ãÌãÚ
ÇáÃäåÑ Ýí ÔÑÍ ãáÊÞì ÇáÃÈÍÑ [ßöÊóÇÈ ÇáúÎõäúËóì]
æóåõæó Úóáóì æóÒúäö ÝõÚúáóì ÈöÇáÖøóãøö ÃóæúÑóÏóåõ ÚóÞöíÈó ÇáúæóÕóÇíóǺ
áöÃóäøó ÇáúãóÓóÇÆöáó ÇáúãõÊóÚóáøöÞóÉó ÈöÇáúæóÕöíøóÉö ãöäú ÃóÍúæóÇáö ãóäú
åõæó äóÇÞöÕõ ÇáúÞõæøóÉö áöÅöÔúÑóÇÝöåö Úóáóì ÇáúãóæúÊö¡ æóåóÐöåö
ÇáúãóÓóÇÆöáõ ãöäú ÃóÍúæóÇáö ãóäú åõæó äóÇÞöÕõ ÇáúÎöáúÞóÉö (åõæó) Ãóíú
ÇáúÎõäúËóì ãöäú ÇáúÎóäúËö ÈöÇáúÝóÊúÍö æóÇáÓøõßõæäö æóåõæó Çááøöíäõ
æóÇáÊøóßóÓøõÑõ æóÃóáöÝõåóÇ áöáÊøóÃúäöíËö¡ æóáöÐóÇ áóÇ íóáúÍóÞõåóÇ ÃóáúÝñ
æóáóÇ äõæäñ æóßõáøõ ÇáúÞöíóÇÓö Ãóäú íõæÕóÝó ÈöÇáúãõÄóäøóËö¡ æóíõÄóäøóËó
ÇáÖøóãöíÑõ ÇáÑøóÇÌöÚõ ßóãóÇ åõæó ÇáúãóÐúßõæÑõ Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÝõÕóÍóÇÁö
ÅáøóÇ Ãóäøó ÇáúÝõÞóåóÇÁó äóÙóÑõæÇ Åáóì ÚóÏóãö ÊóÍúÞöíÞö ÇáÊøóÃúäöíËö Ýöí
ÐóÇÊöåö Ýóáóãú íõáúÍöÞõæÇ ÚóáóÇãóÉó ÇáÊøóÃúäöíËö Ýöí æóÕúÝöåö
æóÊóÐúßöíÑõåõ ÊóÛúáöíÈðÇ áöáÐøõßõæÑóÉö.
æóÝöí ÇáúÞõåõÓúÊóÇäöíøö æóÅöäøóãóÇ áóãú íõÄóäøóËúº áöÃóäøóåõ ÛóíúÑõ
ãóÚúáõæãò ÚöäúÏóäóÇ ÝóÐõßöÑó äóÙóÑðÇ Åáóì ÇáúÃóÕúáö
(2/728)
ßóÇáúÌõÒúÁö æóÇáÔøóßúáö (ãóäú áóåõ ÐóßóÑñ
æóÝóÑúÌñ) Ãóíú ãóÇ áóåõ ÂáóÉõ ÇáÑøöÌóÇáö æóÂáóÉõ ÇáäøöÓóÇÁö¡ æóíóáúÍóÞõ
Èöåö ãóäú ÚóÑöíó Úóäú ÇáúÃóáúíóÊóíúäö ÌóãöíÚðÇ.
æóÝöí ÇáúÞõåõÓúÊóÇäöíøö ÎöáóÇÝõåõ ÞóÇáó æóÝöíãóÇ ÐóßóÑóåõ ÅÔúÚóÇÑñ
ÈöÃóäøó ãóäú áóãú íóßõäú áóåõ ÔóíúÁñ ãöäúåõãóÇ¡ æóÎóÑóÌó Èóæúáõåõ ãöäú
ÓõÑøóÊöåö áóíúÓó ÈöÎõäúËóì æóáöÐóÇ ÞóÇáó ÇáúÅöãóÇãõ æóÃóÈõæ íõæÓõÝó
ÅäøóÇ áóÇ äóÏúÑöí ÇÓúãóåõ.
æóÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ Åäøóåõ Ýöí Íõßúãö ÇáúÃõäúËóì.
(æóÅöäú ÈóÇáó ãöäú ÃóÍóÏöåöãóÇ ÇõÚúÊõÈöÑó Èöåö) Ãóíú Åäú ÈóÇáó ãöäú
ÐóßóÑöåö ÝóÐóßóÑñ æóÃóäú ÈóÇáó ãöäú ÝóÑúÌöåö ÝóÃõäúËóìº áöÃóäøó
«ÇáäøóÈöíøó - Õóáøóì Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÓõÆöáó Úóäú
ßóíúÝó íõæÑóËõ ÝóÞóÇáó ãöäú ÍóíúËõ íóÈõæáõ» æóáöÃóäøó ÇáÊøóÈóæøõáó ãöäú
Ãóíú ÚõÖúæò ßóÇäó Ýóåõæó ÏóáóÇáóÉñ Úóáóì Ãóäøóåõ åõæó ÇáúÚõÖúæõ
ÇáúÃóÕúáöíøõ ÇáÕøóÍöíÍõ æóÇáúÂÎóÑõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÚóíúÈö.
(æóÅöäú ÈóÇáó ãöäúåõãóÇ) Ãóíú ãöäú ÇáÐøóßóÑö æóÇáúÝóÑúÌö (ÇõÚúÊõÈöÑó
ÇáúÃóÓúÈóÞõ) º áöÃóäøóåõ íóÏõáøõ ÓóÈúÞõ ÎõÑõæÌöåö Úóáóì Ãóäøóåõ
ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÇáúÃóÕúáöíøõ.
(æóÅöäú ÇÓúÊóæóíóÇ) Ýöí ÇáúÎõÑõæÌö (Ýóåõæó ãõÔúßöáñ) Ãóíú ÛóíúÑõ
ãóÍúßõæãò Úóáóíúåö Èößóæúäöåö ÐóßóÑðÇ Ãóæú ÃõäúËóì ÚöäúÏó ÇáúÅöãóÇãö
æóÞóÇáó áóÇ Úöáúãó áöí Èöåö æóåóÐóÇ ãöäú ÌõãúáóÉö ãóÇ ÊóæóÞøóÝó Ýöíåö
ãöäú ßóãóÇáö æóÑóÚöåö (æóáóÇ ÇÚúÊöÈóÇÑó ÈöÇáúßóËúÑóÉö) Ãóíú ßóËúÑóÉö
ÇáúÈóæúáö Ýöí ßóæúäöåö ÐóßóÑðÇ Ãóæú ÃõäúËóì ÚöäúÏóåõ (ÎöáóÇÝðÇ áóåõãóÇ)
ÝóÅöäøóåõãóÇ ÞóÇáóÇ íõäúÓóÈõ Åáóì ÃóßúËóÑöåöãóǺ áöÃóäøóåõ ÚóáóÇãóÉõ
ÞõæøóÉö Ðóáößó ÇáúÚõÖúæö æóáößóæúäöåö ÚõÖúæðÇ ÃóÕúáöíøðÇ¡ æóáöÃóäøó
áöáúÃóßúËóÑö Íõßúãó Çáúßõáøö Ýöí ÃõÕõæáö ÇáÔøóÑúÚö ÝóíóÊóÑóÌøóÍõ
ÇáúßóËúÑóÉõ æóÈöåö ÞóÇáóÊú ÇáúÃóÆöãøóÉõ ÇáËøóáóÇËóÉõ.
æóáóåõ Ãóäøó ßóËúÑóÉó ÇáúÎõÑõæÌö áóÇ ÊóÏõáøõ Úóáóì ÇáúÞõæøóÉöº áöÃóäøóåõ
ÞóÏú Êóßõæäõ áöÇÊøöÓóÇÚò Ýöí ÃóÍóÏöåöãóÇ æóÖöíÞò Ýöí ÇáúÂÎóÑö.
(ÝóÅöÐóÇ ÈóáóÛó) ÇáúÎõäúËóì ÈöÇáÓøöäøö (ÝóÅöäú ÙóåóÑóÊú ÈóÚúÖõ
ÚóáóÇãóÇÊö ÇáÑøöÌóÇáö ãöäú äóÈóÇÊö áöÍúíóÉò Ãóæú ÞõÏúÑóÉò Úóáóì
ÇáúÌöãóÇÚö Ãóæú ÇÍúÊöáóÇãò ßóÇáÑøóÌõáö) Ãóæú ßóÇäó áóåõ ËóÏúíñ ãõÓúÊóæò
(ÝóÑóÌõáñ) Ãóíú ÝóÍõßúãõåõ Íõßúãõ ÇáÑøöÌóÇáö (ÝóÅöäú ÙóåóÑó ÈóÚúÖõ
ÚóáóÇãóÇÊö ÇáäøöÓóÇÁö ãöäú ÍóíúÖò æóÍóÈóáò æóÇäúßöÓóÇÑö ËóÏúíò æóäõÒõæáö
áóÈóäò Ýöíåö æóÊóãúßöíäò ãöäú ÇáúæóØúÁö ÝóÇãúÑóÃóÉñ) Ãóíú ÝóÍõßúãõåõ
Íõßúãõ ÇáäøöÓóÇÁö.
(æóÅöäú áóãú íóÙúåóÑú ÔóíúÁñ) ãöäú ÚóáóÇãóÇÊö ÇáÐøõßõæÑóÉö æóáóÇ ãöäú
ÚóáóÇãóÇÊö ÇáúÃõäõæËóÉö (Ãóæú ÊóÚóÇÑóÖóÊú åóÐöåö ÇáúãóÚóÇáöãõ) ãöËúáõ
ãóÇ ÅÐóÇ ÍóÇÖó æóÎóÑóÌóÊú áóåõ áöÍúíóÉñ¡ Ãóæú íóÃúÊöí æóíõÄúÊóì
(ÝóãõÔúßöáñ) Ãóíú Ýóåõæó ÎõäúËóì ãõÔúßöáñ áöÚóÏóãö ÇáúãõÑóÌøöÍö.
æóÚóäú ÇáúÍóÓóäö íõÚóÏøõ ÃóÖúáóÇÚõåõ ÝóÅöäøó ÖöáúÚó ÇáÑøóÌõáö íóÒöíÏõ
Úóáóì ÖöáúÚö ÇáúãóÑúÃóÉö ÈöæóÇÍöÏò (ÞóÇáó ãõÍóãøóÏñ ÇáúÅöÔúßóÇáõ ÞóÈúáó
ÇáúÈõáõæÛö ÝóÅöÐóÇ ÈóáóÛó ÝóáóÇ ÅÔúßóÇáó) .
æóÝöí ÇáúãóÈúÓõæØö ÅÐóÇ ÈóáóÛó ÕóÇÍöÈõ ÇáúÃóáúíóÊóíúäö áóÇ ÈõÏøó Ãóäú
íóÒõæáó ÇáúÅöÔúßóÇáõº áöÃóäøóåõ ÅÐóÇ ÌóÇãóÚó ÈöÐóßóÑöåö Ãóæú äóÈóÊó áóåõ
áöÍúíóÉñ Ãóæú ÇÍúÊóáóãó ßóÇÍúÊöáóÇãö ÇáÑøöÌóÇáö Ýóåõæó ÑóÌõáñ¡ æóÅöäú
äóÈóÊó áóåõ ËóÏúíñ ßóËóÏúíö ÇáúãóÑúÃóÉö Ãóæú ÑóÃóì ÍóíúÖðÇ Ãóæú ÌõæãöÚó
ßóãóÇ íõÌóÇãóÚúäó Ãóæú ÙóåóÑó Èöåö ÍóÈóáñ Ãóæú äóÒóáó Ýöí ËóÏúíöåö
áóÈóäñ Ýóåöíó ÇãúÑóÃóÉñ ßóãóÇ ãóÑøó Ýöí ÇáúãóÊúäö.
(æóÅöÐóÇ ËóÈóÊó ÇáúÅöÔúßóÇáõ ÃõÎöÐó Ýöíåö) Ãóíú Ýöí ÇáúÎõäúËóì
ÇáúãõÔúßöáö (ÈöÇáúÃóÍúæóØö ÝóíõÕóáøöí ÈöÞöäóÇÚò) áöÇÍúÊöãóÇáö ßóæúäöåö
ÇãúÑóÃóÉð ÍóÊøóì áóæú Õóáøóì ÈöÛóíúÑö ÞöäóÇÚò íõÓúÊóÍóÈøõ Ãóäú
íõÚöíÏóåóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ÍõÑøðÇ¡ æóßóÐóáößó íõÓúÊóÍóÈøõ Ãóäú íóÌúáöÓó Ýöí
ÕóáóÇÊöåö ÌõáõæÓó ÇáúãóÑúÃóÉöº áöÃóäøóåõ Åäú ßóÇäó ÑóÌõáðÇ ÝóÞóÏú ÊóÑóßó
ÓõäøóÉð æóåõæó ÌóÇÆöÒñ Ýöí ÇáúÌõãúáóÉö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇãúÑóÃóÉð ÝóÞóÏú
ÇÑúÊóßóÈó ãóßúÑõæåðǺ áöÃóäøó ÇáÓøóÊúÑó Úóáóì ÇáäøöÓóÇÁö æóÇÌöÈñ ãóÇ
Ãóãúßóäó (æóíóÞöÝõ Èóíúäó ÕóÝøóíú ÇáÑøöÌóÇáö æóÇáäøöÓóÇÁö) ÝóíõÞóÏøóãõ
Úóáóì ÇáäøöÓóÇÁö áöÇÍúÊöãóÇáö ßóæúäöåö ÑóÌõáðÇ (Ýóáóæú æóÞóÝó Ýöí
ÕóÝøöåöãú) Ãóíú Ýöí ÕóÝøö ÇáÑøöÌóÇáö
(2/729)
ÝóÕóáóÇÊõåõ ÊóÇãøóÉñ áóßöäú (íõÚöíÏõ)
ÕóáóÇÊóåõ (ãóäú áóÇÕóÞóåõ ãöäú ÌóÇäöÈóíúåö æóãóäú ÈöÍöÐóÇÆöåö ãöäú
ÎóáúÝöåö) áöÇÍúÊöãóÇáö Ãóäøóåõ ÇãúÑóÃóÉñ ÝóÊóÝúÓõÏõ ÕóáóÇÊõåõãú¡ æóåóÐóÇ
ÅÐóÇ äóæóì ÇáúÅöãóÇãõ ÅãóÇãóÉó ÇáäøöÓóÇÁö ÝóÅöäú áóãú íóäúæö ÇáúÅöãóÇãõ
ÇáúÅöãóÇãóÉó ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åáóì Ãóäú íõÚöíÏó åóÄõáóÇÁö ÕóáóÇÊóåõãú Èóáú
íõÚöíÏõ åõæó ÇÍúÊöíóÇØðÇ.
(æóÅöäú) æóÞóÝó (Ýöí ÕóÝøöåöäøó) Ãóíú ÕóÝøö ÇáäøöÓóÇÁö (ÃóÚóÇÏó)
ÕóáóÇÊóåõ (åõæó) Ãóíú ÇáúÎõäúËóì ÝóÞóØú áöÇÍúÊöãóÇáö Ãóäøóåõ ÑóÌõáñ
ÝóÊóÌöÈõ ÇáúÅöÚóÇÏóÉõ ÇÍúÊöíóÇØðÇ (ÝóáóÇ íóáúÈóÓõ) ÇáúÎõäúËóì (ÍóÑöíÑðÇ
æóáóÇ ÍõáöíøðÇ) áöÇÍúÊöãóÇáö ßóæúäöåö ÐóßóÑðÇ æóÇáÊøóÑúÌöíÍõ áöáúÍóÙúÑö
ÝöíãóÇ íóÊóÑóÏøóÏõ Èóíúäóåõ æóÈóíúäó ÇáúÅöÈóÇÍóÉö (æóíóáúÈóÓõ
ÇáúãöÎúíóØó Ýöí ÅÍúÑóÇãöåö æóáóÇ íóßúÔöÝõ) äóÝúÓóåõ (ÚöäúÏó ÑóÌõáò) º
áöÃóäøóåõ áóæú ßóÇäó ãõÑóÇåöÞóÉð áóãú íóäúÙõÑú Åáóì ãóÇ Óöæóì ÇáúæóÌúåö
æóÇáúßóÝøö ãöäúåõ æóáóæú ßóÇäó ãõÑóÇåöÞðÇ áóãú íóäúÙõÑú Åáóì ãóÇ ÊóÍúÊó
ÓõÑøóÊöåö Åáóì ÑõßúÈóÊóíúåö (æóáóÇ) ÚöäúÏó (ÇãúÑóÃóÉò) áöÃóäøóåóÇ áóÇ
ÊóäúÙõÑõ Åáóì ãóÇ ÊóÍúÊó ÇáÓøõÑøóÉö Åáóì ÇáÑøõßúÈóÉö ãõÑóÇåöÞðÇ ßóÇäó
Ãóæú ãõÑóÇåöÞóÉð ßóãóÇ Ýöí ÇáúÞõåõÓúÊóÇäöíøö (æóáóÇ íóÎúáõæ Èöåö) Ãóíú
ÈöÇáúÈóÇáöÛö æóãóÇ Ýöí Íõßúãöåö (ÛóíúÑõ ãóÍúÑóãò ãöäú ÑóÌõáò Ãóæú
ÇãúÑóÃóÉò) ÊóÍóÑøõÒðÇ Úóäú ÇÍúÊöãóÇáö ÇáúÍóÑóÇãö (æóáóÇ íõÓóÇÝöÑõ
ÈöÛóíúÑö ãóÍúÑóãò) ãöäú ÇáÑøöÌóÇáö æóáóÇ ãóÚó ÇãúÑóÃóÉò ãöäú ãóÍóÇÑöãöåö
áöÇÍúÊöãóÇáö Ãóäøóåõ ÇãúÑóÃóÉñ Ýóíóßõæäõ ÓóÝóÑó ÇãúÑóÃóÊóíúäö ÈöáóÇ
ãóÍúÑóãò æóåõæó ÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò (æóáóÇ íóÎúÊöäõåõ ÑóÌõáñ æóáóÇ ÇãúÑóÃóÉñ)
ÊóÍóÑøõÒðÇ Úóäú ÇáäøóÙóÑö Åáóì ÇáúÝóÑúÌö áöÇÍúÊöãóÇáö Ãóäøóåõ ÑóÌõáñ
æóÇãúÑóÃóÉñ æóáóßöäú ÊóÞóÏøóãó Ãóäøóåõ íóÌõæÒõ áöáØøóÈöíÈö æóÇáúÌóÑøóÇÍö
ÇáäøóÙóÑõ Åáóì ãóæúÖöÚö ÇáäøóÙóÑö áöáÖøóÑõæÑóÉö æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó
ÇáäøóÙóÑó Åáóì ãóæúÖöÚö ÇáúÎöÊóÇäö ãöäú åóÐóÇ ÇáúÞóÈöíáö ßóãóÇ Ýöí
ÇáúÈõÑúÌóäúÏöíøö áóßöäøó ÇáäøóÙóÑó áóíúÓó ÈöãóÍóáøöåö áöÃóäøó ÇáúÎöÊóÇäó
ÚöäúÏóäóÇ ÓóäóÉñ ÊóÏóÈøóÑú æóåóÐóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ãõÑóÇåöÞðÇ¡ æóÅöáøóÇ
ÝóáöáÑøóÌõáö Ãóäú íóÎúÊöäó (Èóáú ÊóÈúÊóÇÚõ áóåõ ÃóãóÉñ) ÚóÇáöãóÉñ
ÈöÇáúÎóÊúäö (ÊóÎúÊöäõåõ ãöäú ãóÇáöåö Åäú ßóÇäó áóåõ) Ãóíú áöáúÎõäúËóì
(ãóÇáñ) º áöÃóäøóåõ íóÌõæÒõ áöãóãúáõæßóÊöåö ÇáäøóÙóÑõ Åáóíúåö ÑóÌõáðÇ
Ãóæú ÇãúÑóÃóÉð Ýöí ÍóÇáö ÇáúÚõÐúÑö (æóÅöáøóÇ) Ãóíú æóÅöäú áóãú íóßõäú
áóåõ ãóÇáñ (Ýóãöäú ÈóíúÊö ÇáúãóÇáö) íõÞúÑóÖõ ËóãóäõåóÇ æóíóÔúÊóÑöíåóǺ
áöÃóäøóåõ ÃõÚöÏøó áöäóæóÇÆöÈö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóåóÐóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ÃóÈõæåõ
ãõÚúÓöÑðÇ æóÅöáøóÇ Ýóãöäú ãóÇáö ÃóÈöíåö (Ëõãøó) Ãóíú ÈóÚúÏó ÇáúÎóÊúäö
(ÊõÈóÇÚõ) ÇáúÃóãóÉõ æõÌõæÈðÇ¡ æóíõÑóÏøõ ËóãóäõåóÇ Åáóì ÈóíúÊö ÇáúãóÇáö
áöæõÞõæÚö ÇáöÇÓúÊöÛúäóÇÁö ÚóäúåóÇ.
æóÝöíåö ÅÔúÚóÇÑñ ÈöÃóäøóåõ áóÇ íóÊóÒóæøóÌõ ÚóÇáöãóÉð ÈöÎóÊúäöåö Úóáóì
ãóÇ ÞóÇáó ÔóíúÎõ ÇáúÅöÓúáóÇãö æóÐóåóÈó ÇáúÍóáúæóÇäöíøõ Åáóì Ãóäøóåõ
íóÊóÒóæøóÌõåóǺ áöÃóäøóåõ ßóÇäó ÇãúÑóÃóÉð íóäúÙõÑõ ÇáúÌöäúÓõ Åáóì
ÇáúÌöäúÓö æóÇáäøößóÇÍõ áóÛúæñ æóÅöáøóÇ ÝóßóäóÙóÑö ÇáúãóäúßõæÍóÉö Åáóì
ÇáäøóÇßöÍö.
