóÇ Ãóãúáößõ ÕóÏóÞóÉñ Ýöí ÇáúãóÓóÇßöíäö¡
ÝóÚóáóíúåö Ãóäú íóÊóÕóÏøóÞó ÈöÌóãöíÚö ãóÇ íóãúáößõ ãöäú ÇáÕøóÇãöÊö¡
æóÃóãúæóÇáö ÇáÓøóæóÇÆöãö¡ æóÃóãúæóÇáö ÇáÒøóßóÇÉö¡ æóáóÇ íóÊóÕóÏøóÞõ
ÈöÇáúÚóÞóÇÑö¡ æóÇáÑøóÞöíÞö¡ æóÛóíúÑö Ðóáößó - ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ -) ¡ æóÝöí
ÇáúÞöíóÇÓö: Úóáóíúåö Ãóäú íóÊóÕóÏøóÞó ÈöÌóãöíÚö Ðóáößó¡ æóåõæó Þóæúáõ
ÒõÝóÑó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -. æóÒóÚóãó ÈóÚúÖõ ãóÔóÇíöÎöäóÇ - ÑóÍöãóåõãõ
Çááøóåõ - Ãóäøó Ýöí Þóæúáöåö: " ÌóãöíÚõ ãóÇ Ãóãúáößõ " íóÊóÕóÏøóÞõ
ÈöÇáúßõáøö ÞöíóÇÓðÇ¡ æóÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ. æóÅöäøóãóÇ ÇáúÞöíóÇÓõ¡
æóÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäõ Ýöí Þóæúáöåö: ãóÇáöí ÕóÏóÞóÉñ¡ Ãóæú ÌóãöíÚõ ãóÇáöí
ÕóÏóÞóÉñ¡ æóÇáúÃóÕóÍøõ ÃóäøóåõãóÇ ÓóæóÇÁñ. æóÌúåõ ÇáúÞöíóÇÓö: Ãóäøó
ÇÓúãó Çáúãöáúßö ÍóÞöíÞóÉñ áößõáøö ãóãúáõæßò áóåõ¡ æóÇÓúã ÇáúãóÇáö
áößõáøö ãóÇ íóÊóãóæøóáõåõ ÇáúÅöäúÓóÇäõ¡ æóãóÇáõ ÇáÒøóßóÇÉö Ýöí Ðóáößó¡
æóÛóíúÑ ãóÇáö ÇáÒøóßóÇÉö ÓóæóÇÁñº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó Ýöí ÇáúÅöÑúËö
æóÇáúæóÕöíøóÉö ÈöÇáúãóÇáö íóÓúÊóæöí Ýöíåö Ðóáößó ßõáøõåõº æóåóÐóÇ
áöÃóäøó ÇááøóÝúÙ ãóÚúãõæáñ Èöåö Ýöí ÍóÞöíÞóÊöåö - ãóÇ Ãóãúßóäó -
æóáóßöäøóåõ ÇÓúÊóÍúÓóäó¡ ÝóÞóÇáó: ÅäøóãóÇ ÐóßóÑó ÇáúãóÇáó æóÇáúãöáúßó
ÚöäúÏó ÐößúÑö ÇáÕøóÏóÞóÉö¡ ÝóíóÎúÊóÕøõ ÈöãóÇáö ÇáÒøóßóÇÉö ÈöÏóáöíáò
ÔóÑúÚöíøò¡ æóåõæó Ãóäøó ãóÇ íõæÌöÈõåõ Úóáóì äóÝúÓöåö ãõÚúÊóÈóÑñ ÈöãóÇ
ÃóæúÌóÈó Çááøóåõ - ÓõÈúÍóÇäóåõ æóÊóÚóÇáóì - Úóáóíúåö¡ æóÇóááøóåõ -
ÊóÚóÇáóì - ÃóæúÌóÈó ÇáúÍóÞøó Ýöí ÇáúãóÇáöº æóáöÐóáößó íóÎúÊóÕøõ ÈöãóÇáö
ÇáÒøóßóÇÉö¡ ÝóßóÐóáößó ãóÇ íõæÌöÈõåõ Úóáóì äóÝúÓöåö - ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúæóÕöíøóÉö -º æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáÕøóÏóÞóÉó - ÔóÑúÚðÇ - ÅäøóãóÇ Êóßõæäõ
Úóäú Ûöäðì.
«ÞóÇáó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: áóÇ ÕóÏóÞóÉó ÅáøóÇ Úóäú
ÙóåúÑö Ûöäðì» . æóÇáúÛóäöíø - ÔóÑúÚðÇ - íóÎúÊóÕøõ ÈöãóÇáö ÇáÒøóßóÇÉö¡
ÍóÊøóì áóÇ íóßõæäó ãóÇáößõ ÇáúÚóÞóÇÑö æóÇáÑøóÞöíÞö áöÛóíúÑö ÇáÊøöÌóÇÑóÉö
ÛóäöíøðÇ ÔóÑúÚðǺ ÝóáöåóÐóÇ ÇáÏøóáöíáö ÊóÑóßúäóÇ ÇÚúÊöÈóÇÑó ÍóÞöíÞóÉö
ÇááøóÝúÙö¡ æóÃóæúÌóÈúäóÇ Úóáóíúåö ÇáÊøóÕóÏøõÞó ÈöãóÇáö ÇáÒøóßóÇÉö
æóÈöÎöáóÇÝö ÇáúæóÕöíøóÉö æóÇáúãöíÑóÇËöº ÝóÅöäøó Ðóáößó ÎöáóÇÝõåõ
æóÇáúÍóÇÌóÉõ Åáóíúåö Ýöí ãóÇáö ÇáÒøóßóÇÉö¡ æóÛóíúÑö ãóÇáö ÇáÒøóßóÇÉö
ÓóæóÇÁñ¡ Ëõãøó íõãúÓößõ ãöäú Ðóáößó ÞõæÊóåõ¡ ÝóÅöÐóÇ ÃóÕóÇÈó ÔóíúÆðÇ
ÈóÚúÏó Ðóáößó ÊóÕóÏøóÞó ÈöãóÇ ÃóãúÓóßóº áöÃóäøó ÍóÇÌóÊóåõ Ýöí åóÐóÇ
ÇáúÞóÏúÑö ãõÞóÏøóãóÉñº ÅÐú áóæú áóãú íõãúÓößú ÇÍúÊóÇÌó Ãóäú íóÓúÃóáó
ÇáäøóÇÓó¡ æóáóÇ íóÍúÓõäõ Ãóäú íóÊóÕóÏøóÞó ÈöãóÇáöåö¡ Ëõãøó íóÓúÃóáó
ÇáäøóÇÓó ãöäú ÓóÇÚóÊöåö¡ æóáóãú íõÈóíøöäú Ýöí ÇáúßöÊóÇÈö ãöÞúÏóÇÑ ãóÇ
íõãúÓößõº áöÃóäøó Ðóáößó íóÎúÊóáöÝõ ÈöÞöáøóÉö ÚöíóÇáöåö¡ æóßóËúÑóÉö
ÚöíóÇáöåö. æóÞöíáó: Åäú ßóÇäó ãõÍúÊóÑöÝðÇ: ÝóÅöäøóãóÇ íõãúÓößõ ÞõæÊó
íóæúãò¡ æóÅöäú ßóÇäó ÕóÇÍöÈó ÛóáøóÉò: ÃóãúÓóßó ÞõæÊó ÔóåúÑò¡ æóÅöäú
ßóÇäó ÕóÇÍöÈó ÖóíóÇÚò: ÃóãúÓóßó ÞõæÊó ÓóäóÉòº áöÃóäøó íóÏó ÇáÏøöåúÞóÇäö
Åáóì ãóÇ íõäúÝöÞõ ÅäøóãóÇ ÊóÊøóÕöáõ ÓóäóÉð ÝóÓóäóÉð¡ æóíóÏõ ÕóÇÍöÈö
ÇáúÛóáøóÉö ÔóåúÑðÇ ÝóÔóåúÑðÇ¡ æóíóÏõ ÇáúÚóÇãöáö íóæúãðÇ ÝóíóæúãðÇ.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöáúãóÓóÇßöíäö åöÈóÉð¡ æóÏóÝóÚóåóÇ Åáóíúåöãú áóãú
íóÑúÌöÚú ÝöíåóÇ - ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ - æóÝöí ÇáúÞöíóÇÓö: íóÑúÌöÚõ) º
áöÃóäøóåõ ãóáóßóåõ ÈöØóÑöíÞö ÇáúåöÈóÉö¡ æóÝöí ÃóÓúÈóÇÈö Çáúãöáúßö:
ÇáúÛóäöíøõ æóÇáúÝóÞöíÑõ ÓóæóÇÁñ
(12/93)
ßóÇáúÈóíúÚö æóÛóíúÑöåö -. æóæóÌúåõ
ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö: Ãóäøó ÞóÕúÏóåõ ÈöÇáúåöÈóÉö ãöäú ÇáúÝóÞöíÑö: ÇáËøóæóÇÈõ
- Ïõæäó ÇáúÚöæóÖö -º ÅÐú áóæú ßóÇäó ÞóÕúÏõåõ ÇáúÚöæóÖó áóÇÎúÊóÇÑó
áöáúåöÈóÉö ãóäú íóßõæäõ ÃóÞúÏóÑó Úóáóì ÃóÏóÇÁ ÇáúÚöæóÖö¡ æóáóãóÇ
ÇÎúÊóÇÑó ÇáúÝóÞöíÑó ãóÚó ÚóÌúÒöåö Úóäú ÃóÏóÇÁ ÇáúÚöæóÖö¡ ÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó
ãóÞúÕõæÏóåõ ÇáËøóæóÇÈõ¡ æóÞóÏú äóÇáó Ðóáößó. ÞóÇáó: (æóßóÐóáößó Åäú
ÃóÚúØóì ÓóÇÆöáðÇ Ãóæú ãõÍúÊóÇÌðÇ Úóáóì æóÌúåö ÇáúÍóÇÌóÉö) : ÝóÅöäøó
ÇáúÚóØöíøóÉó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúåöÈóÉö¡ æóÅöäøóãóÇ ÞóÕúÏåõ ÈöÝöÚúáöåö ÓóÏøõ
ÎóáøóÉ ÇáúãõÍúÊóÇ̺ æóÐóáößó íõÝúÚóáõ áöÇÈúÊöÛóÇÁö ãóÑúÖóÇÉ Çááøóåö -
ÊóÚóÇáóì - æóäõÈúáö ËóæóÇÈöåö æóåõæó ãóÚúäóì ãóÇ Ñõæöíó Úóäú ÚõãóÑ -
ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ -: ãóäú æóåóÈó åöÈóÉð áöÕöáóÉö ÑóÍöãò¡ Ãóæú Úóáóì
æóÌúåö ÇáÕøóÏóÞóÉö áóãú íóßõäú áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ ÌóÚóáó Ýöí ÏóÇÑöåö ãóÓúÌöÏðÇ íõÕóáøöí Ýöíåö ÇáäøóÇÓõ¡
Ëõãøó ãóÇÊó. ÞóÇáó: åõæó ãöíÑóÇËñ áöæóÑóËóÊöåö) º áöÃóäøóåõ áóãú
íõãóíøöÒúåõ Úóäú ãöáúßöåö¡ Ýóíóßõæäõ åóÐóÇ ÈöãóÚúäóì ÕóÏóÞóÉö
ÇáúãõÔóÇÚö¡ Ëõãøó ÇáúÃóÕúáõ Ýöí ÇáúãóÓóÇÌöÏö: ÇáúãóÓúÌöÏõ ÇáúÍóÑóÇãõ¡
æóåóÐóÇ áóíúÓó Ýöí ãóÚúäóì Ðóáößóº áöÃóäøó Ðóáößó íóÏúÎõáõåõ ãóäú ÔóÇÁó
ãöäú ßõáøö ÌóÇäöÈò¡ æóåóÐóÇ ãöáúßõåõ ãõÍöíØñ Èößõáøö ÌóÇäöÈò ãöäúåõ¡
ÝóáóÇ íóÊóãóßøóäõ ÃóÍóÏñ ãöäú ÇáÏøõÎõæáö Ýöíåö ÈöÛóíúÑö ÅÐúäöåö. ÝóÅöäú
ßóÇäó ÃóÎúÑóÌóåõ ãöäú ÏóÇÑöåö¡ æóÚóÒóáóåõ æóÌóÚóáóåõ ãóÓúÌöÏðÇ¡
æóÃóÙúåóÑóåõ áöáäøóÇÓö¡ Ëõãøó ãóÇÊó: Ýóåõæó ãóÓúÌöÏñ áóÇ íõæÑóËõ¡¡
æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ ÊóãóÇãó åóÐóÇ ÇáúÝóÕúáö Ýöí ßöÊóÇÈö ÇáúæóÞúÝö.
ÞóÇáó: (æóÅöäú Èóäóì Úóáóì ãóäúÒöáöåö ãóÓúÌöÏðÇ¡ æóÓóßóäó ÃóÓúÝóáóåõ¡
Ãóæú ÌóÚóáóåõ ÓöÑúÏóÇÈðÇ¡ Ëõãøó ãóÇÊó: Ýóåõæó ãöíÑóÇËñ) . æóßóÐóáößó Åäú
ÌóÚóáó ÃóÓúÝóáóåõ ãóÓúÌöÏðÇ¡ æóÝóæúÞóåõ ãóÓúßóäðǺ áöÃóäøó ÇáúãóÓúÌöÏó
ãóÇ íõÍúÑóÒõ ÃóÕúáõåõ Úóäú ãöáúßö ÇáúÚöÈóÇÏö¡ æóÇäúÊöÝóÇÚõåõãú Èöåö
Úóáóì ÞöíóÇÓö ÇáúãóÓúÌöÏö ÇáúÍóÑóÇãö¡ æóÐóáößó ÛóíúÑõ ãóæúÌõæÏò ÝöíãóÇ
ÇÊøóÎóÐóåõ - Íöíä ÇÓúÊóËúäóì ÇáúÚõáúæó Ãóæú ÇáÓøõÝúáó áöãóäúÝóÚóÉö
äóÝúÓöåö -. æóÚóäú ãõÍóãøóÏò ÞóÇáó: Åäú ÌóÚóáó ÇáÓøõÝúáó ãóÓúÌöÏðÇ:
ÌóÇÒó¡ æóÅöäú ÌóÚóáó ÇáúÚõáúæó ãóÓúÌöÏðÇ Ïõæäó ÇáÓøõÝúáö: áóÇ íóÌõæÒõº
áöÃóäøó ÇáúãóÓúÌöÏó ãóÇ áóåõ ÞóÑóÇÑñ¡ æóÊóÃúÈöíÏñ Ýöí ÇáÓøõÝúáö Ïõæäó
ÇáúÚõáúæö. æóÚóäú ÇáúÍóÓóäö Èúäö ÒöíóÇÏò - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ - Ãóäøóåõ
ÅÐóÇ ÏóÎóáó ÇáúÚõáúæõ ãóÓúÌöÏðÇ¡ æóÇáÓøõÝúáõ ãõÓúÊóÛóáøðÇ áöáúãóÓúÌöÏö
ÝóåóÐóÇ íóÌõæÒõ - ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ -. æóÚóäú ÃóÈöí íõæÓõÝó Ãóäøó Ðóáößó
ßõáøóåõ ÌóÇÆöÒñ¡ ÑóÌóÚó Åáóíúåö Íöíäó ÞóÏöãó ÈóÛúÏóÇÏó¡ æóÑóÃóì ÖöíÞó
ÇáúãóäóÇÒöáö ÈöÃóåúáöåóÇ ÝóÌóæøóÒó Ãóäú íóÌúÚóáó ÇáúÚõáúæó ãóÓúÌöÏðÇ
Ïõæäó ÇáÓøõÝúáö æóÇáÓøõÝúáó Ïõæäó ÇáúÚõáúæö¡ æóåõæó ãõÓúÊóÞöíãñ Úóáóì
ÃóÕúáöåö¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøóåõ íõæóÓøöÚõ Ýöí ÇáúæóÞúÝö ÝóßóÐóáößó
Ýöí ÇáúãóÓúÌöÏö.
ÞóÇáó: (ÑóÌõáñ æóåóÈó áöãöÓúßöíäò ÏöÑúåóãðÇ¡ æóÓóãøóÇåõ åöÈóÉð¡
æóäóæóÇåõ ãöäú ÒóßóÇÊöåö: ÃóÌúÒóÃóåõ) º áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó Ýöí ÍóÞøö
ÇáúãöÓúßóíúäö áóÝúÙóÉ ÇáúåöÈóÉö ßóáóÝúÙóÉö ÇáÕøóÏóÞóÉöº æóáöÃóäøóåõ áóÇ
ãõÚúÊóÈóÑó ÈöÇááøóÝúÙö Ýöí ÃóÏóÇÁ ÇáÒøóßóÇÉö¡ ÅäøóãóÇ ÇáúãõÚúÊóÈóÑõ:
ÇáúÅöÚúØóÇÁõ ÈöäöíøóÉö ÇáÒøóßóÇÉöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú ÃóÚúØóÇåõ¡
æóáóãú íóÊóßóáøóãú ÈöÔóíúÁò: ßóÇäó Ðóáößó ÒóßóÇÉð áóåõ¡ ÝóáóÇ
íóÊóÛóíøóÑõ Ðóáößó ÇáúÍõßúãõ ÈöÐóßóÑö ÇáúåöÈóÉö¡ æóÇóááøóåõ -
ÓõÈúÍóÇäóåõ æóÊóÚóÇáóì - ÃóÚúáóãõ ÈöÇáÕøóæóÇÈö.
[ÈóÇÈõ ÇáúÚóØöíøóÉö]
ö (æóÅöÐóÇ ÞóÇáó ÇáÑøóÌõáõ áöÛóíúÑöåö ÞóÏú ÃóÚúãóÑúÊõßó åóÐöåö ÇáÏøóÇÑó¡
æóÓóáøóãóåóÇ Åáóíúåö: Ýóåöíó åöÈóÉñ ÕóÍöíÍóÉñ) º áöÍóÏöíËö ÇÈúäö
(12/94)
ÇáÒøõÈóíúÑö Úóäú ÌóÇÈöÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ
Úóäúåõ - «Ãóäøó ÇáäøóÈöíøó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÞóÇáó:
ÃóãúÓößõæÇ Úóáóíúßõãú ÃóãúæóÇáóßõãú áóÇ¡ ÊõÚúãöÑõæåóÇ¡ Ýóãóäú ÃóÚúãóÑó
ÚõãúÑóì Ýóåöíó áöáúãõÚúãóÑö áóåõ æóáöæóÑóËóÊöåö ÈóÚúÏóåõ» . æóÑóæóì
ÓóáöãóÉõ Úóäú ÌóÇÈöÑò - ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåõãóÇ - «Ãóäøó ÇáäøóÈöíøó -
Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÞóÖóì ÈöÇáúÚõãúÑóì áöáúãõÚúãóÑö áóåõ
æóáöÚóÞöÈöåö ÈóÚúÏóåõ¡ æóÞóÇáó - Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ -:
ãóäú ÃóÚúãóÑó ÚõãúÑóì ÞóØóÚó Þóæúáõåõ ÍóÞøóåõ. íóÚúäöí ÞóØóÚó Þóæúáóåõ:
æóåóÈúÊ áóß ÚõãúÑóß ÍóÞøóåõ Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö» ¡
æóÇáúãóÚúäóì Ýöíåö: Ãóäøóåõ ãóáóßóåõ Ýöí ÇáúÍóÇáö¡ æóÇáúæóÇÑöËõ
íóÎúáõÝõåõ Ýöí ãöáúßöåö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö. ÝóÔóÑúØõ ÇáÑøõÌõæÚö Åáóíúåö
ÈóÚúÏó ÇáúãóæúÊö ÝóÇÓöÏñ¡ æóÇáúåöÈóÉõ áóÇ ÊóÈúØõáõ ÈöÇáÔøõÑõæØö
ÇáúÝóÇÓöÏóÉö.