(ÝóÅöäú ãóÇÊó ÞóÈúáó ÙõåõæÑö ÍóÇáöåö) ãöäú ÇáÐøõßõæÑóÉö æóÇáúÃõäõæËóÉö
(áóÇ íõÛóÓøóáõ) áöáöÇÍúÊöãóÇáóíúäö (Èóáú íóÊóíóãøóãõ) º áöÃóäøóåõ áóÇ
íõãóÓøõ ÔóíúÁñ Ýöíåö ÅáøóÇ ÇáúæóÌúåõ æóÇáúíóÏõ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÛõÓúáö.
æóÝöíåö ÅÔúÚóÇÑñ ÈöÃóäú áóÇ íõÔúÊóÑóì áöÃóÌúáö ÇáúÛõÓúáö ÃóãóÉñº
áöÃóäøóåóÇ ÃóÌúäóÈöíøóÉñ ÈóÚúÏó ÇáúãóæúÊö¡ æóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åáóì ÎöÑúÞóÉò
Úóáóì ÇáúíóÏö ÚöäúÏó ÇáÊøóíóãøõãö áóßöäú Ýöí ÇáúÞõåõÓúÊóÇäöíøö åóÐóÇ
ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúãõÊóíóãøöãõ ãóÍúÑóãðÇ ÝóÞóÏú íóÊóíóãøóãõ ÈöÇáúÎöÑúÞóÉö.
(æóíõßóÝøóäõ Ýöí ÎóãúÓóÉö ÃóËúæóÇÈò) ßóãóÇ ÊõßóÝøóäõ
(2/730)
ÇáúãóÑúÃóÉõ Ýóåõæó ÃóÍóÈøõ áöÇÍúÊöãóÇáö
Ãóäøóåõ ÃõäúËóì (æóáóÇ íóÍúÖõÑõ ÈóÚúÏóãóÇ ÑóÇåóÞó ÛõÓúáó ÑóÌõáò æóáóÇ
ÇãúÑóÃóÉò) áöÇÍúÊöãóÇáö ÇáúÍóÇáóíúäö (æóäõÏöÈó ÊóÓúÌöíóÉõ ÞóÈúÑöåö) Ãóíú
ÓóÊúÑõåõ ÈöËóæúÈò ÚöäúÏó ÇáÏøóÝúäö áöÇÍúÊöãóÇáö Ãóäøóåõ ÃõäúËóì æóÓóÊúÑõ
ÞóÈúÑöåóÇ æóÇÌöÈñ (æóíõæÖóÚõ ÇáÑøóÌõáõ) Ãóíú ÌöäóÇÒóÊõåõº áöÃóäøóåõ
ÐóßóÑñ ÈöíóÞöíäò (ãöãøóÇ íóáöí ÇáúÅöãóÇãó Ëõãøó åõæó) Ãóíú ÇáúÎõäúËóì
ÈöÞõÑúÈö ÇáÑøóÌõáö ãöãøóÇ íóáöí ÇáúÞöÈúáóÉó (Ëõãøó) ÊõæÖóÚõ
(ÇáúãóÑúÃóÉõ) ÈöÞõÑúÈö ÇáúÎõäúËóì áöíóÈúÚõÏó Úóäú ÇáäøóÙóÑö (Åäú Õóáøóì
Úóáóíúåöãú ÌõãúáóÉð) ÑöÚóÇíóÉð áöÍóÞøö ÇáÊøóÑúÊöíÈö.
æóÝöíåö ÅÔúÚóÇÑñ ÈöÃóäøó ÇáúÃóÝúÖóáó ÚöäúÏó ÇÌúÊöãóÇÚö ÇáúÌóäóÇÆöÒö Ãóäú
íõÕóáøóì Úóáóì ßõáøò ãõäúÝóÑöÏðÇ áöÃóäøóåõ ÃóÈúÚóÏõ Úóäú ÇáúÎöáóÇÝö.
(æóáóåõ) Ãóíú áöáúÎõäúËóì ÇáúãõÔúßöáö (ÃóÎóÓøõ ÇáäøóÕöíÈóíúäö ãöäú
ÇáúãöíÑóÇËö ÚöäúÏó ÇáúÅöãóÇãö) æóÃóÕúÍóÇÈöåö æóÚóáóíúåö ÇáúÝóÊúæóì ßóãóÇ
Ýöí ÇáÓøöÑóÇÌöíøóÉö.
æóÝöí ÇáúßöÝóÇíóÉö Ãóäøó ãõÍóãøóÏðÇ ãóÚó ÇáúÅöãóÇãö.
æóÝöí ÇáäøóÙúãö Ãóäøó ÃóÈóÇ íõæÓõÝó ãóÚóåõãóÇ Ýöí ÙóÇåöÑö ÇáúÃõÕõæáö
Ãóíú ÇáúÃóÞóáøö ãöäú äóÕöíÈö ÇáÐøóßóÑö æóãöäú äóÕöíÈö ÇáúÃõäúËóì
ÝóÅöäøóåõ íõäúÙóÑõ äóÕöíÈõåõ Úóáóì Ãóäøóåõ ÐóßóÑñ æóÚóáóì Ãóäøóåõ
ÃõäúËóì ÝóíõÚúØóì ÇáúÃóÞóáøó ãöäúåõãóÇ¡ æóÅöäú ßóÇäó ãóÍúÑõæãðÇ Úóáóì
ÃóÍóÏö ÇáÊøóÞúÏöíÑóíúäö ÝóáóÇ ÔóíúÁó áóåõ Ëõãøó ÝóÑøóÚóåõ æóÞóÇáó
(Ýóáóæú ãóÇÊó ÃóÈõæåõ Úóäúåõ) Ãóíú ÇáúÎõäúËóì (æóÚóäú ÇÈúäò ÝóáöáöÇÈúäö
ÓóåúãóÇäö æóáóåõ Óóåúãñ) ÚöäúÏóåõº áöÃóäøó ÇáúÃóÞóáøó ãõÊóíóÞøóäñ
æóÝöíãóÇ ÒóÇÏó Úóáóíúåö Ôóßøñ¡ æóÇáúãóÇáõ áóÇ íóÌöÈõ ÈöÇáÔøóßøö æóáóæú
ÊóÑóßóåõ æóÈöäúÊðÇ ÝóÇáúãóÇáõ ÈóíúäóåõãóÇ äöÕúÝóÇäö ÝóÑúÖðÇ æóÑóÏøðÇ.
æóÝöí ÇáúÞõåõÓúÊóÇäöíøö æóÐóÇ Ýöí ÕõæÑóÊóíúäö.
ÇáúÃõæáóì ãóÇ íõÝúÑóÖõ Ýöíåö ÇáúÎõäúËóì ÃõäúËóì ßóãóÇ ÐóßóÑóåõ
ÇáúãõÕóäøöÝõ.
æóÇáËøóÇäöíóÉõ ãóÇ íõÝúÑóÖõ Ýöíåö ÐóßóÑðÇ¡ æóåóÐóÇ ãõÔúÊóãöáñ Úóáóì
ÕõæÑóÊóíúäö.
ÃóÍóÏõåõãóÇ ãóÇ íóßõæäõ Ýöíåö ÇáúÎõäúËóì ãóÍúÑõæãðÇ ßóãóÇ ÅÐóÇ ÊóÑóßóÊú
ÒóæúÌðÇ æóÃõÎúÊðÇ áöÃóÈò æóÃõãøò æóÎõäúËóì áöÃóÈò ÝóÅöäøóåõ Åäú ßóÇäó
ÃõÎúÊðÇ Ýóáóåõ Óóåúãñ åõæó ÇáÓøõÏõÓõ ÊóßúãöáóÉð áöáËøõáõËóíúäö æóáößõáøò
ãöäú ÇáÒøóæúÌö æóÇáúÃõÎúÊö äöÕúÝñ ÝóÊóÚõæáõ ÇáúãóÓúÃóáóÉõ ãöäú ÓöÊøóÉò
Åáóì ÓóÈúÚóÉò¡ æóÅöäú ßóÇäó ÃóÎðÇ ÝóãóÍúÑõæãñ áöÃóäøóåõ ÚóÕóÈóÉñ áóãú
íóÈúÞó áóåõ ÔóíúÁñ ÈóÚúÏó ÝóÑúÖöåöãóÇ æóåõæó ÇáäøöÕúÝóÇäö æóáóÇ ÑóíúÈó
Ãóäøóåõ ÃóÎóÓøõ ÇáúÍóÇáóíúäö ÝóíõÝúÑóÖõ ßóæúäõåõ ÐóßóÑðÇ.
æóÇáËøóÇäöíóÉõ ãóÇ íóßõæäõ ÛóíúÑó ãóÍúÑõæãò ßóãóÇ ÅÐóÇ ÊóÑóßóÊú ÒóæúÌðÇ
æóÃõãøðÇ æóÎõäúËóì áöÃóÈò æóÃõãøò ÝóÅöäøóåõ Åäú ßóÇäó ÇáúÎõäúËóì ÃõÎúÊðÇ
áöÃóÈò æóÃõãøò Ýóáóåõ äöÕúÝñ ßóÇáÒøóæúÌö æóáöáúÃõãøö ËõáõËñ ÝóÊóÚõæáõ
ÇáúãóÓúÃóáóÉõ ãöäú ÓöÊøóÉò Åáóì ËóãóÇäöíóÉò æóÅöäú ßóÇäó ÃóÎðÇ Ýóáóåõ
Óóåúãñ æóáöáÒøóæúÌö äöÕúÝñ æóáöáúÃõãøö ËõáõËñ æóáóÇ íóÎúÝóì Ãóäøóåõ
ÃóÎóÓøõ ÇáúÍóÇáóíúäöº áöÃóäøó ÇáÓøóåúãó ÇáúæóÇÍöÏó ãöäú ÓöÊøóÉò ÃóÞóáøõ
ãöäú ËóáóÇËóÉö ÃóÓúåõãò ãöäú ËóãóÇäöíóÉò ÝóíõÝúÑóÖõ ßóæúäõåõ ÐóßóÑðÇ
ÃóíúÖðÇ.
(æó) ÝöíãóÇ ÅÐóÇ ÊóÑóßó ÇáúÎõäúËóì ÃóÈóÇåõ æóÇÈúäðÇ (ÚöäúÏó ÇáÔøóÚúÈöíøö
áóåõ äöÕúÝõ ÇáäøóÕöíÈóíúäö æóåõæó ËóáóÇËóÉñ ãöäú ÓóÈúÚóÉò ÚöäúÏó ÃóÈöí
íõæÓõÝó) ÊóÎúÑöíÌðÇ Ãóæú ãóÐúåóÈðÇ¡ æóÐóáößó Ãóäøó áöáöÇÈúäö ÚöäúÏó
ÇáöÇäúÝöÑóÇÏö ßõáøó ÇáúãöíÑóÇËö æóáöáúÈöäúÊö äöÕúÝóåõ¡ ÝóßóÇäó äöÕúÝõ
Çáúßõáøö ÇËúäóíúäö æóäöÕúÝñ æóæóÇÍöÏñ æóÇáúãóÌúãõæÚõ ËóáóÇËóÉõ ÃóÑúÈóÇÚò
ÝóÅöäú ÎóÑóÌó ÃóÑúÈóÚóÉñ ÊóÚõæáõ Åáóì ÓóÈúÚóÉò ÝóíõÌúÚóáõ áöáúÎõäúËóì
ËóáóÇËóÉñ æóáöáöÇÈúäö ÃóÑúÈóÚóÉñ æóÇáúãóÌúãõæÚõ íóßõæäõ ÓóÈúÚóÉð
(æóÎóãúÓóÉñ ãöäú ÇËúäóíú ÚóÔóÑó ÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò) ÊóÎúÑöíÌðÇ¡ æóÐóáößó
Åäú ßóÇäó ÐóßóÑðÇ ßóÇäó ÇáúãóÇáõ ÈóíúäóåõãóÇ äöÕúÝóíúäö¡ æóáóæú ßóÇäó
ÃõäúËóì ßóÇäó ÇáúãóÇáõ ÈóíúäóåõãóÇ ÃóËúáóÇËðÇ Ýóíóßõæäõ áóåõ äöÕúÝõ
ÇáäøöÕúÝö Ãóíú ÇáÑøõÈúÚó¡ æóäöÕúÝõ ÇáËøõáõËö Ãóíú ÇáÓøõÏõÓó æóÇáúÈóÇÞöí
áöáöÇÈúäö ÝóíõÍúÊóÇÌõ Åáóì ÚóÏóÏò áóåõ ÑõÈúÚñ æóÓõÏõÓñ¡ æóÃóÞóáøõ Ðóáößó
ÇËúäóíú ÚóÔóÑó æóÑõÈúÚõåõ ËóáóÇËóÉñ æóÓõÏõÓõåõ ÇËúäóÇäö æóÇáúãóÌúãõæÚõ
ÎóãúÓóÉñ Ýóåöíó áöáúÎõäúËóì æóÇáúÈóÇÞöí Ãóíú ÓóÈúÚóÉñ áöáöÇÈúäö
æóÇáÊøóÝóÇÖõáõ Èóíúäó ÇáÊøóÝúÓöíÑóíúäö Ýöí åóÐöåö ÇáÕøõæÑóÉö ÅäøóãóÇ
åõæó ÈöËõáõËö ÑõÈúÚö ÇáÓøõÈõÚö
(2/731)
ßóãóÇ áóÇ íóÎúÝóì Úóáóì ÇáúãõÍóÇÓöÈö.
(æóáóæú ÞóÇáó ÓóíøöÏõåõ ßõáøõ ÚóÈúÏò áöí ÍõÑøñ Ãóæú ßõáøõ ÃóãóÉò áöí
ÍõÑøóÉñ áóÇ íõÚúÊóÞõ ãóÇ áóãú íóÓúÊóÈöäú) º áöÃóäøó ÇáúÍöäúËó áóÇ
íóËúÈõÊõ ÈöÇáÔøóßøö¡ æóãóäú ÍóáóÝó ÈöØóáóÇÞò Ãóæú ÚóÊóÇÞò Åäú ßóÇäó
Ãóæøóáõ æóáóÏò ÊóáöÏöíäóåõ ÛõáóÇãðÇ ÝóæóáóÏóÊú ÎõäúËóì áóãú íóÞóÚú
ÍóÊøóì íóÓúÊóÈöíäó ÃóãúÑõ ÇáúÎõäúËóì.
(æóáóæú ÞóÇáó ÈóÚúÏó ÊóÞóÑøõÑö ÅÔúßóÇáöåö ÃóäóÇ ÐóßóÑñ Ãóæú ÃõäúËóì áóÇ
íõÞúÈóáõ) Þóæúáõåõ Úóáóì ÇáÕøóÍöíÍöº áöÃóäøóåõ ÏóÚúæóì íõÎóÇáöÝõ
ÞóÖöíøóÉó ÇáÏøóáöíáö (æóÞóÈúáóåõ) Ãóíú ÞóÈúáó ÅÔúßóÇáöåö (íõÞúÈóáõ)
áöÃóäøó ÇáúÅöäúÓóÇäó Ãóãöíäñ Ýöí ÍóÞøö äóÝúÓöåö æóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ
ÇáúÃóãöíäö ãóÇ áóãú íõÚúÑóÝú ÎöáóÇÝõ ãóÇ ÞóÇáóåõ.
[ãóÓóÇÆöá ÔóÊøóì]
ÞóÏú ÐóßóÑúäóÇ ÞóÈúáó åóÐóÇ ÐößúÑó ãóÓóÇÆöáó ÔóÊøóì Ãóæú ãóÓóÇÆöáó
ãóäúËõæÑóÉò Ãóæú ãóÓóÇÆöáó ãõÊóÝóÑøöÞóÉò ãöäú ÏóÃúÈö ÇáúãõÕóäøöÝöíäó
áöÊóÏóÇÑõßö ãóÇ áóãú íóÐúßõÑõæÇ ÈöÍóÞøö ÐößúÑöåö Ýöíåö ÎõÕõæÕðÇ ÅÐóÇ
ÇäúÊóåóì ÇáúßöÊóÇÈõ
(ßöÊóÇÈóÉõ ÇáúÃóÎúÑóÓö) ãõÈúÊóÏóÃñ ÎóÈóÑõåõ ÇáúÂÊöí ßóÇáúÈóíóÇäö
(æóÅöíãóÇÄõåõ ÈöãóÇ íõÚúÑóÝõ) ãõÊóÚóáøöÞñ ÈöÞóæúáöåö æóÅöíãóÇÄõåõ (Èöåö
ÅÞúÑóÇÑõåõ ÈöäóÍúæö ÊóÒóæøõÌò) ãõÊóÚóáøöÞñ ÈöÇáúßöÊóÇÈóÉö æóÇáúÅöíãóÇÁö
Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáÊøóäóÇÒõÚö¡ æóßóÐóÇ ãóÇ ÚõØöÝó Úóáóíúåö ÈöÞóæúáöåö
(æóØóáóÇÞò æóÈóíúÚò æóÔöÑóÇÁò æóæóÕöíøóÉò æóÞóæóÏò) æóÌóÈó (Úóáóíúåö
Ãóæøóáõåõ ßóÇáúÈóíóÇäö) ÅÐóÇ ßóÇäó ÅíãóÇÁõ ÇáúÃóÎúÑóÓö æóßöÊóÇÈóÊõåõ
ßóÇáúÈóíóÇäö æóåõæó ÇáäøõØúÞõ ÈöÇááøöÓóÇäö íóáúÒóãõåõ ÇáúÃóÍúßóÇãõ
ÇáúãóÐúßõæÑóÉõ ÈöÇáúÅöÔóÇÑóÉöº áöÃóäøó ÇáúÅöÔóÇÑóÉó íóßõæäõ ÈóíóÇäðÇ
ãöäú ÇáúÞóÇÏöÑö ÝóãóÇ Ùóäøõß ãöäú ÇáúÚóÇÌöÒö.
æóÝöí ÇáúåöÏóÇíóÉö æóÅöÐóÇ ÞõÑöÆó Úóáóì ÇáúÃóÎúÑóÓö ßöÊóÇÈõ æóÕöíøóÉò
ÝóÞöíáó áóåõ äóÔúåóÏõ Úóáóíúß ÈöãóÇ Ýöí åóÐóÇ ÇáúßöÊóÇÈö ÝóÃóæúãóÃó
ÈöÑóÃúÓöåö Ãóíú äóÚóãú Ãóæú ßóÊóÈó ÝóÅöÐóÇ ÌóÇÁó ãöäú Ðóáößó ãóÇ
íõÚúÑóÝõ Ãóäøóåõ ÅÞúÑóÇÑñ Ýóåõæó ÌóÇÆöÒñ ÞóÇáó ÇáÔøõÑøóÇÍõ æóÅöäøóãóÇ
ÞóíøóÏó ÈöÞóæúáöåö ÝóÅöÐóÇ ÌóÇÁó ãöäú Ðóáößó ãóÇ íõÚúÑóÝõ Ãóäøóåõ
ÅÞúÑóÇÑñº áöÃóäøó ãóÇ íóÌöíÁõ ãöäú ÇáúÃóÎúÑóÓö æóãõÚúÊóÞóáö ÇááøöÓóÇäö
Úóáóì äóæúÚóíúäö: ÃóÍóÏõåõãóÇ ãóÇ íóßõæäõ Ðóáößó ãöäúåõ ÏóáóÇáóÉó
ÇáúÅöäúßóÇÑö ãöËúáõ Ãóäú íõÍóÑøößó ÑóÃúÓóåõ ÚóÑúÖðÇ æóÇáËøóÇäöí ãóÇ
íóßõæäõ Ðóáößó ãöäúåõ ÏóáóÇáóÉó ÇáúÅöÞúÑóÇÑö ÈöÃóäú íõÍóÑøößó ÑóÃúÓóåõ
ØõæáðÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ãóÚúåõæÏðÇ ãöäúåõ Ýöí äóÚóãú ÇäúÊóåóì.
æóÝöíåö ßóáóÇãñ áöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÝóÓøóÑó ÇáúÅöíãóÇÁó ÈöÑóÃúÓöåö Ýöí
ÊóÞúÏöíÑö ÇáúãóÓúÃóáóÉö ÈöÞóæúáöåö äóÚóãú ÊóÚóíøóäó Ãóäøó æóÖúÚóåóÇ
ÝöíãóÇ ÌóÇÁó ãöäúåõ ÏóáóÇáóÉõ ÇáúÅöÞúÑóÇÑö Ýóáóãú ÊóÈúÞó ÍóÇÌóÉñ Ýöí
ÊóÞúÏöíÑö ÌóæóÇÈöåóÇ Åáóì Þóæúáöåö ÝóÅöÐóÇ ÌóÇÁó ãöäú Ðóáößó ãóÇ
íõÚúÑóÝõ Ãóäøóåõ ÅÞúÑóÇÑñ Èóáú ßóÇäó íóßúÝöí Þóæúáõåõ Ýóåõæó ÌóÇÆöÒñ
ßóãóÇ ÞóÇáó ÈóÚúÖõ ÇáúÝõÖóáóÇÁö áóßöäú áóÇ íóÎúÝóì Ãóäøó åóÐóÇ
ÇáúßóáóÇãó áóÇ æõÑõæÏó áóåõº áöÃóäøó ÔóÃúäó ÇáÔøóÇÑöÍöíäó Ãóäú
íõØóÇÈöÞõæÇ ÈößóáóÇãöåöãú ßóáóÇãó ÇáúãõÕóäøöÝöíäó Úóáóì æóÌúåö
ÇáúÅöíÖóÇÍö ÝóÅöäøó ãóäú áóãú íóÊóÝóØøóäú áößóáóÇãöåöãú ÞóÇáó ãóÇ ÞóÇáó.
(æóáóÇ íõÍóÏøõ ÇáúÃóÎúÑóÓõ áöÞóÐúÝò æóáóÇ áöÛóíúÑöåö) ßóÇáÒøöäóÇÁö
æóÔõÑúÈö ÇáúÎóãúÑö Ãóíú áóÇ íóßõæäõ ßöÊóÇÈóÉõ ÇáúÃóÎúÑóÓö æóÅöíãóÇÄõåõ
ÈöÇáúÞóÐúÝö æóáóÇ ßöÊóÇÈóÊõåõ æóÅöíãóÇÄõåõ ÈöÇáúÅöÞúÑóÇÑö ÈöÇáÒøöäóÇÁö
Ãóæú ÔõÑúÈö ÇáúÎóãúÑö ßóÇáúÈóíóÇäö ÍóÊøóì íõÍóÏøóº áöÃóäøó ÇáúÍõÏõæÏó
ÊóäúÏóÑöÆõ ÈöÇáÔøõÈõåóÇÊö æóÝöí ßöÊóÇÈóÊöåö æóÅöíãóÇÆöåö ÔõÈúåóÉñ¡
æóßóÐóÇ áóÇ íõÍóÏøõ áóåõ ÅÐóÇ ßóÇäó ãóÞúÐõæÝðÇ áöÈóÞóÇÁö ÇÍúÊöãóÇáö
ßóæúäöåö ãõÕóÏøöÞðÇ
(2/732)
áöáúÞóÇÐöÝö ßóãóÇ ãóÑøó Ýöí ÇáúÍõÏõæÏö
(æóãõÚúÊóÞóáõ ÇááøöÓóÇäö) Ãóíú ÇáøóÐöí ÇÍúÊóÈóÓó áöÓóÇäõåõ ÈöÍóíúËõ áóÇ
íóÞúÏöÑõ Úóáóì ÇáäøõØúÞö (Åäú ÇãúÊóÏøó Èöåö Ðóáößó) ÇáöÇÚúÊöÞóÇáõ Åáóì
ÓóäóÉò Ýöí ÑöæóÇíóÉò¡ æóÞöíáó ÇáöÇãúÊöÏóÇÏõ Åáóì ÃóæóÇäö ÇáúãóæúÊö ÅÐú
Ñõæöíó Úóäú ÇáúÅöãóÇãö Ãóäøóåõ ÞóÇáó ÅÐóÇ ÏóÇãóÊú ÇáúÚõÞúáóÉõ Åáóì
æóÞúÊö ÇáúãóæúÊö íóÌõæÒõ ÅÞúÑóÇÑõåõ ÈöÇáúÅöÔóÇÑóÉö æóÇáúÅöÔúåóÇÏö
Úóáóíúåöº áöÃóäøóåõ ÚóÌóÒó Úóäú ÇáäøõØúÞö ÈöãóÚúäðì áóÇ íõÑúÌóì
ÒóæóÇáõåõ¡ ÞóÇáõæÇ æóÚóáóíúåö ÇáúÝóÊúæóì ÐóßóÑóåõ ÇáúÅöãóÇãõ
ÇáúãóÍúÈõæÈöíøõ (æóÚõáöãóÊú ÅÔóÇÑóÊõåõ) Ãóíú ÇáúãõÚúÊóÞóáö (Ýóåõæó
ßóÇáúÃóÎúÑóÓö æóÅöáøóÇ) Ãóíú æóÅöäú áóãú íóãúÊóÏøó Ãóæú áóãú ÊõÚúáóãú
ÅÔóÇÑóÊõåõ (ÝóáóÇ) íóßõæäõ ßóÇáúÃóÎúÑóÓö ÍõßúãðÇ åóÐóÇ ÚöäúÏóäóǺ
áöÃóäøó ÇáúÅöÔóÇÑóÉó ÅäøóãóÇ ÊõÚúÊóÈóÑõ ÅÐóÇ ÕóÇÑóÊú ãóÚúåõæÏóÉð¡
æóÐóáößó Ýöí ÇáúÃóÎúÑóÓö Ïõæäó ÇáúãõÚúÊóÞóáö¡ æóáöÃóäøó ÇáÖøóÑõæÑóÉó Ýöí
ÇáúÃóÕúáöíøö áóÇÒöãóÉñ æóÝöí ÇáúÚóÇÑöÖöíøö Úóáóì ÔóÑóÝö ÇáÒøóæóÇáö ÅáøóÇ
ÅÐóÇ ÚõåöÏóÊú ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ ÈöÇáöÇãúÊöÏóÇÏö ÝóÍöíäóÆöÐò íóßõæäõ
ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÃóÎúÑóÓö æóÚöäúÏó ÇáÔøóÇÝöÚöíøö Íõßúãõ ÇáúãõÚúÊóÞóáö
ßóÍõßúãö ÇáúÃóÎúÑóÓö Ýöí ÇáöÇãúÊöÏóÇÏö æóÚóÏóãöåöº áöÃóäøó ÇáúãõÌóæøöÒó
åõæó ÇáúÚóÌúÒõ æóáóÇ ÝóÑúÞó Èóíúäó ÇáúÃóÕúáöíøö æóÇáúÚóÇÑöÖöíøö æóáóÇ
Èóíúäó ÇáúÞóÏöíãö æóÇáúÍóÇÏöËö.
(æóÇáúßöÊóÇÈóÉõ ãöäú ÇáúÛóÇÆöÈö áóíúÓóÊú ÈöÍõÌøóÉò) º áöÃóäøóåõ ÞóÇÏöÑñ
Úóáóì ÇáúÍõÖõæÑö ÝóáóÇ íóßõæäõ Ýöí ßóæúäöåóÇ ÍõÌøóÉð ÖóÑõæÑóÉñ ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúÃóÎúÑóÓö áóßöäú (ÞóÇáõæÇ ÇáúßöÊóÇÈóÉõ) Úóáóì ËóáóÇËóÉö ÃóæúÌõåò
(ÅãøóÇ ãõÓúÊóÈöíäñ ãóÑúÓõæãñ) Ãóíú ãõÚóäúæóäñ ãóÕúÏóÑñ ãöËúáõ Ãóäú
íóßúÊõÈó Ýöí Ãóæøóáöåö ãöäú ÝõáóÇäò Åáóì ÝõáóÇäò Ãóæú íóßúÊõÈó Åáóì
ÝõáóÇäò æóÝöí ÂÎöÑöåö ãöäú ÝõáóÇäò Úóáóì ãóÇ ÌóÑóÊú Èöåö ÇáúÚóÇÏóÉõ
(æóåõæó) Ãóíú åóÐóÇ ÇáúãóÐúßõæÑõ ãöäú ÇáúßöÊóÇÈóÉö (ßóÇáäøõØúÞö Ýöí
ÇáúÛóÇÆöÈö æóÇáúÍóÇÖöÑö) Úóáóì ãóÇ ÞóÇáõæÇ ÝóíóáúÒóãõ ÍõÌøóÉð æóÝöí
ÒóãóÇäöäóÇ ÇáúÎóÊúãõ ÔóÑúØñ áößóæúäöåö ãõÚúÊóÇÏðÇ¡ æóßóÐóÇ ÇáúßóÊúÈõ
Úóáóì ßóÇÛóÏò ÍóíúËõ íõÔúÊóÑóØõ ÈöäóÇÁð Úóáóì ÇáúÚõÑúÝö ÇáúãóÚúÑõæÝö
ÍóÊøóì áóæú ßóÊóÈó Úóáóì ÇáúÛóíúÑö íóßõæäõ ÛóíúÑó ãóÑúÓõæãò ÝóáöåóÐóÇ
ÞóÇáó (æóÃóãøóÇ ãõÓúÊóÈöíäñ ÛóíúÑõ ãóÑúÓõæãò ßóÇáúßöÊóÇÈóÉö Úóáóì
ÇáúÌöÏóÇÑö æóæóÑóÞö ÇáÔøóÌóÑö æóíóäúæöí Ýöíåö) ÝóáóíúÓó ÈöÍõÌøóÉò ÅáøóÇ
ÈöÇáäøöíøóÉö æóÇáúÈóíóÇäöº áöÃóäøóåõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúßöÊóÇÈóÉö ãöäú
ÇáÕøóÑöíÍö ÝóáóÇ íóÕúáõÍõ ÍõÌøóÉð (æóÃóãøóÇ ÛóíúÑõ ãõÓúÊóÈöíäò
ßóÇáúßöÊóÇÈóÉö Úóáóì ÇáúåóæóÇÁö æóÇáúãóÇÁö) ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúßóáóÇãö
ÛóíúÑö ãóÓúãõæÚò (æóáóÇ ÚöÈúÑóÉó Èöåö) ÝóáóÇ íóËúÈõÊõ Èöåö ÇáúÍõßúãõ
(2/733)
æóÅöäú äóæóì¡ æóÃóãøóÇ ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ
Ýóåõæó ÍõÌøóÉñ ãöäú ÇáúÃóÎúÑóÓö Ýöí ÍóÞøö åóÐöåö ÇáúÃóÍúßóÇãö
áöáÖøóÑõæÑóÉöº áöÃóäøóåóÇ ãöäú ÍõÞõæÞö ÇáúÚöÈóÇÏö¡ æóáóÇ ÊóÎúÊóÕøõ
åóÐöåö ÇáÊøóÕóÑøõÝóÇÊõ ÈöáóÝúÙò ÎóÇÕøò Èóáú ÊóËúÈõÊõ ÈöÃóáúÝóÇÙò
ßóËöíÑóÉò æóÊóËúÈõÊõ ÈöÝöÚúáò íóÏõáøõ Úóáóì ÇáúÞóæúáö ÝóßóÐóÇ íóÌöÈõ
Ãóäú ÊóËúÈõÊó ÈöÅöÔóÇÑóÊöåö áöÍóÇÌóÊöåö Åáóì Ðóáößó æóÇáúÛóÇáöÈõ Ýöí
ÇáúÞöÕóÇÕö ÍóÞøõ ÇáúÚóÈúÏö æóÇáúÍõÏõæÏõ ÍóÞøõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì æóåöíó
ÊóÓúÞõØõ ÈöÇáÔøõÈõåóÇÊö.
(æóÅöÐóÇ ÇÎúÊóáóØó ÇáÐøóßöíøóÉõ ÈöãóíúÊóÉò ÃóÞóáøó ãöäúåóÇ) Ãóíú ãöäú
ÇáÐøóßöíøóÉö (ÊóÍóÑøóì æóÃóßóáó) Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáöÇÎúÊöíóÇÑö (æóÅöáøóÇ)
Ãóíú æóÅöäú áóãú Êóßõäú ÇáúãóíúÊóÉõ ÃóÞóáøó ãöäúåóÇ Èóáú ãõÓóÇæöíóÉð
Ãóæú ÃóßúËóÑó ÝóáóÇ ÊõÄúßóáõ ÍóÇáóÉó ÇáöÇÎúÊöíóÇÑö áóßöäú (íóÊóÍóÑøóì)
Ýöí ÃóßúáöåóÇ
(ÚöäúÏó ÇáöÇÖúØöÑóÇÑö) æóÝöí ÇáúåöÏóÇíóÉö æóÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáúÛóäóãõ
ãóÐúÈõæÍóÉð æóÝöíåóÇ ãóíúÊóÉñ ÝóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúãóÐúÈõæÍóÉõ ÃóßúËóÑó
ÊóÍóÑøóì ÝöíåóÇ æóÃóßóáó æóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúãóíúÊóÉõ ÃóßúËóÑó Ãóæú
ßóÇäóÊóÇ äöÕúÝóíúäö áóãú íõÄúßóáú¡ æóåóÐóÇ ÅÐóÇ ßóÇäóÊú ÇáúÍóÇáóÉõ
ÍóÇáóÉó ÇáöÇÎúÊöíóÇÑö¡ æóÃóãøóÇ Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáÖøóÑõæÑóÉö íóÍöáøõ áóåõ
ÇáÊøóäóÇæõáõ Ýöí ÌóãöíÚö Ðóáößóº áöÃóäøó ÇáúãóíúÊóÉó ÇáúãõÊóíóÞøóäóÉó
ÊóÍöáøõ áóåõ Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáÖøóÑõæÑóÉö ÝóÇóáøóÐöí ÊõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó
ÐóßöíøóÉð Ãóæúáóì ÛóíúÑó Ãóäøóåõ íóÊóÍóÑøóìº áöÃóäøóåõ ØóÑöíÞñ
íõæóÕøöáõåõ Åáóì ÇáÐøóßöíøóÉö Ýöí ÇáúÌõãúáóÉö ÝóáóÇ íóÊúÑõßõåõ ãöäú
ÛóíúÑö ÖóÑõæÑóÉò.
æóÞóÇáó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ áóÇ íóÌõæÒõ ÇáúÃóßúáõ Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáöÇÎúÊöíóÇÑö
æóÅöäú ßóÇäóÊú ÇáúãóÐúÈõæÍóÉõ ÃóßúËóÑóº áöÃóäøó ÇáÊøóÍóÑøöíó Ïóáöíáñ
ÖóÑõæÑöíøñ ÝóáóÇ íõÕóÇÑõ Åáóíúåö ãöäú ÛóíúÑö ÖóÑõæÑóÉò æóáóÇ ÖóÑõæÑóÉóº
áöÃóäøó ÇáúÍóÇáóÉó ÍóÇáóÉõ ÇáöÇÎúÊöíóÇÑö æóáóäóÇ Ãóäøó ÇáúÛóáóÈóÉó
ÊóäúÒöáõ ãóäúÒöáóÉó ÇáÖøóÑõæÑóÉö Ýöí ÅÝóÇÏóÉö ÇáúÅöÈóÇÍóÉö.
ÃóáóÇ íõÑóì Ãóäøó ÃóÓúæóÇÞó ÇáúãõÓúáöãöíäó áóÇ ÊóÎúáõæ Úóäú ÇáúãõÍóÑøóãö
æóÇáúãóÓúÑõæÞö æóÇáúãóÛúÕõæÈö ãóÚó Ðóáößó íóÍöáøõ ÇáÊøóäóÇæõáõ
ÇÚúÊöãóÇÏðÇ Úóáóì ÇáúÛóÇáöÈö¡ æóåóÐóÇ áöÃóäøó ÇáúÞóáöíáó áóÇ íõãúßöäõ
ÇáöÇÍúÊöÑóÇÒõ Úóäúåõ æóáóÇ íõÓúÊóØóÇÚõ ÇáöÇãúÊöäóÇÚõ ÝóÓóÞóØó
ÇÚúÊöÈóÇÑõåõ ÏóÝúÚðÇ áöáúÍóÑóÌö ßóÞóáöíáö ÇáäøóÌóÇÓóÉö æóÞóáöíáö
ÇáöÇäúßöÔóÇÝö ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅÐóÇ ßóÇäóÊóÇ äöÕúÝóíúäö Ãóæú ßóÇäóÊú
ÇáúãóíúÊóÉõ ÃóÛúáóÈóº áöÃóäøóåõ áóÇ ÖóÑõæÑóÉó.
(æóÅöÐóÇ ÃóÍúÑóÞó ÑóÃúÓó ÇáÔøóÇÉö ÇáúãõÊóáóØøöÎó ÈöÏóãò¡ æóÒóÇáó Ïóãõåõ
ÝóÇöÊøóÎóÐó ãöäúåõ ãóÑóÞóÉð ÌóÇÒó) ÇÓúÊöÚúãóÇáõåóÇ (æóÇáúÍóÑúÞõ
ßóÇáúÛóÓúáö) º áöÃóäøó ÇáäøóÇÑó ÊóÃúßõáõ ãóÇ Ýöíåö ãöäú ÇáäøóÌóÇÓóÉö
ÍóÊøóì áóÇ íóÈúÞóì Ýöíåö ÔóíúÁñ Ãóæú íõÍöíáóåõ ÝóíóÕöíÑó ÇáÏøóãõ
ÑóãóÇÏðÇ ÝóíóØúåõÑó ÈöÇáöÇÓúÊöÍóÇáóÉö ÞóÇáõæÇ ÅÐóÇ ÊóäóÌøóÓó ÇáÊøóäøõæÑõ
íóØúåõÑõ ÈöÇáäøóÇÑö ÍóÊøóì áóÇ íóÊóäóÌøóÓó ÇáúÎõÈúÒõ.
(æóáóæú ÌóÚóáó ÇáÓøõáúØóÇäõ ÇáúÎóÑóÇÌó áöÑóÈøö ÇáúÃóÑúÖö ÌóÇÒó ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúÚõÔúÑö) åóÐóÇ ÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó æóÚöäúÏó ÇáØøóÑóÝóíúäö áóÇ íóÌõæÒõ
ÝöíåöãóÇ áöÃóäøóåõãóÇ ÝóíúÁñ áöÌóãóÇÚóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó.
æóáóåõ Ãóäøó ÕóÇÍöÈó ÇáúÎóÑóÇÌö áóåõ ÍóÞøñ Ýöí ÇáúÎóÑóÇÌö ÝóÕóÍøó
ÊóÑúßõåõ Úóáóíúåö¡ æóåõæó ÕöáóÉñ ãöäú ÇáúÅöãóÇãö æóÇáúÚõÔúÑõ ÍóÞøõ
ÇáúÝõÞóÑóÇÁö Úóáóì ÇáúÎõáõæÕö ßóÇáÒøóßóÇÉö¡ æóáóÇ íóÌõæÒõ ÊóÑúßõåõ
Úóáóíúåö æóÚóáóì Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó ÇáúÝóÊúæóì ßóãóÇ Ýöí ÇáÊøóÈúíöíäö
æóÛóíúÑöåö æóÅöÐóÇ ÊóÑóßó ÇáúÅöãóÇãõ ÎóÑóÇÌó ÃóÑúÖö ÑóÌõáò Ãóæú ßóÑúãöåö
Ãóæú ÈõÓúÊóÇäöåö æóáóãú íóßõäú ÃóåúáðÇ áöÕóÑúÝö ÇáúÎóÑóÇÌö Åáóíúåö
ÚöäúÏó ÃóÈöí íõæÓõÝó íóÍöáøõ áóåõ¡ æóåõæó ÇáúÝóÊúæóì æóÚöäúÏó ãõÍóãøóÏò
áóÇ íóÍöáøõ áóåõ æóÚóáóíúåö Ãóäú íóÑõÏøóåõ Åáóì ÈóíúÊö ÇáúãóÇáö Ãóæú
Åáóì ãóäú åõæó Ãóåúáñ áöÐóáößó æóÅöäú áóãú íóÝúÚóáú ÃóËöãó æóáóæú ÊóÑóßó
ÇáúÚõÔúÑó áóÇ íóÌõæÒõ ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö.
(æóáóæú ÏóÝóÚó) ÇáúÅöãóÇãõ (ÇáúÃóÑóÇÖöíó ÇáúãóãúáõæßóÉó Åáóì Þóæúãò)
Ãóíú Åäú ÚóÌóÒó ÃóÕúÍóÇÈõ ÇáúÎóÑóÇÌö Úóäú ÒöÑóÇÚóÉö ÇáúÃóÑúÖö æóÃóÏóÇÁö
ÇáúÎóÑóÇÌö æóÏóÝóÚó ÇáúÅöãóÇãõ ÇáúÃóÑóÇÖöíó Åáóì ÛóíúÑö
(2/734)
ÃóÕúÍóÇÈöåóÇ ÈöÇáúÃõÌúÑóÉö Ãóíú
íõÄóÇÌöÑõåóÇ ãöäú ÇáúÞóÇÏöÑöíäó Úóáóì ÇáÒøöÑóÇÚóÉö¡ æóíóÃúÎõÐõ
ÇáúÎóÑóÇÌó ãöäú ÃõÌúÑóÊöåóÇ (áöíõÚúØõæÇ ÇáúÎóÑóÇÌó) áöãõÓúÊóÍöÞøöåö
(ÌóÇÒó) Ðóáößó ãöäú ÇáúÅöãóÇãö áöãóÇ Ýöíåö ãöäú ÇáúãóÕúáóÍóÉö ÝóÅöäú
ÝóÖóáó ÔóíúÁñ ãöäú ÃõÌúÑóÊöåóÇ íóÏúÝóÚõåõ Åáóì ÃóÕúÍóÇÈöåóÇ æóåõãú
ÇáúãõáøóÇßõº áöÃóäøóåõ áóÇ æóÌúåó Åáóì ÅÒóÇáóÉö ãöáúßöåöãú ÈöÛóíúÑö
ÑöÖóÇåõãú ãöäú ÛóíúÑö ÖóÑõæÑóÉò æóáóÇ æóÌúåó Åáóì ÊóÚúØöíáö ÍóÞøö
ÇáúãõÞóÇÊöáóÉö ÝóÊóÚóíøóäó ãóÇ ÐóßóÑúäóÇ ÝóÅöäú áóãú íóÌöÏú ÇáúÅöãóÇãõ
ãóäú íóÓúÊóÃúÌöÑõåóÇ ÈóÇÚóåóÇ ÇáúÅöãóÇãõ áöãóäú íóÞúÏöÑõ Úóáóì
ÇáÒøöÑóÇÚóÉö æóáóæú áóãú íóÈöÚúåóÇ íóÝõæÊõ ÍóÞøõ ÇáúãõÞóÇÊöáóÉö Ýöí
ÇáúÎóÑóÇÌö ÃóÕúáðÇ æóáóæú ÈóÇÚó íóÝõæÊõ ÍóÞøõ Çáúãöáúßö Ýöí ÇáúÚóíúäö
æóÇáúÝóæóÇÊõ Åáóì ÎóáóÝò ßóáóÇ ÝóæóÇÊò ÝóíóÈöíÚõ ÊóÍúÞöíÞðÇ áöáäøóÙóÑö
ãöäú ÇáúÌóÇäöÈóíúäö¡ æóáóíúÓó áóåõ Ãóäú íõãóáøößóåóÇ ÛóíúÑóåõãú ÈöÛóíúÑö
ÚöæóÖò¡ Ëõãøó ÅÐóÇ ÈóÇÚóåóÇ íóÃúÎõÐõ ÇáúÎóÑóÇÌó ÇáúãóÇÖöíó ãöäú
ÇáËøóãóäö Åäú ßóÇäó Úóáóíúåöãú ÎóÑóÇÌñ æóÑóÏøó ÇáúÝóÖúáó Åáóì
ÃóÕúÍóÇÈöåóÇ.