ÞóÇáó: (æóßóÐóáößó áóæú ÞóÇáó äóÍóáúÊõß åóÐóÇ ÇáËøóæúÈó¡ Ãóæú
ÃóÚúØóíúÊõß åóÐóÇ ÇáËøóæúÈó ÚóØöíøóÉð ÝóåóÐöåö ÚöÈóÇÑóÇÊñ Úóäú Êóãúáöíßö
ÇáúÚóíúäö ÈöØóÑöíÞö ÇáÊøóÈóÑøõÚöº æóÐóáößó íóßõæäõ åöÈóÉð) ¡ æóßóÐóáößó
áóæú ÞóÇáó ÞóÏú ßóÓóæúÊõß åóÐóÇ ÇáËøóæúÈó ÝóÅöäøó åóÐóÇ ÇááøóÝúÙó
áöÊóãúáöíßö ÇáúÚóíúäö¡ ÈöÏóáöíáö Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: {Ãóæú ßöÓúæóÊõåõãú}
[ÇáãÇÆÏÉ: 89] ÝóÇáúßóÝøóÇÑóÉõ áóÇ ÊóÊóÃóÏøóì ÅáøóÇ ÈöÊóãúáöíßö ÇáËøóæúÈö
ãöäú ÇáúãöÓúßöíäö. æóíõÞóÇáõ Ýöí ÇáúÚõÑúÝ: ßóÓóÇ ÇáúÃóãöíÑõ ÝõáóÇäðÇ
Ãóíú: ãóáøóßóåõ. æóÅöäú ÞóÇáó: ÍóãóáúÊõßó Úóáóì åóÐöåö ÇáÏøóÇÈøóÉö:
ßóÇäóÊú ÚóÇÑöíøóÉð áöÃóäøó ÇáúÍóãúáó Úóáóì ÇáÏøóÇÈøóÉö ÅÑúßóÇÈñ¡ æóåõæó
ÊóÕóÑøõÝñ Ýöí ãóäóÇÝöÚöåóÇ áóÇ Ýöí ÚóíúäöåóÇ ÝóÊóßõæäõ ÚóÇÑöíøóÉð ÅáøóÇ
Ãóäú íóÞõæáó ÕóÇÍöÈõ ÇáÏøóÇÈøóÉö: ÃóÑóÏúÊ ÇáúåöÈóÉó áöÃóäøó åóÐóÇ
ÇááøóÝúÙó ÞóÏú íõÐúßóÑõ áöáÊøóãúáöíßö. íõÞóÇáõ: Íóãóáó ÇáúÃóãöíÑõ
ÝõáóÇäðÇ Úóáóì ÝóÑóÓöåö¡ Ãóíú: ãóáøóßóåõ¡ ÝóÅöÐóÇ äóæóì ãóÇ íóÍúÊóãöáõåõ
áóÝúÙõåõ¡ æóÝöíåö ÊóÔúÏöíÏñ Úóáóíúåö ÚóãöáóÊú äöíøóÊõåõ¡ æóßóÐóáößó áóæú
ÞóÇáó: ÞóÏú ÃóÎúÏóãúÊõß åóÐöåö ÇáúÌóÇÑöíóÉó Ýóåöíó ÚóÇÑöíøóÉñ áöÃóäøó
ãóÚúäóÇåõ ãóßøóäúÊõß ãöäú Ãóäú ÊóÓúÊóÎúÏöãóåóÇ æóÐóáößó ÊóÕóÑøõÝñ Ýöí
ãóäóÇÝöÚöåóÇ áóÇ Ýöí ÚóíúäöåóÇ. æóÅöäú ÞóÇáó: ÞóÏú ãóäóÍúÊõßó åóÐöåö
ÇáúÌóÇÑöíóÉó¡ Ãóæú åóÐöåö ÇáúÃóÑúÖó Ýóåöíó ÚóÇÑöíøóÉñ áöÃóäøó
ÇáúãöäúÍóÉó ÈóÏóáó ÇáúãóäúÝóÚóÉö ÈöÛóíúÑö ÈóÏóáò ÞóÇáó - Õóáøóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «ÇáúãöäúÍóÉõ ãóÑúÏõæÏóÉñ æóÇáúÚóÇÑöíøóÉõ
ãõÄóÏøóÇÉñ» . Ýóíóßõæäõ ãóÚúäóì ßóáóÇãöåö: ÌóÚóáúÊ áóß ãóäúÝóÚóÉó åóÐöåö
ÇáúÚóíúäö æóåõæó äóÝúÓõ ÇáúÚóÇÑöíøóÉö. ÝóÅöäú ÞóÇáó: ÞóÏú ÃóØúÚóãúÊõß
åóÐöåö ÇáúÃóÑúÖóº ÝóÅöäøóãóÇ ÃóØúÚóãóåõ ÛóáøóÊóåóÇ. æóÇáÑøõÞúÈóì
áöÕóÇÍöÈöåóǺ áöÃóäøó ÚóíúäóåóÇ áóÇ ÊõØúÚóãõ¡ ÝóãóÚúäóÇåõ: ÃóØúÚóãúÊõß
ãóÇ íóÍúÕõáõ ãöäúåóÇ Ýóíóßõæäõ ÊóãúáöíßðÇ áöãóäúÝóÚóÉö ÇáúÃóÑúÖö - Ïõæäó
ÚóíúäöåóÇ - æóáóåõ Ãóäú íóÃúÎõÐóåóÇ ãóÊóì ÔóÇÁó. íóÚúäöí: ÅÐóÇ ßóÇäóÊú
ÝóÇÑöÛóÉð.
ÝóÃóãøóÇ ÈóÚúÏó ÇáÒøöÑóÇÚóÉö: ÅÐóÇ ÃóÑóÇÏó Ãóäú íóÓúÊóÑöÏøóåóÇ¡ ÝóÅöäú
ÑóÖöíó ÇáúãõÓúÊóÚöíÑõ ÈöÃóäú íóÞúáóÚó ÒóÑúÚóåóÇ æóíóÑõÏøóåóÇ: Ýóáóåõ
Ðóáößó¡ æóÅöäú ÃóÈóì ÊõÑößóÊú Ýöí íóÏöåö ÈöÃõÌúÑóÉö ãöËúáöåóÇ Åáóì
æóÞúÊö ÅÏúÑóÇßö ÇáúÛóáøóÉöº áöÃóäøóåõ ãõÍöÞøñ Ýöí ÒöÑóÇÚóÊöåöãóÇ ÛóíúÑõ
ãõÊóÚóÏøò. ÝóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ãõÑóÇÚóÇÉö ÍóÞøöåö ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÛóÇÕöÈö
æóÅöäøóãóÇ íóÚúÊóÏöáõ ÇáäøóÙóÑõ ãöäú ÇáúÌóÇäöÈóíúäö ÈöÃóäú ÊõÊúÑóßó Ýöí
íóÏöåö ÈöÃóÌúÑò Åáóì ÅÏúÑóÇßö ÇáúÛóáøóÉö¡ æóÅöäú ÞóÇáó: ÞóÏú ÃóØúÚóãúÊõß
åóÐóÇ ÇáØøóÚóÇãó ÝóÇÞúÈöÖúåõ¡ ÝóÞóÈóÖóåõ: ÝóåóÐöåö åöÈóÉñ áöÃóäøó Úóíúäó
ÇáØøóÚóÇãö ÊõØúÚóãõ ÝóÅöÖóÇÝóÉõ áóÝúÙóÉö ÇáúÅöØúÚóÇãö Åáóì ãóÇ íõØúÚóãõ
Úóíúäõåõ íóßõæäõ ÊóÕóÑøõÝðÇ Ýöí ÇáúÚóíúäö ÊóãúáöíßðÇ ÈöÛóíúÑö ÚöæóÖòº
æóÐóáößó íóßõæäõ åöÈóÉð¡ æóßóÐóáößó áóæú ÞóÇáó: ÌóÚóáúÊ åóÐöåö ÇáÏøóÇÑó
áóß¡ ÝóÇÞúÈöÖúåóǺ áöÃóäøó ãóÚúäóì ßóáóÇãöåö: ãóáøóßúÊõßó åóÐöåö
ÇáÏøóÇÑóº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó Ýöí ÇáÊøóãúáöíßö ÈöÈóÏóáò áóÇ ÝóÑúÞó Èóíúäó
áóÝúÙö ÇáúÌõÚúáö¡ æóÇáÊøóãúáöíßö
(12/95)
ÝóßóÐóáößó Ýöí ÇáÊøóãúáöíßö ÈöÛóíúÑö
ÈóÏóáò. ÝóÅöäú ÞóÇáó: ÏóÇÑöí áóß ÚõãúÑóì Óõßúäóì: ÝóåóÐöåö ÚóÇÑöíøóÉñº
áöÃóäøó Þóæúáóåõ: Óõßúäóì ÊóÝúÓöíÑñ áöÞóæúáöåö: ÚõãúÑóì. æóÇáúßóáóÇãõ
ÇáúãõÈúåóãõ ÅÐóÇ ÊóÚóÞøóÈóåõ ÊóÝúÓöíÑñ ÝóÇáúÍõßúãõ áöáÊøóÝúÓöíÑö¡
æóÈóíóÇäõ åóÐóÇ æóåõæó Ãóäøó Þóæúáóåõ: áóß ÚõãúÑóì¡ íóÍúÊóãöáõ Êóãúáöíßó
ÚóíúäöåóÇ ãöäúåõ ÚõãúÑóåõ¡ æóíóÍúÊóãöáõ Êóãúáöíßó ãóäúÝóÚóÊöåóÇ. ÝóßóÇäó
Þóæúáõåõ: Óõßúäóì¡ ÊóÝúÓöíÑðÇ¡ Ãóíú: áóß ÓõßúäóÇåóÇ ÚõãúÑóß¡ æóßóÐóáößó
Þóæúáõåõ: äõÍúáóì Óõßúäóì¡ æóÞóæúáõåõ: åöÈóÉñ Óõßúäóì¡ Ãóæú Óõßúäóì
åöÈóÉñ¡ Ãóæú Óõßúäóì ÕóÏóÞóÉñ¡ ÝóåóÐóÇ ßõáøõåõ ÚóÇÑöíøóÉñº áöãóÇ
ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó Þóæúáóåõ: Óõßúäóì¡ ÊóÝúÓöíÑñ áöáúãóÍúãóáö ãöäú
ßóáóÇãöåöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú ÞóÇáó: åöíó áóß ÝóÇÞúÈöÖúåóÇ:
ßóÇäóÊú åöÈóÉð¡ æóáóæú ÞóÇáó: åöíó áóß Óõßúäóì ßóÇäóÊú ÚóÇÑöíøóÉð¡
æóÌóÚóáó Þóæúáóåõ: Óõßúäóì ÊóÝúÓöíÑðÇ¡ æóßóÐóáößó ÅÐóÇ ÒóÇÏó áóÝúÙóÉó
ÇáúÚõãúÑóì æóÇáúåöÈóÉó æóÇáÕøóÏóÞóÉó¡ æóÅöäú ÞóÇáó: åöíó áóß åöÈóÉñ
ÚóÇÑöíøóÉñ¡ Ãóæú åöíó ÚóÇÑöíøóÉñ åöÈóÉñ: Ýóåöíó ÚóÇÑöíøóÉñ. ÞóÏøóãó
áóÝúÙóÉó ÇáúåöÈóÉó¡ Ãóæú ÃóÎøóÑóåóǺ áöÃóäøóåõ ãõÍúÊóãöáñ áöÌóæóÇÒö Ãóäú
íóßõæäó ãõÑóÇÏõåõ åöÈóÉó ÇáúÚóíúäö¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ãõÑóÇÏõåõ
åöÈóÉó ÇáúãóäúÝóÚóÉö. æóÞóæúáõåõ: ÚóÇÑöíøóÉñ¡ ÊóÝúÓöíÑñ áöÐóáößó
ÇáúãõÈúåóãöº áöÃóäøóåõ Ýöí äóÝúÓöåö ãõÍúßóãñ áóÇ íóÊóäóÇæóáõ ÅáøóÇ
ÇáúãóäúÝóÚóÉó¡ ÝóÓóæóÇÁñ ÞóÏøóãóåõ Ãóæú ÃóÎøóÑóåõ¡ ÝóÇáúÍõßúãõ áóåõ
æóÅöäú ÞóÇáó: åöíó áóß åöÈóÉñ ÅÌóÇÑóÉñ ßõáøõ ÔóåúÑò ÈöÏöÑúåóãò Ãóæú
ÅÌóÇÑóÉñ åöÈóÉñ Ýóåöíó ÅÌóÇÑóÉñ Ýöí ÇáúæóÌúåóíúäö áöÃóäøó áóÝúÙóÉó
ÇáúÅöÌóÇÑóÉö Ýöí ÍóÞøö ÇáúãóÍóáøö ãõÍúßóãñº ÝóÅöäøóåõ áóÇ íóÊóäóÇæóáõ
ÅáøóÇ ÇáúãóäúÝóÚóÉó¡ æóáóÝúÙóÉõ ÇáúåöÈóÉö ÊóÍúÊóãöáõ ÊóäóÇæõáó ÇáúÚóíúäö
ÊóÇÑóÉð¡ æóÇáúãóäúÝóÚóÉö ÊóÇÑóÉð ÃõÎúÑóìº ÝóßóÇäó ÇáúÍõßúãõ áöáøóÝúÙö
ÇáúãõÍúßóãö ÞóÏøóãóåõ¡ Ãóæú ÃóÎøóÑóåõ¡ æóÊóãúáöíßõ ÇáúãóäúÝóÚóÉö
ÈöÈóÏóáò ãóÚúáõæãò Åáóì ãõÏøóÉò ãóÚúáõæãóÉò Êóßõæäõ ÅÌóÇÑóÉð.
æóÅöäú ÞóÇáó: ÏóÇÑöí åóÐöåö áóß ÚõãúÑóì ÊóÓúßõäõåóÇ¡ æóÓóáøóãóåóÇ
Åáóíúåö: Ýóåöíó åöÈóÉñ áöÃóäøó Þóæúáóåõ ÊóÓúßõäõåóÇ áóíúÓó ÈöÊóÝúÓöíÑò
áöÞóæúáöåö: ÚõãúÑóì¡ ÝóÇáúÝöÚúáõ áóÇ íóÕúáõÍõ ÊóÝúÓöíÑðÇ áöáöÇÓúãö¡
æóáóßöäøóåõ ãóÔõæÑóÉñ ÃóÔóÇÑó Úóáóíúåö Ýöí ãöáúßöåö ÝóÅöäú ÔóÇÁó: ÞóÈöáó
ãóÔõæÑóÊóåõ æóÓóßóäóåóÇ¡ æóÅöäú ÔóÇÁó áóãú íóÞúÈóáú¡ æóåõæó ÈóíóÇäñ
áöãóÞúÕõæÏöåö Ãóäøóåõ ãóáøóßóåõ ÇáÏøóÇÑó ÚõãúÑóåõ áöíóÓúßõäóåóÇ¡ æóåóÐóÇ
ãóÚúáõæãñ. æóÅöäú áóãú íóÐúßõÑúåõ¡ ÝóáóÇ íóÊóÛóíøóÑõ Èöåö Íõßúãõ
ÇáÊøóãúáöíßö ÈöãóäúÒöáóÉö Þóæúáöåö: åóÐóÇ ÇáØøóÚóÇãõ áóßó ÊóÃúßõáõåõ¡
Ãóæú åóÐóÇ ÇáËøóæúÈõ áóß ÊóáúÈóÓõåõ.
ÞóÇáó: (æóÅöäú ÞóÇáó: æóåóÈúÊ áóß ÇáúÚóÈúÏó - ÍóíóÇÊóß æóÍóíóÇÊóåõ -
æóÞóÈóÖóåõ: Ýóåöíó åöÈóÉñ ÌóÇÆöÒóÉñ) º áöÃóäøóåõ ãõáúßóåõ Ýöí ÇáúÍóÇáö
ÈöÞóæúáöåö: æóåóÈúÊ áóß. æóÞóæúáõåõ: ÍóíóÇÊóß æóÍóíóÇÊóåõ¡ ÝóÖúáñ ãöäú
ÇáúßóáóÇãö ÛóíúÑõ ãõÍúÊóÇÌò Åáóíúåöº ÝóßóÇäó áóÛúæðÇ¡ Ãóæú Ýöíåö ÅíåóÇãõ
ÔóÑúØö ÇáÑøõÌõæÚö Åáóíúåö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó åóÐóÇ
ÇáÔøóÑúØó ÈóÇØöáñ¡ æóßóÐóáößó áóæú ÞóÇáó ÃóÚúãóÑúÊõßó ÏóÇÑöí åóÐöåö -
ÍóíóÇÊóß - Ãóæú ÃóÚúØóíúÊåóÇ - ÍóíóÇÊóß - Ãóæú æóåóÈúÊ áóß åóÐóÇ
ÇáúÚóÈúÏó - ÍóíóÇÊóß - ÝóÅöÐóÇ ãöÊøó Ýóåöíó áöí¡ æóÅöÐóÇ ãöÊø ÃóäóÇ
Ýóåöíó áöæóÑóËóÊöí: ÝóåóÐóÇ ßõáøõåõ Êóãúáöíßñ ÕóÍöíÍñ Ýöí ÇáúÍóÇáö¡
æóÔóÑúØõ ÇáÑøõÌõæÚö Åáóíúåö Ãóæú Åáóì ÇáúæóÑóËóÉö ÈóÇØöáñ. æóßóÐóáößó
áóæú ÞóÇáó: åöíó åöÈóÉñ áóß¡ æóáöÚóÞöÈöß ÈóÚúÏóߺ áöÃóäøóåõ ãóáóßó
ÇáúÚóíúä ÈöÃóæøóáö ßóáóÇãöåö¡ æóÐößúÑõ ÇáúÚóÞöÈö áóÛúæñ æóÇÔúÊöÛóÇáñ
ÈöãóÇ áóÇ íõÝöíÏõº Ýóåõæó íóÚúáóãõ Ãóäøó ÚóÞöÈóåõ ãöäú æóÑóËóÊöåö
íóÎúáõÝõåõ Ýöí ãöáúßöåö. æóÅöäú ÞóÇáó: ÃóÓúßóäúÊõß ÏóÇÑöí åóÐöåö -
ÍóíóÇÊóß - æóáöÚóÞöÈöß ãöäú ÈóÚúÏöß: ÝóåóÐöåö ÚóÇÑöíøóÉñº áöÃóäøóåõ
ÕóÑøóÍó ÈöáóÝúÙö ÇáúÅöÓúßóÇäö¡ æóåõæó ÊóÕóÑøõÝñ Ýöí ÇáúãóäúÝóÚóÉö -
Ïõæäó ÇáúÚóíúäö -.