Þöíáó åóÐóÇ ÞóæúáõåõãóǺ áöÃóäøó ÚöäúÏóåõãóÇ ÇáúÞóÇÖöí íóãúáößõ ÈóíúÚó
ãóÇáö ÇáúãóÏúíõæäö ÈöÇáÏøóíúäö æóÇáäøóÝóÞóÉö¡ æóÃóãøóÇ ÚöäúÏó ÇáúÅöãóÇãö
ÝóáóÇ íóãúáößõ Ðóáößó ÝóáóÇ íóÈöíÚõåóÇ áóßöäú íóÃúãõÑõ ãõáøóÇßóåóÇ
ÈöÈóíúÚöåóÇ¡ æóÞöíáó åóÐóÇ Þóæúáõ Çáúßõáøö æóÇáúÝóÑúÞõ áöáúÅöãóÇãö
Èóíúäó åóÐóÇ æóÈóíúäó ÛóíúÑöåö ãöäú ÇáÏøõíõæäö Ãóäøó Ýöí åóÐóÇ ÅáúÒóÇãó
ÖóÑóÑò ÎóÇÕøò áöäóÝúÚò ÚóÇãøò æóáöÅöÒóÇáóÉö ÇáÖøóÑóÑö Úóäú ÇáúÚóÇãøö¡
æóÐóáößó ÌóÇÆöÒñ ÚöäúÏóåõ¡ æóáöÃóäøó ÇáúÎóÑóÇÌó ÍóÞøñ ãõÊóÚóáøöÞñ
ÈöÑóÞóÈóÉö ÇáúÃóÑúÖö ÝóÕóÇÑó ßóÏóíúäö ÇáúÚóÈúÏö ÇáúãóÃúÐõæäö áóåõ
æóÏóíúäö ÇáúãóíøöÊö Ýöí ÇáÊøóÑößóÉö ÝóÅöäøó ÇáúÞóÇÖöíó íóãúáößõ
ÇáúÈóíúÚó ÝöíåöãóÇ áöÊóÚóáøõÞö ÇáúÍóÞøö ÈöÇáÑøóÞóÈóÉö ßóãóÇ Ýöí
ÇáÊøóÈúíöíäö.
(æóáóæú äóæóì ÞóÖóÇÁó ÑóãóÖóÇäó æóáóãú íõÚóíøöäú Úóäú Ãóíøö íóæúãò
ÕóÍøó) Ãóíú áóæú ßóÇäó Úóáóíúåö ÞóÖóÇÁõ Õóæúãö íóæúãò Ãóæú ÃóßúËóÑó ãöäú
ÑóãóÖóÇäó æóÇÍöÏò ÝóÞóÖóÇåõ äóÇæöíðÇ Úóäú ÞóÖóÇÁö ÑóãóÖóÇäó¡ æóáóãú
íõÚóíøöäú Ãóäøóåõ Úóäú íóæúãö ßóÐóÇ ÌóÇÒó æóßóÐóÇ áóæú ÕóÇãó æóäóæóì
Úóäú íóæúãóíúäö ÌóÇÒó Úóäú íóæúãò æóÇÍöÏò.
(æóáóæú Úóäú ÑóãóÖóÇäóíúäö ÝóáóÇ) íóÕöÍøõ (Ýöí ÇáúÃóÕóÍøö) ãóÇ áóãú
íõÚóíøöäú Ãóäøóåõ ÕóÇÆöãñ Úóäú ÑóãóÖóÇäó ÓóäóÉó ßóÐóÇ ßóãóÇ Ýöí
ÇáÊøóÈúíöíäö.
(æóßóÐóÇ) áóÇ íóÕöÍøõ (Ýöí ÞóÖóÇÁö ÇáÕøóáóÇÉö áóæú äóæóì ÙõåúÑðÇ
Úóáóíúåö ãóËóáðÇ¡ æóáóãú íóäúæö Ãóæøóáó ÙõåúÑò Ãóæú ÂÎöÑó ÙõåúÑò Ãóæú
ÙõåúÑó íóæúãö ßóÐóÇ) æóáóæú äóæóì Ãóæøóáó ÙõåúÑò Úóáóíúåö Ãóæú ÂÎöÑó
ÙõåúÑò Úóáóíúåö ÌóÇÒóº áöÃóäøó ÇáÕøóáóÇÉó ÊóÚóíøóäóÊú ÈöÊóÚúíöíäöåö
æóßóÐóÇ ÇáúæóÞúÊõ ãõÚóíøóäñ Èößóæúäöåö ÃóæøóáðÇ æóÂÎöÑðÇ¡ ÝóÅöÐóÇ äóæóì
Ãóæøóáó ÕóáóÇÉò Úóáóíúåö æóÕóáøóì ãöãøóÇ íóáöíåö íóÕöíÑõ ÃóæøóáðÇ
ÃóíúÖðÇ ÝóíóÏúÎõáõ Ýöí äöíøóÉö Ãóæøóáö ÙõåúÑò Úóáóíúåö ËóÇäöíðÇ¡ æóßóÐóÇ
ËóÇáöËðÇ Åáóì ãóÇ áóÇ íóÊóäóÇåóì æóßóÐóÇ ÇáúÂÎöÑõ æóåóÐóÇ ãõÎóáøöÕõ ãóäú
áóãú íóÚúÑöÝú ÇáúÃóæúÞóÇÊö ÇáøóÊöí ÝóÇÊóÊúåõ Ãóæú ÇÔúÊóÈóåóÊú Úóáóíúåö¡
æóÃóÑóÇÏó ÇáÊøóÓúåöíáó Úóáóì äóÝúÓöåö (æóÞöíáó íóÕöÍøõ) äöíøóÊõåõ Úóäú
ÑóãóÖóÇäóíúäö æóßóÐóÇ äöíøóÊõåõ ÙõåúÑðÇ Úóáóíúåö ãóËóáðÇ (ÝöíåöãóÇ) Ãóíú
Ýöí ÞóÖóÇÁö ÇáÕøóæúãö æóÞóÖóÇÁö ÇáÕøóáóÇÉö (ÃóíúÖðÇ) Ãóíú áóæú äóæóì
ÞóÖóÇÁó ÑóãóÖóÇäó æóáóãú íõÚóíøöäú Ãóíøó íóæúãò æóåóÐóÇ Þóæúáõ ÈóÚúÖö
ÇáúãóÔóÇíöÎö áóßöäøó ÇáúÃóæøóáó ÃóÕóÍøõ.
(æóáóæú ÇÈúÊóáóÚó ÇáÕøóÇÆöãõ ÈõÒóÇÞó ÛóíúÑöåö ÝóÅöäú ßóÇäó ÍóÈöíÈóåõ
áóÒöãóåõ ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ æóÅöáøóÇ) æóÅöäú áóãú íóßõäú ÍóÈöíÈóåõ (ÝóáóÇ)
íóáúÒóãõåõ ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ¡ æóíóÌöÈõ ÇáúÞóÖóÇÁõ ßóãóÇ ÈóíøóäøóÇåõ Ýöí
ãóæúÖöÚöåö.
(æóÞóÊúáõ ÈóÚúÖö ÇáúÍóÇÌøö ÚõÐúÑñ Ýöí ÊóÑúßö ÇáúÍóÌøö) º áöÃóäøó Ãóãúäó
ÇáØøóÑöíÞö ÔóÑúØõ ÇáúæõÌõæÈö Ãóæú ÔóÑúØõ ÇáúÃóÏóÇÁö Úóáóì ãóÇ Èõíøöäó
Ýöí ãóæúÖöÚöåö¡ æóáóÇ íóÍúÕõáõ Ðóáößó ãóÚó ÞóÊúáö ÇáúÈóÚúÖö Ýöí ØóÑöíÞö
ÇáúÍóÌøö ÝóßóÇäó ãóÚúÐõæÑðÇ Ýöí ÊóÑúßö ÇáúÍóÌøö ÝóáóÇ íóÃúËóãõ
ÈöÊóÑúßöåö.
(æóãóäú ÞóÇáó áöÇãúÑóÃóÉò ÚöäúÏó
(2/735)
ÔóÇåöÏóíúäö ÊõæÒóä ãöäú ÔõÏöíó) íóÚúäöí
ÃóäúÊö åóáú ÕöÑúÊ ÒóæúÌóÉð áöí (ÝóÞóÇáóÊú) ÇáúãóÑúÃóÉõ (" ÔÏã ") Ãóíú
ÕöÑúÊõ (áóÇ íóäúÚóÞöÏõ ÇáäøößóÇÍõ ÈóíúäóåõãóÇ ãóÇ áóãú íóÞõáú ÞóÈõæáñ "
ßÑÏã ") º áöÃóäøó ÞóæúáóåóÇ " ÔÏã " ÅíÌóÇÈñ ÝóãóÇ áóãú íõæÌóÏú
ÇáúÞóÈõæáõ áóÇ íóäúÚóÞöÏõ¡ æóÞóæúáõåõ ÇÈúÊöÏóÇÁð ÊõæÒóä ãöäú ÔÏí "
æóÇÑöÏñ Ýöíåö Úóáóì ÓóÈöíáö ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö æóÇáúãõÔóÇæóÑóÉö.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ) Ãóíú áöÇãúÑóÃóÉò ÚöäúÏó ÔóÇåöÏóíúäö (" ÎæíÔÊä ÑÇ
Òóäøö ãöäú ßÑÏÇäíÏí ") ãóÚúäóÇåõ åóáú ÌóÚóáúÊö äóÝúÓóßö áöí ÒóæúÌóÉð
(ÝóÞóÇáóÊú) ÇáúãóÑúÃóÉõ (" ßÑÏÇäíÏã ") Ãóíú ÌóÚóáúÊõ (ÝóÞóÇáó) ÇáÑøóÌõáõ
(" ÈÐíÑ ÝõÊøõãú ") íóÚúäöí ÞóÈöáúÊõ (íóäúÚóÞöÏõ) ÇáäøößóÇÍõ ÈóíúäóåõãóǺ
áöÃóäøó ÞóæúáóåóÇ " ßÑÏÇäíÏã " ÅíÌóÇÈñ æóÞóæúáóåõ " ÈÐíÑ ÝÊã " ÞóÈõæáñ.
(æóáóæú ÞóÇáó áöÑóÌõáò " ÏÎÊÑ ÎæíÔÊä ÑÇ íÓÑÈÇ ãöäú ÃóÑóÒóÇäöí ÏÇÔÊí ")
ãóÚúäóÇåõ åóáú ÌóÚóáúÊó ÈöäúÊóßó áóÇÆöÞóÉð áöÇÈúäöí (ÝóÞóÇáó " ÏÇÔÊã ")
íóÚúäöí ÌóÚóáúÊõ (áóÇ íóäúÚóÞöÏõ) ãóÇ áóãú íóÞõáú ÞóÈõæáñ " ßÑÏã "º
áöÃóäøó åóÐóÇ ÇááøóÝúÙó áóÇ íõäúÈöÆõ Úóäú ÇáÊøóãúáöíßö.
(æóáóæú ãóäóÚóÊú ÇáúãóÑúÃóÉõ ÒóæúÌóåóÇ ãöäú ÇáÏøõÎõæáö ÚóáóíúåóÇ) Ãóíú
ÇáúãóÑúÃóÉö (æóåõæó) Ãóíú æóÇáúÍóÇáõ Ãóäøó ÇáÒøóæúÌó (íóÓúßõäõ ãóÚóåóÇ
Ýöí ÈóíúÊöåóÇ) Ãóíú Ýöí ÈóíúÊö ÇáúãóÑúÃóÉö (ßóÇäóÊú) ÇáúãóÑúÃóÉõ
(äóÇÔöÒóÉð) º áöÃóäøóåóÇ ÍóÈóÓóÊú äóÝúÓóåóÇ ãöäúåõ ÈöÛóíúÑö ÍóÞøò ÝóáóÇ
ÊóÌöÈõ ÇáäøóÝóÞóÉõ áóåóÇ ãóÇ ÏóÇãóÊú Úóáóì ãóäúÚöåö ÝóíóÊóÍóÞøóÞõ
ÇáäøõÔõæÒõ ãöäúåóÇ ÝóÕóÇÑó ßóÍóÈúÓöåóÇ äóÝúÓóåóÇ Ýöí ãóäúÒöáö ÛóíúÑöåóÇ
åóÐóÇ ÅÐóÇ ãóäóÚóÊúåõ æóãõÑóÇÏõåóÇ ÇáÓøõßúäóì Ýöí ãóäúÒöáöåóÇ (æóáóæú
Óóßóäó Ýöí ÈóíúÊö ÇáúÛóÕúÈö ÝóÇãúÊóäóÚóÊú ãöäúåõ ÝóáóÇ) Êóßõæäõ
äóÇÔöÒóÉðº áöÃóäøóåóÇ ãõÍöÞøóÉñ ÅÐú ÇáÓøõßúäóì Ýöíåö ÍóÑóÇãñ¡ æóßóÐóÇ
áóÇ Êóßõæäõ äóÇÔöÒóÉð áóæú ßóÇäó ÇáúãóäúÚõ áöíóäúÞõáóåóÇ Åáóì ãóäúÒöáö
ÇáÒøóæúÌö¡ æóßóÐóÇ ÅÐóÇ ßóÇäóÊú ÓóÇßöäóÉð ãóÚóåõ Ýöí ãóäúÒöáöåö æóáóãú
Êõãóßøöäúåõ ãöäú ÇáúæóØúÁöº áöÃóäøóåõ íõãúßöäõ ÇáúæóØúÁõ ßõÑúåðÇ
ÛóÇáöÈðÇ ÝóáóÇ íõÚóÏøõ ãóäúÚðÇ (æóáóæú ÞóÇáóÊú áóÇ ÃóÓúßõäõ ãóÚó ÃóãóÊöß
æóÃõÑöíÏõ) äóÝúÓó ÇáúãõÊóßóáøöãö æóÍúÏóåõ (ÈóíúÊðÇ Úóáóì ÍöÏóÉò ÝóáóíúÓó
áóåóÇ Ðóáößó) º áöÃóäøóåõ áóÇ ÈõÏøó áóåõ ãöãøóäú íóÎúÏõãõåõ ÝóáóÇ
íõãúßöäõ ãóäúÚõåõ ãöäú Ðóáößó.
(æóáóæú ÞóÇáóÊú) ÇáúãóÑúÃóÉõ (" ãóÑøó ÅØúáóÇÞ Ïå " ÝóÞóÇáó) ÇáÒøóæúÌõ ("
ÏÇÏå ßíÑ Ãóæú ÍõÒøöÈó ßíÑ Ãóæú ÏÇÏå ÈÇÏ Ãóæú ÍõÒøöÈó ÈÇÏ) ãóÚúäóÇåõ
ÃóÚúØöäöí ØóáóÇÞðÇ ÝóÞóÇáó ÇÝúÑöÖöí æóÞóÏøöÑöí Ãóäøóåõ ÞóÏú ÃóÚúØóì Ãóæú
Ãóäøóåõ ÞóÏú ÝóÚóáó Ãóæú Ãóäøóåõ ßóÇäó ÃóÚúØóì Ãóæú Ãóäøóåõ ßóÇäó ÞóÏú
ÝóÚóáóº áöÃóäøó Þóæúáóåõ " ßíÑ " ãóÚúäóÇåõ ÇáúÃóÕúáöíøõ ÃóãúÓößú áóßöäøó
ãóÚúäóÇåõ åõäóÇ ÇÝúÑöÖöí æóÞóÏøöÑöí (Åäú äóæóì) ÇáØøóáóÇÞó (íóÞóÚõ
æóÅöáøóÇ) Ãóíú æóÅöäú áóãú íóäúæö (ÝóáóÇ) íóÞóÚõ áöÇÍúÊöãóÇáö ÇáúæóÚúÏö
æóÇáúÅöíÞóÇÚö ÝóíóÍúÊóÇÌõ Åáóì äöíøóÉö ÇáúÅöíÞóÇÚö.
(æóáóæú ÞóÇáó) ÇáÒøóæúÌõ (" ÏÇÏå ÇÓÊ ") Ýöí ÌóæóÇÈö ÞóæúáöåóÇ " ãóÑøó
ÅØúáóÇÞ Ïå " (Ãóæú " ÍõÒøöÈó ÇÓÊ " íóÞóÚõ) ÇáØøóáóÇÞõ.
(æóÅöäú) æóÕúáöíøóÉñ (áóãú íóäúæö) º áöÃóäøóåõ áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÛóíúÑó
ÇáúÅöíÞóÇÚö ÝóáóÇ íóÍúÊóÇÌõ Åáóì ÇáäøöíøóÉö.
(æóáóæú ÞóÇáó " ÏÇÏå ÂäößóÇÑ ") æó " ÍõÒøöÈó ÂäößóÇÑ " (áóÇ íóÞóÚõ)
ÇáØøóáóÇÞõ.
(æóÅöäú) æóÕúáöíøóÉñ (äóæóì) ÇáúæõÞõæÚó æóÇáúÝóÑúÞõ ÈóíúäóåõãóÇ Ãóäøó
Ýöí ÇáúÃóæøóáö ÅÎúÈóÇÑðÇ Úóäú ÇáúæõÞõæÚö
(2/736)
ÝóíóÞóÚõ ãõØúáóÞðÇ æóÝöí ÇáËøóÇäöíóÉö
áóíúÓó ÈöÅöÎúÈóÇÑòº áöÃóäøó ãóÚúäóì Þóæúáöåö " ÏÇÏå ÂäßÇÑ " ÇÝúÑöÖöí
Ãóäøóåõ æóÞóÚó Ãóæú ÇÍúÓöÈöí ÝóáóÇ íóÞóÚõ Èöåö ÔóíúÁñ.
(æóáóæú ÞóÇáó " æì ãóÑøóÇ äÔÇíÏ ÊÇÞíÇãÊ) íóÚúäöí åöíó áóÇ ÊóáöíÞõ áöí
Åáóì íóæúãö ÇáúÞöíóÇãóÉö (Ãóæú " åãå ÚãÑ ") Ãóíú åöíó áóÇ ÊóáöíÞõ Ýöí
ÌóãöíÚö ÚõãúÑöí Ãóæú ãõÏøóÉó ÚõãúÑöí (áóÇ íóÞóÚõ) ÇáØøóáóÇÞõ (ÅáøóÇ
ÈöÇáäøöíøóÉö) º áöÃóäøóåõ ãöäú ÇáúßöäóÇíóÇÊö.
(æóáóæú ÞóÇáó áóåóÇ " Íöíóáå ÒäÇä ßõäøó " Ýóåõæó ÅÞúÑóÇÑñ ÈöÇáØøóáóÇÞö
ÇáËøóáóÇËö) º áöÃóäøó ãóÚúäóì ßóáóÇãöåö ÇÝúÚóáöí ÍöíáóÉó ÇáäøöÓóÇÁö
æóãóÞúÕõæÏõåõãú ÈöåóÐóÇ ÇÍúÝóÙöí ÚöÏøóÊóß Ãóæú ÚõÏøöí ÃóíøóÇãó ÚöÏøóÊöß
ÝóÅöäøó åóÐóÇ ÚöäúÏóåõãú ßöäóÇíóÉð Úóäú æõÞõæÚö ÇáØøóáóÇÞö ÇáËøóáóÇËöº
áöÃóäøó ÇáúãóÑúÃóÉó áóÇ ÊóÔúÊóÛöáõ ÈöÃõãõæÑò ÅáøóÇ ÈóÚúÏó ÊóíóÞøõäö
æõÞõæÚö ÇáËøóáóÇËö.
(æóáóæú ÞóÇáó " Íöíóáå ÎæíÔÊä ßõäøó " ÝóáóÇ) íóßõæäõ ÅÞúÑóÇÑðÇ
ÈöÇáØøóáóÇÞö ÇáËøóáóÇËöº áöÃóäøó åóÐóÇ áóíúÓó ÈößöäóÇíóÉò Úóäú
ÇáØøóáóÇÞö ÚöäúÏóåõãú.
æóÝöí ÇáÊøóäúæöíÑö ÞóÇáó Åäú ßóÇäó Çááøóåõ íõÚóÐøöÈõ ÇáúãõÔúÑößöíäó
ÝóÇãúÑóÃóÊõåõ ØóÇáöÞñ ÞóÇáõæÇ áóÇ ÊóØúáõÞõ ÇãúÑóÃóÊõåõº áöÃóäøó ãöäú
ÇáúãõÔúÑößöíäó ãóäú áóÇ íõÚóÐøóÈõ¡ æóÊóãóÇãõåõ Ýöí ÔóÑúÍöåö
ÝóáúíõØóÇáóÚú.
(æóáóæú ÞóÇáóÊú) ÇãúÑóÃóÉñ (áóåõ) Ãóíú áöáÒøóæúÌö (" ßóÇÈöíäó æóÓõæÈúíóÇ
ÈÎÔíÏã ") ãóÚúäóÇåõ æóåóÈúÊ áóß ÇáúãóåúÑó (" ãöÑóÇ ÇÒÌäß ÈÇÒÏÇÑ ")
ãóÚúäóÇåõ ÎóáøöÕúäóÇ ãöäú äöÒóÇÚöß (ÝóÅöäú ØóáøóÞóåóÇ) Ãóíú ÇáÒøóæúÌõ
ÇáúãóÑúÃóÉó (ÓóÞóØó ÇáúãóåúÑõ æóÅöáøóÇ) Ãóíú æóÅöäú áóãú íõØóáøöÞúåóÇ
(ÝóáóÇ) íóÓúÞõØõ ÇáúãóåúÑõ áöáÊøóÚúáöíÞö.
(æóáóæú ÞóÇáó áöÚóÈúÏöåö íóÇ ãóÇáößöí Ãóæú áöÃóãóÊöåö ÃóäóÇ ÚóÈúÏõßö áóÇ
íõÚúÊóÞõ) Ãóíú áóÇ íóÞóÚõ ÇáúÚöÊúÞõ Ýöí ÇáúÚóÈúÏö æóáóÇ Ýöí ÇáúÃóãóÉöº
áöÃóäøóåõ áóíúÓó ÈöÕóÑöíÍö ÇáúÚöÊúÞö æóáóÇ ßöäóÇíóÉð áóåõ ÝóáóÇ íóßõæäõ
Ýöíåö ÔóíúÁñ ãöãøóÇ íóÞúÊóÖöí ÇáúÚöÊúÞó ÈöÎöáóÇÝö Þóæúáöåö áöÚóÈúÏöåö
íóÇ ãóæúáóÇíóº áöÃóäøó ÍóÞöíÞóÊóåõ ÊõäúÈöÆõ Úóäú ËõÈõæÊö ÇáúæóáóÇÁö
æóÐóáößó ÈöÇáúÚöÊúÞö ÝóíõÚúÊóÞõ.