æóÞóæúáõåõ: áöÚóÞóÈóÊöß ÈóÚúÏóß¡ ÚóØúÝñ¡ æóÇáúÚóØúÝõ: áöáöÇÔúÊöÑóÇßö¡
ÝóãóÚúäóÇåõ:
(12/96)
ÓõßúäóÇåóÇ áöÚóÞöÈöß ãöäú ÈóÚúÏöߺ Ýóåöíó
åöÈóÉñ áóåõ¡ æóÐößúÑõ ÇáúÚóÞöÈö áóÛúæñº áöÃóäøó Þóæúáóåõ: åöíó áóß
Êóãúáöíßñ áöÚóíúäöåóÇ ãöäúåõ¡ æóÈóÚúÏó ãóÇ åóáóßó ÚóäúåóÇ ãöäúåõ áóÇ
íóÈúÞóì áóåõ æöáóÇíóÉõ ÅíÌóÇÈöåóÇ áöÛóíúÑöåö¡ ÝóßóÇäó Þóæúáõåõ: "
æóáöÚóÞöÈöß ãöäú ÈóÚúÏöß " áóÛúæñ - ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÃóæøóáö - ÝóÅöäøó
ÈóÚúÏó ÅíÌóÇÈö ÇáúãóäúÝóÚóÉö áóåõ ÈöØóÑöíÞö ÇáúÚóÇÑöíøóÉö íóÈúÞóì áóåõ
æöáóÇíóÉõ ÇáúÅöíÌóÇÈö áöÛóíúÑöåö¡ ÝóßóÇäó ßóáóÇãõåõ ÚóÇÑöíøóÉð Ýöí
ÍóÞøöåö æóÝöí ÍóÞøö ÚóÞöÈöåö ÈóÚúÏóåõ¡ æóáóåõ Ãóäú íóÃúÎõÐóåóÇ - ãóÊóì
ÔóÇÁó -.
ÞóÇáó: ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÚóÈúÏðÇ Úóáóì Ãóäú íõÚúÊöÞóåõ
æóíõÓóáøöãóåõ Åáóíúåö: ÝóÇáúåöÈóÉõ ÌóÇÆöÒóÉñ¡ æóÇáÔøóÑúØõ ÈóÇØöáñº
áöÃóäøó ÔóÑúØó ÇáúÚöÊúÞö Úóáóíúåö ÈóÚúÏó ÊóãóÇãö ãöáúßöåö Ýöí
ÇáúãóæúåõæÈö ÈóÇØöáñ¡ æóáóßöäøó ÇáúåöÈóÉó áóÇ ÊóÈúØõáõ ÈöÇáÔøóÑúØö -
ßóãóÇ ÞõáúäóÇ -.
ÞóÇáó: ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÚóÈúÏðÇ ãóÑöíÖðÇ Èöåö ÌõÑúÍñ¡ ÝóÏóÇæóÇåõ
ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõº ÝóÈóÑóÃó: áóãú íóßõäú áöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó
Ýöíåöº áöáÒøöíóÇÏóÉö ÇáúÍóÇÕöáóÉö Ýöí ÇáúÚóíúäö ÚöäúÏó ÇáúãóæúåõæÈö
áóåõ. æóßóÐóáößó áóæú ßóÇäó ÃóÕóãøó Ãóæú ÃóÚúãóì¡ ÝóÓóãöÚó æóÃóÈúÕóÑóº
áöÃóäøóåõ ÒóæóÇáñ áöáúÚóíúäö ÝóÒóæóÇáõåõ íóßõæäõ ÈöæõÌõæÏö Ðóáößó
ÇáúÌõÒúÁö æóÇáÒøöíóÇÏóÉõ Ýöí ÇáúÚóíúäö ÊóãúäóÚõ ÇáÑøõÌõæÚó ßóãóÇ áóæú
ßóÇäó ãóåúÑñ¡ æóáóãú íõÓóãøó.
ÞóÇáó: ãóÑöíÖñ æóåóÈó ÚóÈúÏóåõ áöÑóÌõáò¡ æóáóÇ ãóÇáó áóåõ ÛóíúÑõåõ
ÝóÊóÈöÚóåõ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ÝóÃóÚúÊóÞóåõ¡ Ãóæú ÈóÇÚóåõ¡ Ëõãøó ãóÇÊó
ãöäú ãóÑóÖöåö¡ Ãóæú ÝóÚóáó Ðóáößó ÈóÚúÏó ãóæúÊö ÇáúãóÑöíÖö ÞóÈúáó Ãóäú
íóÞúÖöíó ÇáúÞóÇÖöí Ýöíåö ÈöÔóíúÁò ÝóÚöÊúÞåõ æóÈóíúÚõåõ ÌóÇÆöÒñº áöÃóäøó
ÊóÕóÑøõÝó ÇáúãóÑöíÖö ÅÐóÇ ßóÇäó Úóáóì æóÌúåò íóÍúÊóãöáõ ÇáäøóÞúÖó ÈóÚúÏó
ÕöÍøóÊöåö ÝóÍõßúã ÈöÕöÍøóÊöåö Ýöí ÇáúÍóÇáöº áöæõÌõæÏö ÇáúÚöáøóÉö
ÇáúãõØúáóÞóÉ áöáÊøóÕóÑøõÝö - æóåõæó Çáúãöáúßõ - æóßóæúäõ ÇáúãóÇäöÚö
ãõÍúÊóãóáðǺ áöÃóäøó ÇáúãóÇäöÚó: ãóÑóÖ ÇáúãóæúÊö æóåõæó ãóÇ íóÊøóÕöáõ
Èöåö ÇáúãóæúÊõ¡ æóáóÇ íõÏúÑóì Ãóäøó ãóÑóÖóåõ åóÐóÇ íóÊøóÕöáõ Èöåö
ÇáúãóæúÊõ Ãóãú áóÇ¡ æóÇáúãóæúåõæÈõ áóÇ íõÚóÇÑöÖõ ÇáúãõÊóÍóÞøöÞó ÝóÍóßóãó
ÈöäõÝõæÐö ÊóÕóÑøõÝå áöåóÐóÇ¡ æóËóÈóÊó Çáúãöáúßõ áöáúãóæúåõæÈö áóåõ
ÈöÇáúÞóÈúÖö æóÅöäøóãóÇ ÊóÕóÑøóÝó Ýöí ãöáúßöåö ÈöÇáúÈóíúÚö¡ æóÇáúÚöÊúÞö
æóßóÐóáößó Åäú ßóÇäó ÊóÕóÑøõÝõåõ ÈóÚúÏó ãóæúÊö ÇáúãóÑöíÖöº áöÃóäøó
ÃóßúËóÑó ãóÇ Ýöíåö Ãóäøó ÇáúåöÈóÉó ÝõßøóÊú ÈöãóæúÊöåö Ýöí ÇáúÈóÚúÖö¡
Ãóæú Ýöí Çáúßõáøö¡ æóÝóÓóÇÏõ ÇáÓøóÈóÈö áóÇ íóãúäóÚõ ÇÈúÊöÏóÇÁó Çáúãöáúßö
ÚöäúÏó ÇáúÞóÈúÖö¡ ÝóáóÇ íóãúäóÚõ ÈóÞóÇÁóåõ - ÈöØóÑöíÞö ÇáúÃóæúáóì -
ÅáøóÇ Ãóäú íóÞúÖöíó ÇáúÞóÇÖöí Úóáóíúåö ÈöÇáÑøóÏøöº áöÇÓúÊöÛúÑóÇÞö
ÊóÑößóÉö ÇáúãóíøöÊö ÈöÇáúÚóíúäö¡ ÝóÍöíäóÆöÐò íóÈúØõáõ ãöáúßõåõ ÈöÞóÖóÇÁö
ÇáúÞóÇÖöí æóáóÇ íóäúÝõÐõ ÊóÕóÑøõÝõåõ ÈóÚúÏó Ðóáößó¡ ÝóÃóãøóÇ ÞóÈúáó
Ðóáößó ÅÐóÇ äóÝóÐó ÊóÕóÑøõÝõåõ¡ Ýóåõæó ÖóÇãöäñ ÞöíãóÉó ÇáúÚóÈúÏö ÅÐóÇ
ßóÇäó Úóáóì ÇáúãóíøöÊö Ïóíúäñ ãõÓúÊóÛúÑóÞñ áöÊóÑößóÊöåöº áöÃóäøó
ÇáúåöÈóÉó Ýöí ÇáúãóÑóÖö æóÕöíøóÉñ¡ ÝóíóÊóÃóÎøóÑõ Úóäú ÇáÏøóíúäö¡
æóáóÒöãóåõ ÑóÏøõ ÇáúÚóíúäö¡ áöÑóÏøö ÇáúæóÕöíøóÉ¡ æóÞóÏú ÊóÚóÐøóÑó
ÑóÏøõåõ ÈöÅöÎúÑóÇÌöåö ÅíøóÇåõ ãöäú ãöáúßöåö ÝóßóÇäó ÖóÇãöäðÇ ÞöíãóÊóåõ¡
æóÅöäú áóãú íóßõäú Úóáóíúåö Ïóíúäñ¡ æóáóßöäú áóÇ ãóÇáó áöáúãóíøöÊö
ÓöæóÇåõ¡ ÝóÞóÏú ÈóØóáóÊú ÇáúæóÕöíøóÉõ Ýöí ÞóÏúÑö ÇáËøõáõËóíúäö ãöäúåõ¡
ÝóíóÖúãóäõ ËõáõËóíú ÞöíãóÊöåö áöæóÑóËóÉö ÇáúãóíøöÊö¡ æóÅöäú ßóÇäó
ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ãõÚúÓöÑðÇ¡ æóÞóÏú ßóÇäó ÃóÚúÊóÞó ÇáúÚóÈúÏó¡ ÝóáóÇ
ÓóÈöíáó áöÛõÑóãóÇÁö ÇáúæóÇåöÈö æóáóÇ áöæóÑóËóÊöåö Úóáóì ÇáúÚóÈúÏöº
áöÃóäøó ÇáúÞöíãóÉó Ïóíúäñ Ýöí ÐöãøóÉö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ áóÒöãóåõ
ÈöÇßúÊöÓóÇÈö ÓóÈóÈöåö - æóåõæó ÇáúÅöÊúáóÇÝõ - æóÏöíäõ ÇáúÍõÑøö
ÇáÕøóÍöíÍö Ýöí ÐöãøóÊöåö áóÇ ÊóÚóáøõÞó áóåõ Èöãöáúßöåö¡ æóÅöäøóãóÇ
íóÌöÈõ Úóáóì ÇáúÚóÈúÏö ÇáÓøöÚóÇíóÉ ÈóÚúÏó ÇáúÚöÊúÞö Ýöí Ïóíúäò ßóÇäó
ÊóÚóáøóÞó ÈöãóÇáöíøóÊöåö ÞóÈúáó ÇáúÚöÊúÞö.
(12/97)
ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ÃóÚúÊóÞóåõ
æóåõæó ãóÑöíÖñ¡ Ëõãøó ãóÇÊó æóáóÇ ãóÇáó áóåõ ÛóíúÑóåõ¡ æóÚóáóíúåö
Ïóíúäñ¡ ÝóÚóáóì ÇáúÚóÈúÏö ÇáÓøöÚóÇíóÉõ Ýöí ÞöíãóÊöåöº áöÃóäøó ÚöÊúÞó
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÅíøóÇåõ Ýöí ãóÑóÖöåö æóÕöíøóÉñº ÝóíóÌöÈõ ÑóÏøõåóÇ
áöáÏøóíúäö ÇáúãõÓúÊóÛúÑóÞö Úóáóíúåö¡ æóÞóÏú ÊóÚóÐøóÑó ÑóÏøõ ÇáÑøöÞúÈóÉö
ÈöÇáúÚöÊúÞö¡ ÝóíóÌöÈõ Úóáóíúåö ÇáÓøöÚóÇíóÉõ Ýöí ÞöíãóÊöåö¡ æóÊóßõæäõ
Êöáúßó ÇáúÞöíãóÉõ Èóíúäó ÛõÑóãóÇÁö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ¡ æóÛõÑóãóÇÁ
ÇáúæóÇåöÈö íóÖúÑöÈõ Ýöíåö ÛõÑóãóÇÁõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÈöÏõíõæäöåöãú¡
æóÛõÑóãóÇÁ ÇáúæóÇåöÈö ÈöÞöíãóÉö ÇáúÚóÈúÏö - áóÇ ÈöÏõíõæäöåöãú -º áöÃóäøó
Êöáúßó ÇáúÞöíãóÉó ÊóÑößóÉõ ÇáúãóæúåõæÈö¡ ÝóíõÞúÓóãõ Èóíúäó ÛõÑóãóÇÆöåö
ÈöÍóÓóÈö Ïõíõæäöåöãú Úóáóíúåö¡ æóÏóíúä ÛõÑóãóÇÁö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ßóÇäó
Úóáóíúåö¡ ÝóÃóãøóÇ Ïóíúäõ ÛõÑóãóÇÁö ÇáúæóÇåöÈö: ÃóÕúáõåõ ßóÇäó Úóáóì
ÇáúæóÇåöÈö¡ æóÅöäøóãóÇ ÇÓúÊóæúÌóÈõæÇ Úóáóì ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ãöÞúÏóÇÑó
ÞöíãóÉö ÇáúÚóÈúÏö áöÅöÊúáóÇÝö ãóÇáöíøóÉö ÇáÑøöÞúÈóÉö Úóáóíúåöãúº
ÝóáöåóÐóÇ ÖóÑóÈõæÇ ÈöÞöíãóÉö ÇáúÚóÈúÏö¡ æóÊóÚóáøóÞó ÍóÞø ÇáúÝóÑöíÞóíúäö
ÈöãóÇáöíøóÉö ÇáúÚóÈúÏöº áöÃóäøó ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ãóÑóÖö ÇáúãóæúÊö áóåõº
ÝóáöåóÐóÇ: áóÇ íõÞóÏøöãõ ÃóÍóÏõåõãóÇ Úóáóì ÇáúÂÎóÑö.
ÞóÇáó: ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÚóÈúÏðÇ¡ æóÓóáøóãóåõ¡ ÝóÏóÈóÑóåõ: ÝóáóíúÓó
áöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåöº áöÃóäøó ÈöÇáÊøóÏúÈöíÑö íóÌöÈõ áóåõ
ÍóÞøõ ÇáúÚöÊúÞö Úóáóì æóÌúåò áóÇ íõãúßöäõ äóÞúáõåõ ãöäú ãöáúßò Åáóì
ãöáúßò ÈóÚúÏó Ðóáößó¡ ÝóÇÚúÊõÈöÑó Ðóáößó ÈöÍóÞöíÞóÉö ÇáúÚöÊúÞö Ýöí
ÇáúãóäúÚö ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö - æóÅöäú ßóÇÊóÈóåõ - Ëõãøó ÚóÌóÒó ÝóÑóÏøó
ÑóÞöíÞðÇ¡ Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåöº áöÃóäøóåõ ÚóÇÏó ÞöäøðÇ - ßóãóÇ
ßóÇäó -. æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÈöÇáúßöÊóÇÈóÉö áóÇ íóÈúØõáõ ÍóÞøõ
ÇáÑøõÌõæÚö¡ Èóáú íóÊóÚóÐøóÑõ áöãóÚúäðì Ýöí ÇáúãóÍöáøö¡ ÝóÅöÐóÇ ÒóÇáó
Ðóáößó: ÕóÇÑó ßóÃóäú áóãú íóßõäú. æóÅöäú Ìóäóì ÇáúÚóÈúÏõ Úóáóì
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ: ÝóáöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåö¡ æóÇáúÌöäóÇíóÉõ
ÈóÇØöáóÉñº áöÃóäøóåõ Íöíäó Ìóäóì ßóÇäó ãóãúáõæßðÇ áöáúãóæúåõæÈö áóåõ¡
æóÌöäóÇíóÉõ Çáúãóãúáõæßö Úóáóì ãóÇáößöåö ÝöíãóÇ íõæÌöÈõ ÇáúãóÇáó Êóßõæäõ
åóÏóÑðÇ. æóÈöÇáÑøõÌõæÚö áóÇ íóÊóÈóíøóäõ Ãóäøóåõ áóãú íóßõäú ãóãúáõæßðÇ
áóåõ Íöíäó Ìóäóì¡ ÝóÇáÑøõÌõæÚõ ãöäú æóÌúåò íõäúåöí Çáúãöáúßó
ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏó ÈöÇáúåöÈóÉöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú æóØöÆóåóÇ
ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ¡ Ëõãøó ÑóÌóÚó ÝöíåóÇ ÇáúæóÇåöÈõ¡ ÝóáóÇ ÚõÞúÑó Úóáóì
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÈóÚúÏó ÑõÌõæÚö ÇáúæóÇåöÈö ÝöíåóÇ¡ æóÅöäú ßóÇäó
ÇáúæóáóÏõ Óóáøóãó áöáúãóæúåõæÈö áóåõ ÈóÚúÏó ÑõÌõæÚö ÇáúæóÇåöÈö ÝöíåóÇ¡
ÝóßóÐóáößó áóÇ ÊõÚúÊóÈóÑõ ÌöäóÇíóÊõåõ Úóáóíúåö ÈóÚúÏó ÑõÌõæÚö
ÇáúæóÇåöÈö. æóßóÐóáößó áóæú ÃóÈóÞó ÇáúÚóÈúÏõ ÚöäúÏó ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ¡
ÝóÑóÏøóåõ ÑóÇÏøñ: ÝóáöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåöº áöÃóäøó ÇáúÅöÈóÇÞó
ÚóíúÈñ¡ æóÇáäøõÞúÕóÇäõ áóÇ íóãúäóÚõ ÇáÑøõÌõæÚó Ýöí ÇáúåöÈóÉö¡
æóÇáúÌõÚúáõ Úóáóì ÇáúãóæúåõæÈö áóåõº áöÃóäøóåõ ÑóÏøó Úóáóíúåö ãöáúßóåõ¡
æóÅöäøóãóÇ íóÓúÊóæúÌöÈõ ÇáúÌõÚóá ÈöÅöÍúíóÇÁö Çáúãöáúßö - ÈöÇáÑøóÏøö -
ÝóÅöÐóÇ ÃóÍúíóÇåõ ãóáóßó ÇáúãóæúåõæÈ áóåõ ßóÇäó ÇáúÌõÚúáõ Úóáóíúåö.
ÞóÇáó ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÔóÌóÑóÉð ÈöÃóÕúáöåóÇ¡ ÝóÞóØóÚóåóÇ: Ýóáóåõ
Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ. ÞóÇáó ÃóÈõæ ÚöÕúãóÉó: åóÐóÇ ÛóáóØñ¡ ÅáøóÇ Ãóäú
íõÑöíÏó ÈöÞóæúáöåö: ÈöÃóÕúáöåóÇ: ÈöÚõÑõæÞöåóÇ¡ æóíóÃúÐóä áóåõ Ýöí
ÞóØúÚöåóǺ áöÃóäøó ÇÊøöÕóÇáó ÇáúãóæúåõæÈö ÈöãóÇ áóíúÓó ÈöãóæúåõæÈò Ýöí
ãöáúßö ÇáúæóÇåöÈö Ýöí ãóÚúäóì ÇáÔøõíõæÚöº ÝóáóÇ ÊóÊöãøõ ÇáúåöÈóÉõ ÅáøóÇ
ÈóÚúÏó ÇáúÞóØúÚö¡ æóÅöÐóÇ ÊóãøóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÝöíåóÇ æóåöíó ãóÞúØõæÚóÉñ:
Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ. ÝóÃóãøóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÞóæúáöåö:
ÈöÃóÕúáöåóÇ: ÈöÚõÑõæÞöåóÇ ãöäú ÇáúÃóÑúÖö - æóÐóáößó ãóÚúáõæãñ -
ãõãóíøóÒñ¡ ÝóÇáúåöÈóÉõ ÊóãøóÊú Ýöí ÇáúÍóÇáö. Ëõãøó ÇáúÞóØúÚõ ÈóÚúÏó
Ðóáößó íóÌúÚóáõ ÇáÔøóÌóÑóÉó Ýöí Íõßúãö ÔóíúÁò ÂÎóÑóº áöÃóäøóåóÇ ßóÇäóÊú
äóÇãöíóÉð¡ æóÞóÏú
(12/98)
ÕóÇÑóÊú ÍóØóÈðǺ ÝóáóíúÓó áóåõ Ãóäú
íóÑúÌöÚó ÝöíåóǺ ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ ÞóÇáó: áóæú ÞóØóÚóåóÇ ÝóÌóÚóáóåóÇ
ÃóÈúæóÇÈðÇ¡ Ãóæú ÌõÐõæÚðÇ¡ áóãú íóßõäú áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ ÅÐóÇ
Úóãöáó ÝöíåóÇ ÔóíúÆðÇ - Þóáøó Ãóæú ßóËõÑó -º áöÃóäøóåóÇ ÇáúÂä áóíúÓóÊú
ÈöÔóÌóÑóÉò ßóãóÇ æóåóÈóåóÇ áóåõ¡ æóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ãóæúÖöÚöåóÇ
ãöäú ÇáúÃóÑúÖö¡ æóáóßöäøó ãóÇ ÐóßóÑóåõ Ýöí ÇáúßöÊóÇÈö ÃóÕóÍøõº áöÃóäøó
ãõÌóÑøóÏó ÇáúÞóØúÚö Ýöí ÇáÔøóÌóÑóÉö äõÞúÕóÇäñ - æóÅöäú ßóÇäó íóÒöíÏõ Ýöí
ãóÇáöíøóÊöåóÇ -º Ýóåõæó - ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÑóÛóÇÆöÈö ÇáäøóÇÓö Ýöíåö -
ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáÐøóÈúÍö Ýöí ÇáÔøóÇÉö¡ æóÇáäøõÞúÕóÇäõ Ýöí ÇáúãóæúåõæÈö áóÇ
íóãúäóÚõåõ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö¡ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅÐóÇ ÌóÚóáóåóÇ ÃóÈúæóÇÈðÇ Ãóæú
ÌõÐõæÚðÇ: ÝóÐóáößó ÒöíóÇÏóÉõ ÕöÝóÉò ÍóÇÏöËóÉò Ýöí ÇáúãóæúåõæÈö ÈöÝöÚúáö
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõº ÝóíóãúäóÚõåõ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö ÝöíåóÇ.
ÞóÇáó: æóáóæú æóåóÈóåóÇ áóåõ ÈöÛóíúÑö ÃóÕúáöåóÇ æóÃóÐöäó áóåõ Ýöí
ÞóÈúÖöåóÇ¡ ÝóÞóØóÚóåóÇ¡ æóÞóÈóÖóåóÇ: ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóǺ
áöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó ÌóÇÒóÊú æóåöíó ãóÞúØõæÚóÉñ¡ æóÝöí ÇáúÈóÇÈö ÇáúÃóæøóáö
ÌóÇÒó ÈöÇáúåöÈóÉö æóåöíó ÔóÌóÑóÉñ. æóåóÐóÇ ÅÔóÇÑóÉñ Åáóì ãóÇ ÐóßóÑóåõ
ÃóÈõæ ÚöÕúãóÉó: Ãóäøóåõ ÈóÚúÏó ÇáúÞóØúÚö áóÇ íóßõæäõ áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó
ÝöíåóÇ ÅÐóÇ ÊóãøóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÞóÈúáó ÇáúÞóØúÚö¡ æóÅöäøóãóÇ íóÑúÌöÚõ
ÝöíåóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ÊóãóÇãõ ÇáúåöÈóÉö ÈóÚúÏó ÇáúÞóØúÚö.
ÞóÇáó: æóÅöäú æóåóÈó áóåõ ËóãóÑóÉð Ýöí äóÎúáò¡ æóÃóÐöäó áóåõ Ýöí
ÞóÈúÖöåóÇ ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóǺ áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ: Ãóäøó
ÊóãóÇãó ÇáúåöÈóÉö ÅÐóÇ ßóÇäó ãóÚúÑöÖó ÇáúÝóÕúáö.
ÞóÇáó: ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÚóÈúÏðÇ¡ ÝóÌóäóì ÚóÈúÏõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ
ÌöäóÇíóÉð ÈóáóÛóÊú ÞöíãóÊõåõ¡ ÝóÝóÏóÇåõ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ: ÝóáöáúæóÇåöÈö
Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí åöÈóÊöåöº áöÃóäøó ÈöÇáúÝöÏóÇÁö íóÙúåóÑõ Úóäú
ÇáúÌöäóÇíóÉö¡ æóÚóÇÏó ßóãóÇ ßóÇäó ÞóÈúáó ÇáúÌöäóÇíóÉö¡ æóáóãú
íóÊóãóßøóäú Ýöí Úóíúäöåö ÒöíóÇÏóÉñ¡ ÝóßóÇäó áöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó
Ýöíåö¡ æóáóÇ íóÑõÏøó Úóáóì ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÔóíúÆðÇ ãöäú ÇáúÝöÏóÇÁöº
áöÃóäøóåõ ÝóÏóì ãöáúßóåõ ÈöÇÎúÊöíóÇÑöåö. æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó
ÈöÇáÑøõÌõæÚö íóäúÊóåöí ãöáúßõåõ ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏõ ÈöÇáúåöÈóÉö¡ æóÅöäú
ÑóÌóÚó ÞóÈúáó Ãóäú íóÝúÏöíóåõ ßóÇäóÊú ÇáúÌöäóÇíóÉõ Ýöí ÚöÊúÞö ÇáúÚóÈúÏö
íóÏúÝóÚõåõ ÇáúæóÇåöÈõ ÈöåóÇ Ãóæú íóÝúÏöíåº áöÃóäøó ÇáúãõÓúÊóÍóÞøó
ÈöÇáúÌöäóÇíóÉö äóÝúÓõ ÇáúÚóÈúÏö¡ æóÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ äóÝúÓöåö ÈöÇáúÌöäóÇíóÉö
äõÞúÕóÇäñ Ýöíåö¡ ÝóáóÇ íóãúäóÚ ÇáúæóÇåöÈ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö¡ Ëõãøó
ÈöÑõÌõæÚöåö ÈöÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí íóäúÚóÏöãõ ãöáúßõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ
ÈöÛóíúÑö ÇÎúÊöíóÇÑöåö¡ ÝóáóÇ íóÕöíÑõ åõæó ãõÓúÊóåúáößðÇ¡ æóáóÇ
ãõÎúÊóÇÑðÇ¡ æóáóßöäøó ÇáúÌöäóÇíóÉó ÊóÈúÞóì Ýöí ÑóÞóÈóÉö ÇáúÚóÈúÏö
ÝóíõÎóÇØóÈõ ãóÇáößå ÈöÇáÏøóÝúÚö¡ Ãóæú ÇáúÝöÏóÇÁö¡ æóãóÇáößõåõ:
ÇáúæóÇåöÈõ Ýöí ÇáúÍóÇáö¡ Ýóåõæó ÇáúãõÎóÇØóÈõ ÈöÐóáößó¡ ßóãóÇ áóæú ãóÇÊó
ãóæúáóì ÇáúÚóÈúÏö ÇáúÌóÇäöí¡ ÝóæóÑúËåõ æóÇÑöËåõ.
ÞóÇáó: æóáóæú æóåóÈóåõ ËóæúÈðÇ¡ ÝóÔóÞøóåõ äöÕúÝóíúäö¡ ÝóÎóÇØó äöÕúÝðÇ
ÞóÈóÇÁò¡ æóäöÕúÝåõ ÇáúÂÎóÑ Úóáóì ÍóÇáöåö: ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí
ÇáäøöÕúÝö ÇáúÈóÇÞöíº áöÃóäøó ÇáÔøöÞøó äõÞúÕóÇäñ Ýöí ÇáËøóæúÈö¡
æóÎöíóÇØóÉõ ÇáúÞóÈóÇÁö ÒöíóÇÏóÉñ Ýöí ÇáäøöÕúÝö ÇáøóÐöí ÍóÏóËóÊú
ÇáÒøöíóÇÏóÉõ ÈöÝöÚúáöåö Ýöíåö ÊóÚóÐøõÑ ÇáÑøõÌõæÚ. æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó
ÊóÚóÐøõÑó ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí ÇáäøöÕúÝö áóÇ íóãúäóÚõåõ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí
ÇáäøöÕúÝö ÇáúÈóÇÞöí. æóÅöäú ÞóÇáó: æóÅöäú æóåóÈó áóåõ ÔóÇÉñ¡
ÝóÐóÈóÍóåóÇ: ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóǺ áöÃóäøó ÇáÐøóÈúÍó
äõÞúÕóÇäñ Ýöí ÇáúÚóíúäöº ÝóÅöäøó Úóãóáóåõ Ýöí ÅÒúåóÇÞö ÇáúÍóíóÇÉö.
ÞóÇáó: æóÅöäú ÖóÍøóì ÈöåóÇ Ãóæú ÐóÈóÍóåóÇ Ýöí åóÏúíö ÇáúãõÊúÚóÉö: áóãú
íóßõäú áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ¡ Ýöí Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó¡ æóÞóÇáó
ãõÍóãøóÏñ: íóÑúÌöÚõ ÝöíåóÇ¡ æóÊõÌúÒöÆõåõ ÇáúÃõÖúÍöíøóÉõ¡ æóÇáúãõÊúÚóÉõ
áöáÐøóÇÈöÍö¡ æóáóãú íóÐúßõÑõ Þóæúáó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡
(12/99)
æóÞöíáó: Þóæúáõåõ: ßóÞóæúáö ÃóÈöí
íõæÓõÝó¡ ÃóãøóÇ ãõÍóãøóÏñ íóÞõæáõ: ãöáúßõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ áóãú íóÒõáú
Úóäú ÚóíúäöåóÇ¡ æóÇáÐøóÈúÍõ äõÞúÕóÇäñ ÝöíåóǺ ÝóáóÇ íóãúäóÚõ ÇáÑøõÌõæÚó
ÝöíãóÇ ÈóÞöíó¡ ßóÇáÔøóÇÉö áöáúÞóÕøóÇÈöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ãóÚúäóì
ÇáúÞöÑúÈóÉö Ýöí äöíøóÊöåö æóÝöÚúáöåö Ïõæäó ÇáúÚóíúäö¡ æóÇáúãóæúÌõæÏõ Ýöí
ÇáúÚóíúäö ÞóØúÚõ ÇáúÍõáúÞõæãö æóÇáúÃóæúÏóÇÌö ÓóæóÇÁñ ßóÇäó Úóáóì äöíøóÉ
ÇááøóÍúãö¡ Ãóæú äöíøóÉö ÇáúÞöÑúÈóÉö. æóÇóáøóÐöí ÍóÏóËó Ýöí ÇáúÚóíúäö
Ãóäøóåõ ÊóÚóáøóÞó Èöåö Íõßúãõ ÇáÔøóÑúÚö ãöäú ÍóíúËõ ÇáÊøóÕóÏøõÞö Èöåö¡
æóÐóáößó áóÇ íóãúäóÚõ ÇáÑøõÌõæÚó ßóÑõÌõæÚö ÇáÒøóßóÇÉö Ýöí ÇáúãóÇáö
ÇáúãóæúåõæÈö Ýöí íóÏö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ¡ Èóáú Ãóæúáóìº áöÃóäøó
ÇáÊøóÕóÏøõÞó åõäóÇ áóíúÓó ÈöãõÊóÍóÊøöãö¡ ÍóÊøóì íóßõæäó áóåõ Ãóäú
íóÃúßõáóåõ æóíõØúÚöãó ãóäú ÔóÇÁó ãöäú ÇáúÃóÛúäöíóÇÁö - ÈöÎöáóÇÝö
ÇáÒøóßóÇÉö - æóÃóÈõæ íõæÓõÝó íóÞõæáõ Ýöí ÇáÊøóÖúÍöíóÉö: ÌóÚóáóåóÇ
Çááøóåõ - ÊóÚóÇáóì - ÎóÇáöÕðÇ¡ æóÞóÏú Êóãøó Ðóáößó¡ ÝóáóÇ íóÑúÌöÚõ
ÇáúæóÇåöÈõ Ýöíåö ÈóÚúÏó Ðóáößó¡ ßóãóÇ áóæú ßóÇäó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ
ÃóÑúÖðÇ ÝóÌóÚóáóåóÇ ãóÓúÌöÏðÇ. æóÈóíóÇäõ ÞóæúáöäóÇ: Ãóäøó Ýöí
ÇáÊøóÞóÑøõÈö ÈöÅöÑóÇÞóÉö ÇáÏøóãö¡ æóÞóÏú ÍóÕóáó Ðóáößóº ÃóáóÇ ÊóÑóì
Ãóäøóåõ áóæú ÓóÑóÞó ÇáúãóÐúÈõæÍ¡ Ãóæú åóáóßó: ßóÇäó ãõÌúÒöÆðÇ Úóäúåõ¡
æóÅöÈóÇÍóÉ ÇáÊøóäóÇæõáö ãöäúåõ ÈöÅöÐúäö ãóäú áóåõ ÇáúÍóÞøõ ÈöÞóæúáöåö:
ÊóÚóÇáóíóÇ ÃóÝúØöÑóÇ ãöäúåóÇ.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ íóÌõæÒ áóåõ Ãóäú íóÊóÕóÑøóÝó ÝöíåóÇ Úóáóì ÛóíúÑö
ÇáúæóÌúåö ÇáúãóÃúÐõæäö Ýöíåö¡ æóåõæó ÈöØóÑöíÞö ÇáÊøöÌóÇÑóÉö æóíóãúäóÚõ
ãöäú Ðóáößó¡ æóáóæú ÝóÚóáóåõ ßóÇäó ÖóÇãöäðÇ¡ ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøóåõ Êóãøó
ãóÚúäóì ÇáÊøóÞóÑøõÈö Èöåö¡ Ýóíóßõæä äóÙöíÑ åóÐóÇ ãöäú ÇáÒøóßóÇÉö: ãóÇ
ÅÐóÇ ÃóÏøóÇåõ Åáóì ÇáúÝóÞöíÑö ÈöäöíøóÉö ÇáÒøóßóÇÉö¡ æóáóíúÓó áöáúæóÇåöÈö
Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåö ÈóÚúÏó Ðóáößó. æóåóÐóÇ ÇáúÝöÚúáõ Ýöí ÕõæÑóÉö ÐóÈúÍö
ÔóÇÉö ÇáúÞóÕøóÇÈö æóáóßöäú Ýöí ÇáúãóÚúäóì æóÇáúÍõßúãö ÛóíúÑõåõ æóáóÇ
ÊõÚúÊóÈóÑõ ÇáÕøõæóÑõ¡ ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáÐøóÈúÍó íóÊóÍóÞøóÞõ ãöäú
ÇáúãõÓúáöãö¡ æóÇáúãóÌõæÓöíøö¡ æóÇáÊøóÖúÍöíóÉõ áóÇ ÊóÊóÍóÞøóÞõ ÅáøóÇ
ãöãøóäú åõæó Ãóåúáñ¡ ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøóåõ Ýöí ÇáúãóÚúäóì ÛóíúÑ ÇáÐøóÈúÍö.
Ëõãøó ÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò: ÈöÑõÌõæÚö ÇáúæóÇåöÈö áóÇ ÊóÈúØõáõ ÇáÊøóÖúÍöíóÉõº
áöÃóäøó ÑõÌõæÚóåõ Ýöí ÇáúÞóÇÆöãö Ïõæäó ãóÇ íõáóÇÔóì ãöäúåõ¡ æóÞóÏú
ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÇáÑøõÌõæÚó íõäúåöí ãöáúßó ÇáúãóæúåõæÈö áóåõº ÝóÅöäøóãóÇ
ÇäúÚóÏóãó ãöáúßöåö ÈöÛóíúÑö ÇÎúÊöíóÇÑöåö¡ æóåõæó Ýöí ÍóÞøö äóÙöíÑ ãóÇ
áóæú åóáóßó ÈóÚúÏó ÇáÐøóÈúÍö.