(æóáóæú ÏóÚóÇ Åáóì ÝöÚúáò ÝóÞóÇáó) ÇáúãóÏúÚõæøõ (" ÈÑãä Óæ ßäÏÓÊ ")
íóÚúäöí Úóáóíøó Çáúíóãöíäõ (" ßå Ãóíúäó ßóÇÑö ") íóÚúäöí åóÐóÇ ÇáúÝöÚúáó
(" äßäã ") Ãóíú áóÇ ÃóÝúÚóáõ (Ýóåõæó ÅÞúÑóÇÑñ ÈöÇáúíóãöíäö ÈöÇóááøóåö
ÊóÚóÇáóì) áóÇ ÈöÇáúíóãöíäö ÈöÛóíúÑöåö ÊóÚóÇáóì ßóÇáØøóáóÇÞö æóäóÍúæöåö
ÍóãúáðÇ Úóáóì ÇáúãóÔúÑõæÚö æóåõæó Çáúíóãöíäõ ÈöÇóááøóåö ÊóÚóÇáóì.
(æóÅöäú ÞóÇáó " ÈÑãä Óæ ßäÏÓÊ ÈöØóáóÇÞö ") ãóÚúäóÇåõ Úóáóíøó Çáúíóãöíäõ
ÈöÇáØøóáóÇÞö (ÝóÅöÞúÑóÇÑñ ÈöÇáúÍóáöÝö ÈöÇáØøóáóÇÞö) áöáÊøóÕúÑöíÍö Èöåö
ÍóÊøóì ÅÐóÇ ÝóÚóáóåõ ÊóØúáõÞõ ÇãúÑóÃóÊõåõ.
(æóÅöäú ÞóÇáó ÞõáúÊõ Ðóáößó ßóÐöÈðÇ áóÇ íõÕóÏøóÞõ) ÇÍúÊöíóÇØðÇ Ýöí ÈóÇÈö
Çáúíóãöíäö.
(æó) ßóÐóÇ íóßõæäõ ÅÞúÑóÇÑðÇ ÈöÇáúÍóáöÝö ÈöÇáØøóáóÇÞö (áóæú ÞóÇáó "
ãÑÇÓæßäÏ ÎÇäå ÇÓÊ Ãóíúäó ßÇÑ äßäã ") ãóÚúäóÇåõ ÃóäóÇ ÍóÇáöÝñ Èöíóãöíäö
ÇáúÈóíúÊö Ãóäú áóÇ ÃóÝúÚóáó åóÐóÇ ÇáúÝöÚúáó Ýóåõæó ÅÞúÑóÇÑñ ÈöÇáØøóáóÇÞö
ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ ÈöÇáúÚõÑúÝö.
(æóáóæú ÞóÇáó ÇáúãõÔúÊóÑöí áöáúÈóÇÆöÚö ÈóÚúÏó ÇáúÈóíúÚö " ÈåÇÑÇ ÈÇÒÏå)
ãóÚúäóÇåõ ÑõÏøó ÇáËøóãóäó (ÝóÞóÇáó ÇáúÈóÇÆöÚõ " ÈöÏóåúãö ") Ãóíú ÃóÑõÏøõ
(íóßõæäõ ÝóÓúÎðÇ áöáúÈóíúÚö) áöÃóäøó Þóæúáó ÇáúãõÔúÊóÑöí " ÈåÇÑÇ ÈÇÒÏå "
íóÊóÖóãøóäõ Þóæúáóåõ ÝóÓóÎúÊõ ÇáúÈóíúÚó æóÞóæúáõ ÇáúÈóÇÆöÚö " ÈÏåã "
íóÊóÖóãøóäõ Þóæúáóåõ ÞóÈöáúÊõ ÇáúÝóÓúÎó ÝóßóÇäó ÝóÓúÎðÇ ãöäú
ÇáúÌóÇäöÈóíúäö (ÇáúÚóÞóÇÑõ ÇáúãõÊóäóÇÒóÚõ) Ýöíåö (áóÇ íóÎúÑõÌõ ãöäú íóÏö
Ðöí ÇáúíóÏö ãóÇ áóãú íõÈóÑúåöäú ÇáúãõÏøóÚöí) Úóáóì Ãóäøóåõ Ýöí íóÏöåö
Ãóíú ÅÐóÇ ÇÏøóÚóì ÚóÞóÇÑðÇ áóÇ íõßúÊóÝóì ÈöÐößúÑö ÇáúãõÏøóÚöí
(2/737)
Ãóäøóåõ Ýöí íóÏö ÇáúãõÏøóÚóì Úóáóíúåö
æóÈöÊóÕúÏöíÞö ÇáúãõÏøóÚóì Úóáóíúåö Ýöí Ðóáößó Èóáú áóÇ ÈõÏøó ãöäú
ÅÞóÇãóÉö ÇáúÈóíøöäóÉö Ãóäøóåõ Ýöí íóÏö ÇáúãõÏøóÚóì Úóáóíúåö ÍóÊøóì
íóÕöÍøó ÏóÚúæóÇåõ Ãóæú Úóáöãó ÇáúÞóÇÖöí Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö ßóãóÇ ãóÑøó Ýöí
ÇáÏøóÚúæóìº áöÃóäøó íóÏó ÇáúãõÏøóÚóì Úóáóíúåö áóÇ ÈõÏøó ãöäúåõ áöÊóÕöÍøó
ÇáÏøóÚúæóì Úóáóíúåö ÅÐú åõæó ÔóÑúØñ ÝöíåóÇ¡ æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó
Ýöí íóÏö ÛóíúÑöåö ÝóÈöÅöÞóÇãóÉö ÇáúÈóíøöäóÉö ÊóäúÊóÝöí ÊõåúãóÉõ
ÇáúãõæóÇÖóÚóÉö ÝóÃóãúßóäó ÇáúÞóÖóÇÁõ Úóáóíúåö ÈöÅöÎúÑóÇÌöåö ãöäú íóÏöåö
áöÊóÍóÞøõÞö íóÏöåö ÈöÎöáóÇÝö ÇáúãóäúÞõæáöº áöÃóäøó ÇáúíóÏó Ýöíåö
ãõÔóÇåóÏóÉñ ÝóáóÇ íóÍúÊóÇÌõ Åáóì ÅËúÈóÇÊöåóÇ ÈöÇáúÈóíøöäóÉö ßóãóÇ Ýöí
ÇáÊøóÈúíöíäö.
æóÝöí ÇáúÈóÒøóÇÒöíøóÉö åóÐóÇ ÅÐóÇ ÇÏøóÚóÇåõ ãöáúßðÇ ãõØúáóÞðÇ ÃóãøóÇ
ÅÐóÇ ÇÏøóÚóì ÇáÔøöÑóÇÁó ãöäú Ðöí ÇáúíóÏö æóÅöÞúÑóÇÑõåõ ÈöÃóäøóåõ Ýöí
íóÏöåö¡ ÝóÃóäúßóÑó ÇáÔøöÑóÇÁó æóÃóÞóÑøó Èößóæúäöåö Ýöí íóÏöåö áóÇ
íóÍúÊóÇÌõ Åáóì ÅÞóÇãóÉö ÇáúÈóíøöäóÉö Úóáóì ßóæúäöåö Ýöí íóÏöåö.
(æóáóÇ íóÕöÍøõ ÞóÖóÇÁõ ÇáúÞóÇÖöí Ýöí ÚóÞóÇÑò áóíúÓó Ýöí æöáóÇíóÊöåö)
áóßöäú Ýöí ÇáÊøóäúæöíÑö ÚóÞóÇÑñ áóÇ Ýöí æöáóÇíóÉö ÇáúÞóÇÖöí íóÕöÍøõ
ÞóÖóÇÄõåõ Ýöíåö¡ æóÞóÇáó Ýöí ÔóÑúÍöåö æóÅöäøóãóÇ ÚóÏóáúäóÇ ÚóãøóÇ
ÇÚúÊóãóÏóåõ Ýöí ÇáúÈóÒøóÇÒöíøóÉö æóÇáúÎõáóÇÕóÉö ãöäú Ãóäøó ÇáÕøóÍöíÍó
Ãóäøó ÞóÖóÇÁó ÇáúÞóÇÖöí Ýöí ÇáúãóÍúÏõæÏö áóÇ íóÕöÍøõ Åäú áóãú íóßõäú
ÇáúãóÍúÏõæÏõ Ýöí æöáóÇíóÊöåö ÇäúÊóåóì.
æóÝöí ÊóÈúíöíäö ÇáúßóäúÒö Úóáøóáó ÚóÏóãó ÕöÍøóÉö ÇáúÞóÖóÇÁö ÈöÞóæúáöåö:
áöÃóäøóåõ áóÇ æöáóÇíóÉó áóåõ Ýöí Ðóáößó ÇáúãóßóÇäö.
ÞóÇáó æóÞóÏú ÇÎúÊóáóÝó ÇáúãóÔóÇíöÎõ Ýöíåö åóáú íõÚúÊóÈóÑõ ÇáúãóßóÇäõ
Ãóæú ÇáúÃóåúáõ ÝóÞöíáó íõÚúÊóÈóÑõ ÇáúãóßóÇäõ¡ æóÞöíáó íõÚúÊóÈóÑõ
ÇáúÃóåúáõ ÍóÊøóì áóÇ íóäúÝõÐó ÞóÖóÇÄõåõ Ýöí ÛóíúÑö Ðóáößó ÇáúãóßóÇäö
Úóáóì Þóæúáö ãóäú íóÚúÊóÈöÑõ ÇáúãóßóÇäó æóáóÇ Ýöí ÛóíúÑö Ðóáößó
ÇáúÃóåúáö Úóáóì ãóäú íóÚúÊóÈöÑõ ÇáúÃóåúáó¡ æóÅöäú ÎóÑóÌó ÇáúÞóÇÖöí ãóÚó
ÇáúÎóáöíÝóÉö ãöäú ÇáúãöÕúÑö ÞóÖóì¡ æóÅöäú ÎóÑóÌó æóÍúÏóåõ áóãú íóÌõÒú
ÞóÖóÇÄõåõ ÝóåóÐóÇ íóäúÈóÛöí Ãóäú íóßõæäó Úóáóì Þóæúáö ãóäú ÇÚúÊóÈóÑó
ÇáúãóßóÇäóº áöÃóäøó ÇáúÞóÖóÇÁó ãöäú ÃóÚúáóÇãö ÇáÏøöíäö Ýóíóßõæäó
ÇáúãöÕúÑõ ÔóÑúØðÇ Ýöíåö ßóÇáúÌõãõÚóÉö æóÇáúÚöíÏóíúäö æóÚóäú ÃóÈöí
íõæÓõÝó Ãóäøó ÇáúãöÕúÑó áóíúÓó ÈöÔóÑúØò Ýöíåö æóÅöáóíúåö ÃóÔóÇÑó
ãõÍóãøóÏñ ÃóíúÖðÇ ÇäúÊóåóì.
æóÝöí ÇáúÈóÒøóÇÒöíøóÉö Ãóäøó ãóÇ ÃóÔóÇÑó Åáóíúåö ãõÍóãøóÏñ åõæó
ÑöæóÇíóÉõ ÇáäøóæóÇÏöÑö æóÈöåö íõÝúÊóì.
(æóÅöÐóÇ ÞóÖóì ÇáúÞóÇÖöí Ýöí ÍóÇÏöËóÉò ÈöÈóíøöäóÉò Ëõãøó ÞóÇáó ÑóÌóÚúÊ
Úóäú ÞóÖóÇÆöí Ãóæú ÈóÏóÇ áöí) Ãóíú ÙóåóÑó áöí (ÛóíúÑó Ðóáößó) ÇáúÞóÖóÇÁö
(Ãóæú æóÞóÝúÊõ Ýöí ÊóáúÈöíÓö ÇáÔøõåõæÏö Ãóæú ÃóÈúØóáúÊ Íõßúãöí æóäóÍúæó
Ðóáößó áóÇ íõÚúÊóÈóÑõ) Þóæúáõåõ (æóÇáúÞóÖóÇÁõ ãóÇÖò Åäú ßóÇäó ÈóÚúÏó
ÏóÚúæóì ÕóÍöíÍóÉò æóÔóåóÇÏóÉò ãõÓúÊóÞöíãóÉò) áöÃóäøó ÑóÃúíóåõ ÇáúÃóæøóáó
ÞóÏú ÊóÑóÌøóÍó ÈöÇáúÞóÖóÇÁö¡ ÝóáóÇ íõäúÞóÖõ ÈöÇÌúÊöåóÇÏò ãöËúáöåö æóáóÇ
íóãúáößõ ÇáÑøõÌõæÚó Úóäúåõ æóáóÇ ÅÈúØóÇáóåõº áöÃóäøóåõ ÊóÚóáøóÞó Èöåö
ÍóÞøõ ÇáúÛóíúÑö Èöåö æóåõæó ÇáúãõÏøóÚöí.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáÔøóÇåöÏó áóãøóÇ ÇÊøóÕóáó ÈöÔóåóÇÏóÊöåö ÇáúÞóÖóÇÁõ
áóÇ íóÕöÍøõ ÑõÌõæÚõåõ æóáóÇ íóãúáößõ ÅÈúØóÇáóåóÇ áöãóÇ ãóÑøó Ýöí
ãóæúÖöÚöåö ÝóßóÐóÇ ÇáúÞóÇÖöí.
æóÞóÇáó ÇáÔøóÚúÈöíøõ ßóÇäó ÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - íóÞúÖöí ÈöÇáúÞóÖóÇÁö Ëõãøó íóäúÒöáõ ÇáúÞõÑúÂäõ
ÈóÚúÏó ÇáøóÐöí ÞóÖóì ÈöÎöáóÇÝöåö ÝóáóÇ íóÑõÏøõ ÞóÖóÇÁóåõ ÝóíóÓúÊóÃúäöÝõ.
æóÝöí ÇáúãõÍöíØö æóåóÐóÇ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÞóÇÖöíó ÅÐóÇ ÞóÖóì
ÈöÇáöÇÌúÊöåóÇÏö Ýöí ÍóÇÏöËóÉò áóÇ äóÕøó ÝöíåóÇ Ëõãøó ÊóÍóæøóáó Úóäú
ÑóÃúíöåö ÝóÅöäøóåõ íóÞúÖöí Ýöí ÇáúãõÓúÊóÞúÈöáö ÈöãóÇ åõæó ÃóÍúÓóäõ
ÚöäúÏóåõ¡ æóáóÇ íóäúÞõÖõ ãóÇ ãóÖóì ãöäú ÞóÖóÇÆöåöº áöÃóäøó ÍõÏõæËó
ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö æóÇáÑøóÃúíö Ïõæäó äõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö æóÇáäøóÈöíøõ -
Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ - áóãú íóäúÞõÖú ÇáúÞóÖóÇÁó ÇáøóÐöí
ÞóÖóì ÈöÇáÑøóÃúíö ÈöÇáúÞõÑúÂäö ÇáøóÐöí äóÒóáó ÈóÚúÏóåõ ÝóåóÐóÇ Ãóæúáóì
ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅÐóÇ ÞóÖóì ÈöÇÌúÊöåóÇÏöåö Ýöí ÍóÇÏöËóÉò Ëõãøó ÊóÈóíøóäó
äóÕøñ ÈöÎöáóÇÝöåö
(2/738)
ÝóÅöäøóåõ íóäúÞõÖõ Ðóáößó ÇáúÞóÖóÇÁó¡
æóÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÞóÖóì
ÈöÇÌúÊöåóÇÏöåö æóäóÒóáó ÇáúÞõÑúÂäõ ÈöÎöáóÇÝöåö æóãóÚó Ðóáößó áóãú
íóäúÞõÖú ÞóÖóÇÁó ÇáúÃóæøóáö.
æóÇáúÝóÑúÞõ Ãóäøó ÇáúÞóÇÖöíó ÍóÇáó ãóÇ ÞóÖóì ÈöÇÌúÊöåóÇÏöåö ÝóÇáäøóÕøõ
ÇáøóÐöí åõæó ãõÎóÇáöÝñ áöÇÌúÊöåóÇÏöåö ßóÇäó ãóæúÌõæÏðÇ ãõäúÒóáðÇ ÅáøóÇ
Ãóäøóåõ ÎóÝöíó Úóáóíúåö¡ æóßóÇäó ÇáöÇÌúÊöåóÇÏõ Ýöí ãóÍóáøö ÇáäøóÕøö
ÝóáóÇ íóÕöÍøõ æóÇáäøóÈöíøõ - Õóáøóì Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóáóíúåö æóÓóáøóãó
- ÍóÇáó ãóÇ ÞóÖóì ÈöÇÌúÊöåóÇÏöåö ßóÇäó ÇáöÇÌúÊöåóÇÏõ Ýöí ãóÍóáøò áóÇ
äóÕøó Ýöíåö ÝóíóÕöÍøõ æóÕóÇÑó Ðóáößó ÔóÑöíÚóÉð áóåõ ÝóÅöÐóÇ äóÒóáó
ÇáúÞõÑúÂäõ ÈöÎöáóÇÝöåö ÕóÇÑó äóÇÓöÎðÇ áöÐóáößó ÇáÔøóÑöíÚóÉö ßóãóÇ Ýöí
ÇáÊøóÈúíöíäö æóÙóÇåöÑõåõ Ãóäøó æõÞõæÚó ÇáúÞóÖóÇÁö ÈöÇáúÈóíøöäóÉö áóÇ
ÈõÏøó ãöäúåõ Ýöí ÚóÏóãö ÕöÍøóÉö ÑõÌõæÚö ÇáúÞóÇÖöí Úóäúåõ¡ æóÞóíøóÏóåõ
Ýöí ÇáúÎõáóÇÕóÉö ÈöÐóáößó.
æóÞóÇáó ÇÈúäõ æóåúÈóÇäó¡ æóíõÝúåóãõ ãöäú ÇáÊøóÞúíöíÏö Ãóäøóåõ ßóÇäó ÅÐóÇ
ÞóÖóì ÈöÚöáúãöåö íóÌõæÒõ áóåõ ÇáÑøõÌõæÚõ.
æóÝöí ÇáÊøóäúæöíÑö ÅÐóÇ ÞóÇáó ÇáÔøõåõæÏõ ÞóÖóíúÊó æóÃóäúßóÑó ÇáúÞóÇÖöí
ÈöÃóäú ÞóÇáó áóãú ÃóÞúÖö ÝóÇáúÞóæúáõ áöáúÞóÇÖöí Úóáóì ÇáúÞóæúáö
ÇáúãõÝúÊóì Èöåö ãóÇ áóãú íõäóÝøöÐúåõ ÞóÇÖò ÂÎóÑõ ÃóãøóÇ ÅÐóÇ ÃóäúÝóÐóåõ
ÞóÇÖò ÂÎóÑõ áóÇ íóßõæäõ ÇáúÞóæúáõ Þóæúáóåõ Ýöí Ãóäøóåõ áóãú íóÞúÖö
áöæõÌõæÏö ÞóÖóÇÆöåö ÇáËøóÇäöí Èöåö.
(æóãóäú áóåõ Úóáóì ÂÎóÑó ÍóÞøñ ÝóÎóÈøóÃó) ÕóÇÍöÈõ ÇáúÍóÞøö (ÞóæúãðÇ
Ëõãøó ÓóÃóáóåõ) Ãóíú ÓóÃóáóåõ ÇáúÂÎóÑõ (Úóäúåõ) Ãóíú Úóäú ÇáúÍóÞøö
ÇáøóÐöí Úóáóíúåö (ÝóÃóÞóÑøó Èöåö) Ãóíú ÈöÐóáößó ÇáúÍóÞøö (æóåõãú) Ãóíú
ÇáúÞóæúãõ (íóÑóæúäóåõ) Ãóíú ÇáúãõÞöÑøó (æóíóÓúãóÚõæäóåõ) Ãóíú
íóÓúãóÚõæäó ÅÞúÑóÇÑóåõ (æóåõæó) Ãóíú ÇáúãõÞöÑøõ (áóÇ íóÑóÇåõãú ÕóÍøóÊú
ÔóåóÇÏóÊõåõãú Úóáóíúåö) ÈöÐóáößó ÇáúÅöÞúÑóÇÑöº áöÃóäøó ÇáúÅöÞúÑóÇÑó
ãõæÌöÈñ ÈöäóÝúÓöåö¡ æóÞóÏú Úóáöãõæåõ æóÇáúÚöáúãõ åõæó ÇáÑøõßúäõ Ýöí
ÅØúáóÇÞö ÃóÏóÇÁö ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì {ÅöáÇ ãóäú ÔóåöÏó
ÈöÇáúÍóÞøö æóåõãú íóÚúáóãõæäó} [ÇáÒÎÑÝ: 86] æóÞóÇáó - Õóáøóì Çááøóåõ
ÊóÚóÇáóì Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - «ÅÐóÇ ÚóáöãúÊó ãöËúáó ÇáÔøóãúÓö ÝóÇÔúåóÏú
æóÅöáøóÇ ÝóÏóÚú» .
(æóÅöäú ÓóãöÚõæÇ ßóáóÇãóåõ¡ æó) áóßöäú (áóãú íóÑóæúåõ) Ãóíú ÇáúãõÞöÑøó
(ÝóáóÇ) ÊóÕöÍøõ ÔóåóÇÏóÊõåõãú Úóáóíúåö ÈöÐóáößó ÇáúÅöÞúÑóÇÑöº áöÃóäøó
ÇáäøóÛúãóÉó ÊõÔúÈöåõ ÇáäøóÛúãóÉó ÝóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÞöÑøõ
ÛóíúÑóåõ ÅáøóÇ ÅÐóÇ ßóÇäõæÇ ÏóÎóáõæÇ ÇáúÈóíúÊó æóÚóáöãõæÇ Ãóäøóåõ áóíúÓó
Ýöíåö ÃóÍóÏñ ÓöæóÇåõ¡ Ëõãøó ÌóáóÓõæÇ Úóáóì ÇáúÈóÇÈö æóáóíúÓó áöáúÈóíúÊö
ãóÓúáóßñ ÛóíúÑõåõ¡ Ëõãøó ÏóÎóáó ÑóÌõáñ ÝóÓóãöÚõæÇ ÅÞúÑóÇÑó ÇáÏøóÇÎöáö
æóáóãú íóÑóæúåõ æóÞúÊó ÇáúÅöÞúÑóÇÑöº áöÃóäøó ÇáúÚöáúãó ÍóÇÕöáñ áóåõãú
Ýöí åóÐöåö ÇáÕøõæÑóÉö ÝóÌóÇÒó áóåõãú Ãóäú íóÔúåóÏõæÇ Úóáóíúåö ßóãóÇ
ãóÑøó Ýöí ãóæúÖöÚöåö.