ÞóÇáó: ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÏöÑúåóãðÇ¡ ÝóÞóÈóÖóåõ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ
æóÌóÚóáóåõ ÕóÏóÞóÉð áöáøóåö ÊóÚóÇáóì: ÝóáöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåö
ãóÇ áóãú íóÞúÈöÖúåõ ÇáúãõÊóÕóÏøóÞõ Úóáóíúåöº áöÃóäøóåõ ÇáúÊóÒóãó Ýöíåö
ÇáÕøóÏóÞóÉó ÈöäóÐúÑöåö¡ ÝóáóÇ íóßõæäõ Ðóáößó ÃóÞúæóì ãöäú æõÌõæÈö
ÇáÕøóÏóÞóÉö Úóáóíúåö Ýöíåö ÈöÅöíÌóÇÈö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóåõæó
ÇáÒøóßóÇÉõº æóÐóáößó áóÇ íóãúäóÚõåõ ãöäú ÇáÑøõÌõæÚöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó
ÞóÈúÖó ÇáúãõÊóÕóÏøóÞö Úóáóíúåö áóÇ íõÊöãøõ ãóÚúäóì ÇáúÚöÈóÇÏóÉö
æóÇáÊøóÞóÑøõÈö Ýöíåö¡ (æóßóÐóáößó) áóæú æóåóÈó áóåõ äóÇÞóÉð¡ ÝóÌóÚóáóåóÇ
ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ÈóÏóäóÉ¡ æóÞóáøóÏóåóÇ: ÝóáöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó
ÝöíåóÇ ÞóÈúáó Ãóäú íóäúÍóÑóåóÇ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ. æóÝóÑøóÞó ÃóÈõæ
íõæÓõÝó Èóíúäó åóÐóÇ æóÇáúÃóæøóáö ÝóÞóÇáó: ÈöÇáÊøóÞúáöíÏö ÑóÃóíúÊõãú¡
ÌóÚóáóåóÇ áöáøóåö - ÊóÚóÇáóì - ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ áóæú ÞóáøóÏóåóÇ Úóäú
åóÏúíò æóÇÌöÈò¡ ÝóåóáóßóÊú ÞóÈúáó Ãóäú íóäúÍóÑóåóÇ: ÝóÅöäøóåõ Úóáóíúåö
ÃõÎúÑóì - ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÈóÚúÏó ÇáäøóÍúÑö - æóÅöäú æóåóÈó áóåõ
ÃóÌúÒóÇÚðÇ¡ ÝóßóÓóÑóåóÇ¡ æóÌóÚóáóåóÇ ÍóØóÈðÇ: Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó
ÝöíåóǺ áöÃóäøó åóÐóÇ äõÞúÕóÇäñ Ýöí ÇáúÚóíúäö - æóÅöäú ßóÇäó íóÒöíÏõ Ýöí
ÇáúãóÇáöíøóÉö¡ ÝóÐóáößó ÈöÒöíóÇÏóÉö ÑóÛóÇÆöÈö ÇáäøóÇÓö Ýöíåö áóÇ
áöãóÚúäðì Ýöí ÇáúÚóíúäö - ÝóáöåóÐóÇ ßóÇäó
(12/100)
áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ. (æóßóÐóáößó)
áóæú æóåóÈó áóåõ áóÈóäóåóÇ¡ ÝóÌóÚóáóåõ ØöíäðÇ: ÝóåóÐóÇ äõÞúÕóÇäñ¡ ÝóÅöäú
ÃóÚóÇÏóåõ áóÈóäðÇ áóãú íóÑúÌöÚú ÝöíåóǺ áöÃóäøó åóÐóÇ ÇááøóÈóäó ÍóÇÏöËñ
ÈöÝöÚúáöåö¡ Ãóæú ÖóÑúÈõ ÇááøóÈóäö ãöäú ÇáØøöíäö ÒöíóÇÏóÉñ Ýöí Úóíúäöåö¡
ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ÍóÇÏöËðÇ Ýöí íóÏö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõº ãóäóÚó Ðóáößó
ÇáúæóÇåöÈó ãöäú ÇáÑøõÌõæÚö¡ æóÅöäú æóåóÈó áóåõ äóÌöíÍðÇ ÝóÌóÚóáóåõ
ÎóáøðÇ: áóãú íóÑúÌöÚú Ýöíåöº áöÃóäøó ãóÇáöíøóÉó ÇáúÎóáøö ÛóíúÑõ
ãóÇáöíøóÉö ÇáäøóÌöíÍö¡ æóåóÐöåö ãóÇáöíøóÉñ ÍóÏóËóÊú ÈöÕóäúÚóÉò ÍóÇÏöËóÉò
Ýöí ÇáúÚóíúäö Ýöí íóÏö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ. æóÅöäú æóåóÈó áóåõ ÓóíúÝðÇ
ÝóÌóÚóáóåõ ÓóßóÇßöíäó¡ Ãóæú ÓößøöíäðÇ: áóãú íóßõäú áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó
Ýöíåöº áöÃóäøó ÇáÓøößøöíäó ÛóíúÑõ ÇáÓøóíúÝö.
(æóßóÐóáößó) Åäú ßóÓóÑóåõ¡ ÝóÌóÚóáó ãöäúåõ ÓóíúÝðÇ ÂÎóÑóº áöÃóäøó åóÐóÇ
ÇáËøóÇäöí ÍóÇÏöËñ ÈöÚöáúãöåöº ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáúÛóÇÕöÈó áóæú ÝóÚóáó
Ðóáößó ßóÇäó ÖóÇãöäðÇ ÞöíãóÉó ÇáÓøóíúÝö ÇáúãóÛúÕõæÈö ãöäúåõ æóíóÌúÚóá
ãóÇ ÖóÑóÈóåõ áóåõ. ÞóÇáó: æóÅöäú æóåóÈó áóåõ ÏóÇÑðÇ¡ ÝóÈóäóÇåóÇ Úóáóì
ÛóíúÑö Ðóáößó ÇáúÈöäóÇÁö¡ æóÊóÑóßó ÈóÚúÖóåóÇ Úóáóì ÍóÇáöåóÇ: áóãú íóßõäú
áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí ÔóíúÁò ãöäúåóǺ áöÃóäøó ãóÇ ÒóÇÏó Ýöí ÇáúÈöäóÇÁö
Ýöí ÌóÇäöÈò ãöäúåóÇ íóßõæäõ ÒöíóÇÏóÉð Ýöí ÌóãöíÚöåóÇ¡ ßóãóÇ Ýöí
ÇáúÃóÑúÖö ÅÐóÇ Èóäóì Ýöí äóÇÍöíóÉò ãöäúåóÇ.
ÞóÇáó: æóÅöäú æóåóÈó áóåõ ÍóãøóÇãðÇ ÝóÌóÚóáóåõ ãóÓúßóäðÇ¡ Ãóæú æóåóÈó
áóåõ ÔóíúÆðÇ ÝóÌóÚóáóåõ ÍóãøóÇãðÇ: ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúÈöäóÇÁõ Úóáóì ÍóÇáöåö
- áóãú íóÒöÏú Ýöíåö ÔóíúÁñ - Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåöº áöÃóäøó
ÊóÕóÑøõÝóåõ Ýöí ÇáúãóäúÝóÚóÉö - Ïõæäó ÇáúÚóíúäö - æóÇáúãóÇäöÚõ ãöäú
ÇáÑøõÌõæÚö ÒöíóÇÏóÉñ Ýöí ÇáúÚóíúäö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÒóÇÏó Úóáóíúåö ÈöäóÇÁ¡
Ãóæú ÛóáøóÞó Úóáóíúåö ÈóÇÈðÇ¡ Ãóæú ÌóÕøóÕóåõ¡ Ãóæú ÃóÕúáóÍóåõ¡ Ãóæú
ÌóÚóáóåõ ÈöÕóÇÑõæÌò¡ Ãóæú ØöäúíóÉò¡ ÝóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöíåöº
áöÃóäøó åóÐóÇ ßõáøóåõ ÒöíóÇÏóÉñ Ýöí ÚóíúäöåóÇ.
ÞóÇáó: ãóÑöíÖñ æóåóÈó áöÕóÍöíÍò ÚóÈúÏðÇ íõÓóÇæöí ÃóáúÝðÇ¡ æóáóÇ ãóÇáó
áóåõ ÛóíúÑõåõ¡ ÝóÚóæøóÖóåõ ÇáÕøóÍöíÍ ãöäúåõ ÚöæóÖðÇ¡ æóÞóÈóÖóåõ
ÇáúãóÑöíÖõ¡ Ëõãøó ãóÇÊó¡ æóÇáúÚöæóÖõ ÚöäúÏóåõ: ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúÚöæóÖõ
ãöËúáó ËõáõËóíú ÞöíãóÉö ÇáúÚóÈúÏö¡ Ãóæú ÃóßúËóÑóº ÝóÇáúåöÈóÉõ ãóÇÖöíóÉñ¡
áöÃóäøó ÇáúÚöæóÖó ÇáúãóÞúÈõæÖó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúãóÔúÑõæØö¡ Ãóæú ÃóÞúæóì¡
æóÇáËøõáõËõ ãöäúåõ ßóÇäó ãöäú ÎóÇáöÕö ÍóÞøöåö¡ æóÇáËøõáõËóÇäö ÍóÞøõ
ÇáúæóÑóËóÉö¡ ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáúÚöæóÖõ ãöËúáó ËõáõËóíú ÞöíãóÉö ÇáúÚóÈúÏö¡
ÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøóåõ áóãú íóÈúØõáú ÔóíúÆðÇ ãöäú ÍóÞøö ÇáúæóÑóËóÉö¡
ÈöÊóÕóÑøõÝöåö¡ æóÅöäøóãóÇ ÊóÕóÑøóÝó ÝöíãóÇ åõæó ÎóÇáöÕ ÍóÞøöåö¡
ÝóßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ ãóÇÖöíóÉð¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú ÞöíãóÊõåõ ÞöíãóÉ ÇáúÚöæóÖö
äöÕúÝó ÞöíãóÉö ÇáúåöÈóÉö¡ íóÑúÌöÚõ æóÑóËóÉõ ÇáúæóÇåöÈö Ýöí ÓõÏõÓö
ÇáúåöÈóÉöº áöÃóäøó ÍóÞøóåõãú Ýöí ËõáõËóíú ÇáúÚóÈúÏö¡ æóÞóÏú æóÕóáó
Åáóíúåöãú ãöäú ÇáúÚöæóÖö ÈöÞóÏúÑö ãóÇáöíøóÉö äöÕúÝö ÇáúÚóÈúÏö¡
ÝóÅöäøóãóÇ ÊóÈóÞøóì áöÅöÊúãóÇãö ÍóÞøöåöãú ÓõÏõÓõ ÇáúÚóÈúÏöº ÝóáöåóÐóÇ
íóÑúÌöÚõ ÇáúæóÇÑöËõ ÈöÓõÏõÓö ÇáúåöÈóÉö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇáúÚöæóÖõ ÔóÑúØðÇ
Ýöí ÃóÕúáö ÇáúåöÈóÉö¡ ÝóÅöäú ÔóÇÁó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ÑóÏøó ÇáúåöÈóÉó
ßõáøóåóÇ æóÃóÎóÐó ÇáúÚöæóÖó¡ æóÅöäú ÔóÇÁó ÑóÏøó ÓõÏõÓó ÇáúåöÈóÉö
æóÃóãúÓóßó ÇáúÈóÇÞöíº áöÃóäøóåõ ãóÇ ÑóÖöíó ÈöÓõÞõæØö ÍóÞøöåö Úóäú
ÚöæóÖöåö ÅáøóÇ ÈöÃóäú íõÓóáøöãó áóåõ ÌóãöíÚó ÇáúãóæúåõæÈö¡ æóáóãú
íõÓóáøö㺠æóáöÃóäøó ÇáÊøóÈúÚöíÖó Ýöí Çáúãöáúßö ÇáúãõÌúÊóãöÚö ÚóíúÈñ¡
ÝóÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ ÌõÒúÁò ãöäú ÇáúÚóÈúÏö - æóÅöäú Þóáøó - ÈöÊóÚóíøõÈö ãóÇ
ÈóÞöíó ãöäúåõ¡ æóÍóÞøõ ÇáÑøóÏøö ÈöÇáúÚóíúÈö ËóÇÈöÊñ ÈóÚúÏó ÇáÊøóÞóÇÈõÖö
ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúÚöæóÖõ ãóÔúÑõæØðǺ áöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó ÈöÔóÑúØö ÇáúÚöæóÖö
ÊóÕöíÑõ ÈóíúÚðÇ ÈöÇáúÞöíóÇÓöº ÝóáöåóÐóÇ ËóÈóÊó áóåõ ÇáúÎöíóÇÑõ
(12/101)
Ýöí ÑóÏøö ãóÇ ÈóÞöíó¡ ÝóÅöÐóÇ áóãú íóßõäú
ÇáúÚöæóÖõ ãóÔúÑõæØðÇ ÝóÅöäøóåõ áóÇ íóÕöíÑõ ãõÚóÇæóÖóÉð ÈöÇáÊøóÞóÇÈõÖö
Ýöí Íõßúãö ÇáÑøóÏøö ÈöÇáúÚóíúÈö¡ ÝóíóÑõÏø ÓõÏõÓ ÇáúåöÈóÉö¡ æóáóÇ íóßõæäõ
áóåõ Ãóäú íóÓúÊóÑöÏøó ÇáúÚöæóÖóº áöÃóäøó ãöáúßóåõ Úóáóì ÓóÈöíáö
ÇáúåöÈóÉö¡ æóÞóÏú ãóÇÊó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ¡ ÝóáóÇ ÑõÌõæÚó áóåõ Ýöíåö
ÈóÚúÏó Ðóáößó¡ æóÇóááøóåõ - ÓõÈúÍóÇäóåõ æóÊóÚóÇáóì - ÃóÚúáóãõ.
[ÈóÇÈõ åöÈóÉö ÇáúãóÑöíÖö]
ö (ÞóÇáó: æóáóÇ íóÌõæÒõ åöÈóÉõ ÇáúãóÑöíÖö¡ æóáóÇ ÕóÏóÞóÊõåõ ÅáøóÇ
ãóÞúÈõæÖóÉð ÝóÅöÐóÇ ÞõÈöÖóÊú: ÌóÇÒóÊú) ¡ æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÃóÈöí áóíúáóì:
ÊóÌõæÒõ ÛóíúÑó ãóÞúÈõæÖóÉòº áöÃóäøóåóÇ æóÕöíøóÉñ ÈöÏóáöíáö ÃóäøóåóÇ
ÊõÚúÊóÈóÑõ ãöäú ÇáËøõáõËö ÝóÇáúæóÕöíøóÉõ ÊóÊóÃóßøóÏõ ÈöÇáúãóæúÊö -
ÞõÈöÖóÊú Ãóæú áóãú ÊõÞúÈóÖú - æóáóÇ ÊóÈúØõáõ Èöåö¡ ÝóßóÐóáößó ÇáúåöÈóÉõ
Ýöí ÇáúãóÑóÖöº æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáúãóÑóÖó ÓóÈóÈõ ÇáúãóæúÊö¡ æóÌóÚóáó ãóÇ
íõÈóÇÔöÑõåõ ÇáúãóÑöíÖõ Ýöí ÇáúÍõßúãö ßóÇáËøóÇÈöÊö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö¡
ÍóÊøóì áóæú ØóáøóÞó ÒóæúÌóÊóåõ ËóáóÇËðÇ¡ æóÑöËóÊúåõ ÈöãóäúÒöáóÉö ãóÇ
áóæú æóÞóÚóÊú ÇáúÝõÑúÞóÉõ ÈóíúäóåõãóÇ ÈöÇáúãóæúÊö¡ ÝóåóÐóÇ ãöËúáõåõ¡
æóáóßöäøóÇ äóÞõæáõ: ÇáúãóÚúäóì ÇáøóÐöí áóåõ æóáöÃóÌúáöåö áóÇ ÊóÊöãøõ
ÇáúåöÈóÉõ æóÇáÕøóÏóÞóÉõ ãöäú ÇáÕøóÍöíÍö ÅáøóÇ ÈöÇáúÞóÈúÖö ãóæúÌõæÏñ Ýöí
ÍóÞøö ÇáúãóÑöíÖö¡ æóåõæó Ãóäøóåõ Êóãúáöíßñ ÈöÚóÞúÏö ÊóÈóÑøõÚòº Ýóíóßõæäõ
ÖóÚöíÝðÇ Ýöí äóÝúÓöåö áóÇ íõÝöíÏõ Íõßúãõåõ¡ ÍóÊøóì íóäúÖóãøó Åáóíúåö ãóÇ
íõÄóíøöÏõåõ¡ æóåóÐóÇ Ýöí ÍóÞøö ÇáúãóÑöíÖö ÃóÙúåóÑõº áöÃóäøó ÊóÕóÑøõÝóåõ
ÃóÖúÚóÝõ ãöäú ÊóÕóÑøõÝö ÇáÕøóÍöíÍö. æóÇÚúÊöÈóÇÑõåõ ãöäú ÇáËøõáõËö áóÇ
íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøóåõ ÛóíúÑõ ËóÇÈöÊò Ýöí ÇáúÍóÇáö - ßóßóÝóÇáóÊöåö¡
ÝóÅöÚúÊóÇÞóåõ¡ æóåóÐóÇ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúæóÕöíøóÉöº ÝóÅöäøóåóÇ ÎöáóÇÝóÉñ -
Ëõãøó Çáúãöáúßõ ãöäú ËóãóÑóÇÊöåóÇ¡ æóÇáúÎöáóÇÝóÉõ áóÇ Êóßõæäõ ÅáøóÇ
ÈóÚúÏó ÇáúãóæúÊö¡ æóåóÐóÇ ÚóÞúÏõ Êóãúáöíßò¡ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÅöÖóÇÝóÉó¡
ÝóÅöÐóÇ áóãú íõÊøóÝóÞú ÞóÈúáó ÇáúãóæúÊö ÊóÈúØõáõ ÈöÇáúãóæúÊö¡
ßóÇáúÈóíúÚö ÇáúãóæúÞõæÝö¡ ÅÐóÇ áóãú íóÊøóÕöáú Èöåö ÇáúÅöÌóÇÒóÉõ ÍóÊøóì
ãóÇÊó ÃóÍóÏõåõãóÇ. æóáóÇ íóÞõæáõ: ÇáØøóáóÇÞõ íóÕöíÑõ ßóÇáúãõÖóÇÝö¡
æóáóßöäú ÊõÞóÇãõ ÇáúÚöÏøóÉõ ÚöäúÏó ÇáúãóæúÊö ãóÞóÇãó ÍóÞöíÞóÉö
ÇáäøößóÇÍö ÃóäøóåóÇ áöÍóÞøöåóÇ Ýöí ãóÇáöåö ÈóÚúÏó ÊóÚóáøõÞöåö¡ æóáöåóÐóÇ
ÇÚúÊóÈóÑúäóÇ åöÈóÊóåõ ãöäú ÇáËøõáõËö åõäóÇ¡ æóÃóäøó ÍóÞøó ÇáúæóÇÑöËö
ÊóÚóáøóÞó ÈöËõáõËóíú ãóÇáöåö ÈöãóÑóÖöåö¡ ÝóáöÅöÈúÞóÇÁö ÍóÞøöåöãú
ÌóÚóáúäóÇ åöÈóÊóåõ ãöäú ÇáËøõáõËö.
ÞóÇáó ÝóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÏóÇÑðÇ ÝóÞóÈóÖóåóÇ¡ Ëõãøó ãóÇÊó æóáóÇ
ãóÇáó áóåõ ÛóíúÑóåóÇ: ÌóÇÒóÊú ÇáúåöÈóÉõ Ýöí ËõáõËöåóÇ æóÑóÏøó
ÇáËøõáõËóíúäö Åáóì ÇáúæóÑóËóÉö. (æóßóÐóáößó) ÓóÇÆöÑõ ãóÇ íõÞúÓóãõ æóãóÇ
áóÇ íõÞúÓóãõ¡ ÅáøóÇ ÝöíãóÇ áóÇ íóäúÞóÓöãõ ÝóáóÇ ÅÔúßóÇá¡ æóÃóãøóÇ ÝöíãóÇ
íõÞúÓóãõº ÝóáöÃóäøó ÇáúãóæúåõæÈó áóåõ ãóáóßó Çáúßõáø ÈöÇáúÞóÈúÖö¡ Ëõãøó
ÈóØóáó ãöáúßõåõ Ýöí ÇáËøõáõËóíúäö ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö ÅÐóÇ áóãú ÊõÌöÒú
ÇáúæóÑóËóÉõ ÝóßóÇäó åóÐóÇ ÔõíõæÚðÇ ØóÇÑöíðÇ ÝöíãóÇ ÈóÞöíó¡ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ
ÅÐóÇ ÇÓúÊóÍóÞøó äöÕúÝó ÇáÏøóÇÑöº ÝóÅöäøóåõ íóÊóÈóíøóäõ Ãóäøóåõ áóÇ
íóãúáößõ ÇáúãõÓúÊóÍóÞø ÈöÇáúÞóÈúÖö¡ æóÞóÏú ÈóØóáó ÇáúÚóÞúÏõ Ýöíåö ãöäú
ÇáúÃóÕúáö¡ Ýóáóæú ÌóÇÒó Ýöí ÇáúÈóÇÞöí: ßóÇäó ÔóÇÆöÚðÇ ÝöíãóÇ íóÍúÊóãöáõ
ÇáúÞöÓúãóÉóº æóÐóáößó íóãúäóÚõ ÇÈúÊöÏóÇÁó Çáúãöáúßö ÈöÇáúåöÈóÉö.