(æóáóæú ÈöíÚó ÚóÞóÇÑñ æóÈóÚúÖõ ÃóÞóÇÑöÈö ÇáúÈóÇÆöÚö ÍóÇÖöÑñ íóÚúáóãõ
ÇáúÈóíúÚó¡ æóÓóßóÊó áóÇ ÊõÓúãóÚõ ÏóÚúæóÇåõ ÈóÚúÏóåõ) ÈöÎöáóÇÝö
ÇáúÃóÌúäóÈöíøö æóáóæú ÌóÇÑðÇ ÅáøóÇ ÅÐóÇ ÊóÕóÑøóÝó ÇáúãõÔúÊóÑöí Ýöíåö
ÒóÑúÚðÇ æóÈöäóÇÁð ÍóíúËõ ÊóÓúÞõØõ ÏóÚúæóÇåõ Úóáóì ãóÇ Úóáóíúåö
ÇáúÝóÊúæóì ÞóØúÚðÇ áöáúÃóØúãóÇÚö ÇáúÝóÇÓöÏóÉö ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅÐóÇ ÈóÇÚó
ÇáúÝõÖõæáöíøõ ãöáúßó ÑóÌõáò æóÇáúãóÇáößõ ÓóÇßöÊñ ÍóíúËõ áóÇ íóßõæäõ
ÑóÖöíó ÚöäúÏóäóÇ ÎöáóÇÝðÇ áöÇÈúäö ÃóÈöí áóíúáóì.
æóÝöí ÇáÊøóÈúíöíäö áóãú íõÚóíøöäú ÇáúÞóÑöíÈó åõäóÇ æóÝöí ÇáúÝóÊóÇæóì
áöÃóÈöí ÇááøóíúËö ÐóßóÑó Ãóäøóåõ áóæú ÈóÇÚó ÚóÞóÇÑðÇ æóÇÈúäõåõ
æóÇãúÑóÃóÊõåõ ÍóÇÖöÑñ íóÚúáóãõ Èöåö¡ æóÊóÕóÑøóÝó ÇáúãõÔúÊóÑöí Ýöíåö
ÒóãóÇäðÇ¡ Ëõãøó ÇÏøóÚóì ÇáöÇÈúäõ Ãóäøóåõ ãöáúßõåõ æóáóãú íóßõäú ãöáúßó
ÃóÈöíåö æóÞúÊó ÇáúÈóíúÚö ÇÊøóÝóÞó ãóÔóÇíöÎõäóÇ Úóáóì Ãóäøóåõ áóÇ
ÊõÓúãóÚõ ãöËúáõ åóÐöåö ÇáÏøóÚúæóì¡ æóåõæó ÊóáúÈöíÓñ ãóÍúÖñ æóÍõÖõæÑõåõ
ÚöäúÏó ÇáúÈóíúÚö æóÊóÑúßõåõ ÝöíãóÇ íóÕúäóÚõ Ýöíåö ÅÞúÑóÇÑñ ãöäúåõ
ÈöÃóäøóåõ ãöáúßõ ÇáúÈóÇÆöÚö¡ æóÃóäú áóÇ ÍóÞøó áóåõ Ýöí ÇáúãóÈöíÚö
æóÌóÚóáó ÓõßõæÊóåõ Ýöí åóÐöåö ÇáúÍóÇáóÉö ßóÇáúÅöÝúÕóÇÍö ÈöÇáúÅöÞúÑóÇÑö
ÞóØúÚðÇ áöáúÃóØúãóÇÚö ÇáúÝóÇÓöÏóÉö
(2/739)
áöÃóåúáö ÇáúÚóÕúÑö Ýöí ÇáúÅöÖúÑóÇÑö
ÈöÇáäøóÇÓö¡ æóÊóÞúíöíÏõåõ ÈöÇáúÞóÑöíÈö íõÈúÞöí ÌóæóÇÒó Ðóáößó ãóÚó
ÇáúÞóÑöíÈö ÇäúÊóåóì.
áóßöäú áóãú íõÞóíøöÏúåõ ÇáúãõÕóäøöÝõ ÈöÞóæúáöåö Ãóäú íóÊóÕóÑøóÝó
ÇáúãõÔúÊóÑöí Ýöíåö ÒóãóÇäðǺ áöÃóäøó ÇáÊøóÞúíöíÏó Èöåö íõæÌöÈõ
ÇáÊøóÓúæöíóÉó Èóíúäó ÇáúÞóÑöíÈö æóÇáúÌóÇÑö ãóÚó Ãóäøó ÇáúÌóÇÑó
íõÎóÇáöÝõåõ ÞóÇáó ÙóåöíÑõ ÇáÏøöíäö ÝóÊúæóì ÃóÆöãøóÉö ÈõÎóÇÑóì Úóáóì
Ãóäøó ÓõßõæÊóåõ áóÇ íóßõæäõ ÊóÓúáöíãðÇ æóáóåõ ÇáúãõØóÇáóÈóÉõ
æóÇáÏøóÚúæóì ßóãóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ÇáúÍóÇÖöÑõ ÇáÓøóÇßöÊõ ÛóíúÑó ÇáúæóáóÏö
æóÇáÒøóæúÌóÉö æóÇáúÞóÑöíÈöº áöÃóäøó ÓõßõæÊó ÇáäøóÇØöÞö áóÇ íõÌúÚóáõ
ÅÞúÑóÇÑðÇ æóÃóÆöãøóÉõ ÎóæóÇÑöÒúãó Úóáóì ÑóÃúíö ÃóÆöãøóÉö ÓóãóÑúÞóäúÏó
ÍóíúËõ áóÇ ÊõÓúãóÚõ ÏóÚúæóÇåõ æóÇÎúÊóÇÑó ÇáúÞóÇÖöí Ýöí ÝóÊóÇæóÇåõ
Ãóäøóåõ ÊõÓúãóÚõ Ýöí ÇáÒøóæúÌóÉö áóÇ Ýöí ÛóíúÑöåóÇ.
æóÝöí ÇáúãöäóÍö íóÊóÃóãøóáõ ÇáúãõÝúÊöí Ýöí Ðóáößó Åäú ÑóÃóì ÇáúãõÏøóÚöíó
ÇáÓøóÇßöÊó ÇáúÍóÇÖöÑó ÐóÇ ÍöíáóÉò ÃóÝúÊóì ÈöÚóÏóãö ÇáÓøóãóÇÚö¡ æóÅöäú
ÑóÃóì ÎöáóÇÝóåõ ÃóÝúÊóì ÈöÇáÓøóãóÇÚö áóßöäøó ÇáúÛóÇáöÈó Úóáóì Ãóåúáö
ÇáÒøóãóÇäö ÇáúÝóÓóÇÏõ ÝóáóÇ íõÝúÊóì ÅáøóÇ ÈöãóÇ ÇÎúÊóÇÑóåõ Ãóåúáõ
ÎóæóÇÑöÒúãó.
(æóáóæú æóåóÈóÊú ÇãúÑóÃóÉñ ãóåúÑóåóÇ ãöäú ÒóæúÌöåóÇ Ëõãøó ãóÇÊóÊú)
ÇáúãóÑúÃóÉõ (ÝóØóáóÈó ÃóÞóÇÑöÈõåóÇ ÇáúãóåúÑó) ãöäúåõ (æóÞóÇáõæÇ) Ãóíú
ÇáúæóÑóËóÉõ (ßóÇäóÊú ÇáúåöÈóÉõ Ýöí ãóÑóÖö ãóæúÊöåóÇ) Ãóíú ÇáúãóÑúÃóÉö
(æóÞóÇáó) ÇáÒøóæúÌõ áóÇ (Èóáú Ýöí ÕöÍøóÊöåóÇ ÝóÇáúÞóæúáõ áóåõ) Ãóíú
áöáÒøóæúÌö.
æóÝöí ÇáÊøóÈúíöíäö¡ æóÇáúÞöíóÇÓõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÞóæúáõ áöáúæóÑóËóÉöº
áöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó ÍóÇÏöËóÉñ æóÇáúÍóæóÇÏöËõ ÊõÖóÇÝõ Åáóì ÃóÞúÑóÈö
ÇáúÃóæúÞóÇÊö¡ æóæóÌúåõ ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö Ãóäøóåõãú ÇÊøóÝóÞõæÇ Ýöí ÓõÞõæØö
ÇáúãóåúÑö Úóäú ÇáÒøóæúÌöº áöÃóäøó ÇáúåöÈóÉó Ýöí ãóÑóÖö ÇáúãóæúÊö ÊõÝöíÏõ
Çáúãöáúßó æóÅöäú ßóÇäóÊú áöáúæóÇÑöËö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáúãóÑöíÖó ÅÐóÇ æóåóÈó ÚóÈúÏðÇ áöæóÇÑöËöåö
ÝóÃóÚúÊóÞóåõ ÇáúæóÇÑöËõ Ãóæú ÈóÇÚóåõ äóÝóÐó ÊóÕóÑøõÝõåõ æóáóßöäú íóÌöÈõ
Úóáóíúåö ÇáÖøóãóÇäõ Åäú ãóÇÊó ÇáúãõæóÑøöËõ Ýöí Ðóáößó ÇáúãóÑóÖö ÑóÏøðÇ
áöáúæóÕöíøóÉö áöáúæóÇÑöËö ÈöÞóÏúÑö ÇáúÅöãúßóÇäö ÝóÅöÐóÇ ÓóÞóØó Úóäúåõ
ÇáúãóåúÑõ ÈöÇáöÇÊøöÝóÇÞö ÝóÇáúæóÇÑöËõ íóÏøóÚöí ÇáúÚóæúÏó Úóáóíúåö
ÈöãóæúÊöåóÇ¡ æóÇáÒøóæúÌõ íõäúßöÑõ ÝóÇáúÞóæúáõ Þóæúáõ ÇáúãõäúßöÑö
ÇäúÊóåóì.
æóÞóÇáó ÕóÇÍöÈõ ÇáúãöäóÍö ÝóÇáúÞóæúáõ áöáúæóÑóËóÉö åóÐóÇ åõæó
ÇáúãõÚúÊóãóÏõ ßóãóÇ Ýöí ÇáúÎóÇäöíøóÉö æóäóÕøõ ßóáóÇãöåö ÑóÌõáñ ãóÇÊó
æóÊóÑóßó ãóÇáðÇ ÝóÇÏøóÚóì ÈóÚúÖõ ÇáúæóÑóËóÉö ÚóíúäðÇ ãöäú ÃóÚúíóÇäö
ÇáÊøóÑößóÉö Ãóäøó ÇáúãõæóÑøöËó æóåóÈó áóåõ Ýöí ÕöÍøóÊöåö æóÞóÈóÖóåõ
æóäóÝóÊúåõ ÇáúæóÑóËóÉõ ÞóÇáõæÇ Åäú ßóÇäó Ðóáößó Ýöí ÇáúãóÑóÖö
ÝóÇáúÞóæúáõ íóßõæäõ Þóæúáó ãóäú íóÏøóÚöí ÇáúåöÈóÉó Ýöí ÇáúãóÑóÖö¡ æóÅöäú
ÃóÞóÇãõæÇ ÇáúÈóíøöäóÉó ÝóÇáúÈóíøöäóÉõ ÈóíøöäóÉõ ãóäú íóÏøóÚöí ÇáúåöÈóÉó
Ýöí ÇáÕøöÍøóÉö ßóÐóÇ ÐóßóÑó Ýöí ÇáúÌóÇãöÚö ÇáÕøóÛöíÑö ÇäúÊóåóì.
(æóáóæú ÃóÞóÑøó ÈöÍóÞøò Ëõãøó ÞóÇáó ßõäúÊõ ßóÇÐöÈðÇ ÝöíãóÇ ÃóÞúÑóÑúÊõ
ÍóáóÝó ÇáúãõÞóÑøõ áóåõ Ãóäøó ÇáúãõÞöÑøó áóãú íóßõäú ßóÇÐöÈðÇ ÝöíãóÇ
ÃóÞóÑøó æóáóÓúÊõ ÈöãõÈúØöáò ÝöíãóÇ ÊóÏøóÚöí Úóáóíúåö ÚöäúÏó ÃóÈöí
íõæÓõÝó) æóåõæó ÇÓúÊöÍúÓóÇäñ¡ æóÚöäúÏóåõãóÇ íõÄúãóÑõ ÈöÊóÓúáöíãö
ÇáúãõÞóÑøö Èöåö Åáóì ÇáúãõÞóÑøö áóåõ æóåõæó ÇáúÞöíóÇÓõº áöÃóäøó
ÇáúÅöÞúÑóÇÑó ÍõÌøóÉñ ãõáúÒöãóÉñ ÔóÑúÚðÇ ÝóáóÇ íõÕóÇÑõ ãóÚóåõ Åáóì
Çáúíóãöíäö ßóÇáúÈóíøöäóÉö Èóáú Ãóæúáóì áöÃóäøó ÇÍúÊöãóÇáó ÇáúßóÐöÈö
Ýöíåö ÃóÈúÚóÏõ áöÊóÖóÑøõÑöåö ÈöÐóáößó.
æóÌúåõ ÇáöÇÓúÊöÍúÓóÇäö Ãóäøó ÇáúÚóÇÏóÉó ÌóÑóÊú Èóíúäó ÇáäøóÇÓö Ãóäøóåõãú
íóßúÊõÈõæäó Õóßøó ÇáúÅöÞúÑóÇÑö Ëõãøó íóÃúÎõÐõæäó ÇáúãóÇáó ÝóáóÇ íóßõæäõ
ÇáúÅöÞúÑóÇÑõ ÍõÌøóÉð Úóáóì ÇÚúÊöÈóÇÑö åóÐöåö ÇáúÍóÇáóÉö ÝóíóÍúáöÝõ
(æóÈöåö) Ãóíú ÈöÞóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó (íõÝúÊóì) áöÊóÛóíøõÑö ÃóÍúæóÇáö
ÇáäøóÇÓö æóßóËúÑóÉö ÇáúÎöÏóÇÚö æóÇáúÎöíóÇäóÇÊö¡ æóåõæó íóÊóÖóÑøóÑõ
ÈöÐóáößó æóÇáúãõÏøóÚöí áóÇ íóÖõÑøõåõ Çáúíóãöíäõ Åäú ÕóÇÏöÞðÇ ÝóíõÕóÇÑõ
Åáóíúåö ßóãóÇ Ýöí ÇáÊøóÈúíöíäö.
æóÝöí ãóÌúãóÚö ÇáúÝóÊóÇæóì Ãóäøó ÇáúÈóÇÆöÚó áóæú ÃóÞóÑøó ÈöÞóÈúÖö
ÇáËøóãóäö Ëõãøó ÞóÇáó
(2/740)
áóãú ÃóÞúÈöÖúåõ íóÍúáöÝõ ÇáúãõÔúÊóÑöí
ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ¡ æóßóÐóÇ áóæú ÃóÞóÑøó ÇáúæóÇåöÈõ Ëõãøó ÃóäúßóÑó¡ æóÃóÑóÇÏó
ÇÓúÊöÍúáóÇÝó ÇáúãóæúåõæÈö íóÍúáöÝõ æóßóÐóÇ áóæú ÃóÞóÑøó ÈöÞóÈúÖö
ÇáÏøóíúäö¡ Ëõãøó ÞóÇáó ßóÐóÈúÊõ æóßóÐóÇ áóæú ÃóÞóÑøó ÇáúãõÔúÊóÑöí
ÈöÞóÈúÖö ÇáúãóÈöíÚö Ëõãøó ÞóÇáó áóãú ÃóÞúÈöÖúåõ Ýóáóåõ Ðóáößó
ÇÓúÊöÍúÓóÇäðÇ ÚöäúÏóåõ áóÇ ÚöäúÏó ÇáØøóÑóÝóíúäö¡ æóÑõæöíó Ãóäøó
ãõÍóãøóÏðÇ áóãøóÇ ÞõáøöÏó ÇáúÞóÖóÇÁó ÑóÌóÚó Åáóì Þóæúáö ÃóÈöí íõæÓõÝó
(æóÇáúÅöÞúÑóÇÑõ áóíúÓó ÓóÈóÈðÇ áöáúãöáúßö) º áöÃóäøóåõ áóíúÓó ÈöäóÇÞöáò
áöãöáúßö ÇáúãõÞöÑøö Åáóì ÇáúãõÞóÑøö áóåõº áöÃóäøó ÇáúÅöÞúÑóÇÑó ÅÎúÈóÇÑñ
íóÍúÊóãöáõ ÇáÕøöÏúÞó ÝóíóÌõæÒõ ÊóÎóáøõÝõ ãóÏúáõæáöåö ÇáúæóÖúÚöíøö Úóäúåõ
ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÅöäúÔóÇÁö ßóÇáúÈóíúÚö æóÇáúåöÈóÉö æóäóÍúæöåöãóǺ áöÃóäøóåõ
ÅíÌóÇÏõ ãóÚúäðì ÈöáóÝúÙò íõÞóÇÑöäõåõ Ýöí ÇáúæõÌõæÏö ÝóíóãúÊóäöÚõ Ýöíåö
ÇáÊøóÎóáøõÝõ.
(æóáóæú ÞóÇáó áöÂÎóÑó æóßøóáúÊõßó ÈóíúÚó åóÐóÇ) ÇáÔøóíúÁö (ÝóÓóßóÊó)
ÇáúãõÎóÇØóÈõ (ÕóÇÑó æóßöíáðÇ) º áöÃóäøó ÓõßõæÊóåõ æóÚóÏóãó ÑóÏøöåö ãöäú
ÓóÇÚóÊöåö Ïóáöíáõ ÇáúÞóÈõæáö ÚóÇÏóÉð¡ æóäóÙöíÑõåõ åöÈóÉõ ÇáÏøóíúäö
ãöãøóäú Úóáóíúåö ÇáÏøóíúäõ æóÅöÐóÇ ÓóßóÊó ÕóÍøóÊú ÇáúåöÈóÉõ æóÓóÞóØó
áöãóÇ ÈóíøóäøóÇåõ æóÅöäú ÞóÇáó ãöäú ÓóÇÚóÊöåö áóÇ ÃóÞúÈóáõ ÈóØóáó
æóÈóÞöíó ÇáÏøóíúäõ Úóáóì ÍóÇáöåö.
(æóãóäú æóßøóáó ÇãúÑóÃóÊóåõ ÈöØóáóÇÞö äóÝúÓöåóÇ áóÇ íóãúáößõ) ÇáÒøóæúÌõ
Çáúãõæóßøöáõ (ÚóÒúáóåóÇ) º áöÃóäøóåõ íóãöíäñ ãöäú ÌöåóÊöåö áöãóÇ Ýöíåö
ãöäú ãóÚúäóì Çáúíóãöíäö¡ æóåõæó ÊóÚúáöíÞñ ÈöÝöÚúáöåóÇ ÝóáóÇ íóÕöÍøõ
ÇáÑøõÌõæÚõ Úóäú Çáúíóãöíäö æóåõæó Êóãúáöíßñ ãöäú ÌöåóÊöåóǺ áöÃóäøó
Çáúæóßöíáó åõæó ÇáøóÐöí íóÚúãóáõ áöÛóíúÑöåö æóåöíó ÚóÇãöáóÉñ áöäóÝúÓöåóÇ
ÝóáóÇ Êóßõæäõ æóßöíáóÉð ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÃóÌúäóÈöíøö ßóãóÇ Ýöí ÇáÊøóÈúíöíäö.
(æóáóæú ÞóÇáó áöÂÎóÑó æóßøóáúÊõß ÈößóÐóÇ Úóáóì Ãóäøöí ãóÊóì ÚóÒóáúÊõßó
ÝóÃóäúÊó æóßöíáöí ÝóØóÑöíÞõ ÚóÒúáöåö Ãóäú íóÞõæáó ÚóÒóáúÊõßó Ëõãøó
ÚóÒóáúÊõß) º áöÃóäøó ÇáúæóßóÇáóÉó íóÌõæÒõ ÊóÚúáöíÞõåóÇ ÈöÇáÔøóÑúØö
ÝóíóÌõæÒõ ÊóÚúáöíÞõåóÇ ÈöÇáúÚóÒúáö Úóäú ÇáúæóßóÇáóÉö ÝóÅöÐóÇ ÚóÒóáóåõ
ÇäúÚóÒóáó Úóäú ÇáúæóßóÇáóÉö ÇáúãõäóÌøóÒóÉö ÝóÊóäóÌøóÒóÊú ÇáúãõÚóáøóÞóÉõ
ÝóÕóÇÑó æóßöíáðÇ ÌóÏöíÏðÇ¡ Ëõãøó ÈöÇáúÚóÒúáö ÇáËøóÇäöí ÇäúÚóÒóáó Úóäú
ÇáúæóßóÇáóÉö ÇáËøóÇäöíóÉö ßóãóÇ Ýöí ÇáÊøóÈúíöíäö.