ÞóÇáó: ÝóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÌóÇÑöíóÉð¡ ÝóßóÇÊöÈõåóÇ ÇáúãóæúåõæÈõ
áóåõ¡ Ëõãøó ãóÇÊó ÇáúãóÑöíÖõ¡ æóáóÇ ãóÇáó áóåõ ÛóíúÑóåóÇ¡ ÝóÚóáóì
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ËõáõËðÇ ÞöíãóÊöåóÇ áöáúæóÑóËóÉö¡ æóáóÇ ÊõÑóÏøõ
ÇáúßöÊóÇÈóÉõº áöÃóäøó
(12/102)
ÇáúßöÊóÇÈóÉó ãöäúåõ ÕóÍöíÍóÉñ áóÇÒöãóÉñ¡
áößóæúäöåö ãóÇáößðÇ áóåóÇ Íöíäó ßóÇäóÊú¡ ÝóãóÇ ÏóÇãóÊú ÈóÇÞöíóÉð áóÇ
ÊóÍúÊóãöáõ ÇáäøóÞúáó ãöäú ãöáúßò Åáóì ãöáúßòº æóáöÃóäøó Ýöí ÑóÏøö
ËõáõËöåóÇ Úóáóì ÇáúæóÑóËóÉö ÅÈúØóÇáõ ÇáúÍóÞøö ÇáËøóÇÈöÊö áóåóÇ Ýöí
äóÝúÓöåóÇ æóßóÓúÈöåóÇ¡ æóÐóáößó áóÇ íóÌõæÒõ¡ æóÅöäú ÊóÚóÐøóÑó ÑóÏøõ
ÚóíúäöåóÇ ÈöÓóÈóÈò ÈóÇÔóÑóåõ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ßóÇäó ÖóÇãöäðÇ
áöáúæóÑóËóÉö ÞöíãóÉó ÍöÕøóÊöåöãú ãöäúåóÇ¡ ßóãóÇ áóæú ßóÇäó ÃóÚúÊóÞóåóÇ
Ãóæú ÏóÈóÑóåóÇ¡ ÝóÅöäú ÞóÖóì ÇáúÞóÇÖöí Úóáóíúåö ÈöËõáõËóíú ÞöíãóÊöåóÇ¡
Ëõãøó ÚóÌóÒóÊú ÇáúãõßóÇÊóÈóÉõ áóãú íóßõäú áöáúæóÑóËóÉö ÚóáóíúåóÇ
ÓóÈöíáñº áöÃóäøó ÇáúÞóÇÖöí ÞóÖóì ÈöÇáúÞöíãóÉö¡ æóÇáÓøóÈóÈõ ÇáúãõæÌöÈõ
áöáúÞóÖóÇÁö Èöåö - æóåõæó ÇáúÚóÌúÒõ Úóäú ÑóÏøö ÇáúÚóíúäö - íóÊóÍóÞøóÞõ
ÝóÇäúÊóÞóáó ÍóÞøõåõãú Åáóì ÇáúÞöíãóÉö¡ Ëõãøó áóÇ íóÚõæÏõ Ýöí ÇáúÚóíúäö
ÈóÚúÏó Ðóáößó ÈöÒóæóÇáö ÇáúÚóÌúÒö - ßóÇáúãóÛúÕõæÈö ÅÐóÇ ÚóÇÏó ãöäú
ÅÈóÇÞöåö ÈóÚúÏó ãóÇ ÞóÖóì ÇáúÞóÇÖöí ÈöÞöíãóÊöåö Úóáóì ÇáúÛóÇÕöÈö -
æóÅöÐóÇ ÚóÌóÒóÊú ÞóÈúáó ÇáúÞóÖóÇÁö ÃóÎóÐõæÇ ËõáõËóíúåóǺ áöÃóäøó
ÇáúãóÇäöÚó ÒóæóÇáñ ÞóÈúáó ÇäúÊöÞóÇáö ÍóÞøöåöãú ãöäú ÚóíúäöåóÇ Åáóì
ãóÍöáøò ÂÎóÑó¡ Ýóåõæó ßóÇáúãóÛúÕõæÈö ÅÐóÇ ÚóÇÏó ÞóÈúáó ÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí
ÈöÇáúÞöíãóÉö.
(æóßóÐóáößó) Åäú ßóÇÊóÈóåóÇ ÈóÚúÏó ãóæúÊö ÇáúãóÑöíÖö (ÝóÇáúÌóæóÇÈõ)
Úóáóì ãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãóÇ áóãú íóÞúÖö ÇáúÞóÇÖöí ÈöËõáõËóíúåóÇ
áöáúæóÑóËóÉöº áöÃóäøó ãöáúßó ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÈóÇäó ÈöÈóÞóÇÁö ÞóÈúÖöåö¡
æóÅöÐóÇ ÝóÓóÏó ÇáÓøóÈóÈõ ãóÇ áóãú íóÞúÖö ÇáúÞóÇÖöí Úóáóíúåö ÈöÇáÑøóÏøö¡
ÝóÅöäú ÞóÖóì ÇáúÞóÇÖöí ÈöÐóáößó ÚóÇÏó Çáúãöáúßõ áóåõ Ýöí ËõáõËóíúåóÇ
Åáóì ÇáúæóÑóËóÉö ÈöÞóÖóÇÁö ÇáúÞóÇÖöí ÝóÅöäú ÃóÚúÊóÞóåóÇ ÇáúãóæúåõæÈõ
áóåõ ÈóÚúÏó Ðóáößó¡ Ýóåõæó ÈöãóäúÒöáóÉö ÚöÊúÞö ÃóÍóÏö ÇáÔøóÑöíßóíúäö
ÇáúÌóÇÑöíóÉ ÇáúãõÔúÊóÑóßóÉ¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ðóáößó Ýöí ßöÊóÇÈö
ÇáúÚöÊúÞö.
ÞóÇáó: ãóÑöíÖñ æóåóÈó áöãóÑöíÖò ÚóÈúÏðÇ æóÓóáøóãóåõ Åáóíúåö
ÝóÃóÚúÊóÞóåõ¡ æóáóíúÓó áöæóÇÍöÏö ãöäúåõãóÇ ãóÇá ÛóíúÑå¡ Ëõãøó ãóÇÊó
ÇáúæóÇåöÈõ¡ Ëõãøó ãóÇÊó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ¡ ÞóÇáó: íóÓúÚóì ÇáúÚóÈúÏõ Ýöí
ËõáõËöí ÞöíãóÊöåö áöæóÑóËóÉö ÇáúæóÇåöÈöº áöÃóäøó ÚöÊúÞó ÇáúãóæúåõæÈö
áóåõ Ýöí ãóÑóÖö ãóæúÊöåö ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúæóÕöíøóÉö¡ ÝóíóÊóÃóÎøóÑõ Úóäú
ÇáÏøóíúäö¡ æóËõáõËðÇ ÞöíãóÊöåö Ïóíúäñ áöæóÑóËóÉö ÇáúæóÇåöÈö Úóáóì
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõº ÝóÅöäøóåõ ÃóÊúáóÝó Úóáóíúåöãú ÍóÞøóåõãú Ýöí ËõáõËóíú
ÇáúÚóÈúÏö ÈöÇáúÅöÚúÊóÇÞö¡ ÝóÚóáóì ÇáúÚóÈúÏö Ãóäú íóÓúÚóì Ýöí Ðóáößó
áóåõãú¡ æóÅöäøóãóÇ ÈóÞöíó ãóÇáõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ËõáõË ÑóÞóÈóÊöåö
ÝóÓóáøóãó áóåõ ÈöØóÑöíÞö ÇáúæóÕöíøóÉö ËõáõË åóÐóÇ ÇáËøõáõËö¡ æóíóÓúÚóì
Ýöí ËõáõËóíú åóÐóÇ ÇáËøõáõËö áöæóÑóËóÉö ÇáúãóæúåõæÈ áóåõ¡ æóßóÇäó
ÌóãöíÚõ ãóÇ Úóáóíúåö ÇáÓøöÚóÇíóÉõ Ýöí ËóãóÇäöíóÉö ÃóÊúÓóÇÚò ÞöíãóÊõåõ¡
æóÅöäøóãóÇ íõÓóáøöãõ áóåõ ÇáÊøõÓúÚ¡ æóÅöäú ßóÇäó Úóáóì ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ
Ïóíúä ÃóáúÝ ÏöÑúåóãò¡ æóÞöíãóÉõ ÇáúÚóÈúÏö ÃóáúÝõ ÏöÑúåóãò ÓóÚóì
ÇáúÚóÈúÏõ Ýöí ÞöíãóÊöåö íóÖúÑöÈõ ÝöíåóÇ ÛóíúÑóåóÇ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ
ÈöÏóíúäöåöãú¡ æóæóÑóËóÉõ ÇáúæóÇåöÈö ÈöËõáõËóíú ÞöíãóÉö ÇáúÚóÈúÏöº
áöÃóäøó Ïóíúäó ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ãõÍöíØñ ÈöÊóÑößóÊöåö¡ ÝóÚóáóì ÇáúÚóÈúÏö
ÇáÓøöÚóÇíóÉõ Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÞöíãóÉöº áöÑóÏøö ÇáúæóÕöíøóÉö¡ Ëõãøó åóÐöåö
ÇáúÞöíãóÉõ ÊóÑößóÉõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÝóíóÖúÑöÈõ ÝöíåóÇ ÛõÑóãóÇÄõåõ
ÈöÏõíõæäöåöãú¡ æóÏóíúäõ æóÑóËóÉö ÇáúæóÇåöÈö Úóáóíúåö ËõáõËðÇ ÞöíãóÊöåö¡
æóÏóíúäõ ÇáúÛóÑöíãö ÇáúÂÎóÑö ÃóáúÝñ¡ ÝóÊõÞúÓóãõ ÇáÊøóÑößóÉõ ÈóíúäóåõãóÇ
ÈöÇáúÍöÕøóÉö.
ÞóÇáó: ãóÑöíÖñ æóåóÈó áöãóÑöíÖò ÚóÈúÏðÇ æóåõæó ËõáõËõ ãóÇáöåö¡
æóÓóáøóãóåõ Åáóíúåö¡ Ëõãøó Åäøó ÇáúãóæúåõæÈó áóåõ ÞóÊóáó ÇáúæóÇåöÈó Ýöí
ãóÑóÖöåö: ÝóÇáúåöÈóÉõ ãóÑúÏõæÏóÉñ Åáóì æóÇÑöËöåöº áöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó Ýöí
ÇáúãóÑóÖö Ýöí Íõßúãö ÇáÊøóäúÝöíÐö ãõÚúÊóÈóÑñ ÈöÇáúæóÕöíøóÉöº æóáöåóÐóÇ
íóäúÝõÐõ ãöäú ÇáËøõáõËö ÈóÚúÏó ÇáÏøóíúäö¡
(12/103)
æóáóÇ æóÕöíøóÉó áöáúÞóÇÊöáö ÚöäúÏó ÚóÏóãö
ÅÌóÇÒóÉö ÇáúæóÑóËóÉö¡ ÝóßóÐóáößó ÇáúåöÈóÉõ Ýöí ÇáúãóÑóÖöº æóåóÐóÇ
áöÃóäøó ÈõØúáóÇäó ÇáúæóÕöíøóÉö áöáúÞóÇÊöáö áöÏóÝúÚö ÇáúãõÚóÇÖóáóÉö Úóäú
ÇáúæóÑóËóÉö ÍóÊøóì áóÇ íõÒóÇÍöãóåõãú ÞóÇÊöáõ ÃóÈöíåöãú Ýöí ãóÇáö
ÃóÈöíåöãú æóåóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ãóæúÌõæÏñ ÝöíãóÇ æóåóÈóåõ Ýöí ãóÑóÖöåö.
ÞóÇáó: ÑóÌõáñ æóåóÈó áöÑóÌõáò ÚóÈúÏðÇ Ýöí ãóÑóÖöåö¡ æóÞöíãóÊõåõ ÃóáúÝõ
ÏöÑúåóãò¡ æóÓóáøóãóåõ Åáóíúåö¡ æóáóÇ ãóÇáó áóåõ ÛóíúÑõåõ¡ Ëõãøó Åäøó
ÇáúÚóÈúÏó ÞóÊóáó ÇáúæóÇåöÈó íõÞóÇáõ áöáúãóæúåõæÈö áóåõ: ÇÏúÝóÚúåõ¡ Ãóæú
ÇÝúÏöåöº áöÃóäøó ÇáúãóæúåõæÈó áóåõ ãóáóßó ÇáúÚóÈúÏó ÈöÇáúÞóÈúÖöº
ÝóÅöäøóãóÇ Ìóäóì Úóáóì ÇáúæóÇåöÈö ãöáúßõåõ¡ æóÝöí ÌöäóÇíóÉö Çáúãóãúáõæßö
ÎóØóÃñ Úóáóì ÛóíúÑö ÇáúãóÇáößö íõÎóÇØóÈõ ÇáúãóÇáößõ ÈöÇáÏøóÝúÚö¡ Ãóæú
ÇáúÝöÏóÇÁö - ßóãóÇ áóæú Ìóäóì Úóáóì ÅäúÓóÇäò ÂÎóÑó - æóÏóáöíáõ ÊóãóÇãö
ãöáúßö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ: ÃóäøóåóÇ áóæú ßóÇäóÊú ÌóÇÑöíóÉð Íóáøó áóåõ
æóØúÄõåóÇ ÈóÚúÏó ÇáöÇÓúÊöÈúÑóÇÁö ÝóÅöäú ÇÎúÊóÇÑó ÇáúÝöÏóÇÁó ÝöÏóÇÄõåõ
ÈöÚóÔóÑóÉö ÂáóÇÝòº áöÃóäøó ÇáúÝöÏóÇÁó ÈöÃóÑúÔö ÇáúÌöäóÇíóÉö¡ æóåõæó
ÏöíóÉõ ÇáäøóÝúÓö¡ Ëõãøó ÈóÏøóáó äóÝúÓ ÇáúæóÇåöÈö ÈöãóäúÒöáóÉö ãóÇáò
ÎóáúÝóåõ ÍóÊøóì íóÞúÖöíó ãöäúåõ Ïõíõæäóåõ¡ æóÊóäúÝõÐõ æóÕóÇíóÇåõ
ÝóÊóÈóíøóäó Ãóäøó ãóÇáóåõ ÚöäúÏó ãóæúÊöåö ÅÍúÏóì ÚóÔóÑó ÃóáúÝðÇ¡ æóÃóäøó
ÇáúÚóÈúÏó ÎóÇÑöÌñ ãöäú ËõáõËöåö æóÒöíóÇÏóÉñ¡ ÝóßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ
ÕóÍöíÍóÉð Ýöí ÌóãöíÚöåö¡ æóÅöäú ÇÎúÊóÇÑó ÇáÏøóÝúÚó ÏóÝóÚóåõ¡ æóáóÇ
ÔóíúÁó Úóáóíúåöº áöÃóäøó Çáúãóæúáóì íóÊóÎóáøóÕõ Úóäú ÚõåúÏóÉö
ÇáúÌöäóÇíóÉö ÈöÏóÝúÚö ÇáúÌóÇäöí¡ æóáóãú íõÈóíøöäú ßóíúÝöíøóÉó ÇáÏøóÝúÚö
åõäóÇ¡ æóÅöäøóãóÇ Èóíøóäó Ðóáößó Ýöí ßöÊóÇÈö ÇáÏøõæÑö ÝóÞóÇáó íóÏúÝóÚõ
äöÕúÝóåõ Åáóíúåöãú Úóáóì æóÌúåö ÑóÏøö ÇáúåöÈóÉö æóäöÕúÝóåõ Úóáóì æóÌúåö
ÇáÏøóÝúÚö áöáúÌöäóÇíóÉöº áöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó ÊóÌõæÒõ Ýöí äöÕúÝö ÇáúÚóÈúÏö¡
æóßóÇäó íóäúÈóÛöí Ãóäú íóßõæäó ÌóæóÇÒõ ÇáúåöÈóÉö Ýöí ËõáõËö ÇáúÚóÈúÏöº
áöÃóäøóåõ áóÇ ãóÇáó áöáúæóÇåöÈö ÓöæóÇåõ¡ æóáóßöäú áöÖóÑõæÑóÉö ÇáÏøõæÑö
ÌóæøóÒó ÇáúåöÈóÉó Ýöí äöÕúÝö ÇáúÚóÈúÏö
æóÈóíóÇäõ Ðóáößó: ÅäøóãóÇ íõÌúÚóáõ ÇáúÚóÈúÏõ Úóáóì ËóáóÇËóÉö ÃóÓúåõãò¡
æóÊóÌõæÒõ ÇáúåöÈóÉõ Ýöí Óóåúãò¡ æóÊóÈúØõáõ Ýöí Óóåúãóíúäö¡ Ëõãøó
íóÏúÝóÚõ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ åóÐóÇ ÇáÓøóåúãó ÈöÇáúÌöäóÇíóÉö ÝóíóÒúÏóÇÏõ
ãóÇáõ ÇáúæóÇåöÈö¡ æóíóÌöÈõ ÈöÍöÓóÇÈöåö ÇáÒøöíóÇÏóÉ Ýöí ÊóäúÝöíÐö
ÇáúåöÈóÉö¡ æóÅöÐóÇ ÒöÏúäóÇ Ýöí ÊóäúÝöíÐö ÇáúåöÈóÉö íóÒúÏóÇÏõ ãóÇáõåõ
ÈöÇáÏøóÝúÚö ÈöÇáúÌöäóÇíóÉö ÃóíúÖðÇ¡ ÝóáóÇ íóÒóÇáõ íóÏõæÑõ åóßóÐóÇ¡
æóÓóåúãõ ÇáÏøõæÑö ÓóÇÞöØñº áöÃóäøóåõ ÔóÇÚó ÈöÇáúÝóÓóÇÏö¡ ÝóÇáÓøóÈöíáõ
íõÞóíøóÏõ¡ æóÅöäøóãóÇ íõØúÑóÍõ åóÐóÇ ÇáÓøóåúãõ ãöäú ÞöÈóáö ãóäú ÎóÑøóÌó
ÇáÏøõæÑó ãöäú ÌöåóÊöåöãú¡ æóÅöäøóãóÇ ÇáÏøõæÑõ åõäóÇßó ÈöÒöíóÇÏóÉò
ÙóåóÑóÊú Ýöí äóÕöíÈö ÇáúæóÑóËóÉö¡ ÝóÇáÓøóÈöíáõ Ãóäú ÊõØúÑóÍó ãöäú ÃóÕúáö
ÍóÞøöåöãú ÈóíúäóåõãóÇ¡ æóÍóÞøõ ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ Ýöí Óóåúãò æóÈöåö
íóÙúåóÑõ Ãóäøó ÇáúÚóÈúÏó íóßõæäõ Ýöí ÇáúÃóÕúáö Úóáóì Óóåúãóíúäö ÊóäúÝõÐõ
ÇáúåöÈóÉõ Ýöí ÃóÍóÏöåöãóÇ¡ æóåõæó ÇáäøöÕúÝõ¡ Ëõãøó íóÏúÝóÚõ ÇáúãóæúåõæÈõ
áóåõ Ðóáößó ÇáÓøóåúãó ÈöÇáúÌöäóÇíóÉö ÝóÓóáøóãó áöáúæóÑóËóÉö ÓóåúãóÇäö¡
æóÞóÏú äóÝóÐó ÈöÇáúæóÕöíøóÉö Ýöí Óóåúãò ÝóÇÓúÊóÞóÇãó ÇáËøõáõËõ¡
æóÇáËøõáõËóÇäö æóÇáúÚóÈúÏõ¡ æóÅöäú ßóÇäó æóÇÍöÏðÇ Ýöí ÇáÕøõæÑóÉö¡ ÝóÝöí
ÇáúÍõßúãö ÕóÇÑó ÈöãóäúÒöáóÉö ÚóÈúÏò æóäöÕúÝò¡ ÝóßóÇäó ÊóäúÝöíÐõ
ÇáúæóÕöíøóÉö Ýöí äöÕúÝö ÇáúÚóÈúÏö¡ æóáóãøóÇ ÈóØóáóÊú ÇáúåöÈóÉõ Ýöí
ÇáäøöÕúÝö ÈöÇáÑøóÏøö ÓóÞóØó Íõßúãõ ÇáúÌöäóÇíóÉö Ýöíåöº áöÃóäøó ÌöäóÇíóÉó
Çáúãóãúáõæßö Úóáóì ãóÇáößöåö ÎóØóÃñ æóÇÚúÊõÈöÑó Ýöí ÇáäøöÕúÝö ÇáúÂÎóÑö¡
æóÞóÏú ÏóÝóÚóåõ ÇáúãóÇáößõ ÈöÇáúÌöäóÇíóÉöº ÝóáöåóÐóÇ áóÇ ÔóíúÁó Úóáóíúåö
ÓöæóÇåõ.