(æóáóæú ÞóÇáó) áöÂÎóÑó æóßøóáúÊõßó ÈößóÐóÇ Úóáóì Ãóäøöí (ßõáøóãóÇ
ÚóÒóáúÊõß ÝóÃóäúÊó æóßöíáöí) áóÇ íóßõæäõ ãóÚúÒõæáðÇ Èóáú ßõáøóãóÇ
ÚóÒóáóåõ ßóÇäó æóßöíáðÇ áöÃóäøó ßõáøóãóÇ ÊõÝöíÏõ Úõãõæãó ÇáúÃóÝúÚóÇáö
ÝóÅöÐóÇ ÃóÑóÇÏó Ãóäú íóÚúÒöáóåõ (ÝóØóÑöíÞõåõ Ãóäú íóÞõæáó ÑóÌóÚúÊõ Úóäú
ÇáúæóßóÇáóÉö ÇáúãõÚóáøóÞóÉö æóÚóÒóáúÊõßó Úóäú ÇáúãõäóÌøóÒóÉö) ÝóÅöäøóåõ
ÅÐóÇ ÑóÌóÚó ÚóäúåóÇ áóÇ íóÈúÞóì áóåóÇ ÃóËóÑñ ÝóÅöÐóÇ ÞóÇáó ÈóÚúÏóåóÇ
æóÚóÒóáúÊõß Úóäú ÇáúæóßóÇáóÉö ÇáúãõäóÌøóÒóÉö ÇáúÍóÇÕöáóÉö ãöäú áóÝúÙö
ßõáøóãóÇ ÝóÍöíäóÆöÐò íóäúÚóÒöáõ.
(æóÞóÈúÖõ ÈóÏóáö ÇáÕøõáúÍö ÞóÈúáó ÇáÊøóÝóÑøõÞö ÔóÑúØñ Åäú ßóÇäó)
ÇáÕøõáúÍõ (ÏóíúäðÇ ÈöÏóíúäò) ÈöÃóäú æóÞóÚó ÇáÕøõáúÍõ Úóáóì ÏóÑóÇåöãó
Úóäú ÇáÏøóäóÇäöíÑö Ãóæú Úóáóì ÔóíúÁò ÂÎóÑó Ýöí ÇáÐøöãøóÉöº áöÃóäøóåõ
ÕóÑúÝñ Ãóæú ÈóíúÚñ æóÝöíåö áóÇ íóÌõæÒõ ÇáöÇÝúÊöÑóÇÞõ Úóäú ÇáÏøóíúäö
ÈöÇáÏøóíúäö (æóÅöáøóÇ) Ãóíú æóÅöäú áóãú íóßõäú ÏóíúäðÇ ÈöÏóíúäò (ÝóáóÇ)
íõÔúÊóÑóØõ ÞóÈúÖõåõº áöÃóäøó ÇáÕøõáúÍó ÅÐóÇ æóÞóÚó Úóáóì ÛóíúÑö
ãõÊóÚóíøóäò áóÇ íóÈúÞóì ÏóíúäðÇ Ýöí ÇáÐøöãøóÉö ÝóÌóÇÒó ÇáöÇÝúÊöÑóÇÞõ
Úóäúåõ æóÅöäú ßóÇäó ãóÇáó ÇáÑøöÈóÇ ßóãóÇ ÅÐóÇ æóÞóÚó ÇáÕøõáúÍõ Úóáóì
ÔóÚöíÑò ÈöÚóíúäöåö Úóäú ÍöäúØóÉò Ýöí ÇáÐøöãøóÉö¡ æóÞóÏú ãóÑøó Ýöí
ãóæúÖöÚöåö.
(æóãóäú ÇÏøóÚóì Úóáóì ÕóÈöíøò ÏóÇÑðÇ ÝóÕóÇáóÍóåõ ÃóÈõæåõ Úóáóì ãóÇáö
ÇáÕøóÈöíøö ÝóÅöäú ßóÇäó áóåõ) Ãóíú áöáúãõÏøóÚöí (ÈóíøöäóÉñ ÌóÇÒó
ÇáÕøõáúÍõ Åäú ßóÇäó ÈöãöËúáö ÇáúÞöíãóÉö Ãóæú ÃóßúËóÑó ÈöãóÇ íõÊóÛóÇÈóäõ
Ýöíåö) Èóíúäó ÇáäøóÇÓö
(2/741)
áöÃóäøó áöáÕøóÈöíøö Ýöíåö ãóäúÝóÚóÉð
æóåöíó ÓóáóÇãóÉõ ÇáúÚóíúäö áóåõº áöÃóäøóåõ áóæú áóãú íõÕóÇáöÍú
íóÓúÊóÍöÞøõåõ ÇáúãõÏøóÚöí ÈöÇáúÈóíøöäóÉö ÝóíóÃúÎõÐõåõ Ýóíóßõæäõ åóÐóÇ
ÇáÕøõáúÍõ ãöäú ÇáúÃóÈö ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáÔøöÑóÇÁö ãöäú ÇáúãõÏøóÚöí (æóÅöäú
áóãú íóßõäú áóåõ) Ãóíú áöáúãõÏøóÚöí (ÈóíøöäóÉñ Ãóæú ßóÇäóÊú)
ÇáúÈóíøöäóÉõ (ÛóíúÑó ÚóÇÏöáóÉò áóÇ íóÌõæÒõ) ÇáÕøõáúÍõº áöÃóäøó ÇáúÃóÈó
íóÕöíÑõ ãõÊóÈóÑøöÚðÇ ÈöãóÇáö ÇáÕøóÈöíøö ÈöÇáÕøõáúÍö áóÇ ãõÔúÊóÑöíðÇ
áöÃóäøóåõ áóãú íóÓúÊóÍöÞøó ÇáúãõÏøóÚöí ÔóíúÆðÇ ãöäú ãóÇáöåö áóæúáóÇ
ÇáÕøõáúÍõ.
(æóãóäú ÞóÇáó áóÇ ÈóíøöäóÉó áöí) Úóáóì ÏóÚúæóì åóÐóÇ ÇáúÍóÞøö (Ëõãøó
ÈóÑúåóäó) Ãóíú ÃóÞóÇãó ÈóíøöäóÉð (ÕóÍøó) ÈõÑúåóÇäõåõº áöÃóäøóåõ íõãúßöäõ
Ãóäú Êóßõæäó áóåõ ÈóíøöäóÉñ ÝóäóÓöíóåóÇ Ëõãøó ÐóßóÑóåóÇ ÈóÚúÏó Ðóáößó
æóÚóäú ÇáúÅöãóÇãö ÃóäøóåóÇ áóÇ ÊõÞúÈóáõ áöÙóÇåöÑö ÇáÊøóäóÇÞõÖö¡
æóÇáúÃóÕóÍøõ ÇáúÞóÈõæáõ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ ÅÐóÇ ÞóÇáó áóíúÓó áöí ÍóÞøñ
Úóáóíúåö Ëõãøó ÇÏøóÚóì Úóáóíúåö ÍóÞøðÇ ÍóíúËõ áóÇ ÊõÓúãóÚõ ÏóÚúæóÇåõ
áöáÊøóäóÇÞõÖö.
(æóßóÐóÇ áóæú ÞóÇáó áóÇ ÔóåóÇÏóÉó áöí Ýöí åóÐöåö ÇáúÞóÖöíøóÉö Ëõãøó
ÔóåöÏó) áöãóÇ ãóÑøó.
æóÚóäú ÇáúÅöãóÇãö ÃóäøóåóÇ áóÇ ÊõÞúÈóáõ ÃóíúÖðÇ¡ æóÞöíáó ÊõÞúÈóáõ
æöÝóÇÞðÇ Åäú æóÇÝóÞó.
æóÝöí ÇáÊøóäúæöíÑö ÞóÇáó ÊóÑóßúÊõ ÏóÚúæóÇíó Úóáóì ÝõáóÇäò æóÝóæøóÖúÊ
ÃóãúÑöí Åáóì ÇáúÂÎöÑóÉö áóÇ ÊõÓúãóÚõ ÏóÚúæóÇåõ ÈóÚúÏóåõ.
æóÝöí ÇáÊøóÈúíöíäö áóæú ÞóÇáó áóíúÓó áöí ÚöäúÏó ÝõáóÇäò ÔóåóÇÏóÉñ¡ Ëõãøó
ÌóÇÁó Èöåö ÝóÔóåöÏó ÝóÅöäøóåõ ÊõÞúÈóáõ ÔóåóÇÏóÊõåõ¡ Ãóæú ÞóÇáó áóÇ
ÍõÌøóÉó áöí Úóáóì ÝõáóÇäò¡ Ëõãøó ÃóÊóì ÈöÇáúÍõÌøóÉö ÝóÅöäøóåóÇ ÊõÞúÈóáõ¡
æóáóæú ÞóÇáó áóÇ ÃóÚúáóãõ áöí ÍóÞøðÇ Úóáóì ÝõáóÇäò¡ Ëõãøó ÃóÞóÇãó
ÇáúÈóíøöäóÉó Ãóäøó áóåõ Úóáóíúåö ÍóÞøðÇ ÊõÞúÈóáõ¡ æóáóæú ÞóÇáó åóÐöåö
ÇáÏøóÇÑõ áóíúÓóÊú áöí Ãóæú Ðóáößó ÇáúÚóÈúÏõ Ëõãøó ÃóÞóÇãó ÈóíøöäóÉð
Ãóäøó ÇáÏøóÇÑó Ãóæú ÇáúÚóÈúÏó áóåõ ÊõÞúÈóáõ ÈóíøöäóÊõåõº áöÃóäøóåõ áóãú
íõËúÈöÊú ÈöÅöÞúÑóÇÑöåö ÍóÞøðÇ áöÃóÍóÏò¡ æóßõáøõ ÅÞúÑóÇÑò áóãú ÊóËúÈõÊú
Èöåö áöÛóíúÑöåö ÍóÞøñ ßóÇäó áóÛúæðÇ æóáöåóÐóÇ ÊóÕöÍøõ ÏóÚúæóì
ÇáúãõáóÇÚöäö äóÓóÈó æóáóÏò äóÝóì ÈöáöÚóÇäöåö äóÓóÈóåõº áöÃóäøóåõ Íöíäó
äóÝóÇåõ áóãú íõËúÈöÊú Ýöíåö ÍóÞøðÇ.
(æóáöáúÅöãóÇãö ÇáøóÐöí æóáøóÇåõ ÇáúÎóáöíÝóÉõ Ãóäú íõÞúØöÚó) ãöäú
ÇáúÅöÞúØóÇÚö (ÅäúÓóÇäðÇ ãöäú ØóÑöíÞö ÇáúÌóÇÏøóÉö) æóåöíó ÇáÔøóÇÑöÚõ
ÇáúÃóÚúÙóãõ (Åäú áóãú íóÖõÑøó) Ðóáößó (ÈöÇáúãóÇÑøóÉö) áöÚõãõæãö
æöáóÇíóÊöåö Ýöí ÍóÞøö ÇáúßóÇÝøóÉö ÝöíãóÇ Ýöíåö äóÙóÑñ Èöåöãú¡ æóßóÇäó
áóåõ Ðóáößó ãöäú ÛóíúÑö Ãóäú íõáúÍöÞó ÖóÑóÑðÇ ÈöÃóÍóÏò ÃóáóÇ ÊóÑóì
Ãóäøóåõ ÅÐóÇ ÑóÃóì Ãóäú íõÏúÎöáó ÈóÚúÖó ÇáØøóÑöíÞö Ýöí ÇáúãóÓúÌöÏö Ãóæú
ÈöÇáúÚóßúÓö¡ æóßóÇäó Ýöí Ðóáößó
ãóÕúáóÍóÉñ áöáúãõÓúáöãöíäó
ßóÇäó áóåõ Ãóäú íóÝúÚóáó Ðóáößó¡ æóÇáúÅöãóÇãõ ÇáøóÐöí æóáøóÇåõ
ÇáúÎóáöíÝóÉõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÎóáöíÝóÉöº áöÃóäøóåõ äóÇÆöÈõåõ Ýóíóãúáößõ
ãóÇ íóãúáößõåõ.
(æóãóäú ÕóÇÏóÑóåõ ÇáÓøõáúØóÇäõ) ÈöÃóäú ÃóÑóÇÏó Ãóäú íóÃúÎõÐó ãöäúåõ
ãóÇáðÇ (æóáóãú íõÚóíøöäú) ÇáÓøõáúØóÇäõ (ÈóíúÚó ãóÇáöåö) Èóáú ØóáóÈó
ãöäúåõ ÌõãúáóÉð ãöäú ÇáúãóÇáö (ÝóÈóÇÚó ãóÇáóåõ äóÝóÐó) ÈóíúÚõåõº
áöÃóäøóåõ ÛóíúÑõ ãõßúÑóåò Èöåö¡ æóÅöäøóãóÇ ÈóÇÚó ÈöÇÎúÊöíóÇÑöåö¡ ÛóÇíóÉõ
ÇáúÃóãúÑö Ãóäøóåõ ÇÍúÊóÇÌó Åáóì ÈóíúÚöåö áöÅöíÝóÇÁö ãóÇ ØóáóÈó ãöäúåõ¡
æóÐóáößó áóÇ íõæÌöÈõ ÇáúßõÑúåó ßóÇáÏøóÇÆöäö ÅÐóÇ ÍõÈöÓó ÈöÇáÏøóíúäö
ÝóÈóÇÚó ãóÇáóåõ áöÞóÖóÇÁö ÇáÏøóíúäö ÇáøóÐöí Úóáóíúåö ÝóÅöäøóåõ íóÌõæÒõº
áöÃóäøóåõ ÈóÇÚóåõ ÈöÇÎúÊöíóÇÑöåö æóÅöäøóãóÇ æóÞóÚó ÇáúßõÑúåõ Ýöí
ÇáúÅöíÝóÇÁö áóÇ Ýöí ÇáúÈóíúÚö ßóãóÇ Ýöí ÇáÊøóÈúíöíäö.
(æóáóæú ÎóæøóÝó ÇãúÑóÃóÊóåõ ÈöÇáÖøóÑúÈö ÍóÊøóì æóåóÈóÊú ãóåúÑóåóÇ ãöäúåõ
áóÇ ÊóÕöÍøõ ÇáúåöÈóÉõ Åäú ÞóÏóÑó Úóáóì ÇáÖøóÑúÈö) áöÃóäøóåóÇ ãõßúÑóåóÉñ
Úóáóíúåö ÅÐú ÇáúÅößúÑóÇåõ Úóáóì ÇáúãóÇáö íóËúÈõÊõ ÈöãöËúáöåö.
(æóÅöäú ÃóßúÑóåóåóÇ) Ãóíú ÇáúãóÑúÃóÉó (Úóáóì ÇáúÎõáúÚö ÝóÝóÚóáóÊú íóÞóÚõ
ÇáØøóáóÇÞõ) º áöÃóäøó ÇáØøóáóÇÞó ÇáúãõßúÑóåó æóÇÞöÚñ (æóáóÇ íóÌöÈõ
ÇáúãóÇáõ) ÅÐú ÇáÑøöÖóÇ ÔóÑúØñ Ýöíåö¡ æóÞóÏú ÇäúÚóÏóãó Úóáóì ãóÇ
ÈóíøóäøóÇåõ Ýöí ÇáúÅößúÑóÇåö.
(æóáóæú ÃóÍóÇáóÊú) Ãóíú ÇáúãóÑúÃóÉõ (ÅäúÓóÇäðÇ ÈöÇáúãóåúÑö Úóáóì
ÇáÒøóæúÌö) áöíóÃúÎõÐó ãöäúåõ ÚöæóÖó Ïóíúäöåö ãóËóáðÇ (Ëõãøó æóåóÈóÊúåõ
ãöäú ÇáÒøóæúÌö
(2/742)
áóÇ ÊóÕöÍøõ ÇáúåöÈóÉõ) º áöÃóäøóåõ
ÊóÚóáøóÞó Èöåö ÍóÞøõ ÇáúãõÍúÊóÇáö Úóáóì ãöËóÇáö ÇáÑøóåúäö ÝóÕóÇÑó ßóãóÇ
áóæú ÈóÇÚó ÇáúãóÑúåõæäó Ãóæú æóåóÈóåõ.
(æóãóäú ÇÊøóÎóÐó ÈöÆúÑðÇ Ãóæú ÈóÇáõæÚóÉð Ýöí ÏóÇÑöåö ÝóäóÒøó ãöäúåóÇ)
Ãóíú ãöäú ÇáúÈöÆúÑö Ãóæú ÇáúÈóÇáõæÚóÉö (ÍóÇÆöØõ ÌóÇÑöåö æóØóáóÈó)
ÇáúÌóÇÑõ (ÊóÍúæöíáóåõ) Ãóíú ÊóÍúæöíáó Ðóáößó Åáóì ãóæúÖöÚò ÂÎóÑó (áóÇ
íõÌúÈóÑõ Úóáóíúåö) Ãóíú Úóáóì ÇáÊøóÍúæöíáöº áöÃóäøóåõ ÊóÕóÑøóÝó Ýöí
ÎóÇáöÕö ãöáúßöåö.
(æóÅöäú ÓóÞóØó ÇáúÍóÇÆöØõ ãöäúåõ) Ãóíú ãöäú Ðóáößó Ãóíú ãöäú ÓóÈóÈö
ÇáäøóÒøö (áóÇ íóÖúãóäõåõ) Ãóíú áóÇ íóÖúãóäõ ÕóÇÍöÈõ ÇáúÈöÆúÑöº áöÃóäøó
åóÐóÇ ÊóÓúÈöíÈñ ÝóáóÇ íóÌöÈõ ÇáÖøóãóÇäõ ÅáøóÇ ÈöÇáÊøóÚóÏøöí.
(æóãóäú ÚóãøóÑó ÏóÇÑó ÒóæúÌóÊöåö ÈöãóÇáöåö) Ãóíú ÈöãóÇáö ÇáÒøóæúÌö
(ÈöÅöÐúäöåóÇ) Ãóíú ÈöÅöÐúäö ÇáÒøóæúÌóÉö (ÝóÇáúÚöãóÇÑóÉõ) Êóßõæäõ (áóåóÇ)
Ãóíú áöáÒøóæúÌóÉöº áöÃóäøó Çáúãöáúßó áóåóÇ æóÞóÏú ÕóÍøó ÃóãúÑõåóÇ
ÈöÐóáößó (æóÇáäøóÝóÞóÉõ) ÇáøóÊöí ÕóÑóÝóåóÇ ÇáÒøóæúÌõ Úóáóì ÇáúÚöãóÇÑóÉö
(Ïóíúäñ áóåõ) Ãóíú áöáÒøóæúÌö (ÚóáóíúåóÇ) Ãóíú Úóáóì ÇáÒøóæúÌóÉöº
áöÃóäøóåõ ÛóíúÑõ ãõÊóØóæøöÚò ÝóíóÑúÌöÚõ ÚóáóíúåóÇ áöÕöÍøóÉö ÇáúÃóãúÑö
ÝóÕóÇÑó ßóÇáúãóÃúãõæÑö ÈöÞóÖóÇÁö ÇáÏøóíúäö.
(æóÅöäú ÚóãøóÑóåóÇ) Ãóíú ÇáÏøóÇÑó (áóåóÇ) Ãóíú áöáÒøóæúÌóÉö (ÈöáóÇ
ÅÐúäöåóÇ) Ãóíú ÇáÒøóæúÌóÉö (ÝóÇáúÚöãóÇÑóÉõ áóåóÇ) Ãóíú áöáÒøóæúÌóÉö
(æóåõæó) Ãóíú ÇáÒøóæúÌõ Ýöí ÇáúÚöãóÇÑóÉö (ãõÊóÈóÑøöÚñ) Ýöí ÇáúÅöäúÝóÇÞö
ÝóáóÇ íóßõæäõ áóåõ ÇáÑøõÌõæÚõ ÚóáóíúåóÇ Èöåö¡ (æóÅöäú ÚóãøóÑó áöäóÝúÓöåö
ÈöáóÇ ÅÐúäöåóÇ) Ãóíú ÇáÒøóæúÌóÉö (ÝóÇáúÚöãóÇÑóÉõ áóåõ) Ãóíú áöáÒøóæúÌöº
áöÃóäøó ÇáúÂáóÉó ÇáøóÊöí Èóäóì ÈöåóÇ ãöáúßõåõ ÝóáóÇ íóÎúÑõÌõ Úóäú
ãöáúßöåö ÈöÇáúÈöäóÇÁö ãöäú ÛóíúÑö ÑöÖóÇåõ ÝóíóÈúÞóì Úóáóì ãöáúßöåö
Ýóíóßõæäõ ÛóÇÕöÈðÇ áöáúÚóÑúÕóÉö æóÔóÇÛöáðÇ ãöáúßó ÛóíúÑöåö Èöãöáúßöåö
ÝóíõÄúãóÑõ ÈöÇáÊøóÝúÑöíÛö Åäú ØóáóÈóÊú ÒóæúÌóÊõåõ Ðóáößó ßóãóÇ Ýöí
ÇáÊøóÈúíöíäö¡ áóßöäú ÈóÞöíó ÕõæÑóÉñ æóåöíó Ãóäú íõÚóãøöÑó áöäóÝúÓöåö
ÈöÅöÐúäöåóÇ ÝóÝöí ÇáúÝóÑóÇÆöÏö íóäúÈóÛöí Ãóäú Êóßõæäó ÇáúÚöãóÇÑóÉõ Ýöí
åóÐöåö ÇáÕøõæÑóÉö áóåõ æóÇáúÚóÑúÕóÉõ áóåóÇ¡ æóáóÇ íõÄúãóÑõ
ÈöÇáÊøóÝúÑöíÛö Åäú ØóáóÈóÊúåõ ÇäúÊóåóì.
(æóãóäú ÃóÎóÐó ÛóÑöíãðÇ áóåõ ÝóäóÒóÚóåõ ÅäúÓóÇäñ ãöäú íóÏöåö ÝóáóÇ
ÖóãóÇäó Úóáóì ÇáäøóÇÒöÚö) ÅÐóÇ åóÑóÈó ÇáúÛóÑöíãõº áöÃóäøó ÇáäøóÒúÚó
ÊóÓúÈöíÈñ¡ æóÞóÏú ÏóÎóáó Èóíúäóåõ æóÈóíúäó ÖóíóÇÚö ÍóÞøöåö ÝöÚúáõ
ÝóÇÚöáò ãõÎúÊóÇÑò ÝóáóÇ íõÖóÇÝõ Åáóíúåö ÇáÊøóáóÝõ ßóãóÇ ÅÐóÇ Íóáøó
ÞóíúÏó ÇáúÚóÈúÏö ÝóÃóÈóÞó Ãóæú ßóÏóáóÇáóÉö ÇáÓøóÇÑöÞö Úóáóì ãóÇáö
ÛóíúÑöåö ÝóÅöäøó ÇáÏøóÇáó áóÇ íóÌöÈõ Úóáóíúåö ÇáÖøóãóÇäõº áöÃóäøó
ÇáÊøóáóÝó ÍóÕóáó ÈöÝöÚúáö ÇáÓøóÑöÞóÉö áóÇ ÈöÇáÏøóáóÇáóÉö¡ æóßóãóäú
ÃóãúÓóßó åóÇÑöÈðÇ ãöäú ÚóÏõæøò ÍóÊøóì ÞóÊóáóåõ ÇáúÚóÏõæøõ ÝóÅöäøó
ÇáúãõãúÓößó áóÇ íóÌöÈõ Úóáóíúåö ÇáÖøóãóÇäõ ÝóßóÐóÇ åóÐóÇ.
(æóãóäú Ýöí íóÏöåö ãóÇáõ ÅäúÓóÇäò ÝóÞóÇáó áóåõ ÇáÓøõáúØóÇäõ ÇÏúÝóÚúåõ)
Ãóíú åóÐóÇ ÇáúãóÇáó (Åáóíøó æóÅöáøóÇ ÞóØóÚúÊõ íóÏóßó Ãóæú ÖóÑóÈúÊõß
ÎóãúÓöíäó ÓóæúØðÇ áóÇ íóÖúãóäõ) ÇáÏøóÇÝöÚõ (áóæú ÏóÝóÚó) ÇáúãóÇáó Åáóì
ÇáÓøõáúØóÇäöº áöÃóäøóåõ ãõßúÑóåñ Úóáóíúåö ÝóßóÇäó ÇáÖøóãóÇäõ Úóáóì
ÇáúãõßúÑöåö Ãóæú Úóáóì ÇáúÂÎöÐö Ãóæú ÃóíøöåöãóÇ ÔóÇÁó ÇáúãóÇáößõ Åäú
ßóÇäó ÇáúÂÎöÐõ ãõÎúÊóÇÑðÇ æóÅöáøóÇ ÝóÚóáóì ÇáúãõßúÑöåö ÝóÞóØú ßóãóÇ Ýöí
ÇáÊøóÈúíöíäö¡ áóßöäú Åäú ßóÇäó ÇáúãõßúÑöåõ æóÇáúÂÎöÐõ åõæó ÇáÓøõáúØóÇäõ
ÝóÞóØú ÈöÔóåóÇÏóÉö Þóæúáöåö Åáóíøó ÝóáóÇ ãóÚúäóì áöÞóæúáöåö Ãóæú Úóáóì
ÇáúÂÎöÐö ÊóÏóÈøóÑú.
(æóáóæú æóÖóÚó Ýöí ÇáÕøóÍúÑóÇÁö ãöäúÌóáðÇ áöíóÕöíÏó Èöåö) Ãóíú
ÈöÇáúãöäúÌóáö (ÍöãóÇÑó æóÍúÔò æóÓóãøóì Úóáóíúåö) ÚöäúÏó ÇáúæóÖúÚö
(ÝóÌóÇÁó) Ýöí Çáúíóæúãö ÇáËøóÇäöí (æóæóÌóÏó ÇáúÍöãóÇÑó ãóÌúÑõæÍðÇ
ãóíøöÊðÇ áóÇ íóÍöáøõ Ãóßúáõåõ) áöÃóäøó ÇáÔøóÑúØó Ãóäú íóÌúÑóÍóåõ
ÅäúÓóÇäñ Ãóæú íóÐúÈóÍóåõ¡ æóáóãú íõæÌóÏú æóÊóÞúíöíÏõåõ ÈöÇáúíóæúãö
ÇáËøóÇäöí ÇÊøöÝóÇÞöíøñ ÍóÊøóì áóæú æóÌóÏóåõ ãóíøöÊðÇ ãöäú ÓóÇÚóÊöåö áóÇ
íóÍöáøõ áöÚóÏóãö ÔóÑúØöåö.
(æóíõßúÑóåõ ãöäú ÇáÔøóÇÉö ÇáúÍóíóÇ) ãóÞúÕõæÑðÇ æóåõæó ÇáúÝóÑúÌõ
(2/743)
(æóÇáúÎõÕúíóÉõ æóÇáúãóËóÇäóÉõ æóÇáÐøóßóÑõ
æóÇáúÛõÏøóÉõ æóÇáúãóÑóÇÑóÉõ æóÇáÏøóãõ ÇáúãóÓúÝõæÍõ) áöãóÇ Ñóæóì
ÇáúÃóæúÒóÇÚöíøõ Úóäú æóÇÕöáö Èúäö ÌóãöíáóÉó Úóäú ãõÌóÇåöÏò ÞóÇáó «ßóÑöåó
ÑóÓõæáõ Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ãöäú
ÇáÔøóÇÉö ÇáÐøóßóÑó æóÇáúÃõäúËóíóíúäö æóÇáúÞõÈõáó æóÇáúÛõÏøóÉó
æóÇáúãóÑóÇÑóÉó æóÇáúãóËóÇäóÉó æóÇáÏøóãó» ÞóÇáó ÇáúÅöãóÇãõ ÇáÏøóãõ
ÍóÑóÇãñ æóßóÑöåó ÇáÓøöÊøóÉó¡ æóÐóáößó áöÞóæúáöåö ÚóÒøó æóÌóáøó
{ÍõÑøöãóÊú Úóáóíúßõãõ ÇáúãóíúÊóÉõ æóÇáÏøóãõ} [ÇáãÇÆÏÉ: 3] ÝóáóãøóÇ
ÊóäóÇæóáóåõ ÇáäøóÕøõ ÞõØöÚó ÈöÊóÍúÑöíãöåö æóßõÑöåó ãóÇ ÓöæóÇåõº
áöÃóäøóåõ ãöãøóÇ ÊóÓúÊóÎúÈöËõåõ ÇáúÃóäúÝõÓõ æóÊóßúÑóåõåõ¡ æóåóÐóÇ
ÇáúãóÚúäóì ÓóÈóÈõ ÇáúßóÑóÇåóÉö áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì {æóíõÍóÑøöãõ
Úóáóíúåöãõ ÇáúÎóÈóÇÆöËó} [ÇáÃÚÑÇÝ: 157] ßóãóÇ Ýöí ÇáÊøóÈúíöíäö áóßöäú
Åäøó åóÐöåö ÇáúÃóÔúíóÇÁó Åäú ßóÇäóÊú ãöäú ÇáúÎóÈóÇÆöËö íóäúÈóÛöí
ÇáúÞóæúáõ ÈöÊóÍúÑöíãöåóǺ áöÃóäøó Þóæúáå ÊóÚóÇáóì {æóíõÍóÑøöãõ
Úóáóíúåöãõ ÇáúÎóÈóÇÆöËó} [ÇáÃÚÑÇÝ: 157] íóäúÊóÙöãõåóÇ ÝóßóíúÝó ÊõÌúÚóáõ
ãóßúÑõæåóÉð¡ æóÅöäú áóãú íóßõäú ßóÐóáößó ÝóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÇáÏøóáöíáö
Úóáóì ÇáúßóÑóÇåóÉö ÈöãóÚúäðì ÂÎóÑó æóÝöí ÔóÑúÍö ÇáúæóåúÈóÇäöíøóÉö
ÊóÝúÕöíáñ¡ æóÍóÇÕöáõåõ Ãóäøó ÇáúÅöãóÇãó ÃóØúáóÞó ÇÓúãó ÇáúÍóÑóÇãö Úóáóì
ÇáÏøóãö ÇáúãóÓúÝõæÍö æóÓóãøóì ãóÇ ÓöæóÇåõ ãóßúÑõæåðǺ áöÃóäøóåõ ËóÈóÊó
ÍõÑúãóÊõåõ ÈöÏóáöíáò ãóÞúØõæÚò Èöåö¡ æóåõæó ÇáäøóÕøõ ÇáúãõÚúÊóÈóÑõ
æóåõæó Þóæúáå ÊóÚóÇáóì {ÅöáÇ Ãóäú íóßõæäó ãóíúÊóÉð Ãóæú ÏóãðÇ
ãóÓúÝõæÍðÇ} [ÇáÃäÚÇã: 145] æóÈóÞöíøóÉõ ÇáÓøöÊøóÉö áóãú ÊóËúÈõÊú Èöåö
Èóáú ÈöÇáöÇÌúÊöåóÇÏö æóÈöÙóÇåöÑö ÇáúßöÊóÇÈö ÇáúãõÍúÊóãöáö áöáÊøóÃúæöíáö
æóÇáúÍóÏöíËö.
(æóáöáúÞóÇÖöí Ãóäú íõÞúÑöÖó ãóÇáó ÇáúÛóÇÆöÈö æóÇáØøöÝúáö æóÇááøõÞóØóÉó)
áöÞõÏúÑóÊöåö Úóáóì ÇáöÇÓúÊöÎúáóÇÕö ÝóáóÇ íóÝõæÊõ ÇáúÍöÝúÙõ Èöåö
ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÃóÈö æóÇáúæóÕöíøö æóÇáúãõáúÊóÞöØö áöÚóÌúÒöåöãú Ýóíóßõæäõ
ÊóÖúíöíÚðÇ ÅáøóÇ Ãóäøó ÇáúãõáúÊóÞöØó ÅÐóÇ äóÔóÏó ÇááøõÞóØóÉó æóãóÖóì
ãõÏøóÉõ ÇáäøöÔúÏóÇÊö íóäúÈóÛöí Ãóäú íóÌõæÒó áóåõ ÇáúÅöÞúÑóÇÖõ ãöäú
ÝóÞöíÑòº áöÃóäøóåõ áóæú ÊóÕóÏøóÞó Èöåö Úóáóíúåö Ýöí åóÐöåö ÇáúÍóÇáóÉö
ÌóÇÒó ÝóÇáúÞóÑúÖõ Ãóæúáóì ßóãóÇ Ýöí ÇáÊøóÈúíöíäö¡ æóÝöí ÇáúÃóÞúÖöíóÉö
ÅäøóãóÇ íóãúáößõ ÇáúÞóÇÖöí ÇáúÅöÞúÑóÇÖó ÅÐóÇ áóãú íóÍúÕõáú ÛóáøóÉñ
áöáúíóÊöíãö ÃóãøóÇ ÅÐóÇ æõÌöÏóÊú ÝóáóÇ íóãúáößõåõ åóßóÐóÇ Ñõæöíó Úóäú
ãõÍóãøóÏò æóíóäúÈóÛöí Ãóäú íõÔúÊóÑóØó áöÌóæóÇÒö ÇáúÅöÞúÑóÇÖö ÇáúÞóÇÖöí
ÚóÏóãõ æóÕöíøö ÇáúíóÊöíãö æóáóæú ßóÇäó ãóäúÕõæÈó ÇáúÞóÇÖöí ÝóÅöäøóåõ
áóãú íóÌõÒú ÚöäúÏó æõÌõæÏö ÇáúæóÕöíøö æóåõæó ÇáÕøóÍöíÍõ ßóãóÇ Ýöí
ÇáúÝõÕõæáóíúäö.
(æóáóæú ßóÇäóÊú ÍóÔóÝóÉõ ÇáÕøóÈöíøö ÙóÇåöÑóÉð) ÍóíúËõ (ãóäú ÑóÂåõ
Ùóäøóåõ ãõÎúÊóäðÇ¡ æó) ÇáúÍóÇáõ Ãóäøóåõ (áóÇ ÊõÞúØóÚõ ÌöáúÏóÉõ ÐóßóÑöåö
ÅáøóÇ ÈöãóÔóÞøóÉö ÌóÇÒó ÊóÑúßõ ÎöÊóÇäöåö) Úóáóì ÍóÇáöåöº áöÃóäøó ÞóØúÚó
ÌöáúÏóÉö ÐóßóÑöåö áöÊóäúßóÔöÝó ÇáúÍóÔóÝóÉõ ÝóÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÇáúÍóÔóÝóÉõ
ÙóÇåöÑóÉð ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åáóì ÇáúÞóØúÚö¡ æóÅöäú ßóÇäó íõæóÇÑöí
ÇáúÍóÔóÝóÉó íõÞúØóÚõ ÇáúÝóÖúáõ¡ æóáóæú ÎóÊóäó æóáóãú íóÞúØóÚú
ÇáúÌóáúÏóÉó ßõáøóåóÇ íóäúÙõÑõ Åäú ÞóØóÚó ÃóßúËóÑó ãöäú ÇáäøöÕúÝö íóßõæäõ
ÎöÊóÇäðǺ áöÃóäøó áöáúÃóßúËóÑö Íõßúãó Çáúßõáøö æóÅöäú ÞóØóÚó ÇáäøöÕúÝó
ÝóãóÇ Ïõæäóåõ áóÇ íõÚúÊóÏøõ Èöåö áöÚóÏóãö ÇáúÎöÊóÇäö ÍóÞöíÞóÉð
æóÍõßúãðÇ.
(æóßóÐóÇ) ÌóÇÒó ÊóÑúßõ ÎöÊóÇäö (ÔóíúÎò ÃóÓúáóãó æóÞóÇáó Ãóåúá ÇáäøóÙóÑö
áóÇ íõØöíÞõ ÇáúÎöÊóÇäó) áöáúÚõÐúÑö ÇáÙøóÇåöÑö æóÇáúÎöÊóÇäõ ÓõäøóÉñ
æóåõæó ãöäú ÔóÚóÇÆöÑö ÇáúÅöÓúáóÇãö æóÎóÕóÇÆöÕöåö Ýóáóæú ÇÌúÊóãóÚó Ãóåúáõ
ÈóáúÏóÉò Úóáóì ÊóÑúßöåö ÍóÇÑóÈóåõãú ÇáúÅöãóÇãõ.
(æóæóÞúÊõ ÇáúÎöÊóÇäö ÛóíúÑõ ãóÚúáõæãò) ÚöäúÏó ÇáúÅöãóÇãö ÝóÅöäøóåõ ÞóÇáó
áóÇ Úöáúãó áöí ÈöæóÞúÊöåö¡ æóáóãú íóÑúæö ÚóäúåõãóÇ Ýöíåö ÔóíúÁñ (æóÞöíáó
ÓóÈúÚõ Óöäöíäó) æóÞöíáó áóÇ íõÎúÊóäõ ÍóÊøóì íóÈúáõÛó æóÞöíáó ÃóÞúÕóÇåõ
ÇËúäóíú ÚóÔóÑó ÓóäóÉð¡ æóÞöíáó ÊöÓúÚõ Óöäöíäó æóÞöíáó æóÞúÊõåõ ÚóÔúÑõ
Óöäöíäóº áöÃóäøóåõ íõÄúãóÑõ ÈöÇáÕøóáóÇÉö ÅÐóÇ ÈóáóÛó ÚóÔúÑðÇ ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ
Ãóæú ÊóÎóáøõÞðÇ ÝóíóÍúÊóÇÌõ Åáóì ÇáúÎöÊóÇäöº áöÃóäøóåõ ÔõÑöÚó
áöáØøóåóÇÑóÉö æóÞöíáó Åäú ßóÇäó ÞóæöíøðÇ íõØöíÞõ Ãóáóãó ÇáúÎöÊóÇäö
(2/744)
ÎõÊöäó æóÅöáøóÇ ÝóáóÇ æóåõæó ÃóÔúÈóåõ ÈöÇáúÝöÞúåö æóÎöÊóÇäõ ÇáúãóÑúÃóÉö
áóíúÓó ÈöÓõäøóÉò.
(æóáóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íõÕóáøöíó Úóáóì ÛóíúÑö ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö
æóÇáúãóáóÇÆößóÉö ÅáøóÇ ÈöØóÑöíÞö ÇáÊøóÈóÚö) ßóãóÇ íõÞóÇáõ Çááøóåõãøó
Õóáøö Úóáóì ãõÍóãøóÏò æóÂáöåö æóÕóÍúÈöåö æóÓóáøöãú æóäóÍúæõ Ðóáößó
æóÐóáößóº áöÃóäøó Ýöí ÇáÕøóáóÇÉö ãöäú ÇáÊøóÚúÙöíãö ãóÇ áóíúÓó Ýöí
ÛóíúÑöåóÇ ãöäú ÇáÏøóÚóæóÇÊö¡ æóåöíó áöÒöíóÇÏóÉö ÇáÑøóÍúãóÉö æóÇáúÞõÑúÈö
ãöäú Çááøóåö ÊóÚóÇáóì æóáóÇ íóáöíÞõ Ðóáößó áöãóäú íõÊóÕóæøóÑõ ãöäúåõ
ÇáúÎóØóÇíóÇ æóÇáÐøõäõæÈõ¡ æóÅöäøóãóÇ íõÏúÚóì áóåõ ÈöÇáúÚóÝúæö
æóÇáúãóÛúÝöÑóÉö æóÇáÊøóÌóÇæõÒö.
æóíõÓúÊóÍóÈøõ ÇáÊøóÑóÖøöí áöáÕøóÍóÇÈóÉö æóÇáÊøóÑóÍøõãõ áöáÊøóÇÈöÚöíäó
æóãóäú ÈóÚúÏóåõãú ãöäú ÇáúÚõáóãóÇÁö æóÇáúÚõÈøóÇÏö æóÓóÇÆöÑö
ÇáúÃóÎúíóÇÑö¡ æóßóÐóÇ íóÌõæÒõ ÇáÊøóÑóÍøõãõ Úóáóì ÇáÕøóÍóÇÈóÉö
æóÇáÊøóÑóÖøöí áöáÊøóÇÈöÚöíäó æóãóäú ÈóÚúÏóåõãú ãöäú ÇáúÚõáóãóÇÁö
æóÇáúÚõÈøóÇÏö.
(æóáóÇ) íóÌõæÒõ (ÇáúÅöÚúØóÇÁõ ÈöÇÓúãö ÇáäøóíúÑõæÒö æóÇáúãöåúÑóÌóÇäö)
Ãóíú ÇáúåóÏóÇíóÇ ÈöÇÓúãö åóÐóíúäö Çáúíóæúãóíúäö ÍóÑóÇãñ Èóáú ßõÝúÑñ Åäú
ÞóÕóÏó ÊóÚúÙöíãó ÇáúãóÐúßõæÑö ãöäú ÇáäøóíúÑõæÒö æóÇáúãöåúÑóÌóÇäö ßóãóÇ
ÈóíøóäøóÇåõ Ýöí ãóæúÖöÚöåö.
(æóáóÇ ÈóÃúÓó ÈöáõÈúÓö ÇáúÞóáóÇäöÓö) áöãóÇ Ñõæöíó ÈöÃóäøó «ÇáäøóÈöíøó -
Õóáøóì Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ßóÇäó áóåõ ÞóáóÇäöÓõ
íóáúÈóÓõåóÇ» ¡ æóÞóÏú ÕóÍøó Ðóáößó.
(æóáöáÔøóÇÈøö ÇáúÚóÇáöãö Ãóäú íóÊóÞóÏøóãó Úóáóì ÇáÔøóíúÎö ÇáúÌóÇåöáö)
áöãóÇ ãóÑøó Ãóäøóåõ ÃóÝúÖóáõ ãöäúåõ ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì {åóáú
íóÓúÊóæöí ÇáøóÐöíäó íóÚúáóãõæäó æóÇáøóÐöíäó áÇ íóÚúáóãõæäó} [ÇáÒãÑ: 9]
æóáöåóÐóÇ íõÞóÏøóãõ Ýöí ÇáÕøóáóÇÉö æóåöíó ÃóÍóÏõ ÃóÑúßóÇäö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡
æóÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì {ÃóØöíÚõæÇ Çááøóåó æóÃóØöíÚõæÇ ÇáÑøóÓõæáó
æóÃõæáöí ÇáÃóãúÑö ãöäúßõãú} [ÇáäÓÇÁ: 59] æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÃõæáöí ÇáúÃóãúÑö
ÇáúÚõáóãóÇÁõ Ýöí ÃóÕóÍøö ÇáúÃóÞúæóÇáö¡ æóÇáúãõØóÇÚõ ÔóÑúÚðÇ íõÞóÏøóãõ¡
æóÇáúÚõáóãóÇÁõ æóÑóËóÉõ ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö Úóáóíúåöãú ÇáÕøóáóÇÉõ
æóÇáÓøóáóÇãõ Úóáóì ãóÇ ÌóÇÁóÊú Èöåö ÇáÓøõäøóÉõ.
(æóáöÍóÇÝöÙö ÇáúÞõÑúÂäö Ãóäú íóÎúÊöãó Ýöí ÃóÑúÈóÚöíäó íóæúãðÇ) º áöÃóäøó
ÇáúãóÞúÕõæÏó ãöäú ÞöÑóÇÁóÉö ÇáúÞõÑúÂäö Ýóåúãõ ãóÚóÇäöíåö æóÇáöÇÚúÊöÈóÇÑõ
ÈöãóÇ Ýöíåö áóÇ ãõÌóÑøóÏõ ÇáÊøöáóÇæóÉö¡ æóÐóáößó íóÍúÕõáõ ÈöÇáÊøóÃóäøöí
áóÇ ÈöÇáÊøóæóÇäöí Ýöí ÇáúãóÚóÇäöí ÝóÞóÏøóÑõæÇ áöáúÎóÊúãö ÃóÞóáøóåõ
ÈöÃóÑúÈóÚöíäó íóæúãðÇ íóÞúÑóÃõ Ýöí ßõáøö íóæúãò ÍöÒúÈðÇ æóäöÕúÝó ÍöÒúÈò
æóÃóÞóáøó¡ æóáöáøóåö ÏóÑøõ ÇáúãõÕóäøöÝö - ÑóÍöãóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì -
Ãóäøóåõ ÎóÊóãó ßöÊóÇÈóåõ Ýöí ÈóíóÇäö ÞöÑóÇÁóÉö ÇáúÞõÑúÂäö æóßóíúÝöíøóÉö
ÇáúÎóÊúãö. |