ÞóÇáó: æóÅöÐóÇ ÑóÌóÚó ÇáúæóÇåöÈõ Ýöí åöÈóÊöåö¡ æóÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ
ãóÑöíÖñ¡ æóÞóÏú ßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ Ýöí ÇáÕøöÍøóÉö ÝóÅöäú ßóÇäó ÈöÞóÖóÇÁö
ÞóÇÖò
(12/104)
ÝóÇáÑøõÌõæÚõ Ýöíåö ÕóÍöíÍñ¡ æóáóÇ ÓóÈöíáó
áöÛõÑóãóÇÁö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ æóæóÑóËóÊõåõ ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö Úóáóì
ÇáúæóÇåöÈöº áöÃóäøó ÇáúæóÇåöÈó íóÓúÊóÍöÞøõåõ ÈöÍóÞøò ÓóÇÈöÞò áóåõ Úóáóì
ÍóÞøöåöãú æóÅöäú ßóÇäó Ðóáößó ÈöÛóíúÑö ÞóÖóÇÁö ÞóÇÖò¡ ßóÇäó ÑóÏøõ
ÇáúãóÑöíÖö áóåóÇ Íöíäó ØóáóÈó ÇáúæóÇåöÈõ ÝöíåóÇ ÈöãóäúÒöáóÉö åöÈóÉò
ÌóÏöíÏóÉò ãöäú ÇáúãóÑöíÖöº Ýóíóßõæäõ ãöäú ÇáËøõáõËö Åäú áóãú íóßõäú
Úóáóíúåö Ïóíúäñ¡ æóÅöäú ßóÇäó Úóáóíúåö Ïóíúäñ íõÍöíØõ ÈöãóÇáöåö:
ÃóÈúØóáó Ðóáößó ÇáÑøõÌõæÚó¡ æóÑõÏøóÊú ÇáúåöÈóÉõ Åáóì ÊóÑößóÉö
ÇáúãóíøöÊö. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõ ãóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáúãóÓúÃóáóÉö ãöäú
ÇÎúÊöáóÇÝö ÇáÑøöæóÇíóÇÊö¡ æóÇáúÞöíóÇÓö æóÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö. æóæóÌúåõåõ:
Ãóäøóåõ ÈöÇáÑøóÏøö ÈöÇÎúÊöíóÇÑöåö¡ æóÑöÖóÇåõ ÞóÕóÏó ÅÈúØóÇá ÍóÞøö
ÇáúÛõÑóãóÇÁö æóÇáúæóÑóËóÉö Úóäúåõ ÈóÚúÏó ÊóÚóáøõÞö ÍóÞøöåöãú Èöåö¡
íõæóÖøöÍõåõ: Ãóäøó ÍóÞøó ÇáúæóÇåöÈö Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö ÖóÚöíÝñ ÍóÊøóì
íóÊóãóßøóäó ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ãöäú ÅÓúÞóÇØöåö ÈöÊóÕóÑøõÝöåö ÝóÅöÐóÇ
ÇÊøóÕóáó ÞóÖóÇÁõ ÇáúÞóÇÖöí Èöåö íóÞúæóì ÝóíóÞúÏóãõ Úóáóì ÍóÞøö ÛõÑóãóÇÁö
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ æóæóÑóËóÊåº áöÞõæøóÊöåö¡ æóÅöÐóÇ áóãú íóÊøóÕöáú Èöåö
ÇáúÞóÖóÇÁõ íõÞóÏøöã ÍóÞø ÇáúÛõÑóãóÇÁö æóÇáúæóÑóËóÉö Úóáóì ÍóÞøåº
áöÞõæøóÉö ÍóÞøöåöãú¡ æóÖóÚúÝö ÍóÞøö ÇáúæóÇåöÈö.
ÞóÇáó: ãóÑöíÖñ áóåõ ÚóÈúÏñ íõÓóÇæöí ÎóãúÓóÉó ÂáóÇÝö ÏöÑúåóãò æóåóÈóåõ
áöÑóÌõáò¡ æóÞóÈóÖóåõ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ¡ æóáóÇ ãóÇáó áóåõ ÛóíúÑõåõ¡ Ëõãøó
Åäøó ÇáúÚóÈúÏó ÞóÊóáó ÇáúãóÑöíÖó ÎóØóÃðº ÝóÅöäøóåõ íõÞóÇáõ áöáúãóæúåõæÈö
áóåõ: ÇÏúÝóÚúåõ¡ Ãóæú ÇÝúÏöåöº áöãóÇ ÈóíøóäøóÇ Ãóäøóåõ ãóÇáößñ
áöáúÚóÈúÏö Íöíäó Ìóäóì ÝóÅöäú ÇÎúÊóÇÑó ÇáÏøóÝúÚó ÝóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ
ÇáÊøóÎúÑöíÌó¡ æóÅöäú ÇÎúÊóÇÑó ÇáúÝöÏóÇÁó ÝóÏóÇåõ ÈöÇáÏøöíóÉö¡ æóÓóáøóãó
áóåõ ÇáúÚóÈúÏó ßõáøóåõº áöÃóäøó ÇáÏøöíóÉó ÈóÏóáó äóÝúÓö ÇáúæóÇåöÈö
ÈöãóäúÒöáóÉö ãóÇáò ÎóáøóÝóåõ ÝóÊóÈóíøóäó Èöåö Ãóäøó ãóÇáó ÎóãúÓóÉó
ÚóÔóÑó ÃóáúÝðÇ¡ æóÞöíãóÉ ÇáúÚóÈúÏö ÎóãúÓóÉõ ÂáóÇÝò¡ Ýóåõæó ÎóÇÑöÌñ ãöäú
ËõáõËöåöº ÝóáöåóÐóÇ ÊóäúÝõÐõ ÇáúåöÈóÉõ Ýöí ÌóãöíÚöåö¡ æóÅöÐóÇ ÙóåóÑó
äõÝõæÐõ ÇáúåöÈóÉö Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÚóÈúÏö ÙóåóÑó Ãóäøó Úóáóì ÇáúãóæúåõæÈö
áóåõ ÏöíóÉ ßóÇãöáóÉ áöáúæóÑóËóÉö ÈöÇÎúÊöíóÇÑöåö ÝóÅöäú ßóÇäó íõÓóÇæöí
ÓöÊøóÉó ÂáóÇÝö ÏöÑúåóãò¡ æóÇÎúÊóÇÑó ÇáúÝöÏóÇÁóº ÝóÅöäøóåõ íóÑõÏøõ Úóáóì
æóÑóËóÉö ÇáúæóÇåöÈö ÑõÈúÚóåõ¡ æóíõÝúÏöí ãóÇ ÈóÞöíó ÈöËóáóÇËóÉö ÃóÑúÈóÇÚö
ÇáÏøöíóÉö. æóÐóßóÑó ãõÍóãøóÏñ Ýöí ßöÊóÇÈö ÇáÏøõæÑö ØóÑöíÞðÇ Ýöí
ÊóÎóÑøõÌö åóÐóÇ ÇáúÌöäúÓö ãöäú ÇáúãóÓóÇÆöáö - åõæó ÃóÓúåóáó ÇáØøõÑõÞö -
ÞóÇáó: æóáóæú ßóÇäó áöáúæóÇåöÈö Óöæóì ÃóáúÝóíú ÏöÑúåóãò ßóÇäóÊú
ÇáúåöÈóÉõ ÕóÍöíÍóÉð Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÚóÈúÏöº áöÃóäøó ÇÎúÊöíóÇÑó ÇáúÝöÏóÇÁö
íõÄóÏøöí ÇáÏøöíóÉó ÚóÔúÑóÉó ÂáóÇÝö ÏöÑúåóãò¡ ÝóíõÓóáøöãõ Ðóáößó
áöáúæóÑóËóÉö ãóÚó ÇáúÃóáúÝóíúäö¡ Ýóíóßõæäõ ÇËúäóíú ÚóÔóÑó ÃóáúÝðÇ¡
æóÞóÏú äóÝóÐó ÈöÇáúåöÈóÉö Ýöí ÇáúÚóÈúÏö¡ æóåõæó íõÓóÇæöí ÓöÊøóÉó ÂáóÇÝö¡
ÝóíõÓóáøöãõ áöáúæóÑóËóÉö ÖöÚúÝ ãóÇ äóÝøóÐúäóÇ Ýöíåö ÇáúåöÈóÉó¡ ÝóÅöÐóÇ
ÚóÏöãúäóÇ ÇáúÃóáúÝóíúäö ÊóÚóÐøóÑó ÚóáóíúäóÇ ÊóäúÝöíÐõ ÇáúåöÈóÉö Ýöí
ÌóãöíÚö ÇáúÚóÈúÏö¡ ÝóÇáÓøóÈöíáõ Ãóäú íóÖõãø ãóÇ ÚóÏöãúäóÇ - æóåõæó
ÇáúÃóáúÝóÇäö - Åáóì ÞöíãóÉö ÇáúÚóÈúÏö - æóåõæó ÓöÊøóÉõ ÂáóÇÝò - Ëõãøó
íóÈúØõáõ ãöäú ÇáúåöÈóÉö ÈöÞóÏúÑö ãóÇ ÚóÏöãúäóÇ¡ æóÊóÌõæÒõ ÈöÞóÏúÑö
ÇáúãóæúÌõæÏö¡ æóÇóáøóÐöí ÚóÏöãúäóÇ ãöäú ÇáúÌõãúáóÉö ãöÞúÏóÇÑõ ÇáÑøõÈúÚö¡
ÝóÊóÈúØõáõ ÇáúåöÈóÉõ Ýöí ÑõÈúÚö ÇáúÚóÈúÏ¡ æóíóÌõæÒõ åõäóÇ¡ æóÞöíãóÉõ
Ðóáößó ÃóÑúÈóÚóÉõ ÂáóÇÝò æóÎóãúÓõãöÇÆóÉò¡ Ëõãøó íõÝúÏóì Ðóáößó
ÈöËóáóÇËóÉö ÃóÑúÈóÇÚö ÇáÏøöíóÉöº æóÐóáößó ÓóÈúÚóÉõ ÂáóÇÝò¡
æóÎóãúÓõãöÇÆóÉò ÝóíõÓóáøöãõ Ðóáößó áöáúæóÑóËóÉö ãóÚó ÑõÈúÚö ÇáúÚóÈúÏö -
æóÞöíãóÊõåõ ÃóáúÝñ æóÎóãúÓõãöÇÆóÉò - æóÌõãúáóÉõ Ðóáößó ÊöÓúÚóÉõ ÂáóÇÝò¡
æóÞóÏú äóÝøóÐúäóÇ ÇáúåöÈóÉó Ýöí äöÕúÝö Ðóáößó ÃóÑúÈóÚóÉó
(12/105)
ÂáóÇÝò æóÎóãúÓóãöÇÆóÉò ÝóíóÓúÊóÞöíãõ
ÇáËøõáõËõ¡ æóÇáËøõáõËóÇäö¡ ÝóåóÐóÇ ØóÑöíÞñ ÙóÇåöÑñ ãöäú ÛóíúÑö ÏõæÑò.
ÝóÃóãøóÇ ÈóíóÇäõ ØóÑöíÞö ÇáÏøõæÑö: Ãóäøó ÇáúÚóÈúÏó Ýöí ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁö
Úóáóì ËóáóÇËóÉö ÃóÓúåõãò ÕóÍøóÊú ÇáúåöÈóÉõ Ýöí Óóåúãò ãöäúåõ¡ Ëõãøó
Úóáóì ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ Ãóäú íóÝúÏöí ÇáÓøóåúãó ÈöãöËúáöåö æóãöËúá
ËõáõËóíúåö¡ ÝóÚóÑóÝúäóÇ Ãóäøó ßõáøó Óóåúãò ãöäú ÇáúÚóÈúÏö íõÞóÇÈöáõåõ
ãöäú ÇáÏøöíóÉö ãöËúáóåõ¡ æóãöËúáó ËõáõËóíúåö¡ ÝóÅöÐóÇ ÝóÏóÇåõ ÈöÓóåúãò
æóËõáõËóíúäö ÇÒúÏóÇÏó ãóÇáõ ÇáúæóÑóËóÉö¡ æóÌóÇÁó ÇáÏøõæÑõ ãöäú ÇáúæóÌúåö
ÇáøóÐöí ÞóÑøóÑúäóÇ¡ ÝóÇáÓøóÈöíáõ Ãóäú íóØúÑóÍó ãöäú ÃóÕúáö ÍóÞøö
ÇáúæóÑóËóÉö ãöÞúÏóÇÑó ÇáÒøöíóÇÏóÉö¡ æóåõæó Óóåúãñ¡ æóËõáõËóÇ Óóåúãò¡
æóÞóÏú ßóÇäó ÍóÞøõåõãú Ýöí Óóåúãóíúäö ÝóÅöÐóÇ ØóÑóÍúäóÇ ÓóåúãðÇ¡
æóËõáõËóíú Óóåúãò ÈóÞöíó ÍóÞøõåõãú Ýöí ËõáõËö Óóåúãò æóÍóÞøõ
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ Ýöí Óóåúãò¡ Ýóíóßõæäõ ÇáúÚóÈúÏõ Úóáóì Óóåúãò¡ æóËõáõËò
ÇäúßóÓóÑó ÈöÇáúÅöËúáóÇËö ÝóÃóÕúÑöÝåõ Ýöí ËõáõËöåö¡ æóÓóåúã æóËõáõË Ýöí
ËõáõËöåö íóßõæäõ ÃóÑúÈóÚóÉð ÝóÊóÈóíøóäó Ãóäøó ÇáúÚóÈúÏó Úóáóì ÃóÑúÈóÚóÉö
ÃóÓúåõãò¡ æóÃóäøó ÇáúåöÈóÉó ÊóäúÝõÐõ Ýöí ËóáóÇËóÉö ÃóÑúÈóÇÚöåö
ÝóíõÞóÏøóÑõ Ðóáößó ÈöËóáóÇËóÉö ÃóÑúÈóÇÚö ÇáÏøöíóÉö¡ Ëõãøó ÇáÊøóÎúÑöíÌõ
Åáóì ÂÎöÑöåö ßóãóÇ ÈóíøóäøóÇ¡ æóÊóÎúÑõÌõ åóÐöåö ÇáúãóÓúÃóáóÉõ Úóáóì
ØóÑöíÞö ÇáúÍöÓóÇÈö ãöäú ÇáúÌóÈúÑö¡ æóÇáúãõÞóÇÈöáóÉö¡ æóÛóíúÑöåóÇ.
æóáóßöäú íõÄóÎøóÑõ ÈóíóÇäõ Ðóáößó Åáóì ßöÊóÇÈö ÇáÏøõæÑö¡ æóåóÐöåö
ÇáúãóÓúÃóáóÉõ æóÃóÎóæóÇÊõåóÇ ÊóÚõæÏõ åõäóÇßó - Åäú ÔóÇÁó Çááøóåõ
ÊóÚóÇáóì -.
ÞóÇáó: æóÃóåúáõ ÇáÐøöãøóÉö Ýöí Íõßúãö ÇáúåöÈóÉö ÈöãóäúÒöáóÉö
ÇáúãõÓúáöãöíäóº áöÃóäøóåõãú ÇáúÊóÒóãõæÇ ÃóÍúßóÇãó ÇáúÅöÓúáóÇãö ÝöíãóÇ
íóÑúÌöÚõ Åáóì ÇáúãõÚóÇãóáóÇÊö¡ ÅáøóÇ Ãóäøóåõ áóÇ íóÌõæÒõ ÇáúãõÚóÇæóÖóÉõ
ÈöÇáúÎóãúÑö Úóäú ÇáúåöÈóÉö ÝöíãóÇ Èóíúäó ÇáúãõÓúáöãö¡ æóÇáÐøöãøöíøö¡
ÓóæóÇÁñ ßóÇäó ÇáúãõÓúáöãõ åõæó ÇáúãõÚóæøöÖõ áöáúÎóãúÑö Ãóæú ÇáÐøöãøöíøº
áöÃóäøó ÇáúÎóãúÑó áóíúÓóÊú ÈöãóÇáò ãõÊóÞóæøöãò Ýöí ÍóÞøö ÇáúãõÓúáöãö¡
æóåõæó ãóãúäõæÚñ ãöäú Êóãúáöíßöåö¡ æóÊóãóáøõßöåóÇ¡ Ýóåöíó Ýöí ÍóÞøöåö -
ßóÇáúãóíúÊóÉö æóÇáÏøóãö - áóÇ ÊóÕúáõÍõ ÚöæóÖðÇ. ÞóÇáó: æóÅöäú ÕóÇÑóÊú
ÇáúÎóãúÑõ ÎóáøðÇ Ýöí íóÏö ÇáúÞóÇÈöÖö áóãú ÊóÕöÑú ãõÚóæøóÖðÇ¡ æóíóÑõÏøõåõ
Åáóì ÕóÇÍöÈöåóǺ áöÃóäøó ÊóãúáöíßóåóÇ Úóáóì æóÌúåö ÇáÊøóÚúæöíÖö ÈóÇØöáñ¡
ÝóÊóËúÈõÊõ Úóáóì ãöáúßö ÕóÇÍöÈöåóÇ ÝóÅöÐóÇ ÊóÎóáøóáóÊú ßóÇäó ÇáúÎóáøõ
ãóãúáõæßðÇ áóåõ ãóÑúÏõæÏðÇ Úóáóíúåö¡ æóÃóÕúáõ ÇáÊøóÚúæöíÖö áóãøóÇ ÈóØóáó
áóÇ íóäúÞóáöÈõ ÕóÍöíÍðÇ ÈöÇáÊøóÎóáøõáö¡ ßóãóÇ áóæú ÈóÇÚó ÎóãúÑðÇ ãöäú
ÅäúÓóÇäò ÝóÊóÎóáøóáóÊú Ýöí íóÏö ÇáúãõÔúÊóÑöí. æóÊóÌõæÒõ ÇáúãõÚóÇæóÖóÉõ
ÈöÇáúÎóãúÑö¡ æóÇáúÎöäúÒöíÑö ÝöíãóÇ Èóíúäó ÇáÐøöãøöíøöíäó¡ ßóãóÇ íóÌõæÒõ
- ÇÈúÊöÏóÇÁð - ÇáúãõÈóÇíóÚóÉõº áöÃóäøó Ðóáößó ãóÇáñ ãõÊóÞóæøöãñ Ýöí
ÍóÞøöåöãú¡ æóáóÇ íóÌõæÒõ ÈöÇáúãóíúÊóÉö æóÇáÏøóãöº áöÃóäøó Ðóáößó áóíúÓó
ÈöãóÇáò Ýöí ÍóÞøöåöãú¡ ßóãóÇ Ýöí ÍóÞøöäóÇ. æóÕöÍøóÉõ ÇáÊøóÚúæöíÖö
ÊóÎúÊóÕøõ ÈöãóÇáò ãõÊóÞóæøöãò.
ÞóÇáó: ãõÓúáöãñ æóåóÈó áöãõÑúÊóÏøò åöÈóÉð ÝóÚóæøóÖóåõ ãöäúåóÇ
ÇáúãõÑúÊóÏøõ¡ Ëõãøó ÞõÊöáó¡ Ãóæú áóÍöÞó ÈöÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈö: ÌóÇÒóÊú
ÇáúåöÈóÉõ¡ æóáóãú íóÌõÒú ÊóÚúæöíÖõåõ Ýöí Þóæúáö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉóº áöÃóäøó
ÇáÊøóÚúæöíÖó ÊóÕóÑøõÝñ ãöäú ÇáúãõÑúÊóÏøö Ýöí ãóÇáöåö¡ æóãöäú ÃóÕúáö
ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó Ãóäøó ÊóÕóÑøõÝó ÇáúãõÑúÊóÏøö Ýöí ãóÇáöåö íóÈúØõáõ ÅÐóÇ
ÞõÊöáó Ãóæú ãóÇÊó¡ Ãóæú ÃõáúÍöÞó ÈöÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈö¡ æóÃóãøóÇ åöÈóÉõ
ÇáúãõÓúáöãö ãöäú ÇáúãõÑúÊóÏøö ÕóÍöíÍóÉñº áöÃóäøó ÞóÈõæáó ÇáúåöÈóÉö ãöäú
ÇáúãõÑúÊóÏøö áóíúÓó ÈöÊóÕóÑøõÝò Ýöí ãóÇáöåö¡ æóÇáúÍóÌúÑõ ÈöÓóÈóÈö
ÇáÑøöÏøóÉö áóÇ íóßõæäõ ÝóæúÞó ÇáúÍóÌúÑö ÈöÓóÈóÈö ÇáÑøöÞøöº æóÐóáößó áóÇ
íóãúäóÚõ ÞóÈõæáó ÇáúåöÈóÉö¡ ÝóåóÐóÇ Ãóæúáóì¡ ÅáøóÇ Ãóäøóåõ ÅÐóÇ ßóÇäó
áöáúæóÇåöÈö ÍóÞøõ ÇáÑøõÌõæÚö Ýöí ÍóÇáö ÍóíóÇÉö ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ¡ æóÞóÏú
ãóÇÊó ÍóÞöíÞóÉð¡ Ãóæú ÍõßúãðÇ - ÈöáóÍóÇÞöåö ÈöÏóÇÑò ÇáúÍóÑúÈö -
ÝóßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ ÌóÇÆöÒóÉð¡ æóÞóÏú
(12/106)
ÈóØóáó ÇáÊøóÚúæöíÖõ¡ æóÝöí Þóæúáö ÃóÈöí
íõæÓõÝó æóãõÍóãøóÏò ÑóÍöãóåõãóÇ Çááøóåõ ÊóÚúæöíÖõåõ ÕóÍöíÍñ ßóÓóÇÆöÑö
ÊóÕóÑøõÝóÇÊöåö ÅáøóÇ Ãóäøó ÚöäúÏ ÃóÈöí íõæÓõÝó íóßõæäõ ãöäú ÌóãöíÚö
ãóÇáöåö æóÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò ãöäú ËõáõËöåö ÈöãóäúÒöáóÉö ÓóÇÆöÑö
ÊóÕóÑøõÝóÇÊö ÇáúãõÑúÊóÏøö Úóáóì æóÌúåö ÇáÊøóÈóÑøõÚö ÝóÅöäú ßóÇäó
ÇáúãõÑúÊóÏøõ åõæó ÇáúæóÇåöÈõ¡ æóÞóÏú ÚóæøóÖóåõ ÇáúãóæúåõæÈõ áóåõ ãöäú
åöÈóÊöåö¡ Ëõãøó ÞõÊöáó¡ Ãóæú áóÍöÞó ÈöÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈöº ÝóÅöäøóåõ íóÑõÏøõ
åöÈóÊóåõ Åáóì æóÑóËóÊöåöº áöÃóäøóåõ ßóÇäó ÊóÕóÑøõÝðÇ ãöäúåõ Ýöí ãóÇáöåö¡
æóÅöÐóÇ ßóÇäó ÊóÕóÑøõÝõåõ Ýöí ãóÇáöåö ÈóíúÚðÇ íóÈúØõá ÚöäúÏóåõ ÅÐóÇ
ãóÇÊó ÝóÊóÕóÑøõÝå åöÈóÉñ Ãóæúáóì¡ ÝóÊõÑóÏøõ åöÈóÊõåõ Åáóì æóÑóËóÊöåö¡
æóíõÑóÏøõ ÚöæóÖõåõ Åáóì ÕóÇÍöÈöåö Åäú ßóÇäó ÞóÇÆöãðÇ¡ æóÅöäú ßóÇäó ÞóÏú
ÇÓúÊóåúáóßóåõ ßóÇäó Ðóáößó ÏóíúäðÇ Ýöí ãóÇáö ÇáúãõÑúÊóÏøöº áöÃóäøóåõ
ÞóÈóÖóåõ Úóáóì æóÌúåö ÇáúÚöæóÖö¡ æóáóãú íõÓóáøöãú ÇáúãóæúåõæÈ
áöáúãóæúåõæÈö áóåõ¡ ÝóáóÇ íõÓóáøöãõ ÇáúÚöæóÖõ áóåõ ÃóíúÖðÇ¡ æóáóßöäú Åäú
ßóÇäó ÞóÇÆöãðÇ ÑóÏøóåõ Úóáóì ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÈöÚóíúäöåö¡ æóÅöäú ßóÇäó
ãõÓúÊóåúáóßðÇ ÝóÞóÏú ÊóÚóÐøóÑó ÑóÏøõåõ ãóÚó ÞöíóÇãö ÇáÓøóÈóÈö ÇáúãõæÌöÈö
áöáÑøóÏøö¡ ÝóÊóÌöÈõ ÞöíãóÊõåõ ÏóíúäðÇ Ýöí ãóÇáöåö - ÓóæóÇÁñ ßóÇäó
ÇáúÂÎóÑõ Úóáöãó ÈöÇÑúÊöÏóÇÏöåö¡ Ãóæú áóãú íõÚúáóãú -º áöÃóäøó Íõßúãó
ÊóÕóÑøõÝö ÇáúãõÑúÊóÏøö áóÇ íóÎúÊóáöÝõ ÈöÚöáúãö ãóäú ÚóÇãóáóåõ
ÈöÑöÏøóÊöåö¡ æóÌóåöáóåõº ÝóÅöäøó ÇáÊøóæóÞøõÝó áóÍöÞó ÇáúæóÑóËóÉ¡
æóÍóÞøõåõãú ËóÇÈöÊñ Ýöí ÇáúÍóÇáóíúäö.
ÞóÇáó: æóÅöÐóÇ æóåóÈó ÇáúãõÑúÊóÏøõ áöáäøóÕúÑóÇäöíøö åöÈóÉð¡ Ãóæú
ÇáäøóÕúÑóÇäöíøõ áöáúãõÑúÊóÏøö Úóáóì Ãóäøó ÚóæøóÖóåõ ÚóäúåóÇ ÎóãúÑðÇ:
ÝóÐóáößó ÈóÇØöáñº áöÃóäøó ÇáúãõÑúÊóÏøó Ýöí Íõßúãö ÇáÊøóÕóÑøõÝö Ýöí
ÇáúÎóãúÑö ßóÇáúãõÓúáöãöº ÝóÅöäøóåõ ãõÌúÈóÑñ Úóáóì ÇáúÚóæúÏö Åáóì
ÇáúÅöÓúáóÇãö ÛóíúÑ ãõÞöÑøò Úóáóì ãóÇ ÇÚúÊóÞóÏóåõ ÝóíóÈúØõáõ ÊóÕóÑøõÝõåõ
Ýöí ÇáúÎóãúÑö ÊóÚúæöíÖðÇ Úóäú ÇáúåöÈóÉö ßóãóÇ íóÈúØõáõ ãöäú ÇáúãõÓúáöãö.
ÞóÇáó: æóÅöÐóÇ æóåóÈó ÇáúÍóÑúÈöíøõ ÇáúãõÓúÊóÃúãóä åöÈóÉð áöãõÓúáöãò Ãóæú
æóåóÈóåóÇ áóåõ ãõÓúáöãñ ÝóÞóÈóÖóåóÇ¡ Ëõãøó ÑóÌóÚó Åáóì ÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈö¡
Ëõãøó ÚóÇÏó ãõÓúÊóÃúãóäðÇ: Ýóáößõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí
åöÈóÊöåöº áöÈóÞóÇÁö Çáúãöáúßö ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏö ÈöÇáúåöÈóÉö¡ æóÈóÞóÇÁ
ÇáúÚóíúäö Úóáóì ÍóÇáöåöº ÝóÅöäøó ÇáúãõÓúÊóÃúãóäó¡ æóÅöäú ßóÇäó Ýöí
ÏóÇÑöäóÇ ÕõæÑóÉð Ýóåõæó Ýöí Ãóåúáö ÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈö ÍõßúãðÇ¡ ÝóáóÇ
íóÊóÈóÏøóáõ ãöáúßõåõ ÈöÇáÑøõÌõæÚö Åáóì ÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈö¡ æóÅöäú ÓõÈöíó
æóÃõÎöÐóÊú ÇáúåöÈóÉõ ãöäúåõ: áóãú íóßõäú áöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó
ÝöíåóǺ áöÒóæóÇáö Çáúãöáúßö ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏö ÈöÇáúåöÈóÉöº ÝóÅöäøó äóÝúÓóåõ
ÈöÇáÓøóÈúíö ÞóÏú ÊóÈóÏøóáóÊú¡ æóÎóÑóÌó åõæó ãöäú Ãóäú íóßõæäó ÃóåúáðÇ
áöáúãöáúßö¡ æóÇáúãóæúåõæÈõ ÕóÇÑó ãöáúßðÇ áöáÓøóÇÈöí - ÈöãóäúÒöáóÉö
ÓóÇÆöÑö ÃóãúæóÇáöåö - ÅÐóÇ ÃóÎóÐóåõ ãóÚóåõ¡ ÝóáóÇ ÓóÈöíáó áöáúæóÇåöÈö
Úóáóíúåö¡ æóÅöäú ÍóÖóÑó ÞóÈúáó ÇáúÞöÓúãóÉöº áöÃóäøóåõ ÅäøóãóÇ
íóÊóãóßøóäõ ãöäú ÃóÎúÐö ãóÇ ÈóÞöíó¡ æóæóÞóÚó ÇáÙøõåõæÑõ Úóáóíúåö ãöäú
ãóÇáöåö¡ æóåóÐóÇ ãóÇáñ ÃóÒóÇáóåõ Úóäú ãöáúßöåö ÈöÇÎúÊöíóÇÑöåö¡ ÝóáóÇ
íóÃúÎõÐåõ ãöäú ÇáúÛóäöíãóÉö¡ æóÅöäú ÍóÖóÑó ÞóÈöáó ÇáúÞöÓúãóÉö.
ÞóÇáó: æóÅöäú æóÞóÚó ÇáúÍóÑúÈöíøõ Ýöí Óóåúãö ÑóÌõáò ÝóÃóÚúÊóÞóåõ¡ Ëõãøó¡
æóÕóáóÊú Êöáúßó ÇáúåöÈóÉõ Åáóíúåö - ÈöÔöÑóÇÁò¡ Ãóæú ÛóíúÑöåö - áóãú
íóßõäú áöáúæóÇåöÈö Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóǺ áöÃóäøó åóÐóÇ ãöáúßñ ÍóÇÏöËñ
áóåõ¡ æóÍóÞøõ ÇáúæóÇåöÈö ßóÇäó Ýöí Çáúãöáúßö ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏö ÈöÇáúåöÈóÉö¡
ÝóáóÇ íóËúÈõÊõ Ýöí ãöáúßò ÍóÏóËó ÈöÓóÈóÈö ÂÎóÑó¡ æóÕóÇÑó ÇÎúÊöáóÇÝõ
ÓóÈóÈö Çáúãöáúßö ßóÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÚóíúäö.
ÞóÇáó: æóÅöäú ßóÇäó ÇáúÍóÑúÈöíøõ åõæó ÇáúæóÇåöÈõ ÝóÓõÈöíó æóæóÞóÚó Ýöí
Óóåúãö ÑóÌõáò: áóãú íóßõäú Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí åöÈóÊöåöº áöÃóäøó äóÝúÓóåõ
ÊóÈóÏøóáóÊú ÈöÇáÑøöÞøöº æóÐóáößó ÈöãóäúÒöáóÉö ãóæúÊöåöº ÝóÅöäøó
ÇáúÍõÑøöíøóÉó ÍóíóÇÉñ¡ æóÇáÑøöÞø ÊóáóÝñ¡ æóÈöãóæúÊö ÇáúæóÇåöÈö íóÈúØõáõ
ÇáúÍóÞøõ
(12/107)
Ýöí ÇáÑøõÌõæÚöº æóáöÃóäøóåõ áóæú ÑóÌóÚó ßóÇäó ãõÚöíÏðÇ áöáúÚóíúäö Åáóì
ãöáúßö ãóæúáóÇåõ áóÇ Åáóì ãöáúßö äóÝúÓöåö¡ æóÈöÇáúåöÈóÉö áóãú íóÎúÑõÌú
ãöäú ãöáúßö ãóæúáóÇåõ¡ æóßóÐóáößó Åäú ÃõÚúÊöÞ áóÇ íóÓúÊóØöíÚõ ÇáÑøõÌõæÚó
ÝöíåóǺ áöÃóäøó ÍóÞøó ÇáÑøõÌõæÚö ÞóÏú ÈóØóáó - ÈöÊóÈóÏøõáö äóÝúÓöåö
ßóãóÇ ÞõáúäóÇ - æóÇáÓøóÇÞöØõ ãöäú ÇáúÍóÞøö íóßõæäõ ãõÊóáóÇÔöíðÇ áóÇ
íõÊóÕóæøóÑõ ÚóæúÏõåõ.
ÞóÇáó: ÍóÑúÈöíøñ æóåóÈó áöÍóÑúÈöíøò åöÈóÉð¡ Ëõãøó ÃóÓúáóãó Ãóåúáõ
ÇáÏøóÇÑö¡ Ãóæú ÃóÓúáóãóÇ ÌóãöíÚðÇ¡ æóÎóÑóÌóÇ Åáóì ÏóÇÑö ÇáúÅöÓúáóÇãö:
Ýóáóåõ Ãóäú íóÑúÌöÚó Ýöí åöÈóÊöåö áöÈóÞóÇÁö Çáúãöáúßö ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏö
ÈöÇáúåöÈóÉöº ÝóÅöäøó ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö íóÊóÃóßøóÏõ Çáúãöáúßõ ÇáøóÐöí ßóÇäó
ÞóÈúáóåõ æóáóÇ íóÊóÈóÏøóáõ¡ æóßóÐóáößó ÇáúÚóíúäõ Úóáóì ÍóÇáöåö Ýöí íóÏö
ÇáúãóæúåõæÈö áóåõ ÝóÅöäú ßóÇäó ÚóæøóÖóåõ ãöäú åöÈóÊöåö áóãú íóßõäú áóåõ
Ãóäú íóÑúÌöÚó ÝöíåóÇ áöÍõÕõæáö ãóÇ åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ áóåõ ÈöÇáúåöÈóÉö¡
æóåõæó æõÕõæáõ ÇáúÚöæóÖö Åáóíúåö. Êóãøó ßöÊóÇÈõ ÇáúåöÈóÉö¡ æóáöáøóåö
ÇáúÍóãúÏõ æóÇáúãöäøóÉõ¡ æóÇóááøóåõ ÃóÚúáóãõ. ÞóÇáó - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ -:
ÇäúÊóåóì ÔóÑúÍõ ÇáÕøöÝóÇÑö ãöäú ÇáúÝõÑõæÚö ãöäú ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäõ Åáóì
ÇáúÈõíõæÚö¡ ÈöÇáúãõÄúËóÑö ãöäú ÇáúãõÚóÇäöí ãóÚó ÇáúÎóÈóÑö ÇáúãóÓúãõæÚö
ÈöÅöãúáóÇÁö ÇáúãõáúÊóãöÓö áöÑóÝúÚö ÇáúÈóÇØöáö ÇáúãóæúÖõæÚö¡ ÇáúãóäúÝöíø
áöÃóÌúáöåö ÇáúãóÍúÕõæÑö ÇáúãóãúäõæÚö Úóäú ÇáúÃóåúáö æóÇáúæóáóÏö
æóÇáúßöÊóÇÈ ÇáúãóÌúãõæÚ ÇáØøóÇáöÈ áöáúÝóÑóÌö ÈöÇáÏøõÚóÇÁö æóÇáúÎõÔõæÚö
Ýöí Ùõáóãö ÇááøóíóÇáöí ÈöÇáúÈõßóÇÁö {æóÇáÏøõãõæÚö} ¡ ãóÞúÑõæäðÇ
ÈöÇáÕøóáóÇÉö Úóáóì ÓóíøöÏö Ãóåúáö ÇáúÌõãõæÚö æóÚóáóì Âáöåö æóÃóÕúÍóÇÈöåö
Ãóåúáö ÇáÊøõÞóì æóÇáúÎõÖõæÚö